Астана орманы

Жер деген не? Ол жалпы көлемі 510 миллион шаршы шақырымды құрайтын алып планета. Сол байтақтың 2717,3 шаршы шақырымы біздің Қазақстанның енші¬сінде. Бұл, әрине, тіпті де аз жер емес. Аз нәрсе не? Ол – орман. Жер бетінде 38 миллион шаршы шақырым орман болса, соның бар-жоғы 0.3 пайызы ғана біздің еншімізде көрінеді. Демек, бұл Қазақстан жерінің бар-жоғы 4,3 пайызы орман деген сөз. Әрине, аз. Өте аз. Аз болғандықтан-дағы ел картасында көк жасыл бояу¬дан гөрі сұрғылт түс басым. Мысалы, көрші Ресей жері¬нің 46 пайызы, Украинаның 18 пайызы, Беларуcсия жері¬нің 34 пайызы, Грузия жерінің 34 пайызы, Молдова жерінің 13 пайызы, Түркия жерінің 25,9 пайызы, Әзір¬байжанның 11, Арменияның 15 пайызы ағаш өскен алқаптарға жатады. Әлемдегі ағаш атаулының жарты¬сынан көбі негізінен төрт мемлекеттің жерінде өсіп-өне¬ді екен. Атап айтсақ, дүние орманының 22 пайызы Ре¬сейде, 16 пайызы Бразилияда, 7 пайызы Канадада, 6 пайызы АҚШ-тың еншісінде. Бұл тізімде де біз жоқпыз. Қайтеміз, батысынан шығысына, оңтүстігінен сол¬түстігіне қарай ұшқан құс тек қана ағаш басына қонып ұшатын бірөңкей жасыл жеріміз жоқ, қалай десең де Құдай Тағаланың бергені осы. Бәлкім, бұл соншалықты қиналатындай ауыр мәселе емес шығар. Ғылыми дерек¬терге сүйенсек, орманы бізден де аз елдер бар. Олар да өмір сүріп жатыр. Біреуден ілгері, біреуден кейін дегендей. Жалпы, осы орман деген неге керек? Бұл өзі бүкіл әлем жақсы көретіндей соншама маңызды зат па?

Біріншіден, оның санитарлық-гигие¬налық және емдік қасиеті зор екенін, сон¬¬дай-ақ, энергия, құрылыс материал¬да¬ры, өндіріс шикізаты, табиғи үйлестіруші екенін ескерсек, әлем неге мойындай¬тынын айтпай-ақ түсінуге болады. Есте жоқ ескі заманнан келе жатқан бір ескі өлеңде “Қазақ қайың сауғанда, қырғыз Ғис¬сар ауғанда ” деп жырланады. Орыс¬тар болса “ Орман патшадан да бай” деп мақалдайды. Демек, ол адамға да, төрт түлікке де азық. Самырсынның кішкентай ғана бір бұтағы маңындағы микробтарды 10 есе азайта алады екен. Емен жапырағы, терек діңі, алма ағашының бүрлері талай ау-руларға ем көрінеді. Атмосферадағы шаң-тозаң, көміртегі секілді зиянды дүниелерді жұтып, ауаны тазартатынын тағы ескеріңіз. Жер де, жан-жануарлар да адам сияқты тыныс алады. Ауамызды тазартатын көп фактордың бірегейі жасыл флора десек, біз бәрін былай қойғанда дені сау ұрпақ туралы, яки генофонд жәйлі айтамыз. Генофонд туралы әң¬гіме біз сияқты етек-жеңін енді жиып, ертеңгі күніне үлкен үміт артып отырған жас халық, жаңа мемлекет үшін ең маңызды әңгіме екені даусыз. Қай халық та тіршілік үшін күреседі, әсіресе біз тарих сахнасынан шетке ысырылып түсіп қалмау үшін барымызды саламыз. Бұл біреуге ұнар, біреуге ұнамас, қалай болғанда да гәптің ашығы осы.
Алматыдан Арқаға қарай ел көшіп, астана ауғанда біз не ойладық? Әлбетте, мұның қазақ жерінің тұтастығы үшін жасалған ақылды да батыл қадам екеніне қуандық. Өз билігі өзіне тиген егемен елдің азаматтары екенімізді сезіне түстік. Қысы май тоңғысыз, жазы жанға рахат Алматыны Арқаның ақтүтек бораны мен ми қайнатар аптап ыстығы құшағындағы Ақмолаға айырбастау қанша қиын болғанмен, ешкім бұра тартар бұралқы сөз айтпады. Расында, Ақмола республикадағы алдыңғы қатарлы қала емес еді.