Академик Қ.И.Сәтбаевтың металлогендік болжамдық картасы-тәуелсіз еліміздін индустриялдық дамуының факторы

1. Аннотация ... ... ... ... ... ... ... 2
2. Кіріспе ... ... ... ... ... ... 3
3. Жобаның негізгі мазмұны ... ... 5
4. Қорытынды
5. Пайдаланылған әдебиеттер

Ұлы ғалымның жүріп өткен жолы мен ел игілігі үшін жұмсаған бар ғұмыры біз үшін биіктік пен отан сүйгіштіктің үлгісі. Ол кісінің өмір жолдарын білу, зерттеу біз үшін өте манызды.
Ұлы ғалымның еңбектерін оқып қана қоймай, таңымдық-ізденіс жұмыстарын жүргізіп «Сәтбаев ізімен» экспедициялары барысында Қарсақпай, Жезді, Ұлытау жерлеріне барып тың деректер жинап мектебіміздегі «Сәтбаевтану» мұражайында болған қызықты кездесулерде ғалымның жолын қуушы ізбасарлары, белгілі геолог ғалымдар айтқан және жазған тың деректерді сараптай келе, дарынды тұлғаның еңбек жолымен ғылыми еңбектерің зерттеу арқылы «Академик Қ.И.Сәтбаевтың металогендік болжамдық картасы - Тәуелсіз еліміздін индустриялдық дамуының факторы» жұмысымда еліміздің экономикасын дамытуда Қ.И.Сәтбаевтың жетекшілік етуімен оның қалдырған ғылыми бай мұраларының ішінде, әсіресе, Жезқазған кені туралы зертеулерінің, Сарыарқаның металлогендік және болжам карталары жөніндегі еңбектерінің мәні ерекше.
Жезқазғанның ірі мыс рудалы аудандар қатарына жатуы – кезінде осы кеннің жоспарлары түрде кең масштабтағы барлау жұмыстарын ұйымдастыруға болатын ірі объекті екенін дәлелдеп берген Қаныш Сәтбаев еңбегінің нәтижесі екенін дәлелдедім.

1. Жаркенов М.И., Имангалиев А.И. «Большой Жезказган». Алматы 1994г.
2. Сатпаева М.К. «Руды Джезкагана и условия их формиравния»,
издательство «Наука». Алматы 1985г.
3. Әлжанов Т.М., Сәтбаева М.Қ. «Қаныш Сәтбаев қазақ елінің тұлғасы»
«Ғылым» ғылыми баспа орталығы. Алматы 2002ж.
4. Сәрсеке М. «Дара дарын». «Фолиант» баспасы. Астана 2008ж.
5. Рахметов Ш. «Кен өндірісінің қаһармандары». Алматы 2008ж.
6. «Мысты өңір» газеті. 2010ж. №13 4 бет.
7. Қаныш Сәтбаев энциклопедиясы. Алматы 2011ж.

Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

№27 орта мектебі КММ

АКАДЕМИК Қ.И.СӘТБАЕВТЫҢ МЕТАЛЛОГЕНДІК БОЛЖАМДЫҚ КАРТАСЫ-ТӘУЕЛСІЗ ЕЛІМІЗДІН
ИНДУСТРИЯЛДЫҚ ДАМУЫНЫҢ ФАКТОРЫ.

Бағыты: Жаратылыстану-география

Секция: Өлкетану

Орындаушы: Жұматаев Ерсін Жақашұлы
8 Ә сынып оқушысы
№27 орта мектебі КММ, Қарағанды облысы,
Сәтбаев қаласы

Жетекшісі: Жунусова Күлпаш Сәрсенбекқызы, Қазақстан
Республикасы Білім беру ісінің үздігі, жоғары
санатты география пәні мұғалімі, Сәтбаевтану
мұражайының жетекшісі №27 орта мектебі КММ
Орындалған уақыты: сәуір 2013ж.

Мазмұны

1. Аннотация
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... . 2

2. Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... 3

3. Жобаның негізгі мазмұны
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
5

4. Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... . 13

5. Пайдаланылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17

Аннотация.
Ұлы ғалымның жүріп өткен жолы мен ел игілігі үшін жұмсаған бар
ғұмыры біз үшін биіктік пен отан сүйгіштіктің үлгісі. Ол кісінің өмір
жолдарын білу, зерттеу біз үшін өте манызды.
Ұлы ғалымның еңбектерін оқып қана қоймай, таңымдық-ізденіс жұмыстарын
жүргізіп Сәтбаев ізімен экспедициялары барысында Қарсақпай, Жезді, Ұлытау
жерлеріне барып тың деректер жинап мектебіміздегі Сәтбаевтану
мұражайында болған қызықты кездесулерде ғалымның жолын қуушы ізбасарлары,
белгілі геолог ғалымдар айтқан және жазған тың деректерді сараптай келе,
дарынды тұлғаның еңбек жолымен ғылыми еңбектерің зерттеу арқылы
Академик Қ.И.Сәтбаевтың металогендік болжамдық картасы - Тәуелсіз
еліміздін индустриялдық дамуының факторы жұмысымда еліміздің экономикасын
дамытуда Қ.И.Сәтбаевтың жетекшілік етуімен оның қалдырған ғылыми бай
мұраларының ішінде, әсіресе, Жезқазған кені туралы зертеулерінің,
Сарыарқаның металлогендік және болжам карталары жөніндегі еңбектерінің мәні
ерекше.
Жезқазғанның ірі мыс рудалы аудандар қатарына жатуы – кезінде осы
кеннің жоспарлары түрде кең масштабтағы барлау жұмыстарын ұйымдастыруға
болатын ірі объекті екенін дәлелдеп берген Қаныш Сәтбаев еңбегінің нәтижесі
екенін дәлелдедім.
Орталық Қазақстанның сол кездегі геологиялық зерттелінген нені және
қайдан іздеу керек деген сұраққа металлогендік болжамдық карталар ең
дәлелденген объективті жауаптар берді және қазір де беруде. Бұл еңбектің
баға жетпес зор ғылыми да, практикалық мағынасы да осында.
Ғалымның негізгі ғылыми еңбектері кентасты кендер геологиясы мен
Қазақстанның минералды ресурстарына арналған. Жезқазған кенін зерттеу және
Орталық Қазақстанның металлогендік болжам картасын жасауда көп еңбек
сіңірген. Жезқазғанның ірі мыс рудалы аудандар қатарына жататынын
бұлжытпай дәлелдеп, табиғаттағы заттардың шынайы жағдайын толық көрсетуге
мүмкіндік берді.
Қазақстан түсті металлургиясының негізі, ал қазірде мыс өндіру және
оны қорыту жөніндегі әлемдегі жетекші компаниялардың бірі ҚАЗАҚМЫС
Қ.И.Сәтбаевтың еңбегінің арқасында Жезқазған жерінде бой көтерді деуге
болады.

Кіріспе

Мақсаты: Ұлы ғалымның жүріп өткен жолы мен ел игілігі үшін жұмсаған
бар ғұмыры біз үшін биіктік пен отансүйгіштікің үлгісі ретінде ала отырып,
өмір жолдарын білу, ғылыми еңбектерін зерттеу арқылы академик Қ.И.Сәтбаев
жасаған металлогендік болжам картасы Тәуелсіз еліміздің индустралдық
дамуының факторы екенін дәлелдеу. Сонымен қатар Қ.И.Сәтбаев туралы ең
маңызды, қызықты және түсінікті нәтижелерін жинақтау.
Міндеті: Сәтбаевтың зерттеулері ғылымды дамытудың және отандық
өнеркәсіпті технологиялық тұрғыдан қайта жаңартудың стратегиялық
болжамдарын жасау болып табылатының анықтау. Зерттелетін зат: академик
Қ.И.Сәтбаев жасаған металлогендік болжам картасын қарап геология ғылымының
соңғы нәтижелерін есепке алып, болжам алаңдарына қайта барып, Сарыарқадай
кең аймақты әрі қарай зерттелуін қажеттілігін дәлелдеу.
Сарыарқаның сары даласында бой көтерген, ойшыл ғалымның еңбегімен
қанатын кеңге жайған киелі жерде, ғалым есімімен аталған Сәтбаев
қаласындағы № 27 орта мектебінде Сәтбаевтану мұражайы бар. Оқушыларға
Қ.И.Сәтбаевтың еңбек жолын үлгі ету мақсатында құрылған. Ұлы ғалымның жүріп
өткен жолы мен ел игілігі үшін жұмсаған бар ғұмыры біз үшін биіктік пен
отан сүйгіштіктің үлгісі. Ол кісінің өмір жолдарын білу, зерттеу біз үшін
өте манызды. Ұлы ғалымды көрген, қызметтес болған адамдармен қызықты
кездесулер өткізілді. Ұлы ғалымның еңбектерін оқып қана қоймай, таңымдық-
ізденіс жұмыстарын жүргізіп Сәтбаев ізімен экспедициялары барысында
Қарсақпай, Жезді, Ұлытау жерлеріне барып тың деректер жинап дарынды
тұлғаның өнегелі өмірі біздін өмірімізге өз сәулесін түсірді.
Қ.И.Сәтбаев айтқандай Біздің республикамыз іштен шығармай
сақтайтын табиғи байлығы ұлан-байтақ даласына тән молшылықты болашақ оның
қойнауларында жатыр, оны ақылмен пайдалану халықтың материалдық игілігі мен
мәдени деңгейін, экономикалық және әлеуметтік дамуын айқындайды.
(Қ.И.Сәтбаев. Еңбектер жинағы ІІ том)
Қазақстанның минералдық ресурстары әрқашан ең басты назарында болатын
Қазақстанның геология проблемаларына өзін арнаған қазақтан шыққан тұнғыш
инженер геолог халықтың мүдесі үшін республиканың минералдық байлығын
толықтай пайдалану жайында өзін жауапкермін деп есептеді.
Еңбектегі қызметінің алғашқы қадамынан өмірінің соңына дейін
Қазақстанның геологиялық зерттеуімен байланысты барлық проблемаларды, оның
минералды байлығын ашу және пайдалануын көзінен таса етпеді.
Ғалымның негізгі ғылыми еңбектері кентасты кендер геологиясы мен
Қазақстанның минералды ресурстарына арналған.
Болжамдық карта жасау идеясы Қ.И.Сәтбаевқа Томск қаласында оқып
жүрген студенттік шақтарында, Сібір геологиялық мектебінің негізін қалаушы
мұғалімдері-академик В.А.Обручев пен профессор М.А.Усовтың ықпалынан туған
еді.

академик В.А.Обручев профессор М.А.Усов

Металлогендік болжамдық карта жасау туралы жазған еңбегінің эпиграфы
ретінде В.А.Обручевтың айтқан Қай елдің болмасын геологиялық құрылымы мен
құрамын зерттеу үшін алдымен оның даму тарихы мен қазіргі заманғы жағдайын
анықтап алып, сол арқылы ғана оның шеңбер аясынан табылатын пайдалы
қазбалар кен орыны туралы айта алуымызға мүмкіндік туады деген сөзін
алған.
Металлогендік болжамдық картасы дегеніміз – геологиялық құрлымдық
картаға белгілі кен орындарының пайда болуы мен таралуын айқындалған
заңдылықтың негізінде переспективалы әртүрлі кен орындарының алаңдарын
көрсету.
Металлогендік болжамдық карталарда міндетті түрде аумақтың тарихи-
геологиялық дамуының нақты ерекшеліктері мен кезеңдерінің фактылы
мәліметтері ескерілуі керек. Минералдарды-шикізат ресурстарын перспективалы
бағалау әдісін болжамнан шындықа айналдыру металлогендік ғылымы дамуының
негізгі міндеті болып табылады - деп жазды Қ.И.Сәтбаев (Қазақстанның
геологиялық зерттеудің міндеттері) атты еңбегінде.

Негізгі бөлім

Қ.И.Сәтбаевтың жетекшілік етуімен оның қалдырған ғылыми бай
мұраларының бірі Жезқазған кені туралы зерттеулері мен Сарыарқаның
металлогендік және болжам карталары. (1952-1954 жылдары жасалды).
Жезқазғанның ірі мыс рудалы аудандар қатарына жататынын бұлжытпай
дәлелдеп, табиғаттағы заттардың шынайы жағдайын толық көрсетуге мүмкіндік
берді.

Қаныш Сәтбаев еңбегінің нәтижесі кезінде осы кеннің жоспарлары
түрде кең масштабтағы барлау жұмыстарын ұйымдастыруға болатын ірі объекті
екенін дәлелдеді. Сондай-ақ ол минералдық шикізатқа бай Сарыарқа, кенді
Алтай, Қарағанды, Қаратау секілді аймақтарға да ерекше назар аудара
зерттеп, олардың кендерінің құрылысы, шығу тегі туралы маңызды ғылыми
қорытындылар жасады.
Кешенді металлогендік болжамдық картасын кейбір металдар бойынша
жасауға мүмкіндік берілді: 1)қара, 2)мыс,3)поли-металл, 4)сирек металдар
(молибден, вольфрам, қалайы).
Қ.И.Сәтбаев жасаған болжамдық-металогендік зерттеулердің
негізі гелогиялық практикада кең дамуға ие болды.
Ғалымның қызы елімізге белгілі геолог Мейіз Қанышқызы Сәтбаева 2003
жылы Жезқазғанға келгенде мектеп мұражайындағы кездесуде Сәтбаевтың
болжамдық карталардың практикалық тексеруден өткізудің нәтижелері жайлы
мәліметтер қалдырған.

Металлогендік болжамдық карталарын іске асырудың алғашқы үш жылына
талдау төмендегідей нәтижелерді берді. (Қ.И.Сәтбаев Орталық Қазақстанның
кешенді металлогендік болжамдық карталары баяндамасы 1958жыл)

Жаңа кен орындары мен кенбілінімдерінің 75 пайызға жуығы болжамдық
картасында белгіленген бірінші кезекте іздену үшін перспективалы саналған
алаңдарға дәлме-дәл келеді.

Жаңа ашылған кен орындары мен кенбілінімдерінің қалған бөлігі (25%)
геологиялық картаға түсіру мен іздеудің жоспарлы процесінде анықталды. Жаңа
кен орындары мен кенбілінімдерінің 90 пайызға жуығы болжамдық картасынын
материалында алдын ала қарастырылып ашылған.

Практикада жүргізілген тексерулер қорытындысы жасалған болжамдардың
дұрыстығын толық қуаттайды. Орталық Қазақстан аумағында қара, түсті және
сирек металдардын 358 жаңа кен орындары ашылды, оның 333-і, яғни жалпы
санның 93 пайызы тікелей болжамдық металлогендік карталарда өте
перспективті деп белгіленген аймақтарда ашылды.

Қалған 25 кен орындары, яғни жалпы санның 7 пайызы нақтылық жүргізу
үшін геологиялық түсіруге ұсынылған алаңдар да ашылды.
Біраз кендерге бүтіндей жаңа өндірістік баға берген.Орталық
Қазақстанның сол кездегі геологиялық зеттелінген нені және қайдан іздеу
керек деген сұраққа металлогендік болжамдық карталар ең дәлелденген
объективті жауаптар берді және қазір де беруде.
Бұл еңбектің баға жетпес зор ғылыми да, практикалық мағынасы да
осында.

Минералды-шикізат ресурстарын перспективалы бағалау әдісін болжамнан
шындыққа айналдыру-металлогендік ғылыми дамуының негізгі міндеті болып
табылады - деп өзі жазғандай Орталық Қазақстанның 1: 500 000 масштабтағы
металлогендік болжамдық картасын жасау бүкіл ғылыми-геологиялық қызметінің
жеңісі тәрізді қорытындысы еді. Картаға енгізген идеяның өзінде, оның
алдына қойылған міндеттерді атқаруға және мақсатқа жетуге арналған адамзат
игілігі үшін жариялауға ұмтылу қасиеттері байқалады.

Қ.И.Сәтбаевтің ізбасары жолын қуып кезінде геолог болып бірге еңбек
еткен және қаламыздың ірге тасын құрушылардын бірі, қоғам қайраткері
Музараф Аханов мектеп мұражайындағы кездесуде Сәтбаевтың еңбегі
Жезқазғанды ірі мыс кентасты аудан қатарына көтеруде өте зор болды.
Бұрынғы геологиялық деректерге терең талдау жасап, бұл кен ауданының кең
көлемдегі геологиялық-барлау жұмыстарын ұжымдастыруға болатын ірі нысан
екенін дәлелдеген. Жезқазғандағы геологиялық барлау жқмыстарын басқара
жүріп, Қарсақпайдағы ірі темір рудасы кешенін зерттеу және барлау-бұрғалау
жұмыстарын да атқарды. Қазақстан Ғылым Академиясының 1961 жылы сәуір
айында Жезқазғанда өткен көшпелі сессиясында оқыған Жезқазған-Ұлытау
аймағындағы минералды ресурстар баяндамасында 300 шақырымға созылатын
Қарсақбайдағы екі ғана кеніш орны Керегетас пен Балбырауында темір
рудасының қоры 200 млн тоннадан астам, Қарсақпай рудасын жоспарлы зерттеу
мен игеру проблемасымен айналысу керек, себебі бұл рудалар зиянды
қоспалардан таза және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.