Солтүстік Бозашы кен орнының игеру жағдайы
КІРІСПЕ
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Геологиялық құрылымның сипаттамасы
1.1.1 Жалпы мәлімет
1.1.2 Өнімді объектілердің қалыңдығының, коллекторлық қасиеттерінің сипаттамасы және олардың біртексіздігі
1.1.3 Мұнай, газ және судың қасиеті мен құрамы
1.1.4 Мұнай және газ қорлары
1.2 Кен орнын игеру жүйесі
1.2.1 Игерудің ағымдағы жағдайын талдау
1.2.2 Ұңғылар қорының құрылымын және олардың ағымдағы шығымын, өнім алу аймағындағы қабат қысымының өзгерісін талдау
1.2.3 Қабаттан мұнай қорын алуды талдау
1.2.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының сипаттамасы, игеру режимдері
1.2.5 ҚҚҰ жүйесіне және су айдау үшін қолданылатын судың сапасына қойылатын талаптар мен ұсыныстар
1.3 Мұнай және газды өндірудің техникасы мен технологиясы
1.3.1 Ұңғыны пайдаланудың ұсынылған тәсілдерін және ұңғының саға және жер асты жабдықтарын таңдауды дәлелдеу. Ұңғыны пайдалану көрсеткіштерінің сипаттамасы
1.3.1.2 Ұңғыны механикалық пайдалану
1.4 Арнайы бөлім
1.4.1 Ұңғы өнімін арттыру мақсатында түп аймақты тұз қышқылмен өңдеу
1.4.1.1 Мұнай және газ ұңғыларын тұзқышқылды өндеу технологиясы
2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 “North Buzachi Operatin Ltd” компаниясының ұйымдастыру сипаттамалары
2.1.1. Негізгі және қосалқы өндірісті ұйымдастыру
2.2 Түп аймақты тұзқышқылымен өңдеуге (ТАТӨ) дейінгі және өңдеуден кейінгі өнім көлемін анықтау
3 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
3.1 Ұңғыны жуу кезіндегі және қышқылмен өңдеу кезіндегі жұмыстардың қауіпсіздігі
3.2 Жуу агрегатындағы жұмыстың қауіпсіздігі
3.3 Қышқылмен өңдеу кезіндегі қауіпсіздік
4 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
4.1 Қоршаған ортаны қорғауды анықтайтын негізгі нормативтік және құқықтық құжаттар
4.2 Мекемелерде қоршаған ортаға байланысты қысқаша мәліметтер
4.3 Атмосфералық ауаны қорғау.Олардың сипаттамасы
ҚОРЫТЫНДЫ
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Геологиялық құрылымның сипаттамасы
1.1.1 Жалпы мәлімет
1.1.2 Өнімді объектілердің қалыңдығының, коллекторлық қасиеттерінің сипаттамасы және олардың біртексіздігі
1.1.3 Мұнай, газ және судың қасиеті мен құрамы
1.1.4 Мұнай және газ қорлары
1.2 Кен орнын игеру жүйесі
1.2.1 Игерудің ағымдағы жағдайын талдау
1.2.2 Ұңғылар қорының құрылымын және олардың ағымдағы шығымын, өнім алу аймағындағы қабат қысымының өзгерісін талдау
1.2.3 Қабаттан мұнай қорын алуды талдау
1.2.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының сипаттамасы, игеру режимдері
1.2.5 ҚҚҰ жүйесіне және су айдау үшін қолданылатын судың сапасына қойылатын талаптар мен ұсыныстар
1.3 Мұнай және газды өндірудің техникасы мен технологиясы
1.3.1 Ұңғыны пайдаланудың ұсынылған тәсілдерін және ұңғының саға және жер асты жабдықтарын таңдауды дәлелдеу. Ұңғыны пайдалану көрсеткіштерінің сипаттамасы
1.3.1.2 Ұңғыны механикалық пайдалану
1.4 Арнайы бөлім
1.4.1 Ұңғы өнімін арттыру мақсатында түп аймақты тұз қышқылмен өңдеу
1.4.1.1 Мұнай және газ ұңғыларын тұзқышқылды өндеу технологиясы
2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 “North Buzachi Operatin Ltd” компаниясының ұйымдастыру сипаттамалары
2.1.1. Негізгі және қосалқы өндірісті ұйымдастыру
2.2 Түп аймақты тұзқышқылымен өңдеуге (ТАТӨ) дейінгі және өңдеуден кейінгі өнім көлемін анықтау
3 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ
3.1 Ұңғыны жуу кезіндегі және қышқылмен өңдеу кезіндегі жұмыстардың қауіпсіздігі
3.2 Жуу агрегатындағы жұмыстың қауіпсіздігі
3.3 Қышқылмен өңдеу кезіндегі қауіпсіздік
4 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
4.1 Қоршаған ортаны қорғауды анықтайтын негізгі нормативтік және құқықтық құжаттар
4.2 Мекемелерде қоршаған ортаға байланысты қысқаша мәліметтер
4.3 Атмосфералық ауаны қорғау.Олардың сипаттамасы
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазақстан Республикасы үшін ең басты экономикалық мәселе материалдық – техникалық базаны жасаудан маңызды роль ауыр индустрияға тиесілі, және оның ішінде алдымен энергетика, қара металлургия, мұнай, газ, химия және мұнайхимия өнеркәсіптері, машина жасау.
Қазіргі кезде материалдық өндірістің бірде – бір саласы мұнай мен газ өнеркәсібінің өнімін пайдаланбай дами алмайды.
Мұнай мен газдың мұнайхимия өндірістерде шикізат ретінде қолданудың өсуіне байланысты мұнай мен газ өнеркәсібінің ары қарай жетілуі қарастырылған.
Өндіру тиімділігін жоғарлатуға рационалды игеру жүйелерін қолдану, бұрғылау жұмыстарының технологиясын жетілдіру, олардың техникалық жабдықталуын жақсарту, қабаттар мұнай бергіштігін арттырудың қазіргі жаңа әдістерін кеңінен еңгізу және прогрессивтік технологиялық процестерді пайдалану арқылы қол жеткізуге болады.
Бұл дипломдық жобада ҚР Манғыстау облысында Түп қараған аудунының аумағында Каспий маңындағы Бозашы түбегінің солтүстік-батыс бөлігінде орналасқан Солтүстік Бозашы мұнай-газ кен орны қарастырылған.
Қазіргі кезде материалдық өндірістің бірде – бір саласы мұнай мен газ өнеркәсібінің өнімін пайдаланбай дами алмайды.
Мұнай мен газдың мұнайхимия өндірістерде шикізат ретінде қолданудың өсуіне байланысты мұнай мен газ өнеркәсібінің ары қарай жетілуі қарастырылған.
Өндіру тиімділігін жоғарлатуға рационалды игеру жүйелерін қолдану, бұрғылау жұмыстарының технологиясын жетілдіру, олардың техникалық жабдықталуын жақсарту, қабаттар мұнай бергіштігін арттырудың қазіргі жаңа әдістерін кеңінен еңгізу және прогрессивтік технологиялық процестерді пайдалану арқылы қол жеткізуге болады.
Бұл дипломдық жобада ҚР Манғыстау облысында Түп қараған аудунының аумағында Каспий маңындағы Бозашы түбегінің солтүстік-батыс бөлігінде орналасқан Солтүстік Бозашы мұнай-газ кен орны қарастырылған.
1. Лысенко В.Д. Мұнай кен орындарын игеруді жобалау, М, 1987 ж.
2. Қазақстан республикасының мұнай және газ кен орындарын игеру туралы жалпыға бірдей ережелер. 1996 ж.
3. Сол түстік Бозашы кен орнының сынамалы пайдалану кезінде жобалы шешімдердің іске асырылуын қадағалауына талдау, Атырау 2002 ж.
4. Ю.П. Желтов, И.Т.Мищенко, В.А.Сахаров, В.Г.Грон «Мұнай өндірудің техника мен технологиясының есептер жинағы»Москва. Высшее образование.
5. Н.К.Надиров, Б.У.Уразгалиев, Т.П.Сериков "Бозашы түбегінің мұнайлары". "Наука" Р.К. 35-45 стр., Алматы, 1979 ж.
6 «ҚР мұнай және газ кәсіпшілігінде қауіпсіздік ережелері»17.11.94 ж. бекіткен
7 ҚР «Қоршаған ортаны қорғау» туралы заңы 15.06.97ж.
8 North Buzachi Water analysis report
9 Г.С.Тайкулакова, Л.Т.Алшембаева “Кәсіпорын экономикасы” - Алматы КҚУ, 2006 ж
2. Қазақстан республикасының мұнай және газ кен орындарын игеру туралы жалпыға бірдей ережелер. 1996 ж.
3. Сол түстік Бозашы кен орнының сынамалы пайдалану кезінде жобалы шешімдердің іске асырылуын қадағалауына талдау, Атырау 2002 ж.
4. Ю.П. Желтов, И.Т.Мищенко, В.А.Сахаров, В.Г.Грон «Мұнай өндірудің техника мен технологиясының есептер жинағы»Москва. Высшее образование.
5. Н.К.Надиров, Б.У.Уразгалиев, Т.П.Сериков "Бозашы түбегінің мұнайлары". "Наука" Р.К. 35-45 стр., Алматы, 1979 ж.
6 «ҚР мұнай және газ кәсіпшілігінде қауіпсіздік ережелері»17.11.94 ж. бекіткен
7 ҚР «Қоршаған ортаны қорғау» туралы заңы 15.06.97ж.
8 North Buzachi Water analysis report
9 Г.С.Тайкулакова, Л.Т.Алшембаева “Кәсіпорын экономикасы” - Алматы КҚУ, 2006 ж
АҢДАТПА
Осы дипомдық жобада Солтүстік Бозашы кен орнының игеру жағдайы, кен
орының негізгі технологиялық көрсеткіштері, ұңғыларды пайдалану тәсілдері
қарастырылған.
Каспий жағалауының солтүстік шығысында орналасқан Солтүстік Бозашы
кен орны 1974-1977жж. ашылып кәсіптік бағаға ие болды. Кен орында жоғары
палеозой, триас,юра және бор шөгінділері ашылған. Паленотологиялық
мәлеметтермен толықтай юра, апта және бор шөгінділері кернмен толықтай
сипатталған. Жобаның негізгі мәселесі – қабаттар мен ұңғыларды зерттеу
қарастырылып, кен орнының әр түрлі режимдерде тұзқышқылды өңдеу
нәтижелеріне талдау жасалған.
Солтүстік Бозашы кен орнын ұймдастыру құрылымы, тұзқышқылды өңдеу
қызметінінің шығындары көрсетілген. Тұзқышқылды өңдеу жүргізу кезінде
қауіпті факторлар талданып, қауіпсіздік шаралары талданған. Сонымен қатар
қоршаған ортаның жағдайы қарастырылған.
АННОТАЦИЯ
В данном дипломном проекте приведено состояние разработки
месторждения Северное Бузачи, основные технологические показатели
разработки месторождения и способы эксплуатации скважин.
Газонефтяное месторождение Северные Бузачи, расположенное в северо-
восточной прибрежной зоне Каспийского моря, открыто и получило промышленную
оценку в 1974-1977 гг. На месторождении вскрыты отложения
верхнепалеозойского, триасового, юрского и нижнемелового возрастов.
Наиболее полно охарактеризованы керном и палеонтологическими данными
отложения юры, неокома и апта и в меньшей степени – триас.
Основным вопросом дипломного проекта является – гидродинамические
исследования пластов и скважин. Проведен анализ результатов соляно-
кислотных исследований на различных методах.
Рассмотрены организация месторождения Северные Бузачи и затраты на
услуги проведения исследований скважин. Рассмотрены опасные факторы и
техника безопасности при проведения соляно-кислотных исследований. А также
рассмотрено меры защите экологии и окружающей среды.
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы үшін ең басты экономикалық мәселе
материалдық – техникалық базаны жасаудан маңызды роль ауыр
индустрияға тиесілі, және оның ішінде алдымен энергетика, қара
металлургия, мұнай, газ, химия және мұнайхимия өнеркәсіптері, машина
жасау.
Қазіргі кезде материалдық өндірістің бірде – бір саласы мұнай
мен газ өнеркәсібінің өнімін пайдаланбай дами алмайды.
Мұнай мен газдың мұнайхимия өндірістерде шикізат ретінде
қолданудың өсуіне байланысты мұнай мен газ өнеркәсібінің ары қарай
жетілуі қарастырылған.
Өндіру тиімділігін жоғарлатуға рационалды игеру жүйелерін
қолдану, бұрғылау жұмыстарының технологиясын жетілдіру, олардың
техникалық жабдықталуын жақсарту, қабаттар мұнай бергіштігін
арттырудың қазіргі жаңа әдістерін кеңінен еңгізу және прогрессивтік
технологиялық процестерді пайдалану арқылы қол жеткізуге болады.
Бұл дипломдық жобада ҚР Манғыстау облысында Түп қараған аудунының
аумағында Каспий маңындағы Бозашы түбегінің солтүстік-батыс бөлігінде
орналасқан Солтүстік Бозашы мұнай-газ кен орны қарастырылған.
Кен орын құрылымы негізінен жоғарғы палеозой, юра, бор және төменгі
триас жасындағы теригенді шөгінділерімен ашылған.
Негізгі қарастырылатын мәселе – ұңғы өнімділігін арттыру мақсатында түп
аймақты тұз қышқылымен өңдеу. Сонымен қатар Солтүстік Бозашы кен орнында
жүргізілген осы өңдеу әдісінің нәтижелері келтірілген.
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Геологиялық құрылымның сипаттамасы
1.1.1 Жалпы мәлімет
Манғыстау облысында Түп қараған аудунының аумағында Каспий маңындағы
Бозашы түбегінің солтүстік-батыс бөлігінде Солтүстік Бозашы мұнай-газ кен
орны орналасқан.(сурет 1.1).
Жұмыс істеліп жатқан аудан маңында қатпарлы жыныстың шығу негіздері
көрсетілген және скважиналармен ашылмаған. Толқындық, гравиметрлік және
геомагниттік өрісті таңдауда Солтүстік-Үстірт құрылымдық беделіндегі
іргетас жынысының құрамы әр-түрлі жіктастармен көрсетілген. Көне палеозой
түзілімдері Солтүстік-Бозашы дөңбек күмбезінде Солтүстік-Бозашы Г-7,
Солтүстік-Қаражанбас П-1, Құлтай-4 скважиналармен ашылған. Палезой
түзілімінің максималды қалындығы (2373 м) Солтүстік-Қаражанбаста П-1
скважинасымен ашылған, бұл жерде көрсетілген. Төменгі перм-жоғарғы таскөмір
(РІ-Сз) жасындағы жыныстар 2230-2900м аралықта Құлтай 4 скважинасымен
ашылған және қара түсті тығыз сазтастармен және қатты дәнекерленген сұр
құмтастармен көрсетілген. Жоғарыда (үстінде) төменгі перм, ассель
түзілімдері 230м қалыңдықта астасады. Олар сүр түсті құмтастармен,
әктастармен және сазтастармен көрсетілген. Бүкіл қабатта 3 топтамаға бөлуге
болады: төменгі, ортаңғы және жоғарғы. 1716-1950 м аралықтағы төменгі топ
сазтатармен, қабатталған тақшадағы мертелдермен көрсетілген. 1585-1716
аралықтағы ортаңғы топ сазтастармен құмайтты -құмтасты жыныстарымен
орналасқан. Жоғарғы топ 1335-1858 аралықта сазтастармен көрсетілген.
Төменгі жөне ортаңғы топ сұр түсті жыныстар жоғарғысы қызыл түсті. Жоғарыда
айтылған бойынша Р^-ге жоғарғы сазтасты топты, ал қалған екі төменгі
топтаманы РІ-ге қоюға болады.Қаражанбас 7 ұңғысында қатарласып келетін
сұрғылт түсті әктасты қабат, сазтастар, жентектастар және әртүрлі сатыдағы
қайта кристалданған (қалындығы 800 м) жентектастар көрсетілген.
Сурет 1.1-Солтүстік Бозашы кен орнының оррналасу картасы
Зерттеліп отырған ауданда палеозой түзілімдері скважинамен ашылмаған
себебі: бұл жерде астау үлкен тереңдікте. Қолтық, Мұрынсор, Тұмсық
құрылымдарында 2,5-3,5 км тереңдікте триас түзілімдері, ал Тасұрпа,
Николаевская, Комсомольская (Г-1, Г-2), Оңтүстік-Қолтық құрылымдарында Т
түзілімдері 3,7-4,5 км тереңцікте скважиналармен ашылған. Жоғарғы перм және
триасты сұр-қызыл түсті терригенді жыныстарын 3 литологиялық-
стратиграфиялық кешенге бөледі (төменнен жоғары): қызыл түсті, ашық түсті,
сұр түсті.[2]
Солтүстік-Үстірт иіндіойысы Солтүстік Үстірт массивінің солтүстік
жағында орналасқан. Ол 80-100 км ендікте 300 км ұзындықта сағаланады.
Солтүстік Үстірт манжол көтерілімінің екі терең мұлдасымен бөлінген: батыс
Бейнеу іргетасқа дейінгі тереңдігі 11,5 км және шығыс-Сам 10,5 км батыста
Иілім шегі болып саналады: солтүстікте Жайылған көтерілімі, солтүстік-
батыста Солтүстік-Үстірт жарылымы, оңтүстік-батыста. Қаражанбас–Тоқабай
жарылымы, оңтүстікте елеулі жарылымы иіндіойысты Арыстан сатысынан бөліп
түрады, шығыста Сам жарылымы. Оңтүстік-Бозашы иілімі Солтүстік үстірт
массивінің оңтүстік-батысында орналасқан. Ол солтүтік-батыста сағаланады
жөне 15-тен 80 км ендікте 40 км ұзындықта созылып жатыр. Солтүстікте және
солтүстік-шығыста Солтүстік Бозашы көтерілімен шектелген. Өтпелі құрылымдық
қабат зерттеліп жатқан ауданда кеңінен тараған. Солтүстік-Бозашы
дөңбеккүмбезі көтерілімінде оның қалындығы Бозашы жартыаралының оңтүстігі
және шығысында 3500 м-ден 6000-8000 м-ге дейін қалыңцайды. В.В. Грибковтың
(1976ж) көзқарасы бойынша Бозашы жартыаралында өтпелі кешеннің екі
иіндіойысы қиылысады: Қаратау-Ассакеаудан және солтүстік Үстірт.
Геологиялық-геофизикалық мәліметтерді талдауда Бозашы жартыаралының
пермтриас түзілімдері тар бел-белесті және иіндіойыстары бөлу арқылы
баяндалады. Ірі көтерілімінің дөңбеккүмбезінде пермтриас жыныстары терең
жемірленген. Мұрынсор-Арыстан сатысы көлемі 220x30 км, солтүстікке қарай
моноклинальды төмендейді. Саты Арыстан-Қарақұдық локальдік көтерілімі бар
Арыстан көтерілімін қүрайтын дөңесімен күрделенген. Сатының солтүстік
соңында Сүрынсо локальді антиклинальді көтерілім орналасқан. Платформалық
тыстың табанына дейінгі тереңцік саты маңында 2,0 ден- 4,0 км дейін
өзгереді.
Төменгі триас жыныстары Қаражанбас алаңының Г-1 және Г-2 ұңғы қимасында
толығымен көрсетілген, бұл жерде қалындығы 2,5 км асады. Кухтинов Д.А. жөне
т.б. төменгі триас қүрамывда инд және оленек ярусы түзілімдерін көрсетеді.
1.1.2 Өнімді объектілердің қалыңдығының, коллекторлық қасиеттерінің
сипаттамасы және олардың біртексіздігі
Инд ярусы - Ті
Инд ярусы жыныстарына ашылған қызыл түсті, қабаттың төменгі бөліміне,
күңгірт-сұр және күңгірт-қоңыр құмайттармен, тығыз, қатты, әктасты, және де
күңгірт-қоңыр сазтастарды қарастырады. Инд ярусының қалыңдығы 700 м. Аралды
П-І скважинасында индек ярусы қабаты 383 м қүрайды.
Оленек ярусы - Тю
Бұл ярустың түзілімдері Қаражанбас, Аралды, Арыстан, Жайылған Шымышты
және т.б. аландарында квсажинамен ашылған. Қимасы құмтасты, құмайтты,
сазтастардың ауысуымен көрсетілген. Бозашы свитасы, оленек ярусының
максималды қалывдығы 1674 метр (Қаражанбас Г-2 скв.), бұл жерде бірдей
жыныс бір литологиялық-статиграфиялық бөлім.
Ортаңгы белім- Т2
Ашық түсті ортаңғы триастылитологшшық-стратиграфиялық кешені. Бозашы
жартыаралында юра алды уақытында Т2 жыныстары жойылған, тек . қана еңістеу
жерлері сақталған. Ашық түсті кешен шайылып кеткен қызылтүсті кешенінің
үстінде транстресивті астасқан. Ортаңғы триастың ашық түсті түзілімдері
көрсетілген және Түмсық, Арыстан алаңдарында палеотологиялық баяндалган.
Жоғарғы бөлім — Тз
Т3 сұр түсті литологиялық-стратиграфиялық кешен. Бұл бөлімнің сұр түсті
түзілімдері 2605-3400 м аралықта 793 м қалыңдықта Аралды П-1 ксважинасымен
ашылған және терригенді жыныстармен көрсетілген, бұлар қара және қоңыр-сұр
түсті сазтастар және сұр, күңгірт сұр құмтастар. Зерттеліп отырған ауданның
сұр түсті түзілімдері Қолтық, Комсомол, Тасұрпа скважиналарында (87-125м,
125-250м қалындықта) ашылған. Тасұрпада жоғаргы триас түзілімдері жоқ, ал
Комсомол және Қолтық құрылымдарындағы көтерілу баурайында кездеседі.
Мұрынсор П-1 скважинасында бұл түзілімдер 3300-3680 м ашылған.
Төменгі бөлім – J1
Зерттеліп отырған ауданның J1 түзілімдері Қолтық, Николай, Комсомол,
Тасұрпа алавдарында ашылған. Түзілімнің қалындығы (Николай) 45-65 метрге,
(Қолтық) 184 метрге өзгереді. Олар күңгірт сұрдан қараға дейінгі
саздармен, сазтасты тәрізді, ашық-сұр құмайттасты жөне құмтастармен
көрсетілген.
Ортаңгы бөлім J2
Ортаңғы юра жасындағы жыныстар аален, байос, бат ярустарының
түзілімдерімен көрсетілген және (Комсомол-2) қалындығы 790 метрге жетеді.
Жоғаргы бөлім - J3
Жоғарғы юра түзілімдерін шөгінді қалыптасу жағдайымен және
литологиялық құрамына сәйкес 2 қабатқа бөлінеді (келловей-
оксфорд территоригенді және киммеридж-волга карбонатты). Терригонді
қабат Солтүстік Үстіртте кеңінен көрсетілген және Бозашы жартыаралына қарай
орталық бөліміне толығымен сүйірленіп тамамдалады. Долицская И,В. (1981 ж)
өзінің көзқарасын айтты, келловой-оксфорд уақытындағы үсақ сулы теңіздер
Бозашы жартыаралының бүкіл территориясын қамтыды. Бірақ та келловой-оксфорд
шөгінділерінің оңда қозғалуы нәтижесінен Іпаылып кеткен, терригенді
түзілімінің қалындығы (Мұрынсор) 165 метрден (Тұмсық, Қызан және т.б.) 20
метрге дейін. Киммеридж-волга жасындағы карбонатты түзілімдер қимада жақсы
көрсетілген және алаңның репері болады. Бұл жер юра және бордың екі ірі
терригенді қабатн бөліп тұрады. Карбонатты қабаттың жыныстары әктастармен
және күңгірт сұр, сұр түсті әктасты құмайттастармен көрсетілген.
Бор жүйесі – К
Ауданда бор түзілімдері жақсы тараған және (2000 м) қалывдықта. Бұл
түзілімнің қалыңдығы солтүстіктен оңтүстікке қарай азаяды (Комсомол) 1960
метрден (Тұмсық) 1400 метрге дейін.
Мұрынсор алаңындағы (скв. Г-1) бор қабатын бұрғы негізінде литологиялық
ерекшелігіне қарай 3 бөлімге бөлуге болады:
* неоком жасындағы төменгі терригенді – карбонатты.
ортаңғы сеноман-апт жасындағы терригенді.
жоғарғы турон-дат жасындағы карбонатты.
Апт-сеноманның терригенді қабаты қызыл түстілердің шайылған үстінде
астасады. Апт түзілімдері құмтаста-сазды қабатымен көрсетілген, қалыңцығы
(Түмсық) 70 м. (Мұрынсор) 213 м.
Палеоген жүйесі —Р
Зерттеліп отырған ауданда палеоген түзілімдері фациялдық өзгеріске және
қалывдықтың алаң бойынша өзгеруіне үшыраган. Солтүстік Үстіртте олар
құмайттармен және саздармен 800 м қалындықта орналасқан. Бозашы
жартыаралының палеоген құрамы бірнеше стратиграфиялық бөлімге бөлінеді.
палеоген және төменгі эоцен ашық түсті саздымергелдермен көрсетілген,
қалыңцығы 20 м.
- орта эоцен сұр, қатты карбонатталған саздардан құралған, қалыңдығы
40 м.
- жоғарғы эоцен мергелдермен және саздармен көрсетілген, қалыңдығы 43
м.
- олигоцен құмайттасты қатпары бар ашық түсті жіктасты саздармен
көрсетілген, (Тасұрпа) қалыңдығы 470 м.
Неоген жүйесі — N
Неоген түзілімдері жоғарғы және төменгі мидиен және плиоцен айындағы
сазды-карбонатты жыныстармен көрсетілген. Неогеннің максималды қалыңдығы
250-30 м аспайды.
Төрттік жүйе —Q
Төрттік жасындағы жыныстар құмтастармен, кварциты құмдармен, саздармен,
құмдақтармен және қайыршақтармен көрсетілген, қалыңдығы 10 м дейін. NeoB
өнімді қабаты төрт өнімді қабаттардан тұрады: NeoB1, NeoB2, NeoB3, NeoB4.
NeoB1 III, IV, V, XII блоктарда өнімді. Оның жалпы қалындығы 11,7 м. және
13м. аралығында өзгереді.Тиімді мұнай қаныққан қалындығы 1,7 м. - 7,6 м-ге
дейін өзгереді. Су-мұнай жапсары V және III блоктар көлемінде – 363м-ден
435м. дейін өзгереді. NeoB1 мұнайлы шоғырының ауданы 13249 мың м2 құрайды.
NeoB2 қабатшасы ҰГЗ бойынша V блокта мұнайлы болып келеді. Оның жалпы
қалыңдығы 13,9 м-ден 16,5 м-ге дейін өзгереді. Тиімді мұнай қаныққан
қалындығы 2м. құрайды. Су-мұнай жапсары шартты түрде қабылданған. Шоғыр –
литологиялық экрандалған.
NeoB2 мұнайлы шоғырының ауданы – 2225 мың.м2.
NeoB3 қабатшасы ҰГЗ бойынша IV және XII блоктарда мұнайлы.
Ұңғымалардын көбісінде коллектор өткізбейтін жыныстардан тұрады. Қабатшаның
жалпы қалындығы 7,8 м-ден 10,6 м-ге дейін аралықта құбылмалы.Тиімді мұнай
қаныққан қалындығы 0,7 м. - 5 м аралығында өзгереді. Мұнайлы шоғырының
ауданы 7800 мың.м2 тең.
NeoB4 қабатшасы ҰГЗ бойынша II және XII блоктарда мұнайлы.Оның жалпы
қалындығы 7,3-м-ден 8,8 м. аралығында өзгереді.Тиімді мұнай қаныққан
қалындығы 3 м. - 3,4 м аралығында өзгереді. Су-мұнай жапсары -433м-ден
-444,9 м-ге дейін аралықта өзгереді.
NeoC өнімді қабаты екі қабатшадан тұрады: NeoC1 және NeoC2.
NeoC1 қабатшасы V блокта мұнайлы, ал қалғандарында сулы. Қабатшаның
жалпы қалындығы14,8 м-ден 20,3 м-ге дейін өзгереді. Тиімді мұнай қаныққан
қалындығы 5,2 м. Су-мұнай жапсары – 425,9м абсалюттік белгісінде
қабылданған.Мұнайлылық ауданы – 3850 мың.м2.
NeoC2 қабатшасы ҰГЗ бойынша IV блоктарда мұнайлы. Қабатшаның жалпы
қалындығы 5,3 м-ден 7,9 м-ге дейін өзгереді. Тиімді мұнай қаныққан
қалындығы 1м.
1.1.3 Мұнай, газ және судың қасиеті мен құрамы
Солтүстік Бозашы кен орнының игеру технологиялық сұлбасы орындалғаннан
кеін мұнай құрамын дәлірек анықтау мақсатында, бор жүйесіндегі NB39,41 және
юра жүйесіндегі NB25,36,38,47 ұңғымаларынан газсыздындырылған мұнайдың
үлгісі алынған.
Газсыздандырылған мұнайдың қасиеттері АОНИПИ мұнайгаз зертханаларында
анықталынды. Алыгған нәтижелер Солтүстік Бозашы кен орнының мұнайы туралы
болжамдарды дәләлдеді, яғни аз парафинді, жоғары шайырлы мұнай қатарына
жатады.Құрамында 3% парафины бармұнайдың қату төменгі температурасы 20оС.
Газсыздандырылған мұнай біртекті қасиеттерге ие,сол себептен оны
ортақтандырылған көрсеткіштермен сипаттауға болады.
Солтүстік Бозашы кенорнының бор және юра жүйесіндегі
мұнайының қасиеттері:
Бор
Юра
Тығыздығы 0,94 гсм3
0,94 гсм3
Тұтқырлығы 50оС кезінде 184,4 мПа*с.
147,4 мПа*с.
200оС кезінде мұнайдан ашық фраккциялардың бөлінуі
2,43% об.
3,32% об.
300оС кезінде мұнайдан ашық фраккциялардың бөлінуі
20,6% об.
19,25% об.
Мұнай құрамындағы асфальтты шайрлардың үлесі
21,42%
22,88%
Мұнай құрамындағы күкірттің үлесі
2,1%
2,1%
Солтүстік Бозашы кен орны қабат суларын талдау нәтижелері 1.1. кестеде
көрсетілген.
Кесте -1.1 Қабат суларының талдау нәтижелері
Ұңғы№ Дата Компоненттер, мгл Σ мин,менш Н
мгл салм,
гcм3
Келтірілген нәтижелер негізінде, юра горизонттарының қабат суларының
жалпы минерализациясы 60-70 гл хлоркальцийлі типке жатқызылады.
Бұл әдістердің технологиялық тиімділігі дүние жүзілік тәжіребеде
дәлелденген. Мұнайды жұмысшы агентпен ығыстырудың физикалы –
гидродинамикалық сипаттамаларын анықтау тәжіребелері 70-ші жылдары
КазНИГРИ, ИГиРГИ и ВНИИ институттарында жүргізілген. 1.2 кестеде
тәжіребе нәтижелері көрсетілген.
Кесте 1.2- Ығыстырудың физикалы – гидродинамикалық сипаттамалары
Қабат АтауларыөткізгіБайланғаБастапқы Жұмысшы Ығыстыру Қатысты
аймақт штік, н судың мұнайға агентпен коэффи өткізгіштік
ары мкм2 құрамы, қанығу, ысыру иенті, мәні үлес б.
үлес б. үлес б. кезіндегіүлес б.
қалдық
мұнайға
қанығу,
үлес б.
Анықтау саны, рет.
Анықтау саны, рет.
Анықтау саны, рет.
Анықтау саны, рет.
1.1.4 Мұнай және газ қорлары
Солтүстік бозашы кен орны бойынша мұнай,еріген және бос газдың балансты
қорын ГКЗ СССР 1977 жылы төмендегіндей мөлшерде белгіліді:
Мұнай
• С1 Категориялы - 207466 мың т.
• С2 Категориялы - 6484 мың т
Кирель қабатының мұнайы
• С1 Категориялы 4990 мың т.
• С2 Категориялы - 2091 мың т
Еріген газ
• С1 Категориялы - 1660 млн. м3
• С2 Категориялы - 5 млн. м3
Газ телпегіндегі бос газ
• С1 Категориялы - 455 млн. м3
1977 жылы есептелген өнімді қабаттардың қоры бүгінгі күндрде өзгеріске
ұшырыды. Бірақ ол юра және бор жүелерінің арасында мұнай қорының таралуына
әсері тимеді.[5]
ТНБИ есптеуі бойынша мұнайдың бастапқы геологиялық қоры 190551 мың.т.
Соның ішінде Бор жүйесіне тән 57938 мың.т., юра – 132613 мың.т.
Каспиймунайгаз институтының бағалауы бойынша бұл сандар сәйкесінше
61742,7 мың.т. және 134604,2 мың.т. құрайды.
Горизонт Мұнайға қанығу ауданы Мұнайа қаныққан орташа КОЭФФИЦИЕНТ
мың.м2 қалындық, ТЕР
м
I II I+ II
Өңдіру Пайдалану қоры: 114 15 1 130
ұңғылырының
қоры
Әрекеттегі: 83 7 1 91
Сонын ішінде:
Механикаландырылған, 77 7 1 85
с.і:
СШНУ 23 3 1 27
ВШНУ 54 4 0 58
Әрекетсіз 9 8 0 17
Тұрған 6 0 0 6
Игерілуде 16 0 0 16
Айдау Барлығы: 6 0 0 6
ұңғыларының
қоры
Әрекеттегі 5 0 0 5
Әрекетсіз 1 0 0 1
Кен орын бойынша барлығы114 15 1 130
Жоғардағы кестеден Солтүстік Бозашы кен орнының өндіру қорының 114
ұңғымасы I объектті, 15 ұңғымасы – II объектті және 1 ұңғыма – I + II
объекттерін игеріп жатқанын көруге болады.
Әрекеттегі өндіруші ұңғылар қорын кен орын бойыеша 91 ұңғы құрайды,
олардың барлығы механдырылған әдіспен пйдаланады. Сонын ішінде батырмалы
электр-ортадан тепкіш сораппен жабдықталған (ПЭЦН – 1 ұңғы), ұңғылы
штангалы (СШНУ – 23 ұңғылар) жене бұрандалы сорапты қондырғылармен
пйдаланады (ВШНУ – 54 ұңғылар). Айдау қорын 6 ұңғыма құрайды, сонын ішінде
5 ұңғыма (NB23, 27, 43, 47, 48) айдау астында, 1 ұңғыма (NB53)әрекетсіз.
Buzachi Operating Ltd 01.01.2006 жылға ұсынған қор бойынша өндіру
қорында әрекетсіз ұңғылар жоқ, бірақ №№ NB5, 11, 13, 14, 15, 17, 19, 24,
37, 42, 49, 54 ұңғымалары өнім бермейді; сонын ішінде: 3 ай ішінде 5 ұңғыма
(NB5, 13, 15, 37, 42) және 2005 жылдың басынан 7 ұңғыма (NB11, 14, 17, 19,
24, 49, 54) . 01.07.05 ж. жағдай бойынша әрекетсіз қатарында 12 ұңғыма (5
ұңғыма I объекттен және 7 ұңғыма II объекттен).
Ұңғылардың әректсіз болуынын себептері:
4 ұңғыма (NB5,14,19,37) – суланған;
4 ұңғыма (NB11, 15, 17, 24) – аз шығымды және ағым жоқ;
NB 49 – бұрғылау кезіндегі апат кесірінен;
NB54 – Ұңғыларды күрделі жөндеуді күтуде (пайдалану тізбегін дұрыс
цементтемгеннен саңыраусыздану);
NB13 – газ ағынын оқшалау; Кен орын бойыеша өндіруші ұңғылар қоының
8 ұңғымасы (15%) аз шығымды болып пайдаланады, мұнай шығымы 5 ттәу. 18
ұңғыма (34 %) шығымы 5 – 20 ттәу. және 27 ұңғыма (51%) шымы 20 ттәу.
жоғары.
Игерудің I объектісі
01.07.2005 ж. жағдай бойынша I объектті пайдаланып жатқан 44 ұңғылардың
4 ұңғымасы 5 ттәу. шығымымен жұмыс істейді, 14 ұңғыма (32 %) 5 тен
20ттәу. шығымымен 4.8 % суланумен пайдаланады (сулану 50%),шығымы 50
ттәу. жоғары ұңғылар сулануы 50%-тен төмен .
Кесте 1.5 - Газ факторы бойынша өңдіруші ұңғымалар қорының таралуы
Біз мұнайдың жылдық іріктеуі өндіруші ұңғымалар саны 41 болған кезде
2003 ж. 396.8 мың.т.-ға дейін өскенің байқаймыз.
2004 ж. кен орыннан 466,1мың.т мұнай іріктелінді, өндіруші ұңғымалардың
орташа шығымы 36ттәу. және өнімнің орташа сулануы 49% кезінде.
2004 ж. жағдайы бойынша жинакталынған мұнай өнімі 1524 мың.т. құрады.
Ағымдағы МАК ГКЗ СССР бекітілген балансты қордың 0.7 % құрайды.
Кесте 1.6 - Солтүстік Бозашы кен орны. Кен орынды игерудің негізгі
технологиялық көрсеткіштердің өзгеруі
№ Көрсеткіштер Жылдар
1999 2000 2001
01.01.2005 г. 01.01.2006 г.
I объектті өңдіріп жатқан өтпелі ұңғымалар бойынша
1 NB11 I II 4.55 4.5
2 NB1 I VI 3.68 3.9
3 NB3 I VI 1.49 1.3
4 NB7 I VI 4.64 1.5
5 NB16 I VI 3.39 2.0
6 NB18 I VI 3.43 4.2
7 NB26 I VI - 1.4
8 NB28 I VI 4.09 4.1
9 NB29 I VI 2.72 2.6
10 NB30 I VI 4.05 4.8
11 NB31 I VI 4.98 4.7
12 NB32 I VI 2.84 2.9
13 NB34 I VI - 2.0
14 NB35 I VI 1.84 4.0
15 NB36 I VI 2.84 1.5
16 NB37 I VI 4.97 5.1
17 NB44 I VI 2.92 3.3
18 NB45 I VI 4.49 4.5
19 NB46 I VI 4.0 3.1
20 NB49 I VI 4.96 4.2
Cолтүстік Бозашы кен орнында ұңғымаларды орналастыру тығыздығы 24.3 га
5 нүктеліден тығыздығы 12.15 га 9 нүктеліге ауысатын сұлбасы бойынша
жүргізіледі. Кен орнының өнімді қалындығында игерудің 2 объектісі бөлінген:
I объект – юра жасының өнімнді мұнайға қаныққан қабаттарды біріктіреді, II
объект – бор жасының өнімнді мұнайға қаныққан қабаттарды біріктіреді.Кен
орнының аралығында 12 тектоникалық блоктар белгілінген. Кен орын бойынша
130 ұңғы бұрғыланды. 01.01.06 жағдайы бойынша көп бұрғыланған VI (82 ұңғы),
X (32 ұңғы) и VII (10 ұңғы) блоктар. 2005 ж. кен орнында 72 жаңа ұңғыма
бұрғыланды оның ішінде 39-ы орталық VI блокта, 8 ұңғы VII блокта және 25-і
X блокта.
1.2.3 Қабаттан мұнай қорын алуды талдау
Игеріліп жатқан аймақтағы мұнай қорын алу қарқыны және қалдық
қорларды бөлу әр ұңғы үшін көлемдік әдіспен төмендегі формуламен
анықталады:
(1.1)
Бір ұңғының геологиялық қоры;
Бір ұңғы үшін кептіру ауданы (тік ұңғылар
үшін 6.25 га, көлденен ұңғылар үшін – 18.75
га);
Кллектордың тиімді мұнайға қаныққан
қалындығы ;
Ашық кеуеттіліктің коэффициенті;
Мұнайға қанығу коэффициенті;
Қайта есептелген коэффициент;
Беткі жағдайдағы мұнай тығыздығы.
мұндағы
Соңғы екі көрсеткіш Солтүстік Бозашы кен орнының мұнай қорын
есептегеннен алынды.Сыналған аймақтағы ұңғылардың геологиялық қоры 5836.8
мын.т. құрады. 01.07.2002 ж. жағдайы бойынша ұңғымалардағы қалдық мұнай
қоры 5349.5 мын.т.
1.2.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының сипаттамасы, игеру режимдері
Юра өнімді қабаттары (J-I0, J-20) кен орын ауданы бойынша ұстамдылау
болып келеді (құмтастылық коэффициенті 0.55, бөлшектелу коэффициенті 7.8),
сонымен қатар бор горизонттарына қарағанда(құмтастылық коэффициенті 0.23,
бөлшектелу коэффициенті 8.12; мұнайға қаныққан орташа тиімді қалындығы 7 м)
тиімділігі үлкен мұнайға қаныққан қалындықтармен сипатталады(мұнайға
қаныққан орташа тиімді қалындығы 11 м).Бор горизонттарына қарағанда юраның
мұнайлылық ауданы үлкен.[3]
Бор және юра мұнай кеніштерінде көлемдері үлкен емес газ телпектері
кездеседі. Газдылық болігінің көлемі кен оын көмірсутекті кеніштер
колемінің 5% құрайды. Жоғарыда айтылғанның негізінде Солтүстік Бозашы кен
орнының өнімді қалындықтарында 2 игеру объектілері белгілінген:
I – объект Юра дәуіріндегі мұнайға қанықан өнімді қабаттарды
біріктіреді.
II объект – Бұл бор дәуірінің мұнайға қаныққан түзілістер.
Юра өнімді горизонттарының құрамында мұнайдың бастапқы балансты
қорының 78 % болғандықта және олар жақсырақ зерттелгеннен ,
Юра өнімді горизонттары (I объект) игеру обектілеріндегі негізгісі және
бірінші дәрежелі болып табылады.
Кесте 1.8 - Игеру объектілерінің бастапқы геологиялы-физикалық
сипаттамалары
Параметрлер Объекттер
I (юра) II (бор)
Орташа жату тереңдігі, м 469 337
ГНК, м (-431,3) - (-325,5)
(-439)
ВНК, м (-482) - (-545) (-389,2)
Кеніш түрі Қабат кеңістігі
Коллектор түрі Терригенді кеуекті
Мұнай газдылық ауданы (С1), мың.м2 66825 39150
Орташа жалпы қалындык, м 71.2 75.9
Орташа газға қанығу қалындығы, м 2.8 5.6
Орташа мұнайға қанығу қалындығы, м 11 7
Кеуеттілік, бірлік үлесі. 0.258 0.258
Орташа мұнаймен қанығу, бірлік үлесі. 0.646 0.589
2003 жылы Солтүстік Бозашы кенорынында 10 өндіретін ұңғыма бұрғыланып
және пайдалуға берілді. 1 объект – 7 ұңғыма (NB35, NB36, NB37, NB38, NB40,
NB43, NB44); олардың ішінде NB38, NB40 ұңғымалары Х блокта, қалғандары – IV
блокта, II – объектіде – 3 ұңғыма (NB39, NB41, NB42), оның ішінде NB39 – Х
блокта, қалғандары – IV блокта орналасқан. 10 жаңа ұңғымаларды игеруде FMT
зерттеулер жүргізілді, нәтижесінде ашылған объектілердің бастапқы қабаттық
қысымдары туралы деректер алынды. NB38 және NB39 ұңғымаларда бұдан басқа
2003 жылдың сәуірі мен майында қалыптаспаған алулар әдісімен
гидродинамикалық зерттеулер орындалды. Жаңа ұңғымаларда белгіленген таңдау
әдісімен зерттеу (ТӘЗ) жүргізілген жоқ.
1.2.5 ҚҚҰ жүйесіне және су айдау үшін қолданылатын судың сапасына
қойылатын талаптар мен ұсыныстар
Солтүстік Бозашы кен орнын игеру қабатқа ілеспелі-өңдіріліп жатқан су
айдау арқылы ҚҚҰ жүйесін қолданумен жүсеге асды. Мұнай және газ кен орында
игеру жөніндегі оталық комиссиямен 2004 жылдың 23 шілдесінде кеніштер
бойынша қабат қысымын болашақта түсірмеу мақсатында бұрғылауды жылдамдатып
және суды айдауға айду ұңғыларды еңнгізу және ҚҚҰ объектілерін жабдықтау
ұсынылды.
01.01.06 ж. бойынша ҚҚҰ I объектте іске асуда. II объектте айдау
жүргізілмейді. Айдау қорында 6 ұңғы бар (№№ NB27, NB43, NB47,NB48 ,NB23
және NB53), олардың ішіндегі 5-уі әрекетте.
Қолданылып жатқан сулардың сипаттамалары
Кен орынды игеру процесінде қабат қысымын ұстау үшін ілеспелі-өңдіріліп
жатқан су, мұнайды тұссыздандыратын аз мөлшерде мұнай кәсіптік ағын сулар
құрамына кіретін еділ суы және теңіз қолданылуы мүмкін.
Юра қабаттарның суы хлоркальцийлі типке жатқызылады, құрамндағы жалпы
минералдар 60-83 гл аралығында. Қүрамы: калиций 2050-4730 мгл, магний
495-960 мгл, хлор 36510-52800 мгл сульфаттар 0 ден 110 мгл,
гидрокарбонаттар 220 мгл дейін.
Суға қойылған талаптар негізінде Солтүстік Бозашы кен орны суларының
физака-химялық құрамы төмендегі кестеде көрсетілген.
Кесте 1.9- Солтүстік Бозашы кен орны суларының физика-химялық құрамы
№Су, Күні Компоненттер, мгл Σмин,менш.рН
Ұңғы мгл салақ
№ гдм3
Қабат суларымен үйлесімділігі - 20% артық емес қабылдағыштықтың
төмендеуі
Механикалық қоспалардын саны - коллекторлық қасиеттері бойынша
Өлшенген бөлшектер өлшемі - 90% 2 мкм-аз
Құрамында мұнай продуктарының бар - коллекторлық қасиеттері бойынша
болуы
Құрамында оттегіні болуы - 0.5 мгл -нан аз
Құрамында күкірт суттегінің болуы - жоқ болуы
Сулфаттарды қалпына келтіргіш - жоқ болуы
бактериялар (СВБ)
Айдалып жатқан сулар тегі мен қабат суларының үйлесімділігі, оның қабат
суымен және өнімді қабаттың коллектор жынысымен әрекеттеспеуінде
түйінділеді. ОСТ 39-225-88 бастапқы мөлшерге дейін қабылдағыштықтың қалпына
келуін есепке алып, қабылдағыштықтың 20%-дан төмендемеуін қарастырады.
Еділ және қабат сулары бір-бірімен үйлеспейді, бірақ қалдық мөлшері
маңызсыз болады (0.5 мгл дейін).
Кесте 1.11 - Су құрамында механикалық қоспалардың және мұнай
продуктарының нормасы
Өтгізгіштік, мкм2 Көрсеткіш, мгл
0.100 төмен дейін 3
0.100-0.200 дейін 5
0.200-0.500 дейін 10
0.500 жоғары дейін 50
Оттегінің мөлшері 0.5 мгл аз болып нормаланады. Теңіз суында еріген
оттегінің мөлшері жыл мезгіліне және ауа райына байланысты.
Кесте 1.12 - Айдалатын суға қойылатын талаптар
Көрсеткіштер Өнімді түзілімдер
бор юра
кеуеттілік, % 25.8 25.8
өткізгіштік, 1.382 1.375
мкм2
Мех. қоспалар, 50 50
мгл
Мұнай өнімдері,50 50
мгл
Бу айдау арқылы кен орынды игеру
Кен орынды бу айдау арқылы игеру варианты кезінде арнайы қондырғылар
керек: бу генераторлары үшін су дайындайтын қондырғылары, бу айдау үшін бу
генераторлвары және ұңғымалар.
Мұнайды ығыстыру кезінде бу, сонымен қатар мұнайды тұссыздандыру
мақсатында пайдаланатын шайғыш су қажеттіліктерін өтеу үшін ЦППН аумағында
өткізу қабілеті 2225 м3тәу еділ суын дайындау үшін қондырғы қондырылады.
Бүды қолдану жұмысиарына пайдаланатын еділ суын сақтау үшін резервуар және
өткізу қабілеті 19080 м3тәу су дайындағыш қондырғы қондырылады. Өткізу
қабілетін 31800 м3тәу дейін улкейту мақсатында кейін қосымша резервуарлар
және қондырғылар орнатылады.
Су буын өндіру үшін өндіргіштігі әр түрлі бу генераторлы қондырғылар
қолдынылады: УПГ-5050 (Ресей) және Струзерс (Солтүстік
Америка).Қондырғылардың технологиялық сипаттамалары төменде келтірілген.
Кесте 1.13 - Бу генераторларының технологиялық сипаттамалары
№ Сипаттамалары Максмал көрсеткіштері
УПГ-5050 Струзерс
Бу генераторларының номинал өндіргіштігі, 71 25
тсағ
Ұңғымаларға бу жібіру, тсағ 50 25
Номиналды бу қысымы, МПа 5.88 10
Шыққан кезде бу температурасы, оС 274 314
Құрғақтылығы, % 80 80
Сінімді су температурасы, оС 145 25
Ұшатын газ температурасы, оС 343 200
Жанар май шығыны, кг. шартты ж.м.сағ. 5351.4 1680
Бу генераторының ПӘК “брутто”, %, мұнайгаз 83.985.9 8085
Белгілеген электр қуаты, кВт 1294.5
Жұмысшы электр қуаты, кВт 694.5
Номинал жылу өндіргіштігі, кВт 18.000
Қондырғы салмағы, т 300 300
Құрылымдық анализ технологиясын пайдалана отырып ТНБИ мамандары
келесі игерудін 9 варианттарын таңдады. Бұл варианттар бір бірінен ҚҚҰ
қабаттардың мұнай бергіштігін арттыру әдістерімен және жобалы өдңіру
ұңғымалар түрлерімен ерекшкленеді:
1. бу айду (жобалыы ұңғымалар – тік);
2. ағынды бумен жетідіру (жобалыы ұңғымалар – тік);
3. салқын су айдау (жобалыы ұңғымалар – тік);
4. ыстық сү айдау (жобалыы ұңғымалар – тік);
5. табиғи режим немесе сырттай су айдау арқылы қабаттың бастапқы
әлсіреуі (жобалыы ұңғымалар – тік );
6. полимерлер айдау (жобалыы ұңғымалар – тік).
Солтүстік Бозашы кен орнының 9 игеру варианттарының ішінен игерудің
негізгі 3 варианты тандалып қарастырылды.
Вариант 1 – негізгі – табиғи режимінің таусылуы негізінде игеру
Вариант 2 –ұсынылған, ең рационалды – салқын су айдау.
Вариант 3 – Мұнай алу коэффициентін 0.35-ке теңгеретін 3 негізгі
вариантарының ішіндегі жалғызы – бу жылумен әсер ету.
Солтүстік Бозашы кен орны игерудің технологиялық сұлбасын алғаш
қарастырғаннан соң кен орын игерудің тағыда 3 әдісін қолдануды ұсынды.
Вариант 4 – полимер айдау.
Вариант 5 – қабатта іштей жану.
Вариант 6 – кезеңдеп су және жоғары тұтқырылықты мұнай айдау.
Қосымша игерудің вариаттары бойынша технологиялық және экономикалық
көрсеткіштер есептеленген.
Игерудің барлық 6 варианттарына техно-экономикалық талдау жасалған.
Игерудің алғашкы кезенінде өнімнің сулануы кенеттен өскен соң, ҚҚҰ
жүйесінде ілеспелі өңдірілетін су қолдануға болады.
Технологиялық сұлбаны іске асырудың бірінші кезеңі 2003ж. басталып
2009ж. дейін жалғасады.2002ж. су айдауды сынап бастады.2005ж. қабатқа су
айдау өнімді алуды 100% қатаруда толығымен айдалды. Айдалатын су көлемі
ілеспелі өндірілген су көлеиінен асып түсті сондықтан қабтқа айдалатын су
көлемін теңіз суы мен төменгі юра сулы горизонтының суы толықтырады. Осы
мақсаттарда су айдау ұңғымалары бұрғыланған.
Бірінші кезең кезінде бор және юра горизонтторына қосып ыстық су айдау
басталды.
Сонымен казіргі кезде жұмысшы агент негізінде ілеспелі алынып жатқан
суды немесе теңіз суын және альб пен юра қабаттарының суларын пайдалануға
болады. қабаттарға жұмысшы агент құрамында полимерлерді қолдануды
эксперименталды және өңдірістік зерттеулерді жүргізгенннен кейін
нақтыланады.
Солтүстік Бозашы кен орны және объекттері бойынша жер қойнауынан мұнай
алудың есептік коэффициенттерінің мәндері игерудің негізгі варианнтары
бойынша:
1 – қабат энергиясының тусылуы режимінде,
2 – жүзеге асыруға ұсынылған,
3 – ПТВ,
4 – Полимер ерітіндісін айдау арқылы ҚҚҰ,
5 – Салқын су айдау арқылы ҚҚҰ,
6 – Ыстық су айдау арқылы ҚҚҰ, төменгі кестеде көрсетілген.
Бұл кестеден біз ең жоғары МАК-нің игерудің 3 варианты кезінде кен оырн
бойынша үлкен мәнге 0.351 жететінін, ал ең төмен МАК мәні 0,104 игерудің 1
варианты кезінде болатының байқаймыз.
Кесте 1.14 - Солтүстік Бозашы кен орны.Бекітілген және есептелген
мұнайды алу (МАК)коэффициеттерін слыстыру.
КИН, ГКЗ Варианттар
МАК, бекіткен,
ү.б. ү.б.
I II III IV V VI
I объект
К1 0.540 0.720 0.741 0.720 0.720
К2 0.593 0.695 0.900 0.695 0.695
К3 0.324 0.668 0.525 0.495 0.542
МАК 0.37 0.104 0.334 0.350 0.250 0.270
II объект
К1 0.370 0.587 0.726 0.587 0.587
К2 0.593 0.695 0.900 0.695 0.695
К3 0.464 0.724 0.636 0.590 0.627
МАК 0.35 0.102 0.296 0.416 0.240 0.260
МАК
Кен орын0.36 0.104 0.334 0.351 0.30 0.250 0.270
бойынша
1.3 Мұнай және газды өндірудің техникасы мен технологиясы
1.3.1 Ұңғыны пайдаланудың ұсынылған тәсілдерін және ұңғының саға және
жер асты жабдықтарын таңдауды дәлелдеу. Ұңғыны пайдалану
көрсеткіштерінің сипаттамасы
Ұңғыны пайдаланудың, керекті жабтықтарды және жұмыс режимінің
рационалды тәсілін таңдау слтүстік бозашы кен орнынын пайдалану және
қабаттарды басқару бақылау мен жобалы өніммен құамтамасыз етумен
байланысты. Бұл Технологиялы сұлабаның құрастыылғаннан кейін пайдалану
кезінде өңдірістік мәлеметтерді технико-технологиялық талдаудың
нәтижесіндежүргізіледі. Қаражанбас кен орнын пайдалану тәжіребиесінің
негізінде Солтүстүк Бозашы кен орнындағы ұңғыларды пайдалану тәсілдеріне
байланысты саға және жер асты жабдықтары тандалады. Кен орында өңдіру
фонтанды (фонтанды құйылу болған жағдайда) және БШСҚ,ҰШСК және ОТЭС
пайдаланып механикалық тәсілдермен жүргізіледі.
1.3.1.1 Ұңғыны фонтанды пайдалану
NB1 ұңғымасы өзінің жоғары өнімділігімен және жоғары газ факторымен
сипатталады, суланудың өсуіне қарамастан (89%-дейін) тұраұты фондандау
режимі сақталады. NB22 ұңғымасындағы төмен өнімділік пен жоғары сулану
себебінен фонтандау режімі қамтамасыз етілмейді.Ұңғымалар бірқадамды
фонтанды көтергіштермен жабдықталған, оның құрамына жұмыс қысымы 14.0 МПа
(2000 PSI) үш тармақты фонтанды раматура алқалы құбыр басына ілінген
диаметрі 89 мм (шікі диаметр 76 мм) болат мркасы J-55 құбырлар кіреді.
2004ж. маусымында NB1 ұңғымасы бұрандалы сорап қолданылатын механикалық
майдалану тәсіліне ауысқан.
1.3.1.2 Ұңғыны механикалық пайдалану
2006 жылдың желтоқсан айының жағдайы бойынша кен орындағы
бүкіл
өндіру ұңғылары механдырылған әдіспен пайдаланады: 2 ұңғы
электр
ортадан тепкіш сораппен(ЭЦН), 141 ұңғы бұрандалы штангалы сорап
қондырғылары көмегімен және 36-сы тербелмелі қондырғыларымен пайдаланады.
желтоқсан 2006ж .МӨЖ қоры 1 қантар
2006ж МӨЖ қоры.
Бұрандалы сорап – 141
Бұрандалы сорап – 79
ШГН – 36
ШГН – 36
ЭЦН – 2
ЭЦН – 1
ТК – 36
ТК – 36
барлығы 215.
152
Мұнай өңдіру үшін қолданылатын жабдықтар
Кен орында мұнай өндіру үшін келесі сорап түрлері қолданылады:Ортадан
тепкіш сорап 100stg DT 3000 TR4(400 сериялы максимал өндіргіштігі 600
м3тәу). Бес модельді штангалы екі бұрандалы сораптар және поршенді терең
сораптар, Shengli 090TD110 тәрізді сораптар(GBF5B сағалы жетегімен,
өндіргіштігі 1,145 м3тәу), Moyno 27H580(Moyno сағалы жетегімен,
өндіргіштігі 0,9 м3тәу минутына бір айналым кезінде).
Терең сорапты пйдалануға негізіне салынбалы API 30-250 RWAM сорабы
қолданылады.(сорап диаметрі 63,5 мм),жібірілетін СКҚ сыртқы диаметрі 88,9
мм. Тербелмелі станоктар Лафкин, Заман және Уралтрансмаш жүк көтергіштігі
10-12,5т, максималды айналдырғыш моменті 4000 – 5500 кгм, жүріс ұзындығы
1,5-4,3м.2004 жылғы мәлеметтер бойынша мұнайды игерудің техника және
технологиясына, саға және ұңғы жабдықтарын, ұңғы жұмысының технологиялық
режимдеріне баға берілген. 1.01.2005ж. жалпы ұңғылар қоры 59 ұңғы құрайды.
Сонын ішінде үшеуі(NB23, 27, 43) айдау ұңғылары, 1 ұңғыма
жойылған, қалған 55-сі өндірі ұңғылары. 52 ұңғыма әрекеттегі ұңғылар
қорында.Бүкіл өндіру ұңғылары механдырылған әдіспен пайдаланады:1 ұңғы
электр ортадан тепкіш сораппен(ЭЦН), 32 ұңғы бұрандалы штангалы сорап
қондырғылары көмегімен және 19-зы ұңғылы штангалы сорап қондырғыларымен
пайдаланады. Осы жылы өңдіру қорына 12 мұнай ұңғылары енгізіліп және бір
өндіру ұңғысы айдау ұңғылар қорына аударылды.
Кесте 1.15 - СШНУ- мен жабдықталған ұңғылардың нақтылы жұмыс режимі.
№ скв.
10 ттәусұйық шығымымен ұңғылар тобы
642
643
30
21
Кесте 1.15 – жалғасы
16 VI 67.8 39.0
күні өңдеуге дейін өңдеуден кейін
Qж, Qн, т% Qж, т тәу
ттәутәу су
08.05
09.05
10.05
11.05
NB30 және NB661 ұңғымаларда жүргізілген жұмыстар нәтижесінде мүнай
шымдары орташа 19.2 және 17.6 ттәу дейін өсті. Бұл ұңғыларда сәйкесінше
сұлану 98.6 % дан 36.2 %- ға және 96.1 дан 10.8 %-ға азайды. NB22
үңғымаасында жүргіліген жұмыстар нәтижесіз болып, сулану 80.6% дан 99.7 %-
ға дейін өсті.
Газ бөлінуін оқшалау
Су құйылуымен қатар өңдірішу ұңғыларда газдың атқылау қиыншылықтары
бар.
01.01.06 ж. 11 (NВ3, NВ6, NВ7, NВ8, NВ9, NВ10, NВ12, NВ29, NВ33, NВ36
және NВ39) ұңыманың өңдірілген өніміндегі газ факторының мөлшері 200 м3т
асады.
2005 жылыдң маусымында NВ13 ұңғысында газ құйылуын оқшалау жүмыстары
жүргізілді. 332 м. тереңдікте ату аралығының астынғы бөлігін оқшалау үшін
шойын пакер тығыны орнатылды. Газ телпегінен газдың бөлінуі болған ату
аралығының жоғары бөлігіне (305.5-307, 323.5-328.5) цемент айдалып, цемент
көпіршесі бұрғыланнан кейін тізбекті сығымдап шойын тығыны бұрғыланды.
Жүргізілген жұмыстар нәтижесіеде ұңғыма әрекетсіз қорға ауыстырылды.
Мұнай өңдіруді қарқындалау
NB40 ұңғымасында пайдалануға жіберілген кезден бастап(2003ж.наурыз)
мұнай шығымының 23.0 тен 3.0 ттәу дейін күрт төмендеуі байқалды. Осыған
байланасты BJ Services Company Mibble East Limited компаниясының
технологиясы және мамандарымен BJSSA қышқылын қолданып тұз қышқылды
өңдеулер өткізілді. BJSSA қышқылының уникалды қасиеттерінің бірі –
қолданылып жатқан құрамдардың аз мөлшерде қабатқа терең өтуі.
Қышқыл ерітіндісінің құрамы:
- 7.5 % HCI ерітіндісі;
- Қолданылып отырған сұйықтардың үйлесу қиыншылықтарын жоятын
деэмульгатор;
- FE-300 – темірді бақылайтын агент;
- Cl-25 – тоттану ингибиторі;
- Paravan-25 – еріткіші.
Өңдеуден өткен соң ұңғы 1 сағатқа жабылады - BJSSA қышқылының реакцияға
түсу уақыты.
Кесте 1.17 - NB40 ұңғымасын тұз қышқылымен өңдеу нәтижелері
Ұңғы№ Жұмыс Ату Ұңғы жұмысының көрсеткіштері
жүргізу аралығы
күні
өңдеуге дейін өңдеуден кецін
8 10 12 14
Кесте 1.18 – жалғасы
6 18404,38 23303,96 38303,52 33203,40
8 24605,84 31105,28 37704,64 44004,16
10 30807,30 38906,60 47205,87 55605,14
Ескерту: алымында – концентрацияланған қышқыл мөлшері, кг.
Бөлімінде – судың көлемі, м3
10 % жұмыс тұз қышқылды ерітіндіні дайындау үшін концентрацияланған
тауарлы тұз қышқылының көлемін мына формуламен анықтаймыз:
Wk=AxW(B-z)Bz(A-x) (1.5)
Мұндағы: А,В – төменде келтірілген санды коэффиценттер;
х,z – тұз қышқыл ерітіндінің және тауарлы тұз қышқылының сәйкес
концентрациялары;
W – жұмыс тұз қышқыл ерітіндінің көлемі.
A,B ... 214 218 221,5 226
227,5 229,5 232
z,x...5,15-12,19 13,19-18,11 19,06-24,78 25,75-29,57 29,95-31,52
32,1-33,4 34,42-37,22
Біздің жағдайда 8 % тұз қышқылдың санды коэффициенті A= 214, ал 15 %
қышқыл үшін коэффициенті B=218;
W=6,6 м3 – жұмыс қышқылды ерітіндінің көлемі.
Осыдан:
Wk=214*8*6,6(218-15)218*15(214-8)= 3,405 м3
Тоттануға қарсы ингибитор ретінде жұмыс қышқыл ерітіндісінің 0,01 %
көлемінде катионоактивті реагентті қабылдаймыз.
Qn=Vжұм*0,01*0,01= 0,00066 м3
(1.6)
Темір тұздарының тұз қышқылды ерітіндіден түзілуіне қарсы ерітіндіге сірке
қышқылын мына мөлшерде қосады:
Qук=1000*byWCy
(1.7)
мұндағы: by – сірке қышқылының мөлшері, % ( by=f+0,8 ; мұн: f – тұз
қышқылында темірдің болуы f=0,5 % )
W - жұмыс қышқылды ерітіндінің көлемі.
Cy – сірке қышқылының концентрациясы (80 %)
Осыдан:
Qук=1000*1,3*6,680=107,25 дм3
Жұмыс қышқыл ерітіндісіне плавиковты қышқылды ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Осы дипомдық жобада Солтүстік Бозашы кен орнының игеру жағдайы, кен
орының негізгі технологиялық көрсеткіштері, ұңғыларды пайдалану тәсілдері
қарастырылған.
Каспий жағалауының солтүстік шығысында орналасқан Солтүстік Бозашы
кен орны 1974-1977жж. ашылып кәсіптік бағаға ие болды. Кен орында жоғары
палеозой, триас,юра және бор шөгінділері ашылған. Паленотологиялық
мәлеметтермен толықтай юра, апта және бор шөгінділері кернмен толықтай
сипатталған. Жобаның негізгі мәселесі – қабаттар мен ұңғыларды зерттеу
қарастырылып, кен орнының әр түрлі режимдерде тұзқышқылды өңдеу
нәтижелеріне талдау жасалған.
Солтүстік Бозашы кен орнын ұймдастыру құрылымы, тұзқышқылды өңдеу
қызметінінің шығындары көрсетілген. Тұзқышқылды өңдеу жүргізу кезінде
қауіпті факторлар талданып, қауіпсіздік шаралары талданған. Сонымен қатар
қоршаған ортаның жағдайы қарастырылған.
АННОТАЦИЯ
В данном дипломном проекте приведено состояние разработки
месторждения Северное Бузачи, основные технологические показатели
разработки месторождения и способы эксплуатации скважин.
Газонефтяное месторождение Северные Бузачи, расположенное в северо-
восточной прибрежной зоне Каспийского моря, открыто и получило промышленную
оценку в 1974-1977 гг. На месторождении вскрыты отложения
верхнепалеозойского, триасового, юрского и нижнемелового возрастов.
Наиболее полно охарактеризованы керном и палеонтологическими данными
отложения юры, неокома и апта и в меньшей степени – триас.
Основным вопросом дипломного проекта является – гидродинамические
исследования пластов и скважин. Проведен анализ результатов соляно-
кислотных исследований на различных методах.
Рассмотрены организация месторождения Северные Бузачи и затраты на
услуги проведения исследований скважин. Рассмотрены опасные факторы и
техника безопасности при проведения соляно-кислотных исследований. А также
рассмотрено меры защите экологии и окружающей среды.
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы үшін ең басты экономикалық мәселе
материалдық – техникалық базаны жасаудан маңызды роль ауыр
индустрияға тиесілі, және оның ішінде алдымен энергетика, қара
металлургия, мұнай, газ, химия және мұнайхимия өнеркәсіптері, машина
жасау.
Қазіргі кезде материалдық өндірістің бірде – бір саласы мұнай
мен газ өнеркәсібінің өнімін пайдаланбай дами алмайды.
Мұнай мен газдың мұнайхимия өндірістерде шикізат ретінде
қолданудың өсуіне байланысты мұнай мен газ өнеркәсібінің ары қарай
жетілуі қарастырылған.
Өндіру тиімділігін жоғарлатуға рационалды игеру жүйелерін
қолдану, бұрғылау жұмыстарының технологиясын жетілдіру, олардың
техникалық жабдықталуын жақсарту, қабаттар мұнай бергіштігін
арттырудың қазіргі жаңа әдістерін кеңінен еңгізу және прогрессивтік
технологиялық процестерді пайдалану арқылы қол жеткізуге болады.
Бұл дипломдық жобада ҚР Манғыстау облысында Түп қараған аудунының
аумағында Каспий маңындағы Бозашы түбегінің солтүстік-батыс бөлігінде
орналасқан Солтүстік Бозашы мұнай-газ кен орны қарастырылған.
Кен орын құрылымы негізінен жоғарғы палеозой, юра, бор және төменгі
триас жасындағы теригенді шөгінділерімен ашылған.
Негізгі қарастырылатын мәселе – ұңғы өнімділігін арттыру мақсатында түп
аймақты тұз қышқылымен өңдеу. Сонымен қатар Солтүстік Бозашы кен орнында
жүргізілген осы өңдеу әдісінің нәтижелері келтірілген.
1 ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Геологиялық құрылымның сипаттамасы
1.1.1 Жалпы мәлімет
Манғыстау облысында Түп қараған аудунының аумағында Каспий маңындағы
Бозашы түбегінің солтүстік-батыс бөлігінде Солтүстік Бозашы мұнай-газ кен
орны орналасқан.(сурет 1.1).
Жұмыс істеліп жатқан аудан маңында қатпарлы жыныстың шығу негіздері
көрсетілген және скважиналармен ашылмаған. Толқындық, гравиметрлік және
геомагниттік өрісті таңдауда Солтүстік-Үстірт құрылымдық беделіндегі
іргетас жынысының құрамы әр-түрлі жіктастармен көрсетілген. Көне палеозой
түзілімдері Солтүстік-Бозашы дөңбек күмбезінде Солтүстік-Бозашы Г-7,
Солтүстік-Қаражанбас П-1, Құлтай-4 скважиналармен ашылған. Палезой
түзілімінің максималды қалындығы (2373 м) Солтүстік-Қаражанбаста П-1
скважинасымен ашылған, бұл жерде көрсетілген. Төменгі перм-жоғарғы таскөмір
(РІ-Сз) жасындағы жыныстар 2230-2900м аралықта Құлтай 4 скважинасымен
ашылған және қара түсті тығыз сазтастармен және қатты дәнекерленген сұр
құмтастармен көрсетілген. Жоғарыда (үстінде) төменгі перм, ассель
түзілімдері 230м қалыңдықта астасады. Олар сүр түсті құмтастармен,
әктастармен және сазтастармен көрсетілген. Бүкіл қабатта 3 топтамаға бөлуге
болады: төменгі, ортаңғы және жоғарғы. 1716-1950 м аралықтағы төменгі топ
сазтатармен, қабатталған тақшадағы мертелдермен көрсетілген. 1585-1716
аралықтағы ортаңғы топ сазтастармен құмайтты -құмтасты жыныстарымен
орналасқан. Жоғарғы топ 1335-1858 аралықта сазтастармен көрсетілген.
Төменгі жөне ортаңғы топ сұр түсті жыныстар жоғарғысы қызыл түсті. Жоғарыда
айтылған бойынша Р^-ге жоғарғы сазтасты топты, ал қалған екі төменгі
топтаманы РІ-ге қоюға болады.Қаражанбас 7 ұңғысында қатарласып келетін
сұрғылт түсті әктасты қабат, сазтастар, жентектастар және әртүрлі сатыдағы
қайта кристалданған (қалындығы 800 м) жентектастар көрсетілген.
Сурет 1.1-Солтүстік Бозашы кен орнының оррналасу картасы
Зерттеліп отырған ауданда палеозой түзілімдері скважинамен ашылмаған
себебі: бұл жерде астау үлкен тереңдікте. Қолтық, Мұрынсор, Тұмсық
құрылымдарында 2,5-3,5 км тереңдікте триас түзілімдері, ал Тасұрпа,
Николаевская, Комсомольская (Г-1, Г-2), Оңтүстік-Қолтық құрылымдарында Т
түзілімдері 3,7-4,5 км тереңцікте скважиналармен ашылған. Жоғарғы перм және
триасты сұр-қызыл түсті терригенді жыныстарын 3 литологиялық-
стратиграфиялық кешенге бөледі (төменнен жоғары): қызыл түсті, ашық түсті,
сұр түсті.[2]
Солтүстік-Үстірт иіндіойысы Солтүстік Үстірт массивінің солтүстік
жағында орналасқан. Ол 80-100 км ендікте 300 км ұзындықта сағаланады.
Солтүстік Үстірт манжол көтерілімінің екі терең мұлдасымен бөлінген: батыс
Бейнеу іргетасқа дейінгі тереңдігі 11,5 км және шығыс-Сам 10,5 км батыста
Иілім шегі болып саналады: солтүстікте Жайылған көтерілімі, солтүстік-
батыста Солтүстік-Үстірт жарылымы, оңтүстік-батыста. Қаражанбас–Тоқабай
жарылымы, оңтүстікте елеулі жарылымы иіндіойысты Арыстан сатысынан бөліп
түрады, шығыста Сам жарылымы. Оңтүстік-Бозашы иілімі Солтүстік үстірт
массивінің оңтүстік-батысында орналасқан. Ол солтүтік-батыста сағаланады
жөне 15-тен 80 км ендікте 40 км ұзындықта созылып жатыр. Солтүстікте және
солтүстік-шығыста Солтүстік Бозашы көтерілімен шектелген. Өтпелі құрылымдық
қабат зерттеліп жатқан ауданда кеңінен тараған. Солтүстік-Бозашы
дөңбеккүмбезі көтерілімінде оның қалындығы Бозашы жартыаралының оңтүстігі
және шығысында 3500 м-ден 6000-8000 м-ге дейін қалыңцайды. В.В. Грибковтың
(1976ж) көзқарасы бойынша Бозашы жартыаралында өтпелі кешеннің екі
иіндіойысы қиылысады: Қаратау-Ассакеаудан және солтүстік Үстірт.
Геологиялық-геофизикалық мәліметтерді талдауда Бозашы жартыаралының
пермтриас түзілімдері тар бел-белесті және иіндіойыстары бөлу арқылы
баяндалады. Ірі көтерілімінің дөңбеккүмбезінде пермтриас жыныстары терең
жемірленген. Мұрынсор-Арыстан сатысы көлемі 220x30 км, солтүстікке қарай
моноклинальды төмендейді. Саты Арыстан-Қарақұдық локальдік көтерілімі бар
Арыстан көтерілімін қүрайтын дөңесімен күрделенген. Сатының солтүстік
соңында Сүрынсо локальді антиклинальді көтерілім орналасқан. Платформалық
тыстың табанына дейінгі тереңцік саты маңында 2,0 ден- 4,0 км дейін
өзгереді.
Төменгі триас жыныстары Қаражанбас алаңының Г-1 және Г-2 ұңғы қимасында
толығымен көрсетілген, бұл жерде қалындығы 2,5 км асады. Кухтинов Д.А. жөне
т.б. төменгі триас қүрамывда инд және оленек ярусы түзілімдерін көрсетеді.
1.1.2 Өнімді объектілердің қалыңдығының, коллекторлық қасиеттерінің
сипаттамасы және олардың біртексіздігі
Инд ярусы - Ті
Инд ярусы жыныстарына ашылған қызыл түсті, қабаттың төменгі бөліміне,
күңгірт-сұр және күңгірт-қоңыр құмайттармен, тығыз, қатты, әктасты, және де
күңгірт-қоңыр сазтастарды қарастырады. Инд ярусының қалыңдығы 700 м. Аралды
П-І скважинасында индек ярусы қабаты 383 м қүрайды.
Оленек ярусы - Тю
Бұл ярустың түзілімдері Қаражанбас, Аралды, Арыстан, Жайылған Шымышты
және т.б. аландарында квсажинамен ашылған. Қимасы құмтасты, құмайтты,
сазтастардың ауысуымен көрсетілген. Бозашы свитасы, оленек ярусының
максималды қалывдығы 1674 метр (Қаражанбас Г-2 скв.), бұл жерде бірдей
жыныс бір литологиялық-статиграфиялық бөлім.
Ортаңгы белім- Т2
Ашық түсті ортаңғы триастылитологшшық-стратиграфиялық кешені. Бозашы
жартыаралында юра алды уақытында Т2 жыныстары жойылған, тек . қана еңістеу
жерлері сақталған. Ашық түсті кешен шайылып кеткен қызылтүсті кешенінің
үстінде транстресивті астасқан. Ортаңғы триастың ашық түсті түзілімдері
көрсетілген және Түмсық, Арыстан алаңдарында палеотологиялық баяндалган.
Жоғарғы бөлім — Тз
Т3 сұр түсті литологиялық-стратиграфиялық кешен. Бұл бөлімнің сұр түсті
түзілімдері 2605-3400 м аралықта 793 м қалыңдықта Аралды П-1 ксважинасымен
ашылған және терригенді жыныстармен көрсетілген, бұлар қара және қоңыр-сұр
түсті сазтастар және сұр, күңгірт сұр құмтастар. Зерттеліп отырған ауданның
сұр түсті түзілімдері Қолтық, Комсомол, Тасұрпа скважиналарында (87-125м,
125-250м қалындықта) ашылған. Тасұрпада жоғаргы триас түзілімдері жоқ, ал
Комсомол және Қолтық құрылымдарындағы көтерілу баурайында кездеседі.
Мұрынсор П-1 скважинасында бұл түзілімдер 3300-3680 м ашылған.
Төменгі бөлім – J1
Зерттеліп отырған ауданның J1 түзілімдері Қолтық, Николай, Комсомол,
Тасұрпа алавдарында ашылған. Түзілімнің қалындығы (Николай) 45-65 метрге,
(Қолтық) 184 метрге өзгереді. Олар күңгірт сұрдан қараға дейінгі
саздармен, сазтасты тәрізді, ашық-сұр құмайттасты жөне құмтастармен
көрсетілген.
Ортаңгы бөлім J2
Ортаңғы юра жасындағы жыныстар аален, байос, бат ярустарының
түзілімдерімен көрсетілген және (Комсомол-2) қалындығы 790 метрге жетеді.
Жоғаргы бөлім - J3
Жоғарғы юра түзілімдерін шөгінді қалыптасу жағдайымен және
литологиялық құрамына сәйкес 2 қабатқа бөлінеді (келловей-
оксфорд территоригенді және киммеридж-волга карбонатты). Терригонді
қабат Солтүстік Үстіртте кеңінен көрсетілген және Бозашы жартыаралына қарай
орталық бөліміне толығымен сүйірленіп тамамдалады. Долицская И,В. (1981 ж)
өзінің көзқарасын айтты, келловой-оксфорд уақытындағы үсақ сулы теңіздер
Бозашы жартыаралының бүкіл территориясын қамтыды. Бірақ та келловой-оксфорд
шөгінділерінің оңда қозғалуы нәтижесінен Іпаылып кеткен, терригенді
түзілімінің қалындығы (Мұрынсор) 165 метрден (Тұмсық, Қызан және т.б.) 20
метрге дейін. Киммеридж-волга жасындағы карбонатты түзілімдер қимада жақсы
көрсетілген және алаңның репері болады. Бұл жер юра және бордың екі ірі
терригенді қабатн бөліп тұрады. Карбонатты қабаттың жыныстары әктастармен
және күңгірт сұр, сұр түсті әктасты құмайттастармен көрсетілген.
Бор жүйесі – К
Ауданда бор түзілімдері жақсы тараған және (2000 м) қалывдықта. Бұл
түзілімнің қалыңдығы солтүстіктен оңтүстікке қарай азаяды (Комсомол) 1960
метрден (Тұмсық) 1400 метрге дейін.
Мұрынсор алаңындағы (скв. Г-1) бор қабатын бұрғы негізінде литологиялық
ерекшелігіне қарай 3 бөлімге бөлуге болады:
* неоком жасындағы төменгі терригенді – карбонатты.
ортаңғы сеноман-апт жасындағы терригенді.
жоғарғы турон-дат жасындағы карбонатты.
Апт-сеноманның терригенді қабаты қызыл түстілердің шайылған үстінде
астасады. Апт түзілімдері құмтаста-сазды қабатымен көрсетілген, қалыңцығы
(Түмсық) 70 м. (Мұрынсор) 213 м.
Палеоген жүйесі —Р
Зерттеліп отырған ауданда палеоген түзілімдері фациялдық өзгеріске және
қалывдықтың алаң бойынша өзгеруіне үшыраган. Солтүстік Үстіртте олар
құмайттармен және саздармен 800 м қалындықта орналасқан. Бозашы
жартыаралының палеоген құрамы бірнеше стратиграфиялық бөлімге бөлінеді.
палеоген және төменгі эоцен ашық түсті саздымергелдермен көрсетілген,
қалыңцығы 20 м.
- орта эоцен сұр, қатты карбонатталған саздардан құралған, қалыңдығы
40 м.
- жоғарғы эоцен мергелдермен және саздармен көрсетілген, қалыңдығы 43
м.
- олигоцен құмайттасты қатпары бар ашық түсті жіктасты саздармен
көрсетілген, (Тасұрпа) қалыңдығы 470 м.
Неоген жүйесі — N
Неоген түзілімдері жоғарғы және төменгі мидиен және плиоцен айындағы
сазды-карбонатты жыныстармен көрсетілген. Неогеннің максималды қалыңдығы
250-30 м аспайды.
Төрттік жүйе —Q
Төрттік жасындағы жыныстар құмтастармен, кварциты құмдармен, саздармен,
құмдақтармен және қайыршақтармен көрсетілген, қалыңдығы 10 м дейін. NeoB
өнімді қабаты төрт өнімді қабаттардан тұрады: NeoB1, NeoB2, NeoB3, NeoB4.
NeoB1 III, IV, V, XII блоктарда өнімді. Оның жалпы қалындығы 11,7 м. және
13м. аралығында өзгереді.Тиімді мұнай қаныққан қалындығы 1,7 м. - 7,6 м-ге
дейін өзгереді. Су-мұнай жапсары V және III блоктар көлемінде – 363м-ден
435м. дейін өзгереді. NeoB1 мұнайлы шоғырының ауданы 13249 мың м2 құрайды.
NeoB2 қабатшасы ҰГЗ бойынша V блокта мұнайлы болып келеді. Оның жалпы
қалыңдығы 13,9 м-ден 16,5 м-ге дейін өзгереді. Тиімді мұнай қаныққан
қалындығы 2м. құрайды. Су-мұнай жапсары шартты түрде қабылданған. Шоғыр –
литологиялық экрандалған.
NeoB2 мұнайлы шоғырының ауданы – 2225 мың.м2.
NeoB3 қабатшасы ҰГЗ бойынша IV және XII блоктарда мұнайлы.
Ұңғымалардын көбісінде коллектор өткізбейтін жыныстардан тұрады. Қабатшаның
жалпы қалындығы 7,8 м-ден 10,6 м-ге дейін аралықта құбылмалы.Тиімді мұнай
қаныққан қалындығы 0,7 м. - 5 м аралығында өзгереді. Мұнайлы шоғырының
ауданы 7800 мың.м2 тең.
NeoB4 қабатшасы ҰГЗ бойынша II және XII блоктарда мұнайлы.Оның жалпы
қалындығы 7,3-м-ден 8,8 м. аралығында өзгереді.Тиімді мұнай қаныққан
қалындығы 3 м. - 3,4 м аралығында өзгереді. Су-мұнай жапсары -433м-ден
-444,9 м-ге дейін аралықта өзгереді.
NeoC өнімді қабаты екі қабатшадан тұрады: NeoC1 және NeoC2.
NeoC1 қабатшасы V блокта мұнайлы, ал қалғандарында сулы. Қабатшаның
жалпы қалындығы14,8 м-ден 20,3 м-ге дейін өзгереді. Тиімді мұнай қаныққан
қалындығы 5,2 м. Су-мұнай жапсары – 425,9м абсалюттік белгісінде
қабылданған.Мұнайлылық ауданы – 3850 мың.м2.
NeoC2 қабатшасы ҰГЗ бойынша IV блоктарда мұнайлы. Қабатшаның жалпы
қалындығы 5,3 м-ден 7,9 м-ге дейін өзгереді. Тиімді мұнай қаныққан
қалындығы 1м.
1.1.3 Мұнай, газ және судың қасиеті мен құрамы
Солтүстік Бозашы кен орнының игеру технологиялық сұлбасы орындалғаннан
кеін мұнай құрамын дәлірек анықтау мақсатында, бор жүйесіндегі NB39,41 және
юра жүйесіндегі NB25,36,38,47 ұңғымаларынан газсыздындырылған мұнайдың
үлгісі алынған.
Газсыздандырылған мұнайдың қасиеттері АОНИПИ мұнайгаз зертханаларында
анықталынды. Алыгған нәтижелер Солтүстік Бозашы кен орнының мұнайы туралы
болжамдарды дәләлдеді, яғни аз парафинді, жоғары шайырлы мұнай қатарына
жатады.Құрамында 3% парафины бармұнайдың қату төменгі температурасы 20оС.
Газсыздандырылған мұнай біртекті қасиеттерге ие,сол себептен оны
ортақтандырылған көрсеткіштермен сипаттауға болады.
Солтүстік Бозашы кенорнының бор және юра жүйесіндегі
мұнайының қасиеттері:
Бор
Юра
Тығыздығы 0,94 гсм3
0,94 гсм3
Тұтқырлығы 50оС кезінде 184,4 мПа*с.
147,4 мПа*с.
200оС кезінде мұнайдан ашық фраккциялардың бөлінуі
2,43% об.
3,32% об.
300оС кезінде мұнайдан ашық фраккциялардың бөлінуі
20,6% об.
19,25% об.
Мұнай құрамындағы асфальтты шайрлардың үлесі
21,42%
22,88%
Мұнай құрамындағы күкірттің үлесі
2,1%
2,1%
Солтүстік Бозашы кен орны қабат суларын талдау нәтижелері 1.1. кестеде
көрсетілген.
Кесте -1.1 Қабат суларының талдау нәтижелері
Ұңғы№ Дата Компоненттер, мгл Σ мин,менш Н
мгл салм,
гcм3
Келтірілген нәтижелер негізінде, юра горизонттарының қабат суларының
жалпы минерализациясы 60-70 гл хлоркальцийлі типке жатқызылады.
Бұл әдістердің технологиялық тиімділігі дүние жүзілік тәжіребеде
дәлелденген. Мұнайды жұмысшы агентпен ығыстырудың физикалы –
гидродинамикалық сипаттамаларын анықтау тәжіребелері 70-ші жылдары
КазНИГРИ, ИГиРГИ и ВНИИ институттарында жүргізілген. 1.2 кестеде
тәжіребе нәтижелері көрсетілген.
Кесте 1.2- Ығыстырудың физикалы – гидродинамикалық сипаттамалары
Қабат АтауларыөткізгіБайланғаБастапқы Жұмысшы Ығыстыру Қатысты
аймақт штік, н судың мұнайға агентпен коэффи өткізгіштік
ары мкм2 құрамы, қанығу, ысыру иенті, мәні үлес б.
үлес б. үлес б. кезіндегіүлес б.
қалдық
мұнайға
қанығу,
үлес б.
Анықтау саны, рет.
Анықтау саны, рет.
Анықтау саны, рет.
Анықтау саны, рет.
1.1.4 Мұнай және газ қорлары
Солтүстік бозашы кен орны бойынша мұнай,еріген және бос газдың балансты
қорын ГКЗ СССР 1977 жылы төмендегіндей мөлшерде белгіліді:
Мұнай
• С1 Категориялы - 207466 мың т.
• С2 Категориялы - 6484 мың т
Кирель қабатының мұнайы
• С1 Категориялы 4990 мың т.
• С2 Категориялы - 2091 мың т
Еріген газ
• С1 Категориялы - 1660 млн. м3
• С2 Категориялы - 5 млн. м3
Газ телпегіндегі бос газ
• С1 Категориялы - 455 млн. м3
1977 жылы есептелген өнімді қабаттардың қоры бүгінгі күндрде өзгеріске
ұшырыды. Бірақ ол юра және бор жүелерінің арасында мұнай қорының таралуына
әсері тимеді.[5]
ТНБИ есптеуі бойынша мұнайдың бастапқы геологиялық қоры 190551 мың.т.
Соның ішінде Бор жүйесіне тән 57938 мың.т., юра – 132613 мың.т.
Каспиймунайгаз институтының бағалауы бойынша бұл сандар сәйкесінше
61742,7 мың.т. және 134604,2 мың.т. құрайды.
Горизонт Мұнайға қанығу ауданы Мұнайа қаныққан орташа КОЭФФИЦИЕНТ
мың.м2 қалындық, ТЕР
м
I II I+ II
Өңдіру Пайдалану қоры: 114 15 1 130
ұңғылырының
қоры
Әрекеттегі: 83 7 1 91
Сонын ішінде:
Механикаландырылған, 77 7 1 85
с.і:
СШНУ 23 3 1 27
ВШНУ 54 4 0 58
Әрекетсіз 9 8 0 17
Тұрған 6 0 0 6
Игерілуде 16 0 0 16
Айдау Барлығы: 6 0 0 6
ұңғыларының
қоры
Әрекеттегі 5 0 0 5
Әрекетсіз 1 0 0 1
Кен орын бойынша барлығы114 15 1 130
Жоғардағы кестеден Солтүстік Бозашы кен орнының өндіру қорының 114
ұңғымасы I объектті, 15 ұңғымасы – II объектті және 1 ұңғыма – I + II
объекттерін игеріп жатқанын көруге болады.
Әрекеттегі өндіруші ұңғылар қорын кен орын бойыеша 91 ұңғы құрайды,
олардың барлығы механдырылған әдіспен пйдаланады. Сонын ішінде батырмалы
электр-ортадан тепкіш сораппен жабдықталған (ПЭЦН – 1 ұңғы), ұңғылы
штангалы (СШНУ – 23 ұңғылар) жене бұрандалы сорапты қондырғылармен
пйдаланады (ВШНУ – 54 ұңғылар). Айдау қорын 6 ұңғыма құрайды, сонын ішінде
5 ұңғыма (NB23, 27, 43, 47, 48) айдау астында, 1 ұңғыма (NB53)әрекетсіз.
Buzachi Operating Ltd 01.01.2006 жылға ұсынған қор бойынша өндіру
қорында әрекетсіз ұңғылар жоқ, бірақ №№ NB5, 11, 13, 14, 15, 17, 19, 24,
37, 42, 49, 54 ұңғымалары өнім бермейді; сонын ішінде: 3 ай ішінде 5 ұңғыма
(NB5, 13, 15, 37, 42) және 2005 жылдың басынан 7 ұңғыма (NB11, 14, 17, 19,
24, 49, 54) . 01.07.05 ж. жағдай бойынша әрекетсіз қатарында 12 ұңғыма (5
ұңғыма I объекттен және 7 ұңғыма II объекттен).
Ұңғылардың әректсіз болуынын себептері:
4 ұңғыма (NB5,14,19,37) – суланған;
4 ұңғыма (NB11, 15, 17, 24) – аз шығымды және ағым жоқ;
NB 49 – бұрғылау кезіндегі апат кесірінен;
NB54 – Ұңғыларды күрделі жөндеуді күтуде (пайдалану тізбегін дұрыс
цементтемгеннен саңыраусыздану);
NB13 – газ ағынын оқшалау; Кен орын бойыеша өндіруші ұңғылар қоының
8 ұңғымасы (15%) аз шығымды болып пайдаланады, мұнай шығымы 5 ттәу. 18
ұңғыма (34 %) шығымы 5 – 20 ттәу. және 27 ұңғыма (51%) шымы 20 ттәу.
жоғары.
Игерудің I объектісі
01.07.2005 ж. жағдай бойынша I объектті пайдаланып жатқан 44 ұңғылардың
4 ұңғымасы 5 ттәу. шығымымен жұмыс істейді, 14 ұңғыма (32 %) 5 тен
20ттәу. шығымымен 4.8 % суланумен пайдаланады (сулану 50%),шығымы 50
ттәу. жоғары ұңғылар сулануы 50%-тен төмен .
Кесте 1.5 - Газ факторы бойынша өңдіруші ұңғымалар қорының таралуы
Біз мұнайдың жылдық іріктеуі өндіруші ұңғымалар саны 41 болған кезде
2003 ж. 396.8 мың.т.-ға дейін өскенің байқаймыз.
2004 ж. кен орыннан 466,1мың.т мұнай іріктелінді, өндіруші ұңғымалардың
орташа шығымы 36ттәу. және өнімнің орташа сулануы 49% кезінде.
2004 ж. жағдайы бойынша жинакталынған мұнай өнімі 1524 мың.т. құрады.
Ағымдағы МАК ГКЗ СССР бекітілген балансты қордың 0.7 % құрайды.
Кесте 1.6 - Солтүстік Бозашы кен орны. Кен орынды игерудің негізгі
технологиялық көрсеткіштердің өзгеруі
№ Көрсеткіштер Жылдар
1999 2000 2001
01.01.2005 г. 01.01.2006 г.
I объектті өңдіріп жатқан өтпелі ұңғымалар бойынша
1 NB11 I II 4.55 4.5
2 NB1 I VI 3.68 3.9
3 NB3 I VI 1.49 1.3
4 NB7 I VI 4.64 1.5
5 NB16 I VI 3.39 2.0
6 NB18 I VI 3.43 4.2
7 NB26 I VI - 1.4
8 NB28 I VI 4.09 4.1
9 NB29 I VI 2.72 2.6
10 NB30 I VI 4.05 4.8
11 NB31 I VI 4.98 4.7
12 NB32 I VI 2.84 2.9
13 NB34 I VI - 2.0
14 NB35 I VI 1.84 4.0
15 NB36 I VI 2.84 1.5
16 NB37 I VI 4.97 5.1
17 NB44 I VI 2.92 3.3
18 NB45 I VI 4.49 4.5
19 NB46 I VI 4.0 3.1
20 NB49 I VI 4.96 4.2
Cолтүстік Бозашы кен орнында ұңғымаларды орналастыру тығыздығы 24.3 га
5 нүктеліден тығыздығы 12.15 га 9 нүктеліге ауысатын сұлбасы бойынша
жүргізіледі. Кен орнының өнімді қалындығында игерудің 2 объектісі бөлінген:
I объект – юра жасының өнімнді мұнайға қаныққан қабаттарды біріктіреді, II
объект – бор жасының өнімнді мұнайға қаныққан қабаттарды біріктіреді.Кен
орнының аралығында 12 тектоникалық блоктар белгілінген. Кен орын бойынша
130 ұңғы бұрғыланды. 01.01.06 жағдайы бойынша көп бұрғыланған VI (82 ұңғы),
X (32 ұңғы) и VII (10 ұңғы) блоктар. 2005 ж. кен орнында 72 жаңа ұңғыма
бұрғыланды оның ішінде 39-ы орталық VI блокта, 8 ұңғы VII блокта және 25-і
X блокта.
1.2.3 Қабаттан мұнай қорын алуды талдау
Игеріліп жатқан аймақтағы мұнай қорын алу қарқыны және қалдық
қорларды бөлу әр ұңғы үшін көлемдік әдіспен төмендегі формуламен
анықталады:
(1.1)
Бір ұңғының геологиялық қоры;
Бір ұңғы үшін кептіру ауданы (тік ұңғылар
үшін 6.25 га, көлденен ұңғылар үшін – 18.75
га);
Кллектордың тиімді мұнайға қаныққан
қалындығы ;
Ашық кеуеттіліктің коэффициенті;
Мұнайға қанығу коэффициенті;
Қайта есептелген коэффициент;
Беткі жағдайдағы мұнай тығыздығы.
мұндағы
Соңғы екі көрсеткіш Солтүстік Бозашы кен орнының мұнай қорын
есептегеннен алынды.Сыналған аймақтағы ұңғылардың геологиялық қоры 5836.8
мын.т. құрады. 01.07.2002 ж. жағдайы бойынша ұңғымалардағы қалдық мұнай
қоры 5349.5 мын.т.
1.2.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының сипаттамасы, игеру режимдері
Юра өнімді қабаттары (J-I0, J-20) кен орын ауданы бойынша ұстамдылау
болып келеді (құмтастылық коэффициенті 0.55, бөлшектелу коэффициенті 7.8),
сонымен қатар бор горизонттарына қарағанда(құмтастылық коэффициенті 0.23,
бөлшектелу коэффициенті 8.12; мұнайға қаныққан орташа тиімді қалындығы 7 м)
тиімділігі үлкен мұнайға қаныққан қалындықтармен сипатталады(мұнайға
қаныққан орташа тиімді қалындығы 11 м).Бор горизонттарына қарағанда юраның
мұнайлылық ауданы үлкен.[3]
Бор және юра мұнай кеніштерінде көлемдері үлкен емес газ телпектері
кездеседі. Газдылық болігінің көлемі кен оын көмірсутекті кеніштер
колемінің 5% құрайды. Жоғарыда айтылғанның негізінде Солтүстік Бозашы кен
орнының өнімді қалындықтарында 2 игеру объектілері белгілінген:
I – объект Юра дәуіріндегі мұнайға қанықан өнімді қабаттарды
біріктіреді.
II объект – Бұл бор дәуірінің мұнайға қаныққан түзілістер.
Юра өнімді горизонттарының құрамында мұнайдың бастапқы балансты
қорының 78 % болғандықта және олар жақсырақ зерттелгеннен ,
Юра өнімді горизонттары (I объект) игеру обектілеріндегі негізгісі және
бірінші дәрежелі болып табылады.
Кесте 1.8 - Игеру объектілерінің бастапқы геологиялы-физикалық
сипаттамалары
Параметрлер Объекттер
I (юра) II (бор)
Орташа жату тереңдігі, м 469 337
ГНК, м (-431,3) - (-325,5)
(-439)
ВНК, м (-482) - (-545) (-389,2)
Кеніш түрі Қабат кеңістігі
Коллектор түрі Терригенді кеуекті
Мұнай газдылық ауданы (С1), мың.м2 66825 39150
Орташа жалпы қалындык, м 71.2 75.9
Орташа газға қанығу қалындығы, м 2.8 5.6
Орташа мұнайға қанығу қалындығы, м 11 7
Кеуеттілік, бірлік үлесі. 0.258 0.258
Орташа мұнаймен қанығу, бірлік үлесі. 0.646 0.589
2003 жылы Солтүстік Бозашы кенорынында 10 өндіретін ұңғыма бұрғыланып
және пайдалуға берілді. 1 объект – 7 ұңғыма (NB35, NB36, NB37, NB38, NB40,
NB43, NB44); олардың ішінде NB38, NB40 ұңғымалары Х блокта, қалғандары – IV
блокта, II – объектіде – 3 ұңғыма (NB39, NB41, NB42), оның ішінде NB39 – Х
блокта, қалғандары – IV блокта орналасқан. 10 жаңа ұңғымаларды игеруде FMT
зерттеулер жүргізілді, нәтижесінде ашылған объектілердің бастапқы қабаттық
қысымдары туралы деректер алынды. NB38 және NB39 ұңғымаларда бұдан басқа
2003 жылдың сәуірі мен майында қалыптаспаған алулар әдісімен
гидродинамикалық зерттеулер орындалды. Жаңа ұңғымаларда белгіленген таңдау
әдісімен зерттеу (ТӘЗ) жүргізілген жоқ.
1.2.5 ҚҚҰ жүйесіне және су айдау үшін қолданылатын судың сапасына
қойылатын талаптар мен ұсыныстар
Солтүстік Бозашы кен орнын игеру қабатқа ілеспелі-өңдіріліп жатқан су
айдау арқылы ҚҚҰ жүйесін қолданумен жүсеге асды. Мұнай және газ кен орында
игеру жөніндегі оталық комиссиямен 2004 жылдың 23 шілдесінде кеніштер
бойынша қабат қысымын болашақта түсірмеу мақсатында бұрғылауды жылдамдатып
және суды айдауға айду ұңғыларды еңнгізу және ҚҚҰ объектілерін жабдықтау
ұсынылды.
01.01.06 ж. бойынша ҚҚҰ I объектте іске асуда. II объектте айдау
жүргізілмейді. Айдау қорында 6 ұңғы бар (№№ NB27, NB43, NB47,NB48 ,NB23
және NB53), олардың ішіндегі 5-уі әрекетте.
Қолданылып жатқан сулардың сипаттамалары
Кен орынды игеру процесінде қабат қысымын ұстау үшін ілеспелі-өңдіріліп
жатқан су, мұнайды тұссыздандыратын аз мөлшерде мұнай кәсіптік ағын сулар
құрамына кіретін еділ суы және теңіз қолданылуы мүмкін.
Юра қабаттарның суы хлоркальцийлі типке жатқызылады, құрамндағы жалпы
минералдар 60-83 гл аралығында. Қүрамы: калиций 2050-4730 мгл, магний
495-960 мгл, хлор 36510-52800 мгл сульфаттар 0 ден 110 мгл,
гидрокарбонаттар 220 мгл дейін.
Суға қойылған талаптар негізінде Солтүстік Бозашы кен орны суларының
физака-химялық құрамы төмендегі кестеде көрсетілген.
Кесте 1.9- Солтүстік Бозашы кен орны суларының физика-химялық құрамы
№Су, Күні Компоненттер, мгл Σмин,менш.рН
Ұңғы мгл салақ
№ гдм3
Қабат суларымен үйлесімділігі - 20% артық емес қабылдағыштықтың
төмендеуі
Механикалық қоспалардын саны - коллекторлық қасиеттері бойынша
Өлшенген бөлшектер өлшемі - 90% 2 мкм-аз
Құрамында мұнай продуктарының бар - коллекторлық қасиеттері бойынша
болуы
Құрамында оттегіні болуы - 0.5 мгл -нан аз
Құрамында күкірт суттегінің болуы - жоқ болуы
Сулфаттарды қалпына келтіргіш - жоқ болуы
бактериялар (СВБ)
Айдалып жатқан сулар тегі мен қабат суларының үйлесімділігі, оның қабат
суымен және өнімді қабаттың коллектор жынысымен әрекеттеспеуінде
түйінділеді. ОСТ 39-225-88 бастапқы мөлшерге дейін қабылдағыштықтың қалпына
келуін есепке алып, қабылдағыштықтың 20%-дан төмендемеуін қарастырады.
Еділ және қабат сулары бір-бірімен үйлеспейді, бірақ қалдық мөлшері
маңызсыз болады (0.5 мгл дейін).
Кесте 1.11 - Су құрамында механикалық қоспалардың және мұнай
продуктарының нормасы
Өтгізгіштік, мкм2 Көрсеткіш, мгл
0.100 төмен дейін 3
0.100-0.200 дейін 5
0.200-0.500 дейін 10
0.500 жоғары дейін 50
Оттегінің мөлшері 0.5 мгл аз болып нормаланады. Теңіз суында еріген
оттегінің мөлшері жыл мезгіліне және ауа райына байланысты.
Кесте 1.12 - Айдалатын суға қойылатын талаптар
Көрсеткіштер Өнімді түзілімдер
бор юра
кеуеттілік, % 25.8 25.8
өткізгіштік, 1.382 1.375
мкм2
Мех. қоспалар, 50 50
мгл
Мұнай өнімдері,50 50
мгл
Бу айдау арқылы кен орынды игеру
Кен орынды бу айдау арқылы игеру варианты кезінде арнайы қондырғылар
керек: бу генераторлары үшін су дайындайтын қондырғылары, бу айдау үшін бу
генераторлвары және ұңғымалар.
Мұнайды ығыстыру кезінде бу, сонымен қатар мұнайды тұссыздандыру
мақсатында пайдаланатын шайғыш су қажеттіліктерін өтеу үшін ЦППН аумағында
өткізу қабілеті 2225 м3тәу еділ суын дайындау үшін қондырғы қондырылады.
Бүды қолдану жұмысиарына пайдаланатын еділ суын сақтау үшін резервуар және
өткізу қабілеті 19080 м3тәу су дайындағыш қондырғы қондырылады. Өткізу
қабілетін 31800 м3тәу дейін улкейту мақсатында кейін қосымша резервуарлар
және қондырғылар орнатылады.
Су буын өндіру үшін өндіргіштігі әр түрлі бу генераторлы қондырғылар
қолдынылады: УПГ-5050 (Ресей) және Струзерс (Солтүстік
Америка).Қондырғылардың технологиялық сипаттамалары төменде келтірілген.
Кесте 1.13 - Бу генераторларының технологиялық сипаттамалары
№ Сипаттамалары Максмал көрсеткіштері
УПГ-5050 Струзерс
Бу генераторларының номинал өндіргіштігі, 71 25
тсағ
Ұңғымаларға бу жібіру, тсағ 50 25
Номиналды бу қысымы, МПа 5.88 10
Шыққан кезде бу температурасы, оС 274 314
Құрғақтылығы, % 80 80
Сінімді су температурасы, оС 145 25
Ұшатын газ температурасы, оС 343 200
Жанар май шығыны, кг. шартты ж.м.сағ. 5351.4 1680
Бу генераторының ПӘК “брутто”, %, мұнайгаз 83.985.9 8085
Белгілеген электр қуаты, кВт 1294.5
Жұмысшы электр қуаты, кВт 694.5
Номинал жылу өндіргіштігі, кВт 18.000
Қондырғы салмағы, т 300 300
Құрылымдық анализ технологиясын пайдалана отырып ТНБИ мамандары
келесі игерудін 9 варианттарын таңдады. Бұл варианттар бір бірінен ҚҚҰ
қабаттардың мұнай бергіштігін арттыру әдістерімен және жобалы өдңіру
ұңғымалар түрлерімен ерекшкленеді:
1. бу айду (жобалыы ұңғымалар – тік);
2. ағынды бумен жетідіру (жобалыы ұңғымалар – тік);
3. салқын су айдау (жобалыы ұңғымалар – тік);
4. ыстық сү айдау (жобалыы ұңғымалар – тік);
5. табиғи режим немесе сырттай су айдау арқылы қабаттың бастапқы
әлсіреуі (жобалыы ұңғымалар – тік );
6. полимерлер айдау (жобалыы ұңғымалар – тік).
Солтүстік Бозашы кен орнының 9 игеру варианттарының ішінен игерудің
негізгі 3 варианты тандалып қарастырылды.
Вариант 1 – негізгі – табиғи режимінің таусылуы негізінде игеру
Вариант 2 –ұсынылған, ең рационалды – салқын су айдау.
Вариант 3 – Мұнай алу коэффициентін 0.35-ке теңгеретін 3 негізгі
вариантарының ішіндегі жалғызы – бу жылумен әсер ету.
Солтүстік Бозашы кен орны игерудің технологиялық сұлбасын алғаш
қарастырғаннан соң кен орын игерудің тағыда 3 әдісін қолдануды ұсынды.
Вариант 4 – полимер айдау.
Вариант 5 – қабатта іштей жану.
Вариант 6 – кезеңдеп су және жоғары тұтқырылықты мұнай айдау.
Қосымша игерудің вариаттары бойынша технологиялық және экономикалық
көрсеткіштер есептеленген.
Игерудің барлық 6 варианттарына техно-экономикалық талдау жасалған.
Игерудің алғашкы кезенінде өнімнің сулануы кенеттен өскен соң, ҚҚҰ
жүйесінде ілеспелі өңдірілетін су қолдануға болады.
Технологиялық сұлбаны іске асырудың бірінші кезеңі 2003ж. басталып
2009ж. дейін жалғасады.2002ж. су айдауды сынап бастады.2005ж. қабатқа су
айдау өнімді алуды 100% қатаруда толығымен айдалды. Айдалатын су көлемі
ілеспелі өндірілген су көлеиінен асып түсті сондықтан қабтқа айдалатын су
көлемін теңіз суы мен төменгі юра сулы горизонтының суы толықтырады. Осы
мақсаттарда су айдау ұңғымалары бұрғыланған.
Бірінші кезең кезінде бор және юра горизонтторына қосып ыстық су айдау
басталды.
Сонымен казіргі кезде жұмысшы агент негізінде ілеспелі алынып жатқан
суды немесе теңіз суын және альб пен юра қабаттарының суларын пайдалануға
болады. қабаттарға жұмысшы агент құрамында полимерлерді қолдануды
эксперименталды және өңдірістік зерттеулерді жүргізгенннен кейін
нақтыланады.
Солтүстік Бозашы кен орны және объекттері бойынша жер қойнауынан мұнай
алудың есептік коэффициенттерінің мәндері игерудің негізгі варианнтары
бойынша:
1 – қабат энергиясының тусылуы режимінде,
2 – жүзеге асыруға ұсынылған,
3 – ПТВ,
4 – Полимер ерітіндісін айдау арқылы ҚҚҰ,
5 – Салқын су айдау арқылы ҚҚҰ,
6 – Ыстық су айдау арқылы ҚҚҰ, төменгі кестеде көрсетілген.
Бұл кестеден біз ең жоғары МАК-нің игерудің 3 варианты кезінде кен оырн
бойынша үлкен мәнге 0.351 жететінін, ал ең төмен МАК мәні 0,104 игерудің 1
варианты кезінде болатының байқаймыз.
Кесте 1.14 - Солтүстік Бозашы кен орны.Бекітілген және есептелген
мұнайды алу (МАК)коэффициеттерін слыстыру.
КИН, ГКЗ Варианттар
МАК, бекіткен,
ү.б. ү.б.
I II III IV V VI
I объект
К1 0.540 0.720 0.741 0.720 0.720
К2 0.593 0.695 0.900 0.695 0.695
К3 0.324 0.668 0.525 0.495 0.542
МАК 0.37 0.104 0.334 0.350 0.250 0.270
II объект
К1 0.370 0.587 0.726 0.587 0.587
К2 0.593 0.695 0.900 0.695 0.695
К3 0.464 0.724 0.636 0.590 0.627
МАК 0.35 0.102 0.296 0.416 0.240 0.260
МАК
Кен орын0.36 0.104 0.334 0.351 0.30 0.250 0.270
бойынша
1.3 Мұнай және газды өндірудің техникасы мен технологиясы
1.3.1 Ұңғыны пайдаланудың ұсынылған тәсілдерін және ұңғының саға және
жер асты жабдықтарын таңдауды дәлелдеу. Ұңғыны пайдалану
көрсеткіштерінің сипаттамасы
Ұңғыны пайдаланудың, керекті жабтықтарды және жұмыс режимінің
рационалды тәсілін таңдау слтүстік бозашы кен орнынын пайдалану және
қабаттарды басқару бақылау мен жобалы өніммен құамтамасыз етумен
байланысты. Бұл Технологиялы сұлабаның құрастыылғаннан кейін пайдалану
кезінде өңдірістік мәлеметтерді технико-технологиялық талдаудың
нәтижесіндежүргізіледі. Қаражанбас кен орнын пайдалану тәжіребиесінің
негізінде Солтүстүк Бозашы кен орнындағы ұңғыларды пайдалану тәсілдеріне
байланысты саға және жер асты жабдықтары тандалады. Кен орында өңдіру
фонтанды (фонтанды құйылу болған жағдайда) және БШСҚ,ҰШСК және ОТЭС
пайдаланып механикалық тәсілдермен жүргізіледі.
1.3.1.1 Ұңғыны фонтанды пайдалану
NB1 ұңғымасы өзінің жоғары өнімділігімен және жоғары газ факторымен
сипатталады, суланудың өсуіне қарамастан (89%-дейін) тұраұты фондандау
режимі сақталады. NB22 ұңғымасындағы төмен өнімділік пен жоғары сулану
себебінен фонтандау режімі қамтамасыз етілмейді.Ұңғымалар бірқадамды
фонтанды көтергіштермен жабдықталған, оның құрамына жұмыс қысымы 14.0 МПа
(2000 PSI) үш тармақты фонтанды раматура алқалы құбыр басына ілінген
диаметрі 89 мм (шікі диаметр 76 мм) болат мркасы J-55 құбырлар кіреді.
2004ж. маусымында NB1 ұңғымасы бұрандалы сорап қолданылатын механикалық
майдалану тәсіліне ауысқан.
1.3.1.2 Ұңғыны механикалық пайдалану
2006 жылдың желтоқсан айының жағдайы бойынша кен орындағы
бүкіл
өндіру ұңғылары механдырылған әдіспен пайдаланады: 2 ұңғы
электр
ортадан тепкіш сораппен(ЭЦН), 141 ұңғы бұрандалы штангалы сорап
қондырғылары көмегімен және 36-сы тербелмелі қондырғыларымен пайдаланады.
желтоқсан 2006ж .МӨЖ қоры 1 қантар
2006ж МӨЖ қоры.
Бұрандалы сорап – 141
Бұрандалы сорап – 79
ШГН – 36
ШГН – 36
ЭЦН – 2
ЭЦН – 1
ТК – 36
ТК – 36
барлығы 215.
152
Мұнай өңдіру үшін қолданылатын жабдықтар
Кен орында мұнай өндіру үшін келесі сорап түрлері қолданылады:Ортадан
тепкіш сорап 100stg DT 3000 TR4(400 сериялы максимал өндіргіштігі 600
м3тәу). Бес модельді штангалы екі бұрандалы сораптар және поршенді терең
сораптар, Shengli 090TD110 тәрізді сораптар(GBF5B сағалы жетегімен,
өндіргіштігі 1,145 м3тәу), Moyno 27H580(Moyno сағалы жетегімен,
өндіргіштігі 0,9 м3тәу минутына бір айналым кезінде).
Терең сорапты пйдалануға негізіне салынбалы API 30-250 RWAM сорабы
қолданылады.(сорап диаметрі 63,5 мм),жібірілетін СКҚ сыртқы диаметрі 88,9
мм. Тербелмелі станоктар Лафкин, Заман және Уралтрансмаш жүк көтергіштігі
10-12,5т, максималды айналдырғыш моменті 4000 – 5500 кгм, жүріс ұзындығы
1,5-4,3м.2004 жылғы мәлеметтер бойынша мұнайды игерудің техника және
технологиясына, саға және ұңғы жабдықтарын, ұңғы жұмысының технологиялық
режимдеріне баға берілген. 1.01.2005ж. жалпы ұңғылар қоры 59 ұңғы құрайды.
Сонын ішінде үшеуі(NB23, 27, 43) айдау ұңғылары, 1 ұңғыма
жойылған, қалған 55-сі өндірі ұңғылары. 52 ұңғыма әрекеттегі ұңғылар
қорында.Бүкіл өндіру ұңғылары механдырылған әдіспен пайдаланады:1 ұңғы
электр ортадан тепкіш сораппен(ЭЦН), 32 ұңғы бұрандалы штангалы сорап
қондырғылары көмегімен және 19-зы ұңғылы штангалы сорап қондырғыларымен
пайдаланады. Осы жылы өңдіру қорына 12 мұнай ұңғылары енгізіліп және бір
өндіру ұңғысы айдау ұңғылар қорына аударылды.
Кесте 1.15 - СШНУ- мен жабдықталған ұңғылардың нақтылы жұмыс режимі.
№ скв.
10 ттәусұйық шығымымен ұңғылар тобы
642
643
30
21
Кесте 1.15 – жалғасы
16 VI 67.8 39.0
күні өңдеуге дейін өңдеуден кейін
Qж, Qн, т% Qж, т тәу
ттәутәу су
08.05
09.05
10.05
11.05
NB30 және NB661 ұңғымаларда жүргізілген жұмыстар нәтижесінде мүнай
шымдары орташа 19.2 және 17.6 ттәу дейін өсті. Бұл ұңғыларда сәйкесінше
сұлану 98.6 % дан 36.2 %- ға және 96.1 дан 10.8 %-ға азайды. NB22
үңғымаасында жүргіліген жұмыстар нәтижесіз болып, сулану 80.6% дан 99.7 %-
ға дейін өсті.
Газ бөлінуін оқшалау
Су құйылуымен қатар өңдірішу ұңғыларда газдың атқылау қиыншылықтары
бар.
01.01.06 ж. 11 (NВ3, NВ6, NВ7, NВ8, NВ9, NВ10, NВ12, NВ29, NВ33, NВ36
және NВ39) ұңыманың өңдірілген өніміндегі газ факторының мөлшері 200 м3т
асады.
2005 жылыдң маусымында NВ13 ұңғысында газ құйылуын оқшалау жүмыстары
жүргізілді. 332 м. тереңдікте ату аралығының астынғы бөлігін оқшалау үшін
шойын пакер тығыны орнатылды. Газ телпегінен газдың бөлінуі болған ату
аралығының жоғары бөлігіне (305.5-307, 323.5-328.5) цемент айдалып, цемент
көпіршесі бұрғыланнан кейін тізбекті сығымдап шойын тығыны бұрғыланды.
Жүргізілген жұмыстар нәтижесіеде ұңғыма әрекетсіз қорға ауыстырылды.
Мұнай өңдіруді қарқындалау
NB40 ұңғымасында пайдалануға жіберілген кезден бастап(2003ж.наурыз)
мұнай шығымының 23.0 тен 3.0 ттәу дейін күрт төмендеуі байқалды. Осыған
байланасты BJ Services Company Mibble East Limited компаниясының
технологиясы және мамандарымен BJSSA қышқылын қолданып тұз қышқылды
өңдеулер өткізілді. BJSSA қышқылының уникалды қасиеттерінің бірі –
қолданылып жатқан құрамдардың аз мөлшерде қабатқа терең өтуі.
Қышқыл ерітіндісінің құрамы:
- 7.5 % HCI ерітіндісі;
- Қолданылып отырған сұйықтардың үйлесу қиыншылықтарын жоятын
деэмульгатор;
- FE-300 – темірді бақылайтын агент;
- Cl-25 – тоттану ингибиторі;
- Paravan-25 – еріткіші.
Өңдеуден өткен соң ұңғы 1 сағатқа жабылады - BJSSA қышқылының реакцияға
түсу уақыты.
Кесте 1.17 - NB40 ұңғымасын тұз қышқылымен өңдеу нәтижелері
Ұңғы№ Жұмыс Ату Ұңғы жұмысының көрсеткіштері
жүргізу аралығы
күні
өңдеуге дейін өңдеуден кецін
8 10 12 14
Кесте 1.18 – жалғасы
6 18404,38 23303,96 38303,52 33203,40
8 24605,84 31105,28 37704,64 44004,16
10 30807,30 38906,60 47205,87 55605,14
Ескерту: алымында – концентрацияланған қышқыл мөлшері, кг.
Бөлімінде – судың көлемі, м3
10 % жұмыс тұз қышқылды ерітіндіні дайындау үшін концентрацияланған
тауарлы тұз қышқылының көлемін мына формуламен анықтаймыз:
Wk=AxW(B-z)Bz(A-x) (1.5)
Мұндағы: А,В – төменде келтірілген санды коэффиценттер;
х,z – тұз қышқыл ерітіндінің және тауарлы тұз қышқылының сәйкес
концентрациялары;
W – жұмыс тұз қышқыл ерітіндінің көлемі.
A,B ... 214 218 221,5 226
227,5 229,5 232
z,x...5,15-12,19 13,19-18,11 19,06-24,78 25,75-29,57 29,95-31,52
32,1-33,4 34,42-37,22
Біздің жағдайда 8 % тұз қышқылдың санды коэффициенті A= 214, ал 15 %
қышқыл үшін коэффициенті B=218;
W=6,6 м3 – жұмыс қышқылды ерітіндінің көлемі.
Осыдан:
Wk=214*8*6,6(218-15)218*15(214-8)= 3,405 м3
Тоттануға қарсы ингибитор ретінде жұмыс қышқыл ерітіндісінің 0,01 %
көлемінде катионоактивті реагентті қабылдаймыз.
Qn=Vжұм*0,01*0,01= 0,00066 м3
(1.6)
Темір тұздарының тұз қышқылды ерітіндіден түзілуіне қарсы ерітіндіге сірке
қышқылын мына мөлшерде қосады:
Qук=1000*byWCy
(1.7)
мұндағы: by – сірке қышқылының мөлшері, % ( by=f+0,8 ; мұн: f – тұз
қышқылында темірдің болуы f=0,5 % )
W - жұмыс қышқылды ерітіндінің көлемі.
Cy – сірке қышқылының концентрациясы (80 %)
Осыдан:
Qук=1000*1,3*6,680=107,25 дм3
Жұмыс қышқыл ерітіндісіне плавиковты қышқылды ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz