Өзен кен орнының игеру жағдайы, негізгі технологиялық көрсеткіштері
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... 8
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ... ..9
1.1 Кен орнының геологиялық құрылымының сипаттамасы ... ... ... ... ... ..9
1.1.2 Өнімді объектілердің коллекторлық қасиеттері ... .11
1.1.3 Мұнай, газ және судың қасиеті мен құрамы ... 16
1.1.4 Мұнай мен газдың қорлары ... ..17
1.2 Кен орынның игеру жүйесі ... ... ...18
1.2.1 Игерудің ағымдағы жағдайын талдау ... ..18
1.2.2 Ұңғылар қорының құрылымын және олардың ағымдағы шығымын, игерудің технологиялық көрсеткіштерін талдау ... ... ... ... ... ... ... ..24
1.2.3 Қабаттан мұнай қорын алуды талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
1.2.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының сипаттамасы, игеру режимдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
1.2.5 Қабат қысымын ұстау жүйесінің жағдайы (ҚҚҰ) ... .29
1.3 Мұнай және газ өнімін алудың техника және технологиясы ... ... ... ..32
1.3.1 Ұңғыларды пайдалану тәсілінің көрсеткіштерінің сипаттамасы ... .32
1.3.2 Ұңғыны пайдалану кезінде кездесетін қиыншылықтарды алдын алу және олармен күресу шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .38
1.3.3 Ұңғылар өнімдерін жинау жүйесіне және кәсіпшіліктік дайындауға қойылатын талаптар мен ұсыныстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
1.4 Ұңғының өнімін арттыру мақсатында ҚСЖ әдісін қолдану ... ... ... ...42
1.4.1 ҚСЖ туралы мағлұмат ... ... ... ... .42
1.4.2 Қабатты гидравликалық жару технологиясы және техникасы ... ... 45
1.4.3 Қабатты сұйықпен жару кезінде қолданылатын материалдар ... ...49
1.4.4 Қабатты сұйықпен жару есебі ... ... ... .52
2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ...58
2.1 «Өзенмұнайгаз» АҚ.ның ұйымдастыру сипаттамалары ... ... ... ... ... 58
2.2 Негізгі және қосалқы өндірісті ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..59
2.2.1 Техникалық жабдықталу. Автоматтандыру мен телемеханикаландыру дәрежесі ... ... ... ... .60
2.2.2 Материалдық . техникалық жабдықтауды ұйымдастыру ... ... ... ..61
2.2.3 Кәсіпорын транспортын ұйымдастыру ... ... ...61
2.2.4 Ұңғыларды жөндеуді ұйымдастыру ... ... ... ... .62
2.3 Өзіндік құнды анықтау ... ... ... ... .63
2.4 Экономикалық тиімділікті анықтау ... ... ...69
3 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ ... ... ... ... ... .71
3.1 Өзен кен орнының XIIІ горизонтын игергенде болуы мүмкін қауіпті және зиянды факторларды талдау ... ...71
3.2 Қауіпсіздік техникасы ... ... ... ...73
3.2.1 Электр қауіпсіздігі ... ... ..73
3.2.2 Қабатты сұйықпен жару қауіпсіздігі ... ... ..74
3.3 Қабаттарды сұйықпен жару бойынша жұмыстарды жүргізу ... ... ... ..77
4 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ ... ... .80
4.1 Адамның өз әрекеті арқылы қоршаған ортаға әсері .
4.2 Қоршаған ортаны қорғауды анықтайтын негізгі нормативтік және құқықтық құжаттар ... ... .81
4.3 Атмосфералық ауаны қорғау ... ... ...82
4.3.1 Атмосфералық ауаны ластаушы көздердің болуын талдау.Олардың сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... 82
4.3.2 Ластаушы заттардың номенклатурасын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ..84
4.3.3 Ластаушы заттардың сандық көрсеткіштері ... ... .85
4.3.4 Атмосфераға шығаратын зиянды қалдықтарды азайту шаралары..85
4.4 Су ресурстарын қорғау ... ... ... ... .86
4.5 Жер ресурстарын қорғау ... ... 88
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... 90
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ...91
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ... ..9
1.1 Кен орнының геологиялық құрылымының сипаттамасы ... ... ... ... ... ..9
1.1.2 Өнімді объектілердің коллекторлық қасиеттері ... .11
1.1.3 Мұнай, газ және судың қасиеті мен құрамы ... 16
1.1.4 Мұнай мен газдың қорлары ... ..17
1.2 Кен орынның игеру жүйесі ... ... ...18
1.2.1 Игерудің ағымдағы жағдайын талдау ... ..18
1.2.2 Ұңғылар қорының құрылымын және олардың ағымдағы шығымын, игерудің технологиялық көрсеткіштерін талдау ... ... ... ... ... ... ... ..24
1.2.3 Қабаттан мұнай қорын алуды талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
1.2.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының сипаттамасы, игеру режимдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
1.2.5 Қабат қысымын ұстау жүйесінің жағдайы (ҚҚҰ) ... .29
1.3 Мұнай және газ өнімін алудың техника және технологиясы ... ... ... ..32
1.3.1 Ұңғыларды пайдалану тәсілінің көрсеткіштерінің сипаттамасы ... .32
1.3.2 Ұңғыны пайдалану кезінде кездесетін қиыншылықтарды алдын алу және олармен күресу шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .38
1.3.3 Ұңғылар өнімдерін жинау жүйесіне және кәсіпшіліктік дайындауға қойылатын талаптар мен ұсыныстар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
1.4 Ұңғының өнімін арттыру мақсатында ҚСЖ әдісін қолдану ... ... ... ...42
1.4.1 ҚСЖ туралы мағлұмат ... ... ... ... .42
1.4.2 Қабатты гидравликалық жару технологиясы және техникасы ... ... 45
1.4.3 Қабатты сұйықпен жару кезінде қолданылатын материалдар ... ...49
1.4.4 Қабатты сұйықпен жару есебі ... ... ... .52
2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ ... ... ... ...58
2.1 «Өзенмұнайгаз» АҚ.ның ұйымдастыру сипаттамалары ... ... ... ... ... 58
2.2 Негізгі және қосалқы өндірісті ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..59
2.2.1 Техникалық жабдықталу. Автоматтандыру мен телемеханикаландыру дәрежесі ... ... ... ... .60
2.2.2 Материалдық . техникалық жабдықтауды ұйымдастыру ... ... ... ..61
2.2.3 Кәсіпорын транспортын ұйымдастыру ... ... ...61
2.2.4 Ұңғыларды жөндеуді ұйымдастыру ... ... ... ... .62
2.3 Өзіндік құнды анықтау ... ... ... ... .63
2.4 Экономикалық тиімділікті анықтау ... ... ...69
3 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ ... ... ... ... ... .71
3.1 Өзен кен орнының XIIІ горизонтын игергенде болуы мүмкін қауіпті және зиянды факторларды талдау ... ...71
3.2 Қауіпсіздік техникасы ... ... ... ...73
3.2.1 Электр қауіпсіздігі ... ... ..73
3.2.2 Қабатты сұйықпен жару қауіпсіздігі ... ... ..74
3.3 Қабаттарды сұйықпен жару бойынша жұмыстарды жүргізу ... ... ... ..77
4 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ ... ... .80
4.1 Адамның өз әрекеті арқылы қоршаған ортаға әсері .
4.2 Қоршаған ортаны қорғауды анықтайтын негізгі нормативтік және құқықтық құжаттар ... ... .81
4.3 Атмосфералық ауаны қорғау ... ... ...82
4.3.1 Атмосфералық ауаны ластаушы көздердің болуын талдау.Олардың сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... 82
4.3.2 Ластаушы заттардың номенклатурасын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ..84
4.3.3 Ластаушы заттардың сандық көрсеткіштері ... ... .85
4.3.4 Атмосфераға шығаратын зиянды қалдықтарды азайту шаралары..85
4.4 Су ресурстарын қорғау ... ... ... ... .86
4.5 Жер ресурстарын қорғау ... ... 88
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... 90
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ...91
Қазақстан Республикасы үшін ең басты экономикалық мәселе материалдық-техникалық базаны жасаудың маңызды бөлігі ауыр индустрияға тиесілі, және оның ішінде алдымен энергетика, қара металлургия, мұнай, газ, химия және мұнайхимия өнеркәсіптері, машина жасау жатады.
Қазіргі кезде материалдық өндірістің бірде-бір саласы мұнай мен газ өнеркәсібінің өнімін пайдаланбай дами алмайды.
Мұнай мен газдың мұнайхимия өндірістерде шикізат ретінде қолданудың өсуіне байланысты мұнай мен газ өнеркәсібінің ары қарай жетілуі қарастырылған.
Өндіру тиімділігін жоғарлатуға рационалды игеру жүйелерін қолдану, бұрғылау жұмыстарының технологиясын жетілдіру, олардың техникалық жабдықталуын жақсарту, қабаттар мұнай бергіштігін арттырудың қазіргі жаңа әдістерін кеңінен еңгізу және прогрессивтік технологиялық процестерді пайдалану арқылы қол жеткізуге болады.
Бұл дипломдық жобада Қазақстан Республикасының Манғыстау облысында Қарақия ауданының аумағында орналасқан Өзен мұнай-газ кен орны қарастырылған.
Қазіргі кезде материалдық өндірістің бірде-бір саласы мұнай мен газ өнеркәсібінің өнімін пайдаланбай дами алмайды.
Мұнай мен газдың мұнайхимия өндірістерде шикізат ретінде қолданудың өсуіне байланысты мұнай мен газ өнеркәсібінің ары қарай жетілуі қарастырылған.
Өндіру тиімділігін жоғарлатуға рационалды игеру жүйелерін қолдану, бұрғылау жұмыстарының технологиясын жетілдіру, олардың техникалық жабдықталуын жақсарту, қабаттар мұнай бергіштігін арттырудың қазіргі жаңа әдістерін кеңінен еңгізу және прогрессивтік технологиялық процестерді пайдалану арқылы қол жеткізуге болады.
Бұл дипломдық жобада Қазақстан Республикасының Манғыстау облысында Қарақия ауданының аумағында орналасқан Өзен мұнай-газ кен орны қарастырылған.
1. Имашев Н.У., Чакабаев С.Е., Токарев В.П. и др. Отчёт по подсчёту запасов нефти месторождения Узень Гурьевской области Западно-Казахстанского края Казахской ССР по состоянию на 1 ноября 1963 г. Отчёт МНГР и КазНИГРИ. Фонд ПФ «Озенмунайгаз», 1964
2. Кочетов М.Н. и др. Подсчёт запасов нефти и растворённого газа месторождения Узень по состоянию на 01.08.65. Отчёт ВНИИнефти по теме 331. Фонд ПФ «Озенмунайгаз», 1966г.
3. Протокол заседания ГКЗ СССР № 4883 от 13.05.1966 года. Фонд ПФ «Озенмунайгаз», 1966
4. Ковалев А. Г., Покровский В. В. и др. О поддержании давления на месторождении Узень путем закачки воды в пласт. «Нефтяное хозяйство», № 8, с. 38-41, 1967 г.
5. Отчет ВНИИ «Составление генеральной схемы разработки месторождения Узень», Москва, 1965 г.
6. Ю.П.Желтов «Разработка нефтяных месторождений» Москва, 1986 г.
7. Лысенко В.Д. Мұнай кен орындарын игеруді жобалау, М, 1987 ж.
8. Қазақстан республикасының мұнай және газ кен орындарын игертуралы жалпыға бірдей ережелер. 1996 ж.
9. Ю.П. Желтов, И.Т.Мищенко, В.А.Сахаров, В.Г.Грон. «Мұнай өндірудің техника мен технологиясының есептер жинағы», Москва. Высшее образование.
10. «ҚР мұнай және газ кәсіпшілігінде қауіпсіздік ережелері», 17.11.94 ж. бекіткен
11. ҚР «Қоршаған ортаны қорғау» туралы заңы, 15.06.97ж.
12. Г.С.Тайкулакова, Л.Т.Алшембаева. “Кәсіпорын экономикасы” - Алматы КҚУ, 2006 ж.
2. Кочетов М.Н. и др. Подсчёт запасов нефти и растворённого газа месторождения Узень по состоянию на 01.08.65. Отчёт ВНИИнефти по теме 331. Фонд ПФ «Озенмунайгаз», 1966г.
3. Протокол заседания ГКЗ СССР № 4883 от 13.05.1966 года. Фонд ПФ «Озенмунайгаз», 1966
4. Ковалев А. Г., Покровский В. В. и др. О поддержании давления на месторождении Узень путем закачки воды в пласт. «Нефтяное хозяйство», № 8, с. 38-41, 1967 г.
5. Отчет ВНИИ «Составление генеральной схемы разработки месторождения Узень», Москва, 1965 г.
6. Ю.П.Желтов «Разработка нефтяных месторождений» Москва, 1986 г.
7. Лысенко В.Д. Мұнай кен орындарын игеруді жобалау, М, 1987 ж.
8. Қазақстан республикасының мұнай және газ кен орындарын игертуралы жалпыға бірдей ережелер. 1996 ж.
9. Ю.П. Желтов, И.Т.Мищенко, В.А.Сахаров, В.Г.Грон. «Мұнай өндірудің техника мен технологиясының есептер жинағы», Москва. Высшее образование.
10. «ҚР мұнай және газ кәсіпшілігінде қауіпсіздік ережелері», 17.11.94 ж. бекіткен
11. ҚР «Қоршаған ортаны қорғау» туралы заңы, 15.06.97ж.
12. Г.С.Тайкулакова, Л.Т.Алшембаева. “Кәсіпорын экономикасы” - Алматы КҚУ, 2006 ж.
АҢДАТПА
Осы дипомдық жобада Өзен кен орнының игеру жағдайы, негізгі
технологиялық көрсеткіштері, ұңғыларды пайдалану тәсілдері қарастырылған.
Бұл жоба төрт бөлімнен тұрады: мұнай және газды өндірудің техникасы мен
технологиясы, экономика, еңбекті қорғау, қоршаған ортаны қорғау.
Жобаның негізгі мәселесі Өзен кен орнындағы XIII өнімді горизонттардың
тау жыныстарының өткізгіштігі төмен болғандықтан ұңғылар өнімділігін
арттыру мақсатында қабатты сумен жару (ҚСЖ) әдісін жүргізу жұмысы
талқыланған.
Экономикалық бөлімде осы жұмыстың жылдық экономикалық тиімділігі және
өндіріске қосымша пайдасы анықталды.
Еңбекті қорғау бөлімінде осы іс шараны жүргізу кезіндегі жұмысшылардың
қауіпсіз жұмыс істеу шаралары қарастырылған.
Қоршаған ортаны қорғау бөлімінде Өзен кен орнының игеру аймағында
ауаға, жерге, биосфераға бөлінетін зиянды заттармен күресу шаралары
қарастырылған.
АННОТАЦИЯ
В данном дипломном проекте приведено состояние разработки месторождения
Узень, основные технологические показатели разработки месторождения и
способы эксплуатации скважин.
Проект состоит из четырех частей: техника и технология добычи нефти и
газа, экономическая часть, охрана труда, охрана окружающей среды.
Основным вопросом дипломного проекта является – проведение ремонтно-
изоляционных работ для уменьшения обводненности продукций скважин. А также
рассмотрена технология проведения ремонтно-изоляционных работ и закачка
реагентов в 2а блок XIII горизонта.
В Экономической части определены дополнительная выгода производства и
годовая экономическая эффективность.
Рассмотрены опасные факторы и техника безопасности при проведений
ремонтно-изоляционных работ. А также оценены меры по защите экологии и
окружающей среды.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ
БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...9
1.1 Кен орнының геологиялық құрылымының
сипаттамасы ... ... ... ... ... ..9
1.1.2 Өнімді объектілердің коллекторлық
қасиеттері ... ... ... ... ... ... . ... ...11
1.1.3 Мұнай, газ және судың қасиеті мен
құрамы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .16
1.1.4 Мұнай мен газдың қорлары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
1.2 Кен орынның игеру
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .1
8
1.2.1 Игерудің ағымдағы жағдайын
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 18
1.2.2 Ұңғылар қорының құрылымын және олардың ағымдағы шығымын, игерудің
технологиялық көрсеткіштерін
талдау ... ... ... ... ... ... ... . .24
1.2.3 Қабаттан мұнай қорын алуды
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 25
1.2.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының сипаттамасы, игеру
режимдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
1.2.5 Қабат қысымын ұстау жүйесінің жағдайы
(ҚҚҰ) ... ... ... ... ... ... ... .2 9
1.3 Мұнай және газ өнімін алудың техника және
технологиясы ... ... ... ..32
1.3.1 Ұңғыларды пайдалану тәсілінің көрсеткіштерінің сипаттамасы ... .32
1.3.2 Ұңғыны пайдалану кезінде кездесетін қиыншылықтарды алдын алу
және олармен күресу
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..38
1.3.3 Ұңғылар өнімдерін жинау жүйесіне және кәсіпшіліктік дайындауға
қойылатын талаптар мен
ұсыныстар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...40
1.4 Ұңғының өнімін арттыру мақсатында ҚСЖ әдісін
қолдану ... ... ... ...42
1.4.1 ҚСЖ туралы
мағлұмат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .42
1.4.2 Қабатты гидравликалық жару технологиясы және техникасы ... ... 45
1.4.3 Қабатты сұйықпен жару кезінде қолданылатын материалдар ... ...49
1.4.4 Қабатты сұйықпен жару
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..52
2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ
БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..58
2.1 Өзенмұнайгаз АҚ-ның ұйымдастыру
сипаттамалары ... ... ... ... ... 58
2.2 Негізгі және қосалқы өндірісті
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..59
2.2.1 Техникалық жабдықталу. Автоматтандыру мен телемеханикаландыру
дәрежесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .60
2.2.2 Материалдық – техникалық жабдықтауды
ұйымдастыру ... ... ... ..61
2.2.3 Кәсіпорын транспортын
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .61
2.2.4 Ұңғыларды жөндеуді
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 62
2.3 Өзіндік құнды
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...63
2.4 Экономикалық тиімділікті
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .69
3 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
БӨЛІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...71
3.1 Өзен кен орнының XIIІ горизонтын игергенде болуы мүмкін қауіпті
және зиянды факторларды
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...71
3.2 Қауіпсіздік
техникасы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..73
3.2.1 Электр
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 73
3.2.2 Қабатты сұйықпен жару
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...74
3.3 Қабаттарды сұйықпен жару бойынша жұмыстарды жүргізу ... ... ... ..77
4 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
БӨЛІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... 80
4.1 Адамның өз әрекеті арқылы қоршаған ортаға әсері
... ... ... ... ... ... ... 80
4.2 Қоршаған ортаны қорғауды анықтайтын негізгі нормативтік және
құқықтық
құжаттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... 81
4.3 Атмосфералық ауаны
қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... 82
4.3.1 Атмосфералық ауаны ластаушы көздердің болуын талдау.Олардың
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... 82
4.3.2 Ластаушы заттардың номенклатурасын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ..84
4.3.3 Ластаушы заттардың сандық
көрсеткіштері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 85
4.3.4 Атмосфераға шығаратын зиянды қалдықтарды азайту шаралары..85
4.4 Су ресурстарын
қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..86
4.5 Жер ресурстарын қорғау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 88
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .90
ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .91
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы үшін ең басты экономикалық мәселе
материалдық-техникалық базаны жасаудың маңызды бөлігі ауыр
индустрияға тиесілі, және оның ішінде алдымен энергетика, қара
металлургия, мұнай, газ, химия және мұнайхимия өнеркәсіптері, машина
жасау жатады.
Қазіргі кезде материалдық өндірістің бірде-бір саласы мұнай мен
газ өнеркәсібінің өнімін пайдаланбай дами алмайды.
Мұнай мен газдың мұнайхимия өндірістерде шикізат ретінде
қолданудың өсуіне байланысты мұнай мен газ өнеркәсібінің ары қарай
жетілуі қарастырылған.
Өндіру тиімділігін жоғарлатуға рационалды игеру жүйелерін
қолдану, бұрғылау жұмыстарының технологиясын жетілдіру, олардың
техникалық жабдықталуын жақсарту, қабаттар мұнай бергіштігін
арттырудың қазіргі жаңа әдістерін кеңінен еңгізу және прогрессивтік
технологиялық процестерді пайдалану арқылы қол жеткізуге болады.
Бұл дипломдық жобада Қазақстан Республикасының Манғыстау облысында
Қарақия ауданының аумағында орналасқан Өзен мұнай-газ кен орны
қарастырылған.
Дипломдық жобада негізгі қарастырылған мәселе, XIII горизонттың
салыстырмалы өткізгіштігі төмен болғандықтан, ұңғы өнімділігін арттыру
мақсатында қабатты сұйықпен жару әдісі қарастырылған.
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Кен орнының геологиялық құрылымының сипаттамасы
Өзен кен орны Маңғышлақ түбегінің оңтүстік Маңғышылақ деп аталатын
даланың оңтүстігінде орналасқан. Орфаграфиялық жағынан оңтүстік Маңғышлақ
ауданы оңтүстіктен батысқа иілген, теңіз жағынан абсолют өлшемі
солтүстікке қарай - +260 м,ал оңтүстікке +24 м болады. Ауданы - бедерлі
қиын құрылымды. Өзен ойпатының көлемі - 500 км, солтүстікке, оңтүстік
шығысқа шығыс бөлігі күрт өзгереді. Ойпат түбі терең жыралармен
бөлінген, оның ең төменгі бөлігі - +30 м. Әкімшілік тарапынан кен орны
аймағы Қазақстан Республикалық Маңғыстау облысына кіреді (сурет 1.1).
Сурет 1.1 - Өзен кен орнының аумақтық орналасу картасы.
Өзен кен орны Ақтау қаласынан 180-200 км арақашықтықта орналасқан. Кен
орны - көп қабатты, күрделі құрылымды. Бор және юра шөгінділері қимасында
XXV өнімді қабатқа бөлінген. Олардың I-XII қабаттарында (төменгі бор
шөгінділері) стратиграфиялық І қабат және юра шөгінділерінен (XII қабат)
тұратын аралас кездесетін құм, аливралит және газды жыныстардан тұрады.
Бұл қабаттардың өткізгіштігі газбен қаныққан негізгі өнімді қабаттарды, ал
XIII-XVIII қабаттар жоғарғы қабатты газда, XIX-XXV қабаттар төменгі қабатта
газда мұнай.
Өзен кен орнында терең барлау бұрғылаумен қалыңдығы шамамен 3600 м
шөгінді мезозойлық жыныстардың қабаты ашылған, оның құрылымында триас, юра,
бор, палеоген, неоген және төрттік шөгінділері орын алады. Олардың былай
белгіленуі скважина үлгітастарын зерттегенде алынған палеонтологиялық
мәліметтерге және Маңғыстаудың басқа аудандарының ұқсас шөгінділерімен
салыстыруға негізделген. Бөлімдер, ярустар және подярустар арасындағы
шекаралар шартты, негізінен электрокаротаж бойынша жүргізілген. Соңғы кезде
микрофауна мен т. б. зерттеулер арқасында қолда бар стратиграфиялық
үлгілерді өзгертуге және анықтауға мүмкіндік туып отыр. Өзен кен орнының
мұнай-газдылығы юра және кейде бор шөгінділеріне байланысты.
Кен орынның геологиялық қимасында бор және юра шөгінділеріне қарасты 26
құмды горизонттары анықталған. І-ХІІ горизонттар (жоғарыдан төмен қарай)
жасы - бор-газды, XIII-XVIII горизонттар - жоғарғы және орта юра - кен
орнының негізгі мұнай-газды қабаты, жеке күмбездерде төменгі юраның XIX-
XXIV горизонттары - мұнай-газды.
Пермь-триас жүйесі (РТ). Пермь-триас (РТ) шөгінділері Өзен кен орнының
ең көне жыныстары болып табылады. Жоғарғы пермь терең метаморфизм іздері
бар күңгірт полимикті құмтастармен және қара сланецтермен көрінеді. Төменгі
триас (Т) шөгінділері қоңыр аргиллиттермен және орта түйіршікті
құмтастармен орын алады. Бұл шөгінділердің оңтүстік Маңғыстаудағы қалындығы
440 м-ге жетеді, жабынында шайылудың ізі бар.
Оленек және орта триас жыныстары құмтастар мен қышқылды
туфтар қабатшалары бар қара және қарасұр аргиллиттер, әктастар,
алевролиттердің біртұтас, едәуір біртекті тобын құрайды. Бұл шөгінділері
жалпы қалыңдығы 1500-1600 м болатын біртұтас оңтүстік Маңғыстау
тобына бөлінген.
Юра жүйесі (J). Юра жүйесі шөгінділерінде барлық үш бөлім де кездеседі:
төменгі, орта және жоғарғы, жалпы қалыңдығы - 1300 м.
Бор жүйесі (К). Бор жүйесінің шөгінділері жоғарғы юра шөгінділерінің
шайылған бетінде орналасады және төменгі, жоғарғы бөлімдері мен барлық
ярустарымен орын алған. Литологиялық және генетикалық белгілері бойынша бор
шөгінділері үш бөлікке бөлінеді: төменгі терриген-карбонаттық, ортаңғы
терриген (альб, сеноман) және жоғарғы карбонат (турондат) ярустары. Төменгі
бөлікке - XII горизонт, ал ортаңғы және жоғарғы бөліктерге I, II, ІІІ, ІV,
V, VI, VII, VIII, IX, X және XI газды горизонттар жатады. Бор
шөгінділерінің қалыңдығы 1100 м шамасында. Бор шөгінділерінің өнімді
қалыңдығы алевролит және саз қабаттары мен будақтарының біртекті астарласуы
ретінде көрінеді.
Кайназой тобында палеоген және неоген жыныстары орын алған. Палеоген
шөгінділеріне мергель-әктас жыныстары мен саздардың бірқалыпты қабаты
жатады. Палеоген шөгінділерінің қалыңдығы - 150-170 м.
Палеоген жүйесі (Р). Палеоген шөгінділеріне эоцен және олигоцен
бөлімдері жатады. Эоцен бөлімі саз қабатшалары араласқан мергель және
әктастар түрінде. Олигоцен бөлімі сұр және ақшыл сұр түстес саздардың
бірқалыпты қабаты түрінде. Палеогеннің қалыңдығы - 150-170 м.
1.1.2 Өнімді объектілердің коллекторлық қасиеттері
XIII-XVIII горизонттарындағы өнімді қабаттардың қалыңдығы орташа 300 м
құрайды. Бөлшектік корелляция арқылы өнімді қалыңдық 6 горизонтқа бөлінеді.
5 горизонттың орташа қалыңдығы - 40-55 м шамасында болады, бірақ XIV
горизонт 65-75 м қалыңдықта өзгереді.
Горизонттар 5-10 м қалыңдықтағы сазды бумуларға бөлінген. Кеніштің
жалпы қалыңдығы колектордың табаны және жабынына байланысты өлшенеді.
Кеніштің ГМЖ және СМЖ-ның орналасуы кесте 1.1-де көрсетілген.
Кесте 1.1 - ГМЖ және СМЖ-ның кеніш бойынша орналасуы
Күмбез Горизонт Кеніш Жапсар көрсеткіші, м
ГМЖ СМЖ
Сол жақ Оң жақ
Жалпы аудан 13 А, Б, В, Г, -1125-1132 -1137-1142
Д
14 А -1125-1133 -1138-1142
Б -1129-1134 -1138-1143
В -1130-1133 -1138-1145
15 А -1136-1141 -1139-1143
Б -1137-1144
В -1137-1144
16 1 -1138-1146
16 2 -1137-1147
17 А -1036 -1140-1151
17 Б -1064 -1149-1153
18 А -1138-1145
Б -1140-1143
В -1146-1152
Мұнай өнімінің горизонттар бойынша бөлінуі төмендегідей (%): ХІІІ
горизонт - 27,5; XІV горизонт - 39,9; XV горизонт – 12; XVІ горизонт -
10,9; XVІІ горизонт - 5,7; XVІІІ горизонт - 1,7; Қумұрын күмбезі - 1,2;
Парсымұрын күмбезі - 1,2. 80 жылдарда Қумұрын, Солтүстік-батыс және
Парсымұрын күмбездерінің өнімді горизонттары қарқындата бұрғыланды. Бұл
олардан мұнай өндірудің сәйкес 4,66 және 58 %-ға өсуіне әсер етті. XІІІ-XІV
горизонттардан мұнай мен сұйықтықтың басым бөлігі өндіріледі. Олардан
өндірілген мұнай барлық кен орны өнімінің 64 %-ын құрайды. Кен орнында
горизонттар бойынша бір өндіру скважинасының орташа тәуліктік шығымы мұнай
бойынша - 3,1-5,4 ттәу, сұйықтық бойынша - 6,7-15,8 ттәу. XІІІ-XІV
горизонттар айдау скважиналары қатарларымен 64 жеке игеру бөліктеріне
бөлінген. Тіпті бір горизонттың бөліктері бір-бірінен бастапқы баланстық,
игерілген қорларымен және өнімді қабаттарының қасиеттерімен, бұрғылану
дәрежесімен ерекшеленеді және сондықтан мұнай мен сұйық өндіру кең аралықта
өзгереді. 1997 жылдың 1 қаңтарында мұнай мен газ өнімінің өндіру
сипаттамасына қарасақ, кен орнынан мұнай негізінен механикалық
тәсілмен
(97 %) өндіріледі: терең сорапты (ШТС) және газлифт. Газлифт
скважиналарының қоры барлық өндіру қорының 9,2 %-ын құрайтынына қарамастан,
газлифт тәсілімен мұнай өндіру - 16,6 %, ал сұйықтық өндіру -
24 %. Бұл газлифт скважиналарындағы мұнай мен сұйықтық шығымының мөлшері
өндіру қорының 90 %-ын құрайтын терең сорапты скважиналар шығымынан 3-3,5
есе көптігімен түсіндіріледі.
Жоғарғы қатардың өнімді қабаттарының сипаттамасы 1.2-кестеде
көрсетілген.
Кесте 1.2 - Жоғарғы қатардың өнімді қабаттарының сипаттамасы
рс Қабаттар Орташа Түрі Орташа Абсолют белгі
тереңдегі қалыңдығы
Кеніш Өткізгіш ВНК ГНК
1 XIII 1080 Терриген 1126
2 XIV 1200 252 1136
3 XV 1200 153 1140
4 XVI 1240 Қабат cуы 95 1140
5 XVII 1280 242 1141 1036
6 XVIII 1370 178 1145
Өзен кен орнының газдары метандық газ типіне жатады, тереңдеген сайын
этан көбейеді. Газды горизонттарда негізінен азот, көмірқышқыл газы қоспасы
бар құрғақ метан газы кездеседі. Газ тығыздығы 0,562-0,622 кгм3
шамасында.
Өзен кен орнының өнімді шөгінділері коллекторлардың ерекше түріне -
қасиеттерінің өзінділігімен ерекшеленетін полимиктілік құрамды
коллекторларға жатады. Бүл коллекторлардың осы түрге жатуын межелейтін
негізгі фактор - жыныстар құрамында энергетикалық өзгерулерге ұшырайтын
химиялық және механикалық әсерлерге орнықсыз минералдардың көп болуы.
Егер кварцтық құмтастарда кварц шамамен 95 % құраса, ал Өзен кен
орнының полимикталық коллекторларында кварц құрамы - 30 % шамасында;
жыныстарда кварц құрамы 70 % болса, минерал орнықсыз саналады.
Кесте 1.3 - Геофизикалық мәліметтермен анықталған кеуектілік шамалары
Горизонттар m, %
XIII 21
XIV 22
XV, XVI 23
XVII, XVIII 24
Құмды денелер ені 200-700 м жұқа жолақтар түрінде. Біртекті құмтастар
үшін өткізгіштік жоғары (0,2-1,2 мкм2) шамасы мен қабат коллекторлардың
қалыңдығының 10-51 м-ден 0,5-1,6 м-ге күрт азаюы мен 0,05 мкм2
өткізгіштікті болуымен байланысты горизонттың негізгі бөлігімен нашар
гидродинамикалық байланыс сипатты.
XIII-XVIII горизонттағы барлық бумалардың коллекторлардың өнімді
өткізгіштігі өте кең ауқымда 0,001-ден 7,301 мкм аралығында өзгеріп
отырады. Ең үлкен өткізгіштің орташа мәні - XIII горизонттың а және в
бумаларында 0,582 мкм және 0,665 мкм, XVI горизонттың а және б
бумаларында ең кіші мәні 0,047 мкм және 0,080 мкм өзгеріп отырады.
Табылған өткізгіштік шамалары бөліктерді, белгіленген аймақтарды және
тұтас горизонттарды сипаттауға пайдаланылды. Мәліметтерді ары қарай қолдану
ыңғайлы болу үшін және есептеу операцияларын механикаландыру үшін
өткізгіштік жайлы барлық мәліметтер перфокарталарга түсірілді.
Кесте 1.4 - Бөліктер мен горизонттар бойынша есептеу нәтижелері
Горизонттар Кор, мкм2 Скв. Саны hм.ор., м
XIII 0,206 458 10,8
XIV 0,290 349 24,0
XV 0,167 373 15,5
XVI 0,207 311 18,4
XVII 0,76 96 23,4
XVIII 0,178 63 19,8
1973-1979 жылдары Өзен кен орнында арнайы 8 бағалау ұңғымаларын
бұрғылау арқылы өнімді горизонттарының жыныс коллекторларының
бастапқы, ағымдағы және қалдық мұнайға қанығушылық туралы мәліметтер
алынды.
Өнімді қабаттың горизонтты және бума бойынша сыйымдылық өткізгіштік
орташа параметрлері кесте 1.5-те көрсетілген.
Кесте 1.5 – XIII горизонттың өткізгіштігінің орташа параметрлері.
ГоризонБума Ккеу, % Көтк, мкм2
т
Үлгі саны Өзгеру Орташа Үлгі Өзгеру Орташа
диапазонмәні саны диапазонымәні
ы
2005 1979 2005
КӘЭ 362 186 9277,0 51,4 22
СКСЭ 380 219 17833,6 57,6 25
ТСҚ 383 175 16399,0 45,7 31
СҚӨ 8 3 647,1 37,5 47
Барлығы 1133 587 44156,7 51,6 26
Әсерінің ұзақтығы,(тәулік)
Нәтижелі,%
Сурет 1.2. - Өзен кен орны бойынша 2006 жылы қышқылмен өңделген
ұңғымалар.
Сулы-көмірсутекті эмульсия. СКСЭ өңделетін ұңғыманың түп аймағына
айдалып, пайдалану ұңғымасының өнімділігін қалыптастыру мақсатында
қолданады. Бұл әдіс жерасты қондырғысына және пайдалану ұңғымасының түп
аймағына жиналған асфальтті-шайырлы-парафинді шөгінділерден тазартады. Осы
технологиямен өңдеу нәтижесінде ұңғыманың өнімділігі 1,2-1,3 есеге артады
және әсер ету ұзақтығы 20 күннен кем емес деп күтіледі.
Өңдеудің арқасында қосымша 17833,6 т мұнай өндірілді, орташа әсер ету
ұзақтығы - 25 тәулік. 1 ұңғымаға келетін қосымша мұнай өндіру - 81,4 т.
СКСЭ әдісімен өңдеу бөйынша ең нәтижелі 2а, 3, 3а, 5, 5а блоктары болды,
осы блоктардың 116 ұңғымасымен қосымша 11153,8 т мұнай өндірілді.
Тұтқырлы-серпімді құрам (ТСҚ). Мұнайбергіштік процесінің теориялық
талдауы, лабораториялық және өндірістік көрсеткіштерге сүйеніп, судың
қозғалу бағытын өзгертуге болатыны дәлелденіп, ол үшін практикада суға
қоюлатқыш қоспаларды қосу арқылы жүзеге асады. Қоюлатқыш негізінде суда
еритін полимер-полиакриламид (ПАА) қолданылады. ПАА-тің ерекше қасиеті ол
сұйықтықтың кеуекті ортадағы қозғалысын көп мөлшерде баяулатады. Бұл
дегеніміз, айдалатын суға аз ғана мөлшерде полимер қоссақ, сұйықтықтың
қозғалуы төмендейді. Қабаттың геологиялық құрылысының қиындығы, өнімді
қабаттың геологиялық біртексіздігі, мұнайдың аномальды қасиеті, айдалатын
судың кеніштегі өткізгіштігі жоғары аймақтарға алдын-ала өтіп кетуіне себеп
болады.
Кесте 1.7 - Өзен кен орнының (Қарамандыбасты қосқанда) игеру
көрсеткіштерін салыстыру. 2005-2006 ж.ж.
№ Көрсеткіштер Өлшеу бірлігі 2005 ж 2006 ж Сөндірілуі
1 Мұнай өндіру Мың.т 3606,1 4137 +530,9
Сонымен қатар жаңа 51,6 74,5 +22,9
ұңғылар бойынша
2 Сұйық өндіру 14451,5 19574,3 +5122,8
3 Орташа жылдық сулану % 75 78,9 +3,9
4 Мұнай бойынша орташа ттәу 3,9 4,1 0,2
тәуліктік шығымы
Кесте 1.7 жалғасы
5 Сұйық бойынша орташа 15,4 19,6 +4,2
тәуліктік шығымы
6 Игерудің басынан бастап мыңт 282652 286789
мұнай өндіру
7 Игерудің басынан бастап 570659 590234
сұйық өндіру
8 Игерудің басынан бастап мыңм³ 1016462 1050358
су айдау
9 Жыл ішінде су айдау 26572,6 33895,7 +7323,1
10 Күнделікті алынған % 1,75 2,01 +0,26
қордың алу темпі
11 Бастапқы алынған қордың % 0,73 0,84 +0,11
алу темпі
12 Алуды айдаумен % 166,9 145,5 -21,4
компенсациялау: жылдық
Игерудің басынан бастап % 198,4 144,7 -3,7
13 Өндіру ұңғыларының ұңғы 3493 3466 -27
пайдалану қоры
14 Өндіру ұңғыларының жұмыс 2962 2932 +70
жсап тұрған қоры
15 Жұмыссыз тұрған қор 631 533 -98
16 Айдау қоры 1265 1330 +65
17 Айдау ұңғыларының жұмыс 720 959 +239
жсап тұрған қоры
18 Жұмыссыз тұрған қор 545 371 -174
19 Айдау ұңғыларын енгізу 17 19 +2
20 Жаңа өндіру ұңғыларын 35 61 +26
енгізу
21 Пайдалану (экспорт) ақша өлшемі 0,935 0,950 +0,015
коэффициенті
22 Пайдалану коэффициенті ақша өлшемі 0,749 0,805 +0,056
1.2.2 Ұңғылар қорының құрылымын және олардың ағымдағы шығымын,
игерудің технологиялық көрсеткіштерін талдау
Өзен кен орнында игеру басталғаннан бері 1.01.2006 мезгіліне 5851
ұңғыма (бұның ішінде 12-сі су өндіретін) бұрғыланды, 122-сі бақылау
ұңғымасы болып саналады, 1222-сі - жойылған.
Пайдалану қоры - 2005 жылдың басында 3289 ұңғыма, оның ішінде 3203
ұңғыма - қозғалыста. Нақтылы жағдайда, кен орын бойынша өндіру
ұңғымаларының пайдалану қоры, жоспардан 883 ұңғымаға артта қалып келеді.
Қозғалыстағы қор жобадан 794 ұңғымаға қалып келеді, ал қозғалыссыз қор
жобадан 89 ұңғымаға қалып келеді. Пайдалану қорының артта қалуының негізгі
себебі - 1999 жылға дейін нақтылы енгізілген ұңғымалар жоспардан артта
қалып отырған. 2000 жылдан бастап жаңа ұңғымаларды бұрғылау жоспардан
ілгері болып отырды: 2001 жылы - 8 данаға , 2002 жылы - 34 данаға, 2003
жылы - 30 данаға.
Қозғалыстағы қордың 3058 ұңғымасы механикалық тәсілмен игерілуде, 33
ұңғыма - фонтанды. Фонтанды ұңғылардың көпшілігі 17 ұңғыма (52 %) XIII
қабатта, ұңғымалардың 24 %-ы XIV қабатта орналасқан. XVI, XVII қабаттар,
Солтүстік-Батыс және Пасмұрын күмбездері толықтай механикалық тәсілмен
игерілуде.
Кесте 1.8 - Өзен кен орнында ұңғылар қоры
№ Қор Категория Саны
1 Өндіру ұңғымалар 2004 жылы бұрғыланған 60
қоры
2004 жылы басқа қабаттардан 70
қайтарылған
Пайдалану қоры 3289
Оның ішінде: қозғалыстағысы 3203
фонтанды 33
ШГН 3058
газлифт 3
Кесте 1.8 жалғасы
қозғалыссыз 86
2004 жылы басқа қабаттарға ауыстыру 70
2004 жылы айдауға ауыстыру 30
Жойылған 463
2 Айдау ұңғымалар 2004 жылы бұрғыланған 30
қоры
2004 жылы басқа қабаттардан 10
қайтарылған
2004 жылы өндірушіден ауыстырылған 30
Пайдалану қоры 1206
Оның ішінде: қозғалыстағысы 1123
қозғалыссыз 83
Өндірушіге ауыстырылған 0
2004жылы басқа қабаттарға 10
ауыстырылған
Жойылған 759
3 Арнайы ұңғымалар Барлығы 134
Оның ішінде:бақылау 122
Су өндіруші 12
4 Барлық қор 5851
Нақтылы жағдайда, кен орын бойынша, айдау ұңғымаларының пайдалану
қоры, жоспардан 432 ұңғымаға артта қалып келеді: қозғалыстағы қор жобадан
438 ұңғымаға қалып келеді, ал қозғалыссыз қор 6 ұңғымаға алда келеді.
1.2.3 Қабаттан мұнай қорын алуды талдау
Өзен кен орнының XIII-XVIII горизонттарының баланстық мұнай және
газының қорлары, мемлекеттік зерттеулерден өтіп(протокол ГКЗ СССР №4883
(13.05.66), өніркәсіптік қорлары – 1046 млн. т, ал алынатын қор 471,5 млн.
т болды. Бастапқы баланстық еріген газ қоры, кенорын бойынша, 76020,2 млн.
м болды.
Ал горизонттар бойынша қарайтын болсақ, мұнайдың баланстық және
алынатын қорлары:
- XIII горизонт бойынша 204 млн. т және 92 млн. т;
- XIV горизонт бойынша 450 млн. т және 203 млн. т;
- XV горизонт бойынша 140 млн. т және 63 млн. т;
- XVI горизонт бойынша 124 млн. т және 56 млн. т;
- XVII горизонт бойынша 98 млн. т және 44 млн. т;
- XVIII горизонт бойынша 30 млн. т және 13,5млн. т.
Өзен кен орнында өнімді қабаттардан, игеру басталғаннан бері 291510,3
мың. т мұнай және 677287,2 мың. т сұйықтық өндірілді. Оның ішінде, 110779,6
мың.т XIV (39 %) горизонттан өндірілген. Басқа пайдалану объектерінен
барлық өндірілген мұнай бойынша 1,3%-дан (Солтүстік-Батыс күмбезі) 24 %-ға
(XIII) дейін өндірілген. Кен орын бойынша ағымдағы мұнай өндіру
коэффициенті 27,3 % құрады. Негізгі горизонттар бойынша МИК 33,8 %-дан
(XIII) 11,4 %-ға (Қумырын күмбезі) дейін өзгереді.
Өзен кен орны бойынша, мұнайға қаныққан қабаттардан 1.01.2005 жылғы
мезгілге жылдық өндіру 5783,9 мың т мұнай, 29889,5 мың т сұйықтық
өндірілді. Өндіріліп жатқан өнімнің орташа сулануы 80,6 % болды. Оның
ішінде 1609,5 мың т мұнай XIII ( 32,3%) және XIV (32,7%) горизонттардан
өндірілді, қалған пайдалану объектілерінен 1,3 %-дан (Қумұрын
күмбезі)
12,1 %-ға (XV) дейін өндірілді. 2004 жылы мұнай өндіру бойынша Қумұрын
күмбезінің объектерінен өндірілген мұнай , кен орыннан түгел өндірілген
мұнайдың 1,3 %-н құрайды, ал Солтүстік-Батыс күмбезі бойынша 1,9 %-н
құрайды. 2004 жылы өндіруші қордан өндірілген мұнай келесідей: өндіруші
ұңғымалардан - 5467,3 мың т (94,5 %), жаңа ұңғымалардан - 265,9
мың т
(4,59 %), қозғалыссыз қордан шыққан ұңғымалардан - 50,7мың т (0,87 %).
Бастапқы баланстық қордан игеру қарқыны 0,55 % құрады, бастапқы
алынатын қордан - 1,24 %, ағымдағы алынатын қордан 3,3 % құрады. Ең жоғарғы
игеру қақыны бойынша:
- бастапқы баланстық қордан XIV горизонтта (0,8%);
- бастапқы алынатын қордан - 1,75% (XIII);
- ағымдағы алынатын қордан - 4,37% (XIII).
Горизонттарды игеруді талдау тек қана, бүкіл кенорын бойынша мұнай
өндірудің технологиялық көрсеткіштерінің өзгерісін анықтауға мүмкіндік
береді.
Кен орын бойынша 2004 жылы мұнай өндіру көлемі бойынша максималды
көрсеткіш 3а блокта (752 мың т), 2а блокта (629,5мың т), өнімнің сулануы 82
% болды.
Пайдалану объектілері және блоктар бойынша жеке-жеке қарастырсақ, ең
көп мұнай және сұйықтық өндіру 3а блоктың XIV горизонтынан 163,965 мың т
өндірілген, ең аз көрсеткіш 4а блоктың XVII горизонтынан (0,889 мың т мұнай
және 11,5 мың т сұйықтық) өндірілген.
Егер, горизонттың көрсеткіштерін қарайтын болсақ, XIII горизонттың 3
блогында бастапқы алынатын қордан игеру қарқыны ең төмен (0,07 %) болды,
ең жоғарғы игеру қарқыны - 5а блокта (0,23 %). Ең жоғарғы МИК 1.01.2004
жылы 9 блокта (38,56 %) болды, ең төменгі - 1 блокта (7,12 %).
Кен орынды игеру жағдайын талдау нәтижесінен, мұнайды шығару негізінен
механикалық тәсілмен жүзеге асады (ШТС), жылдық мұнай өндіру 5623,9 мың т
және 28520,3 мың т сұйықтық. Фонтанды ұңғымалардан 159,3 мың т мұнай және
816,9 мың т сұйықтық өндірілді. Кен орын игеріліп басталғаннан бері
01.01.2005 жылға дейін 21211,7 млн.меріген газ өндірілді.
Жылдық еріген газ өндіру 2006 жылы 231,4 млн.мболды, бұл 2005
жылдан 16,5 % көп. Кен орын бойынша орташа газ факторы - 40мт.
1.2.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының сипаттамасы, игеру режимдері
Кесте 1.9 - Өнім алу аймағында қабат қысымының өзгеру көрсеткіші
Горизонт Бастапқы Қабаттық Жылдар
қабаттық қысым, атм
қысым,
атм
2000 2001 2002 2003 2004
XIII 104,2 Горизонт 100,0 101,2 102,9 103,6 106,3
бойынша
орташа өлшем
Өнім алу 97,3 97,3 98,2 98,9 100,4
аймағында
Айдау 104,0 105,9 108,6 109,0 112,8
аймағында
Өндіруші ұңғымалардың 2006 жылғы орташа мұнай өнімділігі - 4,8 ттәу,
ал орташа тәуліктік сұйық өндіру 23,8 ттәу болды. Ең аз орташа тәуліктік
сұйық өндіру Қумурын және Солтүстік-Батыс күмбезінде - 11,5 ттәу, ал ең
көп сұйық өндіру XVII қабатта 31,7 ттәу болды. Өндірілген өнімнің сулануы
80 % болды. Егер блоктар бойынша қарастыратын болсақ , ең көп орташа
тәуліктік мұнай өндіру 10 (9,6 ттәу)блокта және 1 (8,6 ттәу) блокта,
сұйық бойынша 1а (58,1 ттәу) блокта және 3а (35,9 ттәу)блокта болды.
Өзен кен орны 40 жыл игеріліп келе жатыр және игерудің бастапқы
сатысында бірінші жобалық құжатта дәлелденген келесі пайдалану
объектілері болды: I - 13+14 горизонт; II - 15+16 горизонт; III - 17
горизонт; IV - XVIII горизонт.
Миннефтепромның №680 жарлығына сәйкес 12.12.1977 ж. айдау және өндіру
ұңғымаларында объекттерді ірілендіру мақсатында оқшаулау жұмыстарын жүргізу
туралы шешім қабылданады. Пайдалану объектілері ретінде әр өнімді қабат
қабылданады: I - 13 горизонт; II - 14 горизонт; III - 15 горизонт; IV - 16
горизонт; V - 17 горизонт; VI – 18 горизонт.
Кен орынды игерудің сатысын және ұзақтығын ескеріп, қабаттардың мұнай
қорын өндіру дәрежесі, бұрынғысынша, өзбастақ пайдалану объектеріне
дәлелденеді, әр өнімді қабат - XIII-тен XVIII-ге дейін.
Бірақ пайдаланылудағы пайдалану объектілерінен (XIII-XVIII қабаттар)
негізгі қатпардың құрылымының төбе тұсын, технологиялық игеру объектісін
(ТИО) бөліп алу ұсынылады.
1.2.5 Қабат қысымын ұстау жүйесінің жағдайы (ҚҚҰ)
Қабат қысымын ұстау жүйесі негізінен кен орынды 60-шы жылдардың
аяғында 70-і жылдардың басында қалыптасты. Су айдау бойынша жұмыстар 1967
жылы басталды, ол кезде кен орынның өнімді қабатына альбсеномен сулары 1,8
млн.м³ көлемде айдалды. 1971 жылдан бастап ҚҚҰ қажеттілігі үшін Ақтау-Жаңа
Өзен суқұбырларының құрылысы аяқталған соң теңіз суы қолданды. Бұдан басқа
ысыру агенті ретінде жол жөнекей өндірілген қабат суын қолданады. Өзен кен
орнында қабаттағы мұнайдың ерекше қасиеттеріне және қабаттың бастапқы
температурасын қажеттілігі үшін қабатқа ыстық су айдау қолданылады (қабат
температурасының төмендеуі қатты фаза күйінде кеуекті ортада мұнайдан
парафиннің бөлінуіне жағдай туғызады).
Су айдаудың техникалық керек көлемі қабаттың жағдайда сұйық алу 1,2 есе
жоғары болу керек, бірақ беріліп және айдалып тұрған судың көлемі біршама
жоғары.
Айдалып жатқан судың шығынының негізгі себебі оның өндіріссіз
қолданылуы ҚҚҰ жүйесінің техникалық жағдайының қанағаттанарлықсыздығы және
оның судың қозғалу жолындағы тозуы: магистральды құбырдан айдау ұңғыларына
дейін. Айдауға арналған су жоғары агрессивті сипаттамаға ие. Бұл біріншіден
су айдау дайындаудың сапасыздығынан, екіншіден құрамында оттегі мен активті
компоненттердің көп мөлшерлі қабат суларын және теңіз суларын
араластырғанда сәйкес келмеуімен түсіндіріледі.
ҚҚҰ үшін қолданатын тазалықты бақылау мынаны көрсетеді:
Орташа мағына 29 гл (жобалық шығынға қарсы 0,04 гл) кезінде
механикалық қоспалардың жоғары құрамы - 11-ден 62 гл-ге дейін, өзінің
құрамында механикалық қоспалардан басқа оттегі бар тазартылмаған сулар
қолдануға жабдықтардың коррозиялы және қарқынды гидроабразивті бұзылуына
әсер етеді (сораптардың, жер асты және ұңғылық жабдықтардың, құбырлардың).
Орташа мағынасы 0,45 гл (жобалық мағынаға қарсы 0,01 гл) кезінде
қабатқа 0,038-ден 1,44 гл-ге дейін айдауға қолданылатын бұралқы сулардың
құрамында мұнай өнімдері көп мөлшерде, мұнай өнімдері сумен айдалғанда тек
қана БШСС ғана емес, сонымен қатар айдау ұңғыларына түседі. Сонымен қатар,
бұралқы сулар көмірсутекті газбен қаныққан, оның бөлінуі жер үсті және жер
асты жабдықтарын қауіпті жағдайлар туғызады.
Суды механикалық қоспалардан тазартпау айдау ұңғының түбіндегі
тұнбалардың пайда болуына, түп маңы аймағының қабатының өткізгіштігінің
төмендеуіне және қабылдаудың түсуіне әсерін тигізеді.
ҚҚҰ жүйесіне қойылатын талаптар мен ұсыныстар:
Өзен кен орнын өңдеу қабатқа суды айдау жолымен қабат қысымын бір
қалыпты ұстаумен жүзеге асырылды. Кен орында өнімді қабаттардың тасқыны
блокты бұталы сорап станциясымен (ББСС) орындалды. Жұмыс агенті ретінде
ағынды сулар қолданылды, нақтылап атап кеткенде Каспий теңізінің суы және
Волж суы.
ҚҚҰ жүйесін орнату қуаттылығы суларды айдаудың ең төменгі деңгейде
есептелген, алынатын өнімнің ең жоғарғы деңгейін алып қарағанда қабат
шараларында компенсация коэффициентін негіздеу мақсатында жүргізіледі. ППД
жүйесінің қысымы қабылдау коэффициентін алып қарағанда және коллектордың әр
түрлі типтері үшін көлемді айдау анықталды.
Айдалатын суларды дйындау нормалы көрсеткіштеріне дейін механикалық
қоспасын және мұнай эмульгаторын жоюға бағытталу керек, агрессивті
коррозияның төмендеуі, микроорганизмімін басу және тұз құрылымын алдын алу.
Осыдан сулардың жоғары сапада болуын қамтамасыз ету аз көлемді қаржымен
және пайдалану шығындарымен қолайлы технологиялық заттармен іске асыру
қажет.
ҚҚҰ жүйесінде технологиялық көрсеткіштерін автоматтандырылған жүйемен
қадағалау НГДУ-3-те орталық басқару пункті (ОБП) бар, оларда ақпараттарды
өңдеуде компьютерлік блок қондырылған және ППД НГДУ-3 жүйесінде жұмыс істеу
үрдісінің технологиялық көрсеткіштерінің бейнеленуі үшін монитор
орнатылған.
ҚҚҮ жүйесінің технологиялық көрсеткіштерді бақылау жүйесі сұйық
шығынын, температураны және қысымды анықтау үшін датчиктер жиынтығымен
жабдықталған.
ЦПУ-да орнатылған ҚҚҰ НГДУ-3 жүйесі әр түрлі негізгі жұмыс істейтін
көздерде датчктер орнатылған. Датчиктердің сигналдары ақпаратты өңдеу
блогына кабель трассасы арқылы беріледі, ал өлшеу нәтижелері монитор бетіне
шығады. ҚҚҰ жүйесінің төмен және жоғары қысымды пішіндерде датчиктер судың
температурасы мен қысымы анықталады.
БКНС-3-те ағынды сулардың шығынын анықтау үшін Норд жүйесінің
счетчиктермен шығын өлшеуіштері орнатылды, сонымен бірге ДРС-500; БКНС-2а-
да Метран жүйесінің счетчиктері. Волж суларының шығынын анықтау үшін БКНС-
2в ұңғыға айдайды, Мертан және ЭРИС жүйелерінде шығын өлшеуіштері
қолданулады.
8-вариантта кен орында белсенді активті заттардың (БАЗ) сулы
ерітіндісін айдау технологиясы қысымның жоғарлау жүйесінде қарастыру іске
асырылуда.
Зерттеу нәтижелері бойынша мына мәселе қойылды және бекітілді РД 39-23-
1323-85 Өзен кен орнында қабаттарда мұнай өтімділігі жоғарлату үшін ОП-10
сулы ерітіндісін технология нұсқауы бойынша қолдану.
Зерттеу мезгілінде технологиялық үрдіспен (ТҮ) 3890 тонна белсенді
активті заттар (БАЗ) ОП-10 айдалды, БАЗ 1 т шығыны қосымша мұнайды алу 385
мың т немесе 99 т құрайды. Алынған нәтижелер мұнай өтімділігін жоғарлауын
қамтамасыздандырылды және өнімнің сулануы тұрақтанды.
1.3 Мұнай және газ өнімін алудың техника және технологиясы
1.3.1 Ұңғыларды пайдалану тәсілінің көрсеткіштерінің сипаттамасы
Кен орынды өңдеуден бастап қабат энергиясының шектеулі мүмкіндіктері
бар, көлемі аз дебитті ұңғылар қоры шектеулі, кәсіпшілік ішінде және көтеру
проблемаларында жоғары парафинді қатып қалатын мұнайды жинау және су
мұнайлы тұтқыр эмульсия күрделі мәселелерді шешуді таңдау талап етті және
өнімді алудың механикалық тәсілі орынды енгізуді ұйымдастыру қажет.
Ұңғыларды газлифтілі тәсілдермен пайдалану және бастапқы мезгілде
плунжерлі штангалы сораптар қондырғыларымен (ПШСҚ) бастапқы мезгілде мұнай
өнімін алу деңгейін алдын ала жоболанған проблемеларды шешудің
анықтамаларымен қамтамасыздандырылған.
Кен орында ұңғыларды газлифтілі тәсілдермен пайдалану өңдеу кезінен
бастап қолданылды, ал 1970 жылдан бастап оларды кең көлемде кәсіпшілікке
енгізілуі, Теңге кен орында табиғи қысымы жоғары газ газлифті жүйесіне
беріледі. Өнімді алуда газлифтілігін жоғарлату бойынша кейінгі жұмыстар
Қалған жылдары жүргізілді. Бірақ та өнімнің сусулануы жоғарлады және
бағыттас газ ресурстары төмендейді, сол себептен өнімді алудың
газлифтілігін қысқарту қажет етілді. Ұңғыларды пайдалану тәсілінің
өтімділігін толық жою да қарастырылған.
Газлифтілігі жойылғаннан кейін барлық салмақтар мұнайдың план бойынша
таңдау плунжерлі штангалы сораптар қондырғыларына (ПШСҚ) жүк түсірілді.
Қазіргі уақытта кен орында өнімді алудың механикалық тәсілін орынды
таңдау қажет, сол себептен, объективті жағдайлардың күшіне газлифті
альтернативі құрастырылмаған болып шықты.
Осымен байланысты ПФ Өзенмұнайгаз кен орында өнімді алудың
механикалық қондырғысының өнімділігін зерттеу бойынша белсенді жұмыстар
жүргізілді:
- 2002 жылдан бастап плунжерлі штангалы сорапты орнату (ПШСҚ);
- 2004 жылдан бастап электрлі центрден тепкіш сорап қондырғыларын
орнату (ЭЦТҚ).
01.01.2006 жылының мерзімі бойынша ұңғының XIII-XVIII қабаттарында
өнімді алудың қорын пайдалану (куполдың негізгі бөлімі) 3094 құрайды, соның
ішінде 3015 әрекетте, ал қалғандары әрекетсіз тұр.
Кесте 1.10 - 01.01.2006 жылдың мерзімі бойынша ұңғы қорының жағдайы
№ пп Ұңғы қоры Пайдалану тәсілі Мөлшері (%)
1 Өңдеу әрекетегі 3015 (100 %)
соның ішінде: фонтанды 50 (~1,66 %)
механикалы 2965 (98,34 %)
олардан УПШН 2897 (98%)
УЭЦН 31 (1%)
УВШН 37 (1%)
әрекетсіз 79
2 Айдау әрекетегі 740
әрекетсіз 67
Қазір әрекеттегі қордың тек қана 1,66 % фонтанды тәсілімен
пайдаланады. Негізгі қор әрекеттегі ұңғылар механикалық тәсілмен
пайдаланылады( 98,34 %), соның ішінде 2897 ұңғы (98 %) плунжерлі штангалы
сораптар қондырғыларымен(ПШСҚ), 31 ұңғы (1 %) электрлі ценртден тепкіш
сорап қондырғыларымен (ЭЦТСҚ) және 37 скважин (1 %) винтті штангалы сорап
қондырғыларымен (УВШН) пайдаланылады.
Ұңғыларды фонтанды тәсілмен пайдалану. Ұңғыларды фонтанды тәсілдермен
пайдалану сұйықтың жоғары дебитіне сәйкес, орташа көлемі
77 м3тәу (жоғарлауы 170 м3тәу дейін), сусулануы 35 тен 99 %-ға дейін және
қабатта аз мөлшерде депрессия кезінде ұңғы түбіндегі қысым жоғарлайды. Бұл
бізге берілген нәтижелер бойынша ұңғылар жоғары өнімділікпен сипатталады.
Кесте 1.11 - Ұсынылған вариант (8) бойынша ұңғылардың пайдалану
көрсеткіштері
Көрсеткіштер Жылдар
орташа 120 126
Qж, м3тәу Рпл, МПа Рзаб, МПа ΔРср, МПа
(%в)
13 26 (52) 83 (87) 10,3 9,6 0,7 5,9
14 9 (18) 82 (73) 11,1 9,2 1,9 6,8
15 4 (8) 75 (91) 12,3 8,3 4 7,5
16 2 (4) 23 (80) 12,5 - - 7,59
17 7(14) 81 (90) 12,6 10,1 2,5 7,59
18 2 (4) 20 (35) 12,3 7,8 4,5 8,2
Барлығы50 77 (85) 11,1 9,4 1,68
1.12-кестеде келтірілгендей осы мәліметтерде фонтан қорының ұңғылары
өзінің потенциалды мүмкіншіліктерін іске асырмайды (ΔРор=1,68 МПа) және
оларды өнімді алуға механикалық түрде толық ауыстырады.
Графикалық тәуелділіктерде көрсетілгендей фонтандау әдісі қамтамасыз
етіледі:
- ұңғы оқпанда 0,3 МПа кезінде сулану 70 %-ға дейін;
- ұңғы оқпанда 0,6 МПа кезінде сулану 60 %-ға дейін;
- ұңғы оқпанда 0,9 МПа кезінде сулану 50 %-ға дейін.
Осы мезгілде пайдалануда фонтандау шарттары кезінде диаметрі 73
және
89 мм сорап-компрессорлы құбырмен қамтамасыз етіледі. НКТ перфорация
аралығына дейін түсіру қажет. Ұңғы оқпанын фонтандау АФК1-50×50×14 фонтанды
арматурамен жабдықталған, жұмыс қысымы 14 МПа.
Ұңғыны механикалық пайдалану. ТШСҚ-лы ұңғыны пайдалану тәсілінің
өтімділігі болып келеді. Осы тәсілді кен орында орташа дебитке сәйкес
ұңғылардың санының көптігінен әлемдік тәжірибелер кең көлемде
пайдаланылады, пайдалану тәсілін басқалармен салыстырғанда плунжерлі
штангалы сораптарды пайдалану техникалық жағынан экономикалық жағынан өте
тиімді. Кен орындағы ұңғыларды штангалы сораптарды дебит, сусулану және
диаметр бойынша бөлу 1.13-кестеде келтірілген.
Кесте 1.13 - Штангалы сораптарды дебит, сусулану және диаметр бойынша бөлу
Көрсеткіштер Мөлшері соның ішінде сорап диаметрі, мм
(%)
44 57 70
Ұңғы саны (НСН - 2Б типті 2897(100%)898 (31%) 1651 (57%)348 (12%)
сорап)
Сұйық бойынша бір ұңғының орта 26 (5) 10 (2,5) 35 (7) 71 (12,6)
дебиті (мұнай), м3тәу
Сусулану, % 80 74 81 82
1.13-кестеде келтірілгендей осы мәліметтерден ұңғылар УПШН
жабдықталған, сұйықтың орташа дебиті 26 м3тәу сипатталады. Ұңғылар 44, 57
және 70 мм сорап диаметрлерімен топтасқан, 10, 35 және 71 м3тәу
сұйықтықтың дебитімен сәйкес келеді, 74, 81 и 82 % сәйкес сусулану
өнімділігі тәжірибелі түрде бірдей. Осы көрсеткіштер өтімділігі әртүрлі
ұңғы топтары бойынша өнімнің сусулану темпі шамамен бірдей болады.
Ұңғылардың потенциалды мүмкіндіктерін толық іске асыру үшін ТШСҚ
жабдықталған, мыналарды ұсынуға болады:
- ұңғыны пайдалану тәсілін ауыстыру немесе айдау режимін ұлғайту,
сорап беру коэффициенті 0,8 аспайды, қор 8 % құрайды;
- көлемнің ұлғаюы және өткізілетін жер астындағы жұмыстардың сапасы
көтеріледі және өтімділігі аз ұңғыларда геолого-техникалық шаралар (ГТШ)
сораптардың беру коэффициенті 0,3, қор 43 % құрайды.
Кесте 1.14 - Сусулану деңгейі бойынша ТШСҚ жабдықталған ұңғыларды бөлу
Сорап Барлығы сусулану, %
диметрі, мм
nв 40 40 ≤ nв ≤ 80 nв 80
Барлығы 2652 (100%)199 (7%) 1373 (52%) 1080 (41%)
44 766 (29%) 84 (11%) 429 (56%) 253 (33%)
57 1557 (58%) 109 (7%) 779 (50%) 669 (43%)
70 329 (13%) 6 (2%) 165 (50%) 158 (48%)
Өнімнің сулануы жоғарылауы 80 % жоғары, булар плунжермен жұмыс ресурсы
төмендейді, орнатуда салмақ бойы ағын күшімен ұлғаяды,
1279 ұңғы қаныққан қысымнан оптимальды ауытқу шамасында ұңғы түбіндегі
қысымды қордың жартысынан жоғары (~52 %) пайдалану. осы барлық ұңғылар
қорға енеді, оптимальді режимде жұмыс істейді.
452 ұңғыларда (18 %) қанығу қысымы ұңғы түбіндегі қысымнан төмен жұмыс
істейді. Осы қорда ұңғылар тиімді болады, геолого-техникалық шараларды
өткізу жолымен өтімділікті жоғарлату үшін жұмыстар өткізіледі.
Бұрандалы штангалы сорап қондырғысымен жабдықталған ұңғы қорын
пайдалану анализі (БТШҚ).
Соңғы уақытта мұнай өнімін алатын регионда винтті штангалы сорап
қондырғысы (БШСҚ) кеңінен қолданылады. Орнату 1-ден 750 м3тәу дейін өнімді
алу дипазоны су құрамы жоғары болған кезде жұмыс істейді.
БШСҚ негізгі қасиеттері басқа қондырғылармен салыстырғанда көптеген
қаржы салу мүмкіндіктері бар.
ШТСҚ пайдаланумен анықталған қиыншылықтарды ескереміз, 2002 жылдан
бастап ПФ Өзенмұнайгаз винтті штангалы сораптарды орнату мәселесін
енгізуге кірісті.
Кен орында Канаросс (Канада), НЕТЧ (Германия), АЗНО (Ресей, Қазақстан)
өндіріс фирмалары БТШҚ енгізуді іске асырды.
Сурет 1.3 - ТШСҚ-ның жұмысының істен шығу себептері
2002 жылдан 01.01.2006 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Осы дипомдық жобада Өзен кен орнының игеру жағдайы, негізгі
технологиялық көрсеткіштері, ұңғыларды пайдалану тәсілдері қарастырылған.
Бұл жоба төрт бөлімнен тұрады: мұнай және газды өндірудің техникасы мен
технологиясы, экономика, еңбекті қорғау, қоршаған ортаны қорғау.
Жобаның негізгі мәселесі Өзен кен орнындағы XIII өнімді горизонттардың
тау жыныстарының өткізгіштігі төмен болғандықтан ұңғылар өнімділігін
арттыру мақсатында қабатты сумен жару (ҚСЖ) әдісін жүргізу жұмысы
талқыланған.
Экономикалық бөлімде осы жұмыстың жылдық экономикалық тиімділігі және
өндіріске қосымша пайдасы анықталды.
Еңбекті қорғау бөлімінде осы іс шараны жүргізу кезіндегі жұмысшылардың
қауіпсіз жұмыс істеу шаралары қарастырылған.
Қоршаған ортаны қорғау бөлімінде Өзен кен орнының игеру аймағында
ауаға, жерге, биосфераға бөлінетін зиянды заттармен күресу шаралары
қарастырылған.
АННОТАЦИЯ
В данном дипломном проекте приведено состояние разработки месторождения
Узень, основные технологические показатели разработки месторождения и
способы эксплуатации скважин.
Проект состоит из четырех частей: техника и технология добычи нефти и
газа, экономическая часть, охрана труда, охрана окружающей среды.
Основным вопросом дипломного проекта является – проведение ремонтно-
изоляционных работ для уменьшения обводненности продукций скважин. А также
рассмотрена технология проведения ремонтно-изоляционных работ и закачка
реагентов в 2а блок XIII горизонта.
В Экономической части определены дополнительная выгода производства и
годовая экономическая эффективность.
Рассмотрены опасные факторы и техника безопасности при проведений
ремонтно-изоляционных работ. А также оценены меры по защите экологии и
окружающей среды.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ
БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...9
1.1 Кен орнының геологиялық құрылымының
сипаттамасы ... ... ... ... ... ..9
1.1.2 Өнімді объектілердің коллекторлық
қасиеттері ... ... ... ... ... ... . ... ...11
1.1.3 Мұнай, газ және судың қасиеті мен
құрамы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .16
1.1.4 Мұнай мен газдың қорлары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
1.2 Кен орынның игеру
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .1
8
1.2.1 Игерудің ағымдағы жағдайын
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 18
1.2.2 Ұңғылар қорының құрылымын және олардың ағымдағы шығымын, игерудің
технологиялық көрсеткіштерін
талдау ... ... ... ... ... ... ... . .24
1.2.3 Қабаттан мұнай қорын алуды
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 25
1.2.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының сипаттамасы, игеру
режимдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
1.2.5 Қабат қысымын ұстау жүйесінің жағдайы
(ҚҚҰ) ... ... ... ... ... ... ... .2 9
1.3 Мұнай және газ өнімін алудың техника және
технологиясы ... ... ... ..32
1.3.1 Ұңғыларды пайдалану тәсілінің көрсеткіштерінің сипаттамасы ... .32
1.3.2 Ұңғыны пайдалану кезінде кездесетін қиыншылықтарды алдын алу
және олармен күресу
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..38
1.3.3 Ұңғылар өнімдерін жинау жүйесіне және кәсіпшіліктік дайындауға
қойылатын талаптар мен
ұсыныстар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...40
1.4 Ұңғының өнімін арттыру мақсатында ҚСЖ әдісін
қолдану ... ... ... ...42
1.4.1 ҚСЖ туралы
мағлұмат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .42
1.4.2 Қабатты гидравликалық жару технологиясы және техникасы ... ... 45
1.4.3 Қабатты сұйықпен жару кезінде қолданылатын материалдар ... ...49
1.4.4 Қабатты сұйықпен жару
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ..52
2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ
БӨЛІМ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..58
2.1 Өзенмұнайгаз АҚ-ның ұйымдастыру
сипаттамалары ... ... ... ... ... 58
2.2 Негізгі және қосалқы өндірісті
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..59
2.2.1 Техникалық жабдықталу. Автоматтандыру мен телемеханикаландыру
дәрежесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .60
2.2.2 Материалдық – техникалық жабдықтауды
ұйымдастыру ... ... ... ..61
2.2.3 Кәсіпорын транспортын
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .61
2.2.4 Ұңғыларды жөндеуді
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 62
2.3 Өзіндік құнды
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...63
2.4 Экономикалық тиімділікті
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .69
3 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
БӨЛІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...71
3.1 Өзен кен орнының XIIІ горизонтын игергенде болуы мүмкін қауіпті
және зиянды факторларды
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...71
3.2 Қауіпсіздік
техникасы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..73
3.2.1 Электр
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 73
3.2.2 Қабатты сұйықпен жару
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...74
3.3 Қабаттарды сұйықпен жару бойынша жұмыстарды жүргізу ... ... ... ..77
4 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
БӨЛІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... 80
4.1 Адамның өз әрекеті арқылы қоршаған ортаға әсері
... ... ... ... ... ... ... 80
4.2 Қоршаған ортаны қорғауды анықтайтын негізгі нормативтік және
құқықтық
құжаттар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... 81
4.3 Атмосфералық ауаны
қорғау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... 82
4.3.1 Атмосфералық ауаны ластаушы көздердің болуын талдау.Олардың
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... 82
4.3.2 Ластаушы заттардың номенклатурасын
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ..84
4.3.3 Ластаушы заттардың сандық
көрсеткіштері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 85
4.3.4 Атмосфераға шығаратын зиянды қалдықтарды азайту шаралары..85
4.4 Су ресурстарын
қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ..86
4.5 Жер ресурстарын қорғау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 88
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .90
ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .91
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы үшін ең басты экономикалық мәселе
материалдық-техникалық базаны жасаудың маңызды бөлігі ауыр
индустрияға тиесілі, және оның ішінде алдымен энергетика, қара
металлургия, мұнай, газ, химия және мұнайхимия өнеркәсіптері, машина
жасау жатады.
Қазіргі кезде материалдық өндірістің бірде-бір саласы мұнай мен
газ өнеркәсібінің өнімін пайдаланбай дами алмайды.
Мұнай мен газдың мұнайхимия өндірістерде шикізат ретінде
қолданудың өсуіне байланысты мұнай мен газ өнеркәсібінің ары қарай
жетілуі қарастырылған.
Өндіру тиімділігін жоғарлатуға рационалды игеру жүйелерін
қолдану, бұрғылау жұмыстарының технологиясын жетілдіру, олардың
техникалық жабдықталуын жақсарту, қабаттар мұнай бергіштігін
арттырудың қазіргі жаңа әдістерін кеңінен еңгізу және прогрессивтік
технологиялық процестерді пайдалану арқылы қол жеткізуге болады.
Бұл дипломдық жобада Қазақстан Республикасының Манғыстау облысында
Қарақия ауданының аумағында орналасқан Өзен мұнай-газ кен орны
қарастырылған.
Дипломдық жобада негізгі қарастырылған мәселе, XIII горизонттың
салыстырмалы өткізгіштігі төмен болғандықтан, ұңғы өнімділігін арттыру
мақсатында қабатты сұйықпен жару әдісі қарастырылған.
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Кен орнының геологиялық құрылымының сипаттамасы
Өзен кен орны Маңғышлақ түбегінің оңтүстік Маңғышылақ деп аталатын
даланың оңтүстігінде орналасқан. Орфаграфиялық жағынан оңтүстік Маңғышлақ
ауданы оңтүстіктен батысқа иілген, теңіз жағынан абсолют өлшемі
солтүстікке қарай - +260 м,ал оңтүстікке +24 м болады. Ауданы - бедерлі
қиын құрылымды. Өзен ойпатының көлемі - 500 км, солтүстікке, оңтүстік
шығысқа шығыс бөлігі күрт өзгереді. Ойпат түбі терең жыралармен
бөлінген, оның ең төменгі бөлігі - +30 м. Әкімшілік тарапынан кен орны
аймағы Қазақстан Республикалық Маңғыстау облысына кіреді (сурет 1.1).
Сурет 1.1 - Өзен кен орнының аумақтық орналасу картасы.
Өзен кен орны Ақтау қаласынан 180-200 км арақашықтықта орналасқан. Кен
орны - көп қабатты, күрделі құрылымды. Бор және юра шөгінділері қимасында
XXV өнімді қабатқа бөлінген. Олардың I-XII қабаттарында (төменгі бор
шөгінділері) стратиграфиялық І қабат және юра шөгінділерінен (XII қабат)
тұратын аралас кездесетін құм, аливралит және газды жыныстардан тұрады.
Бұл қабаттардың өткізгіштігі газбен қаныққан негізгі өнімді қабаттарды, ал
XIII-XVIII қабаттар жоғарғы қабатты газда, XIX-XXV қабаттар төменгі қабатта
газда мұнай.
Өзен кен орнында терең барлау бұрғылаумен қалыңдығы шамамен 3600 м
шөгінді мезозойлық жыныстардың қабаты ашылған, оның құрылымында триас, юра,
бор, палеоген, неоген және төрттік шөгінділері орын алады. Олардың былай
белгіленуі скважина үлгітастарын зерттегенде алынған палеонтологиялық
мәліметтерге және Маңғыстаудың басқа аудандарының ұқсас шөгінділерімен
салыстыруға негізделген. Бөлімдер, ярустар және подярустар арасындағы
шекаралар шартты, негізінен электрокаротаж бойынша жүргізілген. Соңғы кезде
микрофауна мен т. б. зерттеулер арқасында қолда бар стратиграфиялық
үлгілерді өзгертуге және анықтауға мүмкіндік туып отыр. Өзен кен орнының
мұнай-газдылығы юра және кейде бор шөгінділеріне байланысты.
Кен орынның геологиялық қимасында бор және юра шөгінділеріне қарасты 26
құмды горизонттары анықталған. І-ХІІ горизонттар (жоғарыдан төмен қарай)
жасы - бор-газды, XIII-XVIII горизонттар - жоғарғы және орта юра - кен
орнының негізгі мұнай-газды қабаты, жеке күмбездерде төменгі юраның XIX-
XXIV горизонттары - мұнай-газды.
Пермь-триас жүйесі (РТ). Пермь-триас (РТ) шөгінділері Өзен кен орнының
ең көне жыныстары болып табылады. Жоғарғы пермь терең метаморфизм іздері
бар күңгірт полимикті құмтастармен және қара сланецтермен көрінеді. Төменгі
триас (Т) шөгінділері қоңыр аргиллиттермен және орта түйіршікті
құмтастармен орын алады. Бұл шөгінділердің оңтүстік Маңғыстаудағы қалындығы
440 м-ге жетеді, жабынында шайылудың ізі бар.
Оленек және орта триас жыныстары құмтастар мен қышқылды
туфтар қабатшалары бар қара және қарасұр аргиллиттер, әктастар,
алевролиттердің біртұтас, едәуір біртекті тобын құрайды. Бұл шөгінділері
жалпы қалыңдығы 1500-1600 м болатын біртұтас оңтүстік Маңғыстау
тобына бөлінген.
Юра жүйесі (J). Юра жүйесі шөгінділерінде барлық үш бөлім де кездеседі:
төменгі, орта және жоғарғы, жалпы қалыңдығы - 1300 м.
Бор жүйесі (К). Бор жүйесінің шөгінділері жоғарғы юра шөгінділерінің
шайылған бетінде орналасады және төменгі, жоғарғы бөлімдері мен барлық
ярустарымен орын алған. Литологиялық және генетикалық белгілері бойынша бор
шөгінділері үш бөлікке бөлінеді: төменгі терриген-карбонаттық, ортаңғы
терриген (альб, сеноман) және жоғарғы карбонат (турондат) ярустары. Төменгі
бөлікке - XII горизонт, ал ортаңғы және жоғарғы бөліктерге I, II, ІІІ, ІV,
V, VI, VII, VIII, IX, X және XI газды горизонттар жатады. Бор
шөгінділерінің қалыңдығы 1100 м шамасында. Бор шөгінділерінің өнімді
қалыңдығы алевролит және саз қабаттары мен будақтарының біртекті астарласуы
ретінде көрінеді.
Кайназой тобында палеоген және неоген жыныстары орын алған. Палеоген
шөгінділеріне мергель-әктас жыныстары мен саздардың бірқалыпты қабаты
жатады. Палеоген шөгінділерінің қалыңдығы - 150-170 м.
Палеоген жүйесі (Р). Палеоген шөгінділеріне эоцен және олигоцен
бөлімдері жатады. Эоцен бөлімі саз қабатшалары араласқан мергель және
әктастар түрінде. Олигоцен бөлімі сұр және ақшыл сұр түстес саздардың
бірқалыпты қабаты түрінде. Палеогеннің қалыңдығы - 150-170 м.
1.1.2 Өнімді объектілердің коллекторлық қасиеттері
XIII-XVIII горизонттарындағы өнімді қабаттардың қалыңдығы орташа 300 м
құрайды. Бөлшектік корелляция арқылы өнімді қалыңдық 6 горизонтқа бөлінеді.
5 горизонттың орташа қалыңдығы - 40-55 м шамасында болады, бірақ XIV
горизонт 65-75 м қалыңдықта өзгереді.
Горизонттар 5-10 м қалыңдықтағы сазды бумуларға бөлінген. Кеніштің
жалпы қалыңдығы колектордың табаны және жабынына байланысты өлшенеді.
Кеніштің ГМЖ және СМЖ-ның орналасуы кесте 1.1-де көрсетілген.
Кесте 1.1 - ГМЖ және СМЖ-ның кеніш бойынша орналасуы
Күмбез Горизонт Кеніш Жапсар көрсеткіші, м
ГМЖ СМЖ
Сол жақ Оң жақ
Жалпы аудан 13 А, Б, В, Г, -1125-1132 -1137-1142
Д
14 А -1125-1133 -1138-1142
Б -1129-1134 -1138-1143
В -1130-1133 -1138-1145
15 А -1136-1141 -1139-1143
Б -1137-1144
В -1137-1144
16 1 -1138-1146
16 2 -1137-1147
17 А -1036 -1140-1151
17 Б -1064 -1149-1153
18 А -1138-1145
Б -1140-1143
В -1146-1152
Мұнай өнімінің горизонттар бойынша бөлінуі төмендегідей (%): ХІІІ
горизонт - 27,5; XІV горизонт - 39,9; XV горизонт – 12; XVІ горизонт -
10,9; XVІІ горизонт - 5,7; XVІІІ горизонт - 1,7; Қумұрын күмбезі - 1,2;
Парсымұрын күмбезі - 1,2. 80 жылдарда Қумұрын, Солтүстік-батыс және
Парсымұрын күмбездерінің өнімді горизонттары қарқындата бұрғыланды. Бұл
олардан мұнай өндірудің сәйкес 4,66 және 58 %-ға өсуіне әсер етті. XІІІ-XІV
горизонттардан мұнай мен сұйықтықтың басым бөлігі өндіріледі. Олардан
өндірілген мұнай барлық кен орны өнімінің 64 %-ын құрайды. Кен орнында
горизонттар бойынша бір өндіру скважинасының орташа тәуліктік шығымы мұнай
бойынша - 3,1-5,4 ттәу, сұйықтық бойынша - 6,7-15,8 ттәу. XІІІ-XІV
горизонттар айдау скважиналары қатарларымен 64 жеке игеру бөліктеріне
бөлінген. Тіпті бір горизонттың бөліктері бір-бірінен бастапқы баланстық,
игерілген қорларымен және өнімді қабаттарының қасиеттерімен, бұрғылану
дәрежесімен ерекшеленеді және сондықтан мұнай мен сұйық өндіру кең аралықта
өзгереді. 1997 жылдың 1 қаңтарында мұнай мен газ өнімінің өндіру
сипаттамасына қарасақ, кен орнынан мұнай негізінен механикалық
тәсілмен
(97 %) өндіріледі: терең сорапты (ШТС) және газлифт. Газлифт
скважиналарының қоры барлық өндіру қорының 9,2 %-ын құрайтынына қарамастан,
газлифт тәсілімен мұнай өндіру - 16,6 %, ал сұйықтық өндіру -
24 %. Бұл газлифт скважиналарындағы мұнай мен сұйықтық шығымының мөлшері
өндіру қорының 90 %-ын құрайтын терең сорапты скважиналар шығымынан 3-3,5
есе көптігімен түсіндіріледі.
Жоғарғы қатардың өнімді қабаттарының сипаттамасы 1.2-кестеде
көрсетілген.
Кесте 1.2 - Жоғарғы қатардың өнімді қабаттарының сипаттамасы
рс Қабаттар Орташа Түрі Орташа Абсолют белгі
тереңдегі қалыңдығы
Кеніш Өткізгіш ВНК ГНК
1 XIII 1080 Терриген 1126
2 XIV 1200 252 1136
3 XV 1200 153 1140
4 XVI 1240 Қабат cуы 95 1140
5 XVII 1280 242 1141 1036
6 XVIII 1370 178 1145
Өзен кен орнының газдары метандық газ типіне жатады, тереңдеген сайын
этан көбейеді. Газды горизонттарда негізінен азот, көмірқышқыл газы қоспасы
бар құрғақ метан газы кездеседі. Газ тығыздығы 0,562-0,622 кгм3
шамасында.
Өзен кен орнының өнімді шөгінділері коллекторлардың ерекше түріне -
қасиеттерінің өзінділігімен ерекшеленетін полимиктілік құрамды
коллекторларға жатады. Бүл коллекторлардың осы түрге жатуын межелейтін
негізгі фактор - жыныстар құрамында энергетикалық өзгерулерге ұшырайтын
химиялық және механикалық әсерлерге орнықсыз минералдардың көп болуы.
Егер кварцтық құмтастарда кварц шамамен 95 % құраса, ал Өзен кен
орнының полимикталық коллекторларында кварц құрамы - 30 % шамасында;
жыныстарда кварц құрамы 70 % болса, минерал орнықсыз саналады.
Кесте 1.3 - Геофизикалық мәліметтермен анықталған кеуектілік шамалары
Горизонттар m, %
XIII 21
XIV 22
XV, XVI 23
XVII, XVIII 24
Құмды денелер ені 200-700 м жұқа жолақтар түрінде. Біртекті құмтастар
үшін өткізгіштік жоғары (0,2-1,2 мкм2) шамасы мен қабат коллекторлардың
қалыңдығының 10-51 м-ден 0,5-1,6 м-ге күрт азаюы мен 0,05 мкм2
өткізгіштікті болуымен байланысты горизонттың негізгі бөлігімен нашар
гидродинамикалық байланыс сипатты.
XIII-XVIII горизонттағы барлық бумалардың коллекторлардың өнімді
өткізгіштігі өте кең ауқымда 0,001-ден 7,301 мкм аралығында өзгеріп
отырады. Ең үлкен өткізгіштің орташа мәні - XIII горизонттың а және в
бумаларында 0,582 мкм және 0,665 мкм, XVI горизонттың а және б
бумаларында ең кіші мәні 0,047 мкм және 0,080 мкм өзгеріп отырады.
Табылған өткізгіштік шамалары бөліктерді, белгіленген аймақтарды және
тұтас горизонттарды сипаттауға пайдаланылды. Мәліметтерді ары қарай қолдану
ыңғайлы болу үшін және есептеу операцияларын механикаландыру үшін
өткізгіштік жайлы барлық мәліметтер перфокарталарга түсірілді.
Кесте 1.4 - Бөліктер мен горизонттар бойынша есептеу нәтижелері
Горизонттар Кор, мкм2 Скв. Саны hм.ор., м
XIII 0,206 458 10,8
XIV 0,290 349 24,0
XV 0,167 373 15,5
XVI 0,207 311 18,4
XVII 0,76 96 23,4
XVIII 0,178 63 19,8
1973-1979 жылдары Өзен кен орнында арнайы 8 бағалау ұңғымаларын
бұрғылау арқылы өнімді горизонттарының жыныс коллекторларының
бастапқы, ағымдағы және қалдық мұнайға қанығушылық туралы мәліметтер
алынды.
Өнімді қабаттың горизонтты және бума бойынша сыйымдылық өткізгіштік
орташа параметрлері кесте 1.5-те көрсетілген.
Кесте 1.5 – XIII горизонттың өткізгіштігінің орташа параметрлері.
ГоризонБума Ккеу, % Көтк, мкм2
т
Үлгі саны Өзгеру Орташа Үлгі Өзгеру Орташа
диапазонмәні саны диапазонымәні
ы
2005 1979 2005
КӘЭ 362 186 9277,0 51,4 22
СКСЭ 380 219 17833,6 57,6 25
ТСҚ 383 175 16399,0 45,7 31
СҚӨ 8 3 647,1 37,5 47
Барлығы 1133 587 44156,7 51,6 26
Әсерінің ұзақтығы,(тәулік)
Нәтижелі,%
Сурет 1.2. - Өзен кен орны бойынша 2006 жылы қышқылмен өңделген
ұңғымалар.
Сулы-көмірсутекті эмульсия. СКСЭ өңделетін ұңғыманың түп аймағына
айдалып, пайдалану ұңғымасының өнімділігін қалыптастыру мақсатында
қолданады. Бұл әдіс жерасты қондырғысына және пайдалану ұңғымасының түп
аймағына жиналған асфальтті-шайырлы-парафинді шөгінділерден тазартады. Осы
технологиямен өңдеу нәтижесінде ұңғыманың өнімділігі 1,2-1,3 есеге артады
және әсер ету ұзақтығы 20 күннен кем емес деп күтіледі.
Өңдеудің арқасында қосымша 17833,6 т мұнай өндірілді, орташа әсер ету
ұзақтығы - 25 тәулік. 1 ұңғымаға келетін қосымша мұнай өндіру - 81,4 т.
СКСЭ әдісімен өңдеу бөйынша ең нәтижелі 2а, 3, 3а, 5, 5а блоктары болды,
осы блоктардың 116 ұңғымасымен қосымша 11153,8 т мұнай өндірілді.
Тұтқырлы-серпімді құрам (ТСҚ). Мұнайбергіштік процесінің теориялық
талдауы, лабораториялық және өндірістік көрсеткіштерге сүйеніп, судың
қозғалу бағытын өзгертуге болатыны дәлелденіп, ол үшін практикада суға
қоюлатқыш қоспаларды қосу арқылы жүзеге асады. Қоюлатқыш негізінде суда
еритін полимер-полиакриламид (ПАА) қолданылады. ПАА-тің ерекше қасиеті ол
сұйықтықтың кеуекті ортадағы қозғалысын көп мөлшерде баяулатады. Бұл
дегеніміз, айдалатын суға аз ғана мөлшерде полимер қоссақ, сұйықтықтың
қозғалуы төмендейді. Қабаттың геологиялық құрылысының қиындығы, өнімді
қабаттың геологиялық біртексіздігі, мұнайдың аномальды қасиеті, айдалатын
судың кеніштегі өткізгіштігі жоғары аймақтарға алдын-ала өтіп кетуіне себеп
болады.
Кесте 1.7 - Өзен кен орнының (Қарамандыбасты қосқанда) игеру
көрсеткіштерін салыстыру. 2005-2006 ж.ж.
№ Көрсеткіштер Өлшеу бірлігі 2005 ж 2006 ж Сөндірілуі
1 Мұнай өндіру Мың.т 3606,1 4137 +530,9
Сонымен қатар жаңа 51,6 74,5 +22,9
ұңғылар бойынша
2 Сұйық өндіру 14451,5 19574,3 +5122,8
3 Орташа жылдық сулану % 75 78,9 +3,9
4 Мұнай бойынша орташа ттәу 3,9 4,1 0,2
тәуліктік шығымы
Кесте 1.7 жалғасы
5 Сұйық бойынша орташа 15,4 19,6 +4,2
тәуліктік шығымы
6 Игерудің басынан бастап мыңт 282652 286789
мұнай өндіру
7 Игерудің басынан бастап 570659 590234
сұйық өндіру
8 Игерудің басынан бастап мыңм³ 1016462 1050358
су айдау
9 Жыл ішінде су айдау 26572,6 33895,7 +7323,1
10 Күнделікті алынған % 1,75 2,01 +0,26
қордың алу темпі
11 Бастапқы алынған қордың % 0,73 0,84 +0,11
алу темпі
12 Алуды айдаумен % 166,9 145,5 -21,4
компенсациялау: жылдық
Игерудің басынан бастап % 198,4 144,7 -3,7
13 Өндіру ұңғыларының ұңғы 3493 3466 -27
пайдалану қоры
14 Өндіру ұңғыларының жұмыс 2962 2932 +70
жсап тұрған қоры
15 Жұмыссыз тұрған қор 631 533 -98
16 Айдау қоры 1265 1330 +65
17 Айдау ұңғыларының жұмыс 720 959 +239
жсап тұрған қоры
18 Жұмыссыз тұрған қор 545 371 -174
19 Айдау ұңғыларын енгізу 17 19 +2
20 Жаңа өндіру ұңғыларын 35 61 +26
енгізу
21 Пайдалану (экспорт) ақша өлшемі 0,935 0,950 +0,015
коэффициенті
22 Пайдалану коэффициенті ақша өлшемі 0,749 0,805 +0,056
1.2.2 Ұңғылар қорының құрылымын және олардың ағымдағы шығымын,
игерудің технологиялық көрсеткіштерін талдау
Өзен кен орнында игеру басталғаннан бері 1.01.2006 мезгіліне 5851
ұңғыма (бұның ішінде 12-сі су өндіретін) бұрғыланды, 122-сі бақылау
ұңғымасы болып саналады, 1222-сі - жойылған.
Пайдалану қоры - 2005 жылдың басында 3289 ұңғыма, оның ішінде 3203
ұңғыма - қозғалыста. Нақтылы жағдайда, кен орын бойынша өндіру
ұңғымаларының пайдалану қоры, жоспардан 883 ұңғымаға артта қалып келеді.
Қозғалыстағы қор жобадан 794 ұңғымаға қалып келеді, ал қозғалыссыз қор
жобадан 89 ұңғымаға қалып келеді. Пайдалану қорының артта қалуының негізгі
себебі - 1999 жылға дейін нақтылы енгізілген ұңғымалар жоспардан артта
қалып отырған. 2000 жылдан бастап жаңа ұңғымаларды бұрғылау жоспардан
ілгері болып отырды: 2001 жылы - 8 данаға , 2002 жылы - 34 данаға, 2003
жылы - 30 данаға.
Қозғалыстағы қордың 3058 ұңғымасы механикалық тәсілмен игерілуде, 33
ұңғыма - фонтанды. Фонтанды ұңғылардың көпшілігі 17 ұңғыма (52 %) XIII
қабатта, ұңғымалардың 24 %-ы XIV қабатта орналасқан. XVI, XVII қабаттар,
Солтүстік-Батыс және Пасмұрын күмбездері толықтай механикалық тәсілмен
игерілуде.
Кесте 1.8 - Өзен кен орнында ұңғылар қоры
№ Қор Категория Саны
1 Өндіру ұңғымалар 2004 жылы бұрғыланған 60
қоры
2004 жылы басқа қабаттардан 70
қайтарылған
Пайдалану қоры 3289
Оның ішінде: қозғалыстағысы 3203
фонтанды 33
ШГН 3058
газлифт 3
Кесте 1.8 жалғасы
қозғалыссыз 86
2004 жылы басқа қабаттарға ауыстыру 70
2004 жылы айдауға ауыстыру 30
Жойылған 463
2 Айдау ұңғымалар 2004 жылы бұрғыланған 30
қоры
2004 жылы басқа қабаттардан 10
қайтарылған
2004 жылы өндірушіден ауыстырылған 30
Пайдалану қоры 1206
Оның ішінде: қозғалыстағысы 1123
қозғалыссыз 83
Өндірушіге ауыстырылған 0
2004жылы басқа қабаттарға 10
ауыстырылған
Жойылған 759
3 Арнайы ұңғымалар Барлығы 134
Оның ішінде:бақылау 122
Су өндіруші 12
4 Барлық қор 5851
Нақтылы жағдайда, кен орын бойынша, айдау ұңғымаларының пайдалану
қоры, жоспардан 432 ұңғымаға артта қалып келеді: қозғалыстағы қор жобадан
438 ұңғымаға қалып келеді, ал қозғалыссыз қор 6 ұңғымаға алда келеді.
1.2.3 Қабаттан мұнай қорын алуды талдау
Өзен кен орнының XIII-XVIII горизонттарының баланстық мұнай және
газының қорлары, мемлекеттік зерттеулерден өтіп(протокол ГКЗ СССР №4883
(13.05.66), өніркәсіптік қорлары – 1046 млн. т, ал алынатын қор 471,5 млн.
т болды. Бастапқы баланстық еріген газ қоры, кенорын бойынша, 76020,2 млн.
м болды.
Ал горизонттар бойынша қарайтын болсақ, мұнайдың баланстық және
алынатын қорлары:
- XIII горизонт бойынша 204 млн. т және 92 млн. т;
- XIV горизонт бойынша 450 млн. т және 203 млн. т;
- XV горизонт бойынша 140 млн. т және 63 млн. т;
- XVI горизонт бойынша 124 млн. т және 56 млн. т;
- XVII горизонт бойынша 98 млн. т және 44 млн. т;
- XVIII горизонт бойынша 30 млн. т және 13,5млн. т.
Өзен кен орнында өнімді қабаттардан, игеру басталғаннан бері 291510,3
мың. т мұнай және 677287,2 мың. т сұйықтық өндірілді. Оның ішінде, 110779,6
мың.т XIV (39 %) горизонттан өндірілген. Басқа пайдалану объектерінен
барлық өндірілген мұнай бойынша 1,3%-дан (Солтүстік-Батыс күмбезі) 24 %-ға
(XIII) дейін өндірілген. Кен орын бойынша ағымдағы мұнай өндіру
коэффициенті 27,3 % құрады. Негізгі горизонттар бойынша МИК 33,8 %-дан
(XIII) 11,4 %-ға (Қумырын күмбезі) дейін өзгереді.
Өзен кен орны бойынша, мұнайға қаныққан қабаттардан 1.01.2005 жылғы
мезгілге жылдық өндіру 5783,9 мың т мұнай, 29889,5 мың т сұйықтық
өндірілді. Өндіріліп жатқан өнімнің орташа сулануы 80,6 % болды. Оның
ішінде 1609,5 мың т мұнай XIII ( 32,3%) және XIV (32,7%) горизонттардан
өндірілді, қалған пайдалану объектілерінен 1,3 %-дан (Қумұрын
күмбезі)
12,1 %-ға (XV) дейін өндірілді. 2004 жылы мұнай өндіру бойынша Қумұрын
күмбезінің объектерінен өндірілген мұнай , кен орыннан түгел өндірілген
мұнайдың 1,3 %-н құрайды, ал Солтүстік-Батыс күмбезі бойынша 1,9 %-н
құрайды. 2004 жылы өндіруші қордан өндірілген мұнай келесідей: өндіруші
ұңғымалардан - 5467,3 мың т (94,5 %), жаңа ұңғымалардан - 265,9
мың т
(4,59 %), қозғалыссыз қордан шыққан ұңғымалардан - 50,7мың т (0,87 %).
Бастапқы баланстық қордан игеру қарқыны 0,55 % құрады, бастапқы
алынатын қордан - 1,24 %, ағымдағы алынатын қордан 3,3 % құрады. Ең жоғарғы
игеру қақыны бойынша:
- бастапқы баланстық қордан XIV горизонтта (0,8%);
- бастапқы алынатын қордан - 1,75% (XIII);
- ағымдағы алынатын қордан - 4,37% (XIII).
Горизонттарды игеруді талдау тек қана, бүкіл кенорын бойынша мұнай
өндірудің технологиялық көрсеткіштерінің өзгерісін анықтауға мүмкіндік
береді.
Кен орын бойынша 2004 жылы мұнай өндіру көлемі бойынша максималды
көрсеткіш 3а блокта (752 мың т), 2а блокта (629,5мың т), өнімнің сулануы 82
% болды.
Пайдалану объектілері және блоктар бойынша жеке-жеке қарастырсақ, ең
көп мұнай және сұйықтық өндіру 3а блоктың XIV горизонтынан 163,965 мың т
өндірілген, ең аз көрсеткіш 4а блоктың XVII горизонтынан (0,889 мың т мұнай
және 11,5 мың т сұйықтық) өндірілген.
Егер, горизонттың көрсеткіштерін қарайтын болсақ, XIII горизонттың 3
блогында бастапқы алынатын қордан игеру қарқыны ең төмен (0,07 %) болды,
ең жоғарғы игеру қарқыны - 5а блокта (0,23 %). Ең жоғарғы МИК 1.01.2004
жылы 9 блокта (38,56 %) болды, ең төменгі - 1 блокта (7,12 %).
Кен орынды игеру жағдайын талдау нәтижесінен, мұнайды шығару негізінен
механикалық тәсілмен жүзеге асады (ШТС), жылдық мұнай өндіру 5623,9 мың т
және 28520,3 мың т сұйықтық. Фонтанды ұңғымалардан 159,3 мың т мұнай және
816,9 мың т сұйықтық өндірілді. Кен орын игеріліп басталғаннан бері
01.01.2005 жылға дейін 21211,7 млн.меріген газ өндірілді.
Жылдық еріген газ өндіру 2006 жылы 231,4 млн.мболды, бұл 2005
жылдан 16,5 % көп. Кен орын бойынша орташа газ факторы - 40мт.
1.2.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының сипаттамасы, игеру режимдері
Кесте 1.9 - Өнім алу аймағында қабат қысымының өзгеру көрсеткіші
Горизонт Бастапқы Қабаттық Жылдар
қабаттық қысым, атм
қысым,
атм
2000 2001 2002 2003 2004
XIII 104,2 Горизонт 100,0 101,2 102,9 103,6 106,3
бойынша
орташа өлшем
Өнім алу 97,3 97,3 98,2 98,9 100,4
аймағында
Айдау 104,0 105,9 108,6 109,0 112,8
аймағында
Өндіруші ұңғымалардың 2006 жылғы орташа мұнай өнімділігі - 4,8 ттәу,
ал орташа тәуліктік сұйық өндіру 23,8 ттәу болды. Ең аз орташа тәуліктік
сұйық өндіру Қумурын және Солтүстік-Батыс күмбезінде - 11,5 ттәу, ал ең
көп сұйық өндіру XVII қабатта 31,7 ттәу болды. Өндірілген өнімнің сулануы
80 % болды. Егер блоктар бойынша қарастыратын болсақ , ең көп орташа
тәуліктік мұнай өндіру 10 (9,6 ттәу)блокта және 1 (8,6 ттәу) блокта,
сұйық бойынша 1а (58,1 ттәу) блокта және 3а (35,9 ттәу)блокта болды.
Өзен кен орны 40 жыл игеріліп келе жатыр және игерудің бастапқы
сатысында бірінші жобалық құжатта дәлелденген келесі пайдалану
объектілері болды: I - 13+14 горизонт; II - 15+16 горизонт; III - 17
горизонт; IV - XVIII горизонт.
Миннефтепромның №680 жарлығына сәйкес 12.12.1977 ж. айдау және өндіру
ұңғымаларында объекттерді ірілендіру мақсатында оқшаулау жұмыстарын жүргізу
туралы шешім қабылданады. Пайдалану объектілері ретінде әр өнімді қабат
қабылданады: I - 13 горизонт; II - 14 горизонт; III - 15 горизонт; IV - 16
горизонт; V - 17 горизонт; VI – 18 горизонт.
Кен орынды игерудің сатысын және ұзақтығын ескеріп, қабаттардың мұнай
қорын өндіру дәрежесі, бұрынғысынша, өзбастақ пайдалану объектеріне
дәлелденеді, әр өнімді қабат - XIII-тен XVIII-ге дейін.
Бірақ пайдаланылудағы пайдалану объектілерінен (XIII-XVIII қабаттар)
негізгі қатпардың құрылымының төбе тұсын, технологиялық игеру объектісін
(ТИО) бөліп алу ұсынылады.
1.2.5 Қабат қысымын ұстау жүйесінің жағдайы (ҚҚҰ)
Қабат қысымын ұстау жүйесі негізінен кен орынды 60-шы жылдардың
аяғында 70-і жылдардың басында қалыптасты. Су айдау бойынша жұмыстар 1967
жылы басталды, ол кезде кен орынның өнімді қабатына альбсеномен сулары 1,8
млн.м³ көлемде айдалды. 1971 жылдан бастап ҚҚҰ қажеттілігі үшін Ақтау-Жаңа
Өзен суқұбырларының құрылысы аяқталған соң теңіз суы қолданды. Бұдан басқа
ысыру агенті ретінде жол жөнекей өндірілген қабат суын қолданады. Өзен кен
орнында қабаттағы мұнайдың ерекше қасиеттеріне және қабаттың бастапқы
температурасын қажеттілігі үшін қабатқа ыстық су айдау қолданылады (қабат
температурасының төмендеуі қатты фаза күйінде кеуекті ортада мұнайдан
парафиннің бөлінуіне жағдай туғызады).
Су айдаудың техникалық керек көлемі қабаттың жағдайда сұйық алу 1,2 есе
жоғары болу керек, бірақ беріліп және айдалып тұрған судың көлемі біршама
жоғары.
Айдалып жатқан судың шығынының негізгі себебі оның өндіріссіз
қолданылуы ҚҚҰ жүйесінің техникалық жағдайының қанағаттанарлықсыздығы және
оның судың қозғалу жолындағы тозуы: магистральды құбырдан айдау ұңғыларына
дейін. Айдауға арналған су жоғары агрессивті сипаттамаға ие. Бұл біріншіден
су айдау дайындаудың сапасыздығынан, екіншіден құрамында оттегі мен активті
компоненттердің көп мөлшерлі қабат суларын және теңіз суларын
араластырғанда сәйкес келмеуімен түсіндіріледі.
ҚҚҰ үшін қолданатын тазалықты бақылау мынаны көрсетеді:
Орташа мағына 29 гл (жобалық шығынға қарсы 0,04 гл) кезінде
механикалық қоспалардың жоғары құрамы - 11-ден 62 гл-ге дейін, өзінің
құрамында механикалық қоспалардан басқа оттегі бар тазартылмаған сулар
қолдануға жабдықтардың коррозиялы және қарқынды гидроабразивті бұзылуына
әсер етеді (сораптардың, жер асты және ұңғылық жабдықтардың, құбырлардың).
Орташа мағынасы 0,45 гл (жобалық мағынаға қарсы 0,01 гл) кезінде
қабатқа 0,038-ден 1,44 гл-ге дейін айдауға қолданылатын бұралқы сулардың
құрамында мұнай өнімдері көп мөлшерде, мұнай өнімдері сумен айдалғанда тек
қана БШСС ғана емес, сонымен қатар айдау ұңғыларына түседі. Сонымен қатар,
бұралқы сулар көмірсутекті газбен қаныққан, оның бөлінуі жер үсті және жер
асты жабдықтарын қауіпті жағдайлар туғызады.
Суды механикалық қоспалардан тазартпау айдау ұңғының түбіндегі
тұнбалардың пайда болуына, түп маңы аймағының қабатының өткізгіштігінің
төмендеуіне және қабылдаудың түсуіне әсерін тигізеді.
ҚҚҰ жүйесіне қойылатын талаптар мен ұсыныстар:
Өзен кен орнын өңдеу қабатқа суды айдау жолымен қабат қысымын бір
қалыпты ұстаумен жүзеге асырылды. Кен орында өнімді қабаттардың тасқыны
блокты бұталы сорап станциясымен (ББСС) орындалды. Жұмыс агенті ретінде
ағынды сулар қолданылды, нақтылап атап кеткенде Каспий теңізінің суы және
Волж суы.
ҚҚҰ жүйесін орнату қуаттылығы суларды айдаудың ең төменгі деңгейде
есептелген, алынатын өнімнің ең жоғарғы деңгейін алып қарағанда қабат
шараларында компенсация коэффициентін негіздеу мақсатында жүргізіледі. ППД
жүйесінің қысымы қабылдау коэффициентін алып қарағанда және коллектордың әр
түрлі типтері үшін көлемді айдау анықталды.
Айдалатын суларды дйындау нормалы көрсеткіштеріне дейін механикалық
қоспасын және мұнай эмульгаторын жоюға бағытталу керек, агрессивті
коррозияның төмендеуі, микроорганизмімін басу және тұз құрылымын алдын алу.
Осыдан сулардың жоғары сапада болуын қамтамасыз ету аз көлемді қаржымен
және пайдалану шығындарымен қолайлы технологиялық заттармен іске асыру
қажет.
ҚҚҰ жүйесінде технологиялық көрсеткіштерін автоматтандырылған жүйемен
қадағалау НГДУ-3-те орталық басқару пункті (ОБП) бар, оларда ақпараттарды
өңдеуде компьютерлік блок қондырылған және ППД НГДУ-3 жүйесінде жұмыс істеу
үрдісінің технологиялық көрсеткіштерінің бейнеленуі үшін монитор
орнатылған.
ҚҚҮ жүйесінің технологиялық көрсеткіштерді бақылау жүйесі сұйық
шығынын, температураны және қысымды анықтау үшін датчиктер жиынтығымен
жабдықталған.
ЦПУ-да орнатылған ҚҚҰ НГДУ-3 жүйесі әр түрлі негізгі жұмыс істейтін
көздерде датчктер орнатылған. Датчиктердің сигналдары ақпаратты өңдеу
блогына кабель трассасы арқылы беріледі, ал өлшеу нәтижелері монитор бетіне
шығады. ҚҚҰ жүйесінің төмен және жоғары қысымды пішіндерде датчиктер судың
температурасы мен қысымы анықталады.
БКНС-3-те ағынды сулардың шығынын анықтау үшін Норд жүйесінің
счетчиктермен шығын өлшеуіштері орнатылды, сонымен бірге ДРС-500; БКНС-2а-
да Метран жүйесінің счетчиктері. Волж суларының шығынын анықтау үшін БКНС-
2в ұңғыға айдайды, Мертан және ЭРИС жүйелерінде шығын өлшеуіштері
қолданулады.
8-вариантта кен орында белсенді активті заттардың (БАЗ) сулы
ерітіндісін айдау технологиясы қысымның жоғарлау жүйесінде қарастыру іске
асырылуда.
Зерттеу нәтижелері бойынша мына мәселе қойылды және бекітілді РД 39-23-
1323-85 Өзен кен орнында қабаттарда мұнай өтімділігі жоғарлату үшін ОП-10
сулы ерітіндісін технология нұсқауы бойынша қолдану.
Зерттеу мезгілінде технологиялық үрдіспен (ТҮ) 3890 тонна белсенді
активті заттар (БАЗ) ОП-10 айдалды, БАЗ 1 т шығыны қосымша мұнайды алу 385
мың т немесе 99 т құрайды. Алынған нәтижелер мұнай өтімділігін жоғарлауын
қамтамасыздандырылды және өнімнің сулануы тұрақтанды.
1.3 Мұнай және газ өнімін алудың техника және технологиясы
1.3.1 Ұңғыларды пайдалану тәсілінің көрсеткіштерінің сипаттамасы
Кен орынды өңдеуден бастап қабат энергиясының шектеулі мүмкіндіктері
бар, көлемі аз дебитті ұңғылар қоры шектеулі, кәсіпшілік ішінде және көтеру
проблемаларында жоғары парафинді қатып қалатын мұнайды жинау және су
мұнайлы тұтқыр эмульсия күрделі мәселелерді шешуді таңдау талап етті және
өнімді алудың механикалық тәсілі орынды енгізуді ұйымдастыру қажет.
Ұңғыларды газлифтілі тәсілдермен пайдалану және бастапқы мезгілде
плунжерлі штангалы сораптар қондырғыларымен (ПШСҚ) бастапқы мезгілде мұнай
өнімін алу деңгейін алдын ала жоболанған проблемеларды шешудің
анықтамаларымен қамтамасыздандырылған.
Кен орында ұңғыларды газлифтілі тәсілдермен пайдалану өңдеу кезінен
бастап қолданылды, ал 1970 жылдан бастап оларды кең көлемде кәсіпшілікке
енгізілуі, Теңге кен орында табиғи қысымы жоғары газ газлифті жүйесіне
беріледі. Өнімді алуда газлифтілігін жоғарлату бойынша кейінгі жұмыстар
Қалған жылдары жүргізілді. Бірақ та өнімнің сусулануы жоғарлады және
бағыттас газ ресурстары төмендейді, сол себептен өнімді алудың
газлифтілігін қысқарту қажет етілді. Ұңғыларды пайдалану тәсілінің
өтімділігін толық жою да қарастырылған.
Газлифтілігі жойылғаннан кейін барлық салмақтар мұнайдың план бойынша
таңдау плунжерлі штангалы сораптар қондырғыларына (ПШСҚ) жүк түсірілді.
Қазіргі уақытта кен орында өнімді алудың механикалық тәсілін орынды
таңдау қажет, сол себептен, объективті жағдайлардың күшіне газлифті
альтернативі құрастырылмаған болып шықты.
Осымен байланысты ПФ Өзенмұнайгаз кен орында өнімді алудың
механикалық қондырғысының өнімділігін зерттеу бойынша белсенді жұмыстар
жүргізілді:
- 2002 жылдан бастап плунжерлі штангалы сорапты орнату (ПШСҚ);
- 2004 жылдан бастап электрлі центрден тепкіш сорап қондырғыларын
орнату (ЭЦТҚ).
01.01.2006 жылының мерзімі бойынша ұңғының XIII-XVIII қабаттарында
өнімді алудың қорын пайдалану (куполдың негізгі бөлімі) 3094 құрайды, соның
ішінде 3015 әрекетте, ал қалғандары әрекетсіз тұр.
Кесте 1.10 - 01.01.2006 жылдың мерзімі бойынша ұңғы қорының жағдайы
№ пп Ұңғы қоры Пайдалану тәсілі Мөлшері (%)
1 Өңдеу әрекетегі 3015 (100 %)
соның ішінде: фонтанды 50 (~1,66 %)
механикалы 2965 (98,34 %)
олардан УПШН 2897 (98%)
УЭЦН 31 (1%)
УВШН 37 (1%)
әрекетсіз 79
2 Айдау әрекетегі 740
әрекетсіз 67
Қазір әрекеттегі қордың тек қана 1,66 % фонтанды тәсілімен
пайдаланады. Негізгі қор әрекеттегі ұңғылар механикалық тәсілмен
пайдаланылады( 98,34 %), соның ішінде 2897 ұңғы (98 %) плунжерлі штангалы
сораптар қондырғыларымен(ПШСҚ), 31 ұңғы (1 %) электрлі ценртден тепкіш
сорап қондырғыларымен (ЭЦТСҚ) және 37 скважин (1 %) винтті штангалы сорап
қондырғыларымен (УВШН) пайдаланылады.
Ұңғыларды фонтанды тәсілмен пайдалану. Ұңғыларды фонтанды тәсілдермен
пайдалану сұйықтың жоғары дебитіне сәйкес, орташа көлемі
77 м3тәу (жоғарлауы 170 м3тәу дейін), сусулануы 35 тен 99 %-ға дейін және
қабатта аз мөлшерде депрессия кезінде ұңғы түбіндегі қысым жоғарлайды. Бұл
бізге берілген нәтижелер бойынша ұңғылар жоғары өнімділікпен сипатталады.
Кесте 1.11 - Ұсынылған вариант (8) бойынша ұңғылардың пайдалану
көрсеткіштері
Көрсеткіштер Жылдар
орташа 120 126
Qж, м3тәу Рпл, МПа Рзаб, МПа ΔРср, МПа
(%в)
13 26 (52) 83 (87) 10,3 9,6 0,7 5,9
14 9 (18) 82 (73) 11,1 9,2 1,9 6,8
15 4 (8) 75 (91) 12,3 8,3 4 7,5
16 2 (4) 23 (80) 12,5 - - 7,59
17 7(14) 81 (90) 12,6 10,1 2,5 7,59
18 2 (4) 20 (35) 12,3 7,8 4,5 8,2
Барлығы50 77 (85) 11,1 9,4 1,68
1.12-кестеде келтірілгендей осы мәліметтерде фонтан қорының ұңғылары
өзінің потенциалды мүмкіншіліктерін іске асырмайды (ΔРор=1,68 МПа) және
оларды өнімді алуға механикалық түрде толық ауыстырады.
Графикалық тәуелділіктерде көрсетілгендей фонтандау әдісі қамтамасыз
етіледі:
- ұңғы оқпанда 0,3 МПа кезінде сулану 70 %-ға дейін;
- ұңғы оқпанда 0,6 МПа кезінде сулану 60 %-ға дейін;
- ұңғы оқпанда 0,9 МПа кезінде сулану 50 %-ға дейін.
Осы мезгілде пайдалануда фонтандау шарттары кезінде диаметрі 73
және
89 мм сорап-компрессорлы құбырмен қамтамасыз етіледі. НКТ перфорация
аралығына дейін түсіру қажет. Ұңғы оқпанын фонтандау АФК1-50×50×14 фонтанды
арматурамен жабдықталған, жұмыс қысымы 14 МПа.
Ұңғыны механикалық пайдалану. ТШСҚ-лы ұңғыны пайдалану тәсілінің
өтімділігі болып келеді. Осы тәсілді кен орында орташа дебитке сәйкес
ұңғылардың санының көптігінен әлемдік тәжірибелер кең көлемде
пайдаланылады, пайдалану тәсілін басқалармен салыстырғанда плунжерлі
штангалы сораптарды пайдалану техникалық жағынан экономикалық жағынан өте
тиімді. Кен орындағы ұңғыларды штангалы сораптарды дебит, сусулану және
диаметр бойынша бөлу 1.13-кестеде келтірілген.
Кесте 1.13 - Штангалы сораптарды дебит, сусулану және диаметр бойынша бөлу
Көрсеткіштер Мөлшері соның ішінде сорап диаметрі, мм
(%)
44 57 70
Ұңғы саны (НСН - 2Б типті 2897(100%)898 (31%) 1651 (57%)348 (12%)
сорап)
Сұйық бойынша бір ұңғының орта 26 (5) 10 (2,5) 35 (7) 71 (12,6)
дебиті (мұнай), м3тәу
Сусулану, % 80 74 81 82
1.13-кестеде келтірілгендей осы мәліметтерден ұңғылар УПШН
жабдықталған, сұйықтың орташа дебиті 26 м3тәу сипатталады. Ұңғылар 44, 57
және 70 мм сорап диаметрлерімен топтасқан, 10, 35 және 71 м3тәу
сұйықтықтың дебитімен сәйкес келеді, 74, 81 и 82 % сәйкес сусулану
өнімділігі тәжірибелі түрде бірдей. Осы көрсеткіштер өтімділігі әртүрлі
ұңғы топтары бойынша өнімнің сусулану темпі шамамен бірдей болады.
Ұңғылардың потенциалды мүмкіндіктерін толық іске асыру үшін ТШСҚ
жабдықталған, мыналарды ұсынуға болады:
- ұңғыны пайдалану тәсілін ауыстыру немесе айдау режимін ұлғайту,
сорап беру коэффициенті 0,8 аспайды, қор 8 % құрайды;
- көлемнің ұлғаюы және өткізілетін жер астындағы жұмыстардың сапасы
көтеріледі және өтімділігі аз ұңғыларда геолого-техникалық шаралар (ГТШ)
сораптардың беру коэффициенті 0,3, қор 43 % құрайды.
Кесте 1.14 - Сусулану деңгейі бойынша ТШСҚ жабдықталған ұңғыларды бөлу
Сорап Барлығы сусулану, %
диметрі, мм
nв 40 40 ≤ nв ≤ 80 nв 80
Барлығы 2652 (100%)199 (7%) 1373 (52%) 1080 (41%)
44 766 (29%) 84 (11%) 429 (56%) 253 (33%)
57 1557 (58%) 109 (7%) 779 (50%) 669 (43%)
70 329 (13%) 6 (2%) 165 (50%) 158 (48%)
Өнімнің сулануы жоғарылауы 80 % жоғары, булар плунжермен жұмыс ресурсы
төмендейді, орнатуда салмақ бойы ағын күшімен ұлғаяды,
1279 ұңғы қаныққан қысымнан оптимальды ауытқу шамасында ұңғы түбіндегі
қысымды қордың жартысынан жоғары (~52 %) пайдалану. осы барлық ұңғылар
қорға енеді, оптимальді режимде жұмыс істейді.
452 ұңғыларда (18 %) қанығу қысымы ұңғы түбіндегі қысымнан төмен жұмыс
істейді. Осы қорда ұңғылар тиімді болады, геолого-техникалық шараларды
өткізу жолымен өтімділікті жоғарлату үшін жұмыстар өткізіледі.
Бұрандалы штангалы сорап қондырғысымен жабдықталған ұңғы қорын
пайдалану анализі (БТШҚ).
Соңғы уақытта мұнай өнімін алатын регионда винтті штангалы сорап
қондырғысы (БШСҚ) кеңінен қолданылады. Орнату 1-ден 750 м3тәу дейін өнімді
алу дипазоны су құрамы жоғары болған кезде жұмыс істейді.
БШСҚ негізгі қасиеттері басқа қондырғылармен салыстырғанда көптеген
қаржы салу мүмкіндіктері бар.
ШТСҚ пайдаланумен анықталған қиыншылықтарды ескереміз, 2002 жылдан
бастап ПФ Өзенмұнайгаз винтті штангалы сораптарды орнату мәселесін
енгізуге кірісті.
Кен орында Канаросс (Канада), НЕТЧ (Германия), АЗНО (Ресей, Қазақстан)
өндіріс фирмалары БТШҚ енгізуді іске асырды.
Сурет 1.3 - ТШСҚ-ның жұмысының істен шығу себептері
2002 жылдан 01.01.2006 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz