Қытай халық Республикасы жайлы

Жоспар
Кіріспе

1. Қытай халық Республикасы
2. Саяси ахуал...
3. Мемлекет басшысы
4. Қытайдың өзекті көшбасшылары
5. Сауда қатынасы мен статистика
6. Қазақстанның Қытаймен тауар айналымы
7. Қазақстандық өнім үшін әлеуетті мүмкіндік
8. Қала, қолөнер және сауда
9. V.IX ғасырлардағы Қытай мәдениеті
10. Ли.Бо
11. Қарбыз мерекесі
12. Көктем мерекесі
13. Қытай тілі
14. Қытай жазуы
15. Қытай медицинасы
16. Конфуций
17. Саясат жайғасы

Қытай әлемде ең жылдам дамушы өндірістік сектор, оның дамуы тікелей шетелдік инвестицияны, арзан жер мен жұмыс күшімен байланысты. Бұл жағдайлар шетелдік кәсіпорындар санының ұлғаюына, яғни өздерінің өндірістік операцияларын Қытайға ауыстырып, сондай-ақ шикізат пен қорға сұраныстың «серпілісіне» ықпал етті.
Шетелдік инвестиция мен өмір сапасының өсімімен елдің сектор қызметі кеңейіп және жақсаруы жалғасуда. Сөйтіп, ауыл шаруашылығы еңбегінен өндіріс пен сектор қызметіне дейін, сондай-ақ ауыл мәдениетінен қалалыққа өткен құрылымдық өзгерістер болды.
Қытайлық билігі «үйлесімді қоғам құруға» көп көңіл бөлді, сондықтан Қытай нарықтық экономикаға қайта бағдарланды. Сол уақытта барлық дерлік Қытайлықтар табыс-деңгейі мен жалпы өмір-деңгейінің жоғарлағанын сезінді, реформалар Қытай экономикасына зор құрылымдық өзгеріс әкелді. Қазіргі уақытта қытайлық билік қақтығысып отырған кейбір мәселелер мыналардан тұрады: мемлекет меншігіндегі кәсіпорындар реформасы, банктік жүйе, кіріс-деңгейінде ажыратуды ұлғайту, инфляция өсімі мен қоршаған ортаның ластану-деңгейі.
Өзекті экономикалық индикаторлар (2008):
ЖІӨ — 4,224,4 млрд. АҚШ долл.
ЖІӨ халық жанына — 3,180, АҚШ долл.
ЖІӨ нақты өсімі — 9%
Инфляция — 4,5%

Саяси ахуал…
Қытайдың коммунистикалық партиясы басыңқы болып табылады. Басқа саяси партиялар ҚКП үйлесімде және оның басшылығымен жұмыс істейді. ҚКП 1949 жылы 1 қазанда Куоминтангтың (Ұлттық партия) жеңілісінен кейін билікке келді және нәтижесінде Қытай Халық Республикасы қаланды (ҚХР). Осы сәттен ҚКП Қытайдағы саяси биліктің барлық деңгейін бақылап келеді.
Қытай Үкіметі ҚКП бағынады және оның бірінші міндеті — Партия саясатын жүргізу. Қытайдағы екі басты мемлекеттік құрал — Ұлттық Халық конгрессі (ҰХК) мен Мемлекеттік кеңес. Соңғы жылдары ҚКП басшылары билігін орталықсыздандыру мен үкімет институттарын күшейтуге бағытталған күш-жігер қолданылып келді.
ҚКП басшылығымен Ұлттық Халық Конгрессі Қытайдағы мемлекеттік биліктің жоғарғы органы. ҰХК дербес аймақтар мен муниципалитеттер саласындағы көшбасшылардан тұрады, олар Мемлекеттік кеңес ұсынатын жаңа заң мен саясатты талқылау үшін жыл сайынғы кездесу өткізеді. Әрбір бес жылда Партияның Ұлттық Конгрессі мен ҰХК Орталық Комитетін таңдайды, ол өз кезегіңде Саясибюроның Тұрақты комиссиясын тағайындайды (СТК).
СТК — ҚКП ең жоғарғы құрылымдық буыны. Бұл Комитет жоғарғы-деңгейдегі Коммунистік партияның лауазымды тұлғаларынан құралып және өзекті стратегиялық шешімдер қабылдауға жауапты. Мемлекеттік кеңес — Қытайдың мемлекеттік әкімшілігінің ең жоғарғы органы, ол ҰХК мен оның Тұрақты комиссиясына жауапты. Мемлекеттік кеңестің көптеген тәуелді Министрліктері, әкімшілік құрылымдары мен бюролары бар, олар Қытайдың әкімшілік қызметін орындайды. Қытайдың әкімшілік органдарының сайтына сілтемені мына жерден табуға болады

Пән: География
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Қытай халық Республикасы

Қытай әлемде ең жылдам дамушы өндірістік сектор, оның дамуы тікелей шетелдік инвестицияны, арзан жер мен жұмыс күшімен байланысты. Бұл жағдайлар шетелдік кәсіпорындар санының ұлғаюына, яғни өздерінің өндірістік операцияларын Қытайға ауыстырып, сондай-ақ шикізат пен қорға сұраныстың серпілісіне ықпал етті.
Шетелдік инвестиция мен өмір сапасының өсімімен елдің сектор қызметі кеңейіп және жақсаруы жалғасуда. Сөйтіп, ауыл шаруашылығы еңбегінен өндіріс пен сектор қызметіне дейін, сондай-ақ ауыл мәдениетінен қалалыққа өткен құрылымдық өзгерістер болды.
Қытайлық билігі үйлесімді қоғам құруға көп көңіл бөлді, сондықтан Қытай нарықтық экономикаға қайта бағдарланды. Сол уақытта барлық дерлік Қытайлықтар табыс-деңгейі мен жалпы өмір-деңгейінің жоғарлағанын сезінді, реформалар Қытай экономикасына зор құрылымдық өзгеріс әкелді. Қазіргі уақытта қытайлық билік қақтығысып отырған кейбір мәселелер мыналардан тұрады: мемлекет меншігіндегі кәсіпорындар реформасы, банктік жүйе, кіріс-деңгейінде ажыратуды ұлғайту, инфляция өсімі мен қоршаған ортаның ластану-деңгейі.
Өзекті экономикалық индикаторлар (2008):
ЖІӨ -- 4,224,4 млрд. АҚШ долл.
ЖІӨ халық жанына -- 3,180, АҚШ долл.
ЖІӨ нақты өсімі -- 9%
Инфляция -- 4,5%

Саяси ахуал...
Қытайдың коммунистикалық партиясы басыңқы болып табылады. Басқа саяси партиялар ҚКП үйлесімде және оның басшылығымен жұмыс істейді. ҚКП 1949 жылы 1 қазанда Куоминтангтың (Ұлттық партия) жеңілісінен кейін билікке келді және нәтижесінде Қытай Халық Республикасы қаланды (ҚХР). Осы сәттен ҚКП Қытайдағы саяси биліктің барлық деңгейін бақылап келеді.
Қытай Үкіметі ҚКП бағынады және оның бірінші міндеті -- Партия саясатын жүргізу. Қытайдағы екі басты мемлекеттік құрал -- Ұлттық Халық конгрессі (ҰХК) мен Мемлекеттік кеңес. Соңғы жылдары ҚКП басшылары билігін орталықсыздандыру мен үкімет институттарын күшейтуге бағытталған күш-жігер қолданылып келді.
ҚКП басшылығымен Ұлттық Халық Конгрессі Қытайдағы мемлекеттік биліктің жоғарғы органы. ҰХК дербес аймақтар мен муниципалитеттер саласындағы көшбасшылардан тұрады, олар Мемлекеттік кеңес ұсынатын жаңа заң мен саясатты талқылау үшін жыл сайынғы кездесу өткізеді. Әрбір бес жылда Партияның Ұлттық Конгрессі мен ҰХК Орталық Комитетін таңдайды, ол өз кезегіңде Саясибюроның Тұрақты комиссиясын тағайындайды (СТК).
СТК -- ҚКП ең жоғарғы құрылымдық буыны. Бұл Комитет жоғарғы-деңгейдегі Коммунистік партияның лауазымды тұлғаларынан құралып және өзекті стратегиялық шешімдер қабылдауға жауапты. Мемлекеттік кеңес -- Қытайдың мемлекеттік әкімшілігінің ең жоғарғы органы, ол ҰХК мен оның Тұрақты комиссиясына жауапты. Мемлекеттік кеңестің көптеген тәуелді Министрліктері, әкімшілік құрылымдары мен бюролары бар, олар Қытайдың әкімшілік қызметін орындайды. Қытайдың әкімшілік органдарының сайтына сілтемені мына жерден табуға болады: http:china.org.cn

Қытайдың өзекті көшбасшылары
Мемлекет басшысы ҚКП Орталық комитетінің бас хатшысы Президент -- Ху Цзиньтао
Үкімет басшысыМемлекеттік кеңестің Бас Премьер-министрі -- Вэн Джиабао
ҰХК Тұрақты комиссия Төрағасы -- Ву Бангуо
Вице-президент -- Зенг Кингонг
Вице-Премьер-министрі -- Ву И, Зенг Пейан, Хуи Лангъю
Сыртқы істер министрі -- Янг Джичи
Қаржы министрі -- Джин Ренкинг
Ұлттық қорғау министрі -- Као Ганшчуан
Ағылшын тілінен аударма, AusTrade мәліметі.

Сауда қатынасы мен статистика
Қазақстан Республикасының қытайға шикізат экспортының құрылымы келесідей сипатта көрінеді:
53% -- шикі мұнайөнімдері,
8% -- жез, хром, кен мен темір қосылымы,
басқалары.
Қазақстаннан Қытайға жеткізілетін өңделген өнім:
56% металдан бұйымдар (жезді сым, катодтар, цинк, феррохром, құрыш несие), 11% -жанармай, 8% -- уран, 14% -- тері, 2% -- түк, басқада.
Қытайдан Қазақстанға импорт 2008 жылы 31% өсіп және 4,6 млрд. АҚШ долларын құрады. Импорттың тауарлық құрылымы айтарлықтай диверсифицирленген (тауардың 58 тобы импорттың жалпы көлемінен шамамен 50% құрайды). Импортталатын өнім 99% өңделген тауарларды құрайды; 1% -- шикі өнімді құрайды.
23% -- мұнайгаз құбырлары үшін құбырлар,
3% -- қазба жүргізгіш машина мен басқада бұрғылаушы,
1,6% -- көмірден кокс пен жартылай кокс,
1,6% -- қара металдан басқада металлконструкциялар,
тағы басқалар.

Қазақстанның Қытаймен тауар айналымы
Қазақстанның Қытаймен тауар айналымы 2008 жылы 12,24 млрд, АҚШ долларын құрап, 2007 жылмен салыстырғанда ширек ұлғайған (9,2 млрд. долл. АҚШ). Қазақстанның Қытаймен сауда теңгерімі 2008 жылы жағымды әсер құрап және Қазақстаннан Қытайға тауар экспорты 1,7 есеге импорт көлемінен артқан.
2008 жылы экспорт 37% өсіп және 7,7 млрд. АҚШ долларын құрады, экспорттың 66% кең экономикалақ санат бойынша жіктеуге сәйкес келетін шикізат тауарлары құрады. (КЭЖ) ҚР Қытайға шикізат экспортының құрылымы келесідей түрде көрініс алады: 53% -- шикі мұнай өнімдері, 8% -- кен мен темір қосындысы, хром, жез, 5% -- басқалары. 2008 жылы Қытайға Қазақстанның жалпы экспорт көлемінің 90% аса азғана құрайтын тауарлар 1 кестеде ұсынылған.
Қазақстан экспортындағы өнделген тауарлар үлесі (КЭЖ) 2008 жылы 34% құрады. Қытайға Қазақстан жеткізетін өнделген өнімнің 90% өнеркәсіптік шикізатты ұсынады, ал нақтырақ: өнделген өнімнің 56% -- бұл металдардан бұйымдар (жез сымдар, катодтар, цинк, феррохром, болат прокаттар), жанармай (11%), уран (8%), сондай-ақ тері (14%) және түк (14%). Тауарлар тобы толығырақ 2 кестеде келтірілген. 2008 жылы аталған барлық өнімдердің экспорты, феррохром мен жезден катодтардан басқа, 2007 жылмен салыстырғанда өсімді көрсетті.
Қытайдан Қазақстан импорты 2008 жылы 31% және 4,6, АҚШ долларын құрады. Импорттың тауарлық құрлымы айтарлықтай диверсифицирленген (тауардың 58 тобы шамамен импорттың жалпы көлемінің 50% құрайды). Импортталушы өнімнің 99% өнделген тауарды құрайды; 1% -- шикізат өнімді құрайды.
2008 жылы Қытайдан Қазақстан импорты мұнайгазқұбырларының(23%) мұржалары орын алды. Сонынан ілесе басқа да бұрғылаушы және жол машиналары (3%), қара металдан өзгеде металды құрастырушылар (1,6%). Қытайға импортталатын негізгі өнім номенклатурасы 3 кестеде көрсетілген.
Алайда ресми статистика тіркелмеген сауда деп аталатын, ағымды қоспайтынын атап өту қажет. Осы сауда, ағымы төлемдік теңгерімде ескерілетін, тек желқайық саудалар есептемелерінде ғана көрініс табады және 2007 жылға шамамен 2 млрд. АҚШ долларын құрайды.
Сонымен бұл, ағымдар ресми статистика көрсететін қапталды толығымен көрсетеді. Басым көбінде тұтынушылық импортталады (өнделген тауарлар), ал экспортталатындар -- шикізаттар (метал сынықтары, өнделмеген ауылшаруашылығы өнімі)

Қазақстандық өнім үшін әлеуетті мүмкіндік

Қазақстандық өнім үшін әлеуетті мүмкіндікті бағалау 2007 жылға Қытай импорты нарығына экспресс-шолу жасау негізінде жүргізілді. Нарықты шолу Халықаралық Сауда Орталығының UNCTADWTO -- еншілес ұйымы жүргізіп және дайындаған TradeMAP сауда, ағымының мәліметі бойынша жүргізілді. Бұл мәліметтер қоры интерактивті, ол соңғы бес жыл кезеңдегі әлемнің 200 елінің арасындағы экспорт пен импорт, ағымын қосады. Экспресс-шолу негізіне 2007 жылдың мәліметтері алынды, себебі 2008 жылға мәліметтер әлем елдері бойынша әлі қол жеткізсіз.
Қытай 2007 жылы өнімді 956 млрд. $US соммаға импорттады, бұл оны әлемдік импорттағы, АҚШ ($US 2 трлн.) пен Германиядан ($US 1,1 трлн.) кейін 3-орынға ($US 14 трлн.) шығарады. Әлемдік импорттағы Қытай үлесі 6,8% құрайды, бұл, АҚШ (14,4%) үлесінің тең жартысын құрайды және Германия үлесінен аз пайыз төмен (7,6%). 2003 - 2007 жж. кезеңінде (шолу аралығы) Қытай импорты серпінді және тұрақты дамуда. Қытай импортының жыл сайынғы өсімі бұл кезеңде орташа 22% құрады, орта әлемдік өсім қарқынынан арта түседі (16%).
Келесі елдер 2007 жылы Қытайға негізгі жеткізушілер болып табылады:
Қытайдың жеткізушілер географиясы жеткілікті кең және дамушы, әрі дамыған елдерден тұрады. Бірінші бестік ел: Жапония -- 14% (US$134 млрд), Корея Республикасы -- 10,9% (US$104 млрд), АҚШ -- 7,3% (US$70 млрд), Германия -- 4,7% (US$45 млрд), Малайзия -- 3% (29 млрд).
4 кестеде 2007 жылға Қытай импортының тауарлық құрылымы ұсынылған. Алғашқы 20 топтағы тауарлар 2-мәнді код бойынша Қытайдың жалпы импорт көлемінің 90 жуық % құрайды.
Сондай-ақ, 4 кестеде импортталатын тауарлар тобының бірінші 20 бойынша жеткізушілердің негізгі 3 елі келтірілген, олар Қытай нарығында негізгі бәсекелестікті әлеуетті құрайды жәнеғұрлым меншікті салмаққа ие.
2007 жылы Қазақстан 6,4 млрд, АҚШ долларына өнім жеткізіп, Қытай импортында 27 орын алды және оның үлесі импорттың жалпы көлемінен 0,7% құрайды. Қазақстанның Қытайға жеткізетін өнімі бірінші ондықтағы 16 топта болмашы болсада бар. Қазақстаннан Қытай импортының 70% астамы мұнай мен жезді жеткізуді құрайды.
Сонымен қатар, ресми статистика бойынша ($US 5,6 млрд.) және TradeMAP ($US 6,4 млрд.) дерегімен Қазақстан экспорты мәліметінің айырмашылығын атап өту керек. Мұндай айырмашылық бір қатар себептермен түсіндірілуі мүмкін: елдер ұсынатын мәліметтер айырмашылығымен (бір елдер есепті ФОБ бағасымен жүргізеді, басқалары СИФ бағасымен), толық емес есеп (мысалға, ҚР желқайық саудасын есептемеу), қарама-қарсы статистика айырмашылығы және т.б.
1) Соя бұршақтары (1201). 2007 жылы 43,4% соя бұршағынан әлемдік импорт Қытай үлесіне тиесілі болды. Импорттың ортажылдық өсімі өз құнында 2003 - 2007 жылдары 17%, ал 2006 - 2007 жылдарға 53% құрайды.
2) Электрлі трансформаторлар (8504 код). 2007 жылы әлемдік импортта Қытай үлесі 11,6% құрады. Импорттың орташа жылдық өсімі өз құнында 2003 - 2007 жылдары 24% құрады.
3) Электрлі бұғауларды қорғау және коммутация үшін электрлі аппаратуралар. (8536 код). Қытайдық әлемдік импорттағы үлесі 2007 жылы 11,6% құрайды. Импорттың ортажылдық өсімі өз құнында 2003 - 2007 жылдары 30% құрады.Өз уақытында Гегель айтқандай, Күннің өзі шығыстан шыққаннан кейін, біз де философияның тарихын Шығыс елдерінен бастаймыз.
Бірақ мұның өзі Шығыстық тұжырымға әкелмеуі керек. Жоғарыдағы көрсеткеніміздей, философия бір уақытта дүние жүзінің кемінде үш жерінде - Қытай, Үнді, Грецияда дүниеге келеді. Философияның мәселелері бір болғанымен, бұл үш цивилизация оларға үш түрлі жауап береді, ұқыпты оқырман оны оқыған кезде байқайды ғой деген үміттеміз.
Сол үш цивилизацияның бірі - ұлы Қытай елі. Ол - бүгінгі таңда заманның қойған Талабына сәйкес жақсы жауап тауып, өте тез дамып келе жатқан ел. Ғалымдардың айтуына қарағанда, XXI ғасырдың отызыншы жылдарында Қытай дүние жүзіндегі ең дамыған елге, дүние жүзінің экономикалық орталығына айналмақ.
Қытай елінде болып жатқан жаңару үрдістері сол елдің терең түп-тамыры - 4-5 мың жылға кететін мәдениетімен, сол халықтың дүниетанымы мен дүниесезімі (менталитеті), философиясымен байланысты. Синологтардың (қытайтанушылар) айтуына қарағанда, Қытайдың моральдық философиясының негізгі қағидалары бүгінгі заманның талабына сай келіп, реформаларды жеделдетуге өзінің зор ықпалын тигізуде.
Ендеше сол халықтың тудырған философиясын зерттеп, өзімізге керек жақтарын ойымызға түйейік.
Қытай философиясына кіріспестен бұрын, бір-екі ауыз сөзді халықтың мифологиясына арнау керек, өйткені қай халық болмасын оның мәдениеті мен философиясының түп-тамыры, қайнар көзі сол көне аңыздарға барып тіреледі. Қытай аңыздарында Дүниенің жаратылуына көп көңіл бөлінген. Алғашқы тұңғиықтың (хаостың) ішінде үлкен жұмыртқа пайда болып, оның ішінен дәу алғашқы адам - Пань-Гу шықты, - дейді Қытай мифологиясы. Содан кейін ол оң қолымен сермеп қалғанда, хаос қақ жарылып, жер мен аспан пайда болыпты. Әрі қарай оның тынысы желге айналып, дауысынан күн күркірейді, бір көзінен күн туса екіншісінен ай пайда болады, Дүниенің төрт бөлігі оның екі қолы мен екі аяғынан, өзендері оның қанынан, жаңбыр шыққан терінен пайда болыпты.
Қытай мифологиясында Дүниенің екі бастауы - еркектік жағы ян - ол жеңіл, ақшыл бөлшектерден, ал әйелдік жағы - инь - керісінше, ауыр, қараңғы түсті бөлшектерден тұрады. Олардың бір-бірімен әртүрлі өлшемде қосылуы бүкіл болмыстағы барлық заттар мен құбылыстарды құрайды.
Б.ғ.д. VI-V ғ.ғ. Қытай елінде мифологиялық дүниетанымнан философияға қөшу үрдістері басталады. Сонау көне заманнан бастап, Қытай философиясында үш негізгі ағым пайда болды. Олар: даосизм - бұл ағымды Қытайдың натурфилософиясы деуге болар еді. Екінші ағым - Конфуциандық - ол Қытай халқының моралдық философиясы, үшінші - Фа-цзя мектебі -ол Қытайдың әлеуметтік-саяси философиясы. Бұл ағымдар сонау көне заманда пайда болып, осы уақытқа шейін осы халықтың дүниетанымында елеулі орын алады.
Қала, қолөнер және сауда

III-VII ғасырлар аралығында Қытай мемлекетінде қалалар көбейе бастады. Үздіксіз соғыстарда қалалар қирап,орнына қайтадан жаңа қалалар бой көтеріп отырды. Қалалар негізінен сауда жолдарында, теңіз жағаларында салынды. Ежелгі Қытай мемлекетінде Чанъань, Лоян, Тайюань, портты қала Гуанчжоу өсіп жетілді Қалалар көркейіп, қолөнер мен сауданың орталығына айналды. VII-IX ғасырларда темір өндіру ұсталық өнердің күшеюіне әкеліп, темірден шеге, кемелерге керекті зәкір, ауыл шаруашылығына қажетті құралдар шығарыла бастады. Мата тоқу өндірісі кең етек алды. Мата мақтадан тоқылды. Ежелгі қыш өндірісімен қатар фарфор өндірісі жедел өркендеді. Қытай фарфоры күні бүгінге дейін дүние жүзіне әйгілі. Сонымен қатар кітап басу ісі тез дами бастады. Қағаз өндіріліп, баспаханалар салынып, кітапты көптеп шығару қолға алынды.
VI-VIII ғасырлар аралығында сауда жедел дамыды. Қалаларда жәрмеңкелер ұйымдастырылып, ішкі сауда күшейді. Қала саудасы тұрақты дүкендер мен жайма базарында жүргізілді. Сонымен бірге жекелеген тауарлар сатумен айналысатын базарлар да болды. Мысалы, жібек базары, дәрі-дәрмек, мал, киім, зергерлік бұйымдар сататын базарлар жұмыс істеп тұрды.
Ішкі саудамен қатар, сыртқы сауда да дамыды. Монғолиямен, Оңтүстік Сібір елдерімен сауда жүргізілді. Дүние жүзіне әйгілі болған Ұлы Жібек жолымен Жоңғария, Қашғария және Жетісу, Оңтүстік Қазақстан, Өзбекстан, Түрікменстан арқылы Батыс Еуропа елдерімен сауда жасалды. Сауда керуендері Қытайдан жібек мата, шай, қағаз, алтын және күмістен жасалған тауарлар, сырлы қыш ыдыстар, дәрі-дәрмек т.б. артып, ұзақ қиырларға сапар шекті. Қытай теңіз арқылы да әр түрлі елдермен сауда жасады. Теңіз саудасының орталығы Цзяжу, Чжаньцзян, Гуанчжоу портты қалалары болды. Теңіз арқылы үнді, парсы, араб елдерімен сауда жасасты. Тынық мұхит аралдары және Жапония елімен сауда жүргізді. Сауда кеме өндірісінің өсуіне әкелді. Ірі сауда кемелері 600-700 адамға дейін алып жүре алатын дәрежеге жетті. Сауда ақша айналымын өсірді. Қытай - ежелден теңге шығарып келген ел. XI ғасырдың басында Қытайда қағаз ақша шыға бастады.

V-IX ғасырлардағы Қытай мәдениеті
V-VI ғасырларда Қытай мемлекетінде өнер, әдебиет және ғылым дами бастады. Адамдардың табиғат жөніндегі танымы кеңейіп, халық емшілігі, аспан әлемі туралы көптеген ғылыми жаңалықтар ашылды. Жоғарыда айтқанымыздай, Ежелгі Қытайда кағаз жасау, кітап шығару, шөптердің құрамын біліп, дәрілер әзірлеу ерте дамыды. Халық емшілігі ғылымы дүние жүзіне әйгілі бола бастады.
Будда дінінің таралуы жаңа дүниетаным тудырып, идеалистік көзқарас қалыптасты. Материалистік танымның негізін қалаған философ Фань Чжэнь еңбегінің маңызы зор болды. Қытай жиһангерлерінің еңбегі жаңа жерлерді білуге мүмкіндік ашты. Қытай географтары Үндістанға, Орта Азия елдеріне сапар шегіп, ондағы тұрғын халықтар өмірінен еңбектер жазды. 645 жылы Үнді жеріне барған Сюань Цзянь үнді халықтарының тарихы туралы кітап жазды.

Ли-Бо

Ян Цзянь мен Ян Гуан император сарайында кітапхана жинақтады. Қытайда каллиграфиялық жазудың негізі қаланды. Қытай мәдениеті будда идеологиясының ықпалында дами бастады. Будда шіркеуінде және оның маңында Будданың бейнесін салу, пагода тұрғызу (бірнеше қабат биік мұнаралар) қолға алынды.

VIII-X ғасырлар аралығында Қытайда білім беру, оқу ісі дами бастады. Көптеген мектептер ашылып, халықты жазу, окуға үйрету қолға алынды. Қытайда ақындар мен жазушылар көбейді. Ақындар Ли-Бо (701-762), Ду Фу (712-770), Бо Цзюй-и (772-846) еңбектері дүниежүзілік классикалық қорға қосылды. Қытай жазушысы Хань Юй (768-824) будда дінін сынап еңбек жазған. Адам тағдыры, әлеуметтік теңсіздік оның өлеңдері мен романдарының негізгі арқауы болды. Бұл кезеңде Қытайда будда және даосизм ілімдерін уағыздаушы конфуцийлік ағым кең етек алды.
Қарбыз мерекесі

Қарбыз мерекесі Қытайдың ескі жыл есебі бойынша тамыздың 15 күні өтеді. Бұл мереке күздің тура ортасында келетін болғандықтан ол қарбыз мерекесі деп аталған. Қарбыз мерекесіндегі ай- басқа күндердегі айға қарағанда дөңгелек әрі жарық болып келеді. Осы күні мереке тойлаушы адамдар отбасында бас қосып, аспандағы айды тамашалайды. Сондықтан да, аталмыш мереке"бас қосу мерекесі"деп аталады.
Қытай халқы ертеден айды тамашалауды әдет қылған. Қазіргі күні қарбыз мерекесін тойлау бұрынғыдай болмағанымен де, адамдар осы күні айды тамашалауды өте маңызды деп есептейді. Аталмыш мерекеде адамдар айды тамашалап қана қоймай, жақсы тұрмысты бағалап, туысқандарына, дос-жарандарына ізгі тілектерін білдіреді.

Көктем мерекесі

Көктем мерекесі Қытай көне жыл есебі бойынша қаңтардың бірінші күні болып, "шаған" деп те аталады. Аталмыш мереке қытайдағы ең қызықты тойланатын мереке. Көктем мерекесінің келуін қытай халқы көктемнің келуі ретінде бағалап, барлық тіршіліктің жаңарып және де бір мол өнімді жылдың келуі деп есептейді. Қыстың қақарлы суығын басынан өткерген халық көтемнің жылы лебін аңсайтын кезде келетін, бұл мереке Қытай халқына айрықша қуаныш бағыштайды.
Қытайлар (өз атаулары - Хань, Ханьзужэн, Хуа, Хуажэн) - ұлт, Қытай Халық Республикасының негізгі халқы. Жалпы саны 1 миллиард. 300 миллион-нан астам. Қытайлар Сингапурда, Таиландта, Малайзияда, Индонезияда, Филиппинде, Мьянмада, сондай-ақ АҚШ - та, кейбір Батыс Еуропа елдерінде де тұрады. Антропология жағынан моңғол тектес нәсілдің Тынық мұхит бұтағына жатады. Солтүстік қытайлар арасында шығыс азиялық топ, ал оңтүстік қытайларда оңтүстік азиялық топтардың түрлері басым. Қытайлардың этногенезі мен тарихы күрделі. Кейбір этнограф ғалымдардың айтуынша, қазіргі қытайлар этносы хань-тибет, малайя-полинезия, мопкхмер, тохар және алтай тілдерінде сөйлейтін көшпелі халықтардың араласуынан қалыптасқан. Синологияда ең көп тараған ғыл. пікір бойынша, қытайлардың арғы этникалық тегі Хуаньхэ өзенінің орта және төменгі аңғарында б.з.б. 4 - 3-мыңжылдықта Яншао, Луншаннеолит мәдениетін жасаушы тайпалар болған. Б.з.б. 21 - 8 ғасырларда осы аймақтарда көптеген ұсақ мемлекеттер өмір сүрді. Бұлар әр түрлі тайпалардан құрылды. Батыс Чжау әулеті билеген дәуірде Хуанхэ мен Янцзы (Чанцзян) өзендерінің орта, төменгі аңғарларындағы әр түрлі тайпалар ұзақ уақыт аралас өмір сүріп, Хуа және Ся, кейінірек біртұтас Хуася атты этнологиялық қауымдастыққа айналды. Бұл атау оңтүстіктегі Мань, шығыстағы И, солтүстік пен батыстағы Ди және Жун (Роң) сияқты көшпелі тайпаларға тарады. Қытайда б.з.б. 3 ғасырға дейін біртұтас мемлекет қалыптасқан жоқ. Бұл дәуірде Чанцзяннан оңтүстікке қарай Юэ тайпалары өмір сүрсе, батысы мен солтүстікнде үнді-арий және алтай тілдес көшпелі халықтар мекендеген. Қытайлардың ата-бабалары бұл халықтармен өте тығыз қарым-қатынаста болып, олардың материалдық және рухани мәдениетінің көптеген белгілерін қабылдады. Әсіресе динлин, ғұн-дунху, юечжи-тохар, тағы басқа көшпелі халықтардан металл өңдеуді, арбаны пайдалануды, атқа салт мінуді, соғыс өнерін, тағы басқа үйренді. Чжанго дәуірінде Қытайда бір-бірімен жауласқан жеті бірдей патшалық өмір сүрді. Солардың ішіндегі ең қуаттысы Цинь Шихуанди б.з.б. 221 жылы өзге алты патшалықты өзіне бағындырып, Қытай тарихындағы тұңғыш біртұтас мемлекет - Цинь империясын құрды. Бірақ көп ұзамай, б.з.б. 206 жылы билікке Хань әулеті келді. Қытай ұлтының негізгі этнологиялық құрылымы осы кезеңде қалыптасты. Қазіргі қытайлардың этнологиялық атауы - Хань да осы әулеттің атымен байланысты. 3 - 6 ғасырда қазіргі Қытай жерінде бір-бірімен ымырасыз күрескен көптеген патшалықтар қатар өмір сүрді. Бұлардың бірсыпырасын түркі, моңғол тектес тайпалар құрды. 618 - 907 жылы Тан империясы билік құрған Қытайдың ең елеулі әрі мәдениетінің өркендеген мерзімі болып есептелді. Хань дәуірінде пайда болған Ұлы Жібек жолының рөлі артып, солтүстіктегі және батыстағы көршілес елдермен саяси-мәдени байланыстары күшейді. Бұл кезеңде қытайлар этнология жағынан да біртұтастанып, нығая түсті. 10 - 13 ғасырларда қытайлар бөлшектенген жағдайда өмір сүрді. Таза Қытай ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.