Жамбыл облысы «НОДФОС» АҚ төгінді суларын екпе ағаш суғаруға пайдалану технологиясы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 78 бет
Таңдаулыға:
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
Қазақ ұлттық аграрлық университеті
Жаңатаев Қамбар Шораұлы
Жамбыл облысы «НОДФОС» АҚ төгінді суларын екпе ағаш суғаруға пайдалану технологиясы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
мамандығы 050810 - Мелиорация жерді қорғау және баптау
Алматы 2012
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Орман, жер және су ресурстары факультеті«Су ресурстары және мелиорация»
кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Жамбал облысы «НОДФОС» АҚ төгінді суларын екпе ағаш суғаруға пайдалану технологиясы
Орындаған Жаңатаев Қамбар Шораұлы
Диплом қорғауға жіберілді «» 2012 ж.
Кафедра меңгерушісі Тілеуқұлов А. Т. __ __
Жетекші ___ Зубайров О
Арнайы тараулар кеңесшілері:
__ Набиоллина М___
(тарау) (қолы) (аты-жөні)
___ Абдезова К
(тарау) (қолы) (аты-жөні)
Норма бақылау
(қолы) (аты-жөні)
Сарапшы
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Орман, жер және су ресурстары факультеті
050810 - Су ресурстары және су пайдалану мамандығы
«Су ресурстары және мелиорация» кафедрасы
Дипломдық жобаны орындау ТАПСЫРМАСЫСтудент
(аты-жөні)
Жұмыс (жоба) тақырыбы: Жамбыл облысы «НОДФОС» АҚ төгінді суларын екпе ағаш суғаруға пайдалану технологиясы
Университет бойынша 20___ж «» № бұйрығымен бекітілген
Дайын жұмысты (жобаны) тапсыру мерзімі 20___ж «»
Жобаның бастапқы мәліметтері
1. Климаттық жағдайы
2. Төгінді сулардың химиялық құрамы және оларды пайдалану жағдайы
3. Екпе ағаштарын төгінді сумен суғару режимі
4. Төгінді сулардың топыраққа, дақылдардың өніміне әсері
Дипломдық жобада (жұмыста) қарастырылатын тараулар мен сұрақтар
(көкейтестілігі, мақсат мазмұндамасы, жаңалығы, графикалық материалдар тізімі
КІРІСПЕ
Ұсынылған негізгі әдебиеттер:
Жобаның графикалық бөлімі
Жұмыстын (жобаның) арнайы тараулары бойынша кеңесшілері
Дипломдық жобаны орындау
графигі
Мазмұны
4. 1 Төгінді сулардың топырақ құнарлығына, мелиоративтік жағдайына . . .
әсері . . .
Кіріспе
Өндіріс пен тұрғын үй - коммуналдық құрылыстардың қарқынды дамуы, қалалардың кеңейіп, өнеркәсіптің өркендеуі төгінді сулардың үлкен көлемде пайда болуыны әкеліп соқтыруда. Қазақстан қалалары жыл сайын орта есеппен 6млрд. м 3 - тен астам төгінді су бөледі. Бұл сулар жоғары концентрациялылығымен және күрделі химиялық құрамымен ерекшеленеді. Олардың құрамында улы тұздар, ауыр металлдар мен көптеген биогенді элементтер бар. Бұл сулар химиялық құрамы бойынша механикалық тіпті биологиялық жолмен тазартудан кейін де ашық су көздеріне қосу үшін санитарлық талапқа сай болмайды.
Республикамыздың облыс орталықтарынан, тіпті шағын қалалардан шыққан төгінді суларды жинап ұстау күрделі мәселе болып отыр. Жамбыл облысы маңындағы сыйымдылығы 1млрд. м 3 болатын «НОДФОС» зауытының жинағышында төгінді су шыққан. Дәл осындай жағдай республикамыздың басқа қалаларында да байқалады.
Кейбір қалалардың маңындығы жинағыштар ойпаңдар мен фильтрация алқаптары төгінді суға толған. Су жинағыштарын кеңейтуге, жаңаларын салуға үлкен көлемде қаржы қажет екендігі белгілі. Төгінді судың осыншама шектен тыс көп жинақталуы қоршаған ортаның қоршаған ортаның экологиялық жағдайына әсер етуде.
Қазіргі кезде қалаларда су пайдалану деңгейін азайтудың әр түрлі жолдарын қарастырылуда. Олардың ішіндегі өндіріс орындарының суды қайыра пайдалануы, тұрғын үйлер мен қоғамдық тамақтану орындарында пайдаланатын су мөлшерін шектеу, т. б. бар. Дегенмен, жоғарыда аталған тәсілдер қалалардан бөлінетін төгінді су мөлшерін азайтуға мүмкіндік жасайды деуге болмайды. Қазіргі кезде төгінді су мөлшерін азайтудың басқа да тиімді жолдары қарастырылуда.
Ауыл шаруашылық дақылдарын суғару мақсатында төгінді суды пайдалану оның көлемін азайтудың негізгі тәсілі болып табылыды. Бұл жағдайда суғару алқабы төгінді суды зарасыздандырып, табиғи тазалаудың аяқталғн звеносы ретінде қарастырылады. Төгінді сулар толығымен пайдаланылған жағдайда көптеген әлеуметтік - экономикалық, экологиялық және техникалық проблемалар шешіледі.
Төгінді суды егіс алқаптарын суғаруға пайдалану ашық су көздерін ластанудан қорғаумен қатар, көп көлемде минералдық тыңайтқыштарды үнемдеуге мүмкіндік береді. Жыл сайын шаруашылықтық - тұрғын үй кешендерінен шыққан төгінді сумен шамамен 400 мың га жайылымдар мен шалғынды жерлерді тыңайтуға жететін 120 мың т. азот, 45 мың т. фосфор және 65 мың калий бөлінеді.
Қала маңында жинақталған төгінді суды жаз айларында су тапшылығына байланысты ауыл шаруашылық дақылдарын суғару мақсатында жиі пайдаланылады. Бұл кезде судың химиялық құрамы ескерілмейді, жұмысшылар сақтандырылмайды, суғару технологиясы сақталмайды және ешқандай бақылау жүргізілмейді. Суды осылайша пайлдалану орны толмас жағдайға әкеліп соқтырады. Сондықтан, біз, төгінді суды ауыл шаруашылық дақылдарын, екпе ағаштарын суғару мақсатында пайданылуды жөн көрдік.
1 Климаттық жағдайы
1. 1 Климат
Қарастырылып отырған аймақтың табиғи-климаттық жағдайының күрт өзгеріп тұруына байланысты континенталдылығымен және қуаншылығымен ерекшеленеді. Ылғалдылығы мол жылдардың өзінде құрғақшылық кезеңдер болып тұрады, қарлы борандар немесе күшті дауылдар, әсіресе жазық аймақтарында жиі кездеседі. Жел бағытының бір сарындылығы таулы аймақтары және тау бөктерлерінен басқа аумағында бір қалыпты. Таулы аймақтардағы және тау бөктерлеріндегі желдің бағыты, сол жердің географиялық бедеріне байланысты болады. Таулы аймақтағы желдің орташа жылдамдығы 2, 6-2, 52м/сек аралығында, кейбір жылдардағы жылдамдық 4-5м/сек мәндерді көрсетеді. Жаз және көктем айларының соңына қарай күшті жел тұрып тұрады.
Жамбыл облысының агроклиматтық көрсеткіштері ретінде бақылау аумағының территориясына түскен жауын-шашын мөлшеріне және дақылдардың өсіп-жетілуі кезеңіндегі жылы температуралар қосындысының қатынасымен сипатталатын гидротермиялық коэффициент қабылданған. Дақылдардың өсіп-жетілуі кезеңінде жылу мен және ылғалмен қамтамасыздығы бойынша бақылау жүргізілген аудан таулы жазықты қуаңдау агроклиматтық ауданға жатады. Бақылау жүргізілген ауданның гидротермиялық коэффициенті 0, 5-0, 7 аралығында өзгереді. Жазық аймақтың шілде айындағы орташа температурасы 23-25С. Өте ыстық жылдарда ауаның температурасы 42-45С дейін көрсетіледі. Ноль градустан жоғары температураның жалпы қосындысы 3800-4000С құрайды. Он градустан жоғары температура қосындысы 3500-3600С. Аязсыз мезгілдің ұзақтығы 155-190 күн. Қаңтар айының температурасы минус 9-3С.
Ең төмен температура минус 37-42С. Жылдық жауын-шашын мөлшері 200-300мм, оның үштен екі бөлігі жылдың жылы кезеңінде түседі. Алғашқы қар желтоқсан айының басында түседі, шамамен 80-100 күндей жатады. Қар жамылғысының қалыңдығы 10-25см дейін жетеді. Агроклиматтық көрсеткіштер туралы мәліметтер (1. 1 кестеде) келтірілген.
Талас-Аса суғармалау танаптары орналасқан аймақтың температуралық тәртібінің бір ерекшелігі-жылдың жылы мезгілінің ұзақтығы.
Жазық аймақтағы жылы мезгілдің ұзақтығы 8 айға, ал таулы аймақтарда 7 айға дейін барады. Жылдың ең ыстық мезгілі шілде айы, температураның абсолютты максимум шамасы 40С, орташа айлық температурасы 24-27С.
Таулы аймақтағы орташа айлық температурасы 18-20С. Салқын мезгіл қазан айында басталады, қараша айында температура төмендейді. Қыс айларының бір ерекшеклігі:арагідік температура көтеріліп, күн жылынып тұрады. Ең төмен температура-қаңтар айында температураның абсолютты максимум шамасы 28С. Қаңтар айының орташа айлық температурасы, жазық аймақта-6-11С, таулы аймақта-17-19С.
Ауаның абсолютты ылғалдылығы температураның өзгеру тәртібіне тікелей тәуелді. Ең жоғарғы абсолютты ылғалдылық жаз айларында жазық аймақта-10-12, 7мб, таулы аймақта-17-18мб. Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы жаз айларында -35-55%, қыс айларында-65-81%. Ауаның ылғал тапшылығы жылдың суық мезгілдерінде шамалы 1-0, 8мб, ал жаз айларында температураның жоғарылауына байланысты өседі де, маусым айында 18-27мб шамасына жетеді.
Аймақтың басым көп бөлігі тау бөктерлерін айтпағанда қуаңдау жазықтағы жылдық жауын-шашын мөлшері 120-300 мм, тау бөктерлерінде 300-400 мм дейін барады, таулы аймақтарда 600-1800 мм. Жауын-шашынның жылдық мөлшерінің 50-60% көктем және жаз айларының басында түседі. Қыс мезгіліндегі түскен жауын-шашын мөлшерінің аз болуынан және арагідік күннің жылуына байланысты, қар қабаты қалың болмайды.
Ал таулы аймақтарда алғашқы қар қараша айының бірінші он күндігінде түседі, қаңтар айында қардың жоғарғы қалыңдығы 35-40 см жетеді. Бақылау жүргізілген жылдарда территорияның табиғи климаттық көрсеткіштерінің
(1. 1 кесте) мәліметтері жинақталды.
Жылдың ең ыстық мезгілі шілде айында болады. Температураның шілде-тамыз айларында қатты жоғарлауы дақылдарды суғару мезгілінің жиілеуіне әсерін тигізеді. Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы температураға тікелей байланысты. Көп жылдық жинақталған мәліметтер бойынша, ең төмен ылғалдылық жаз айларында болады.
.
Сурет 1. 1 НОДФОС зауытының көрінісі
1. 1Кесте
Зерттеу жүргізілетін алқаптың табиғи климаттық көрсеткіштері, орташа мәндері
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
I X
X
XI
XII
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Орташа көп жылдық
-4, 7
3, 1
2, 2
11, 1
17. 1
24. 4
22. 4
16. 6
9, 2
1. 5
3. 2
75
80
76
65
57
47
41
40
44
58
74
79
Жауын-шашын мөлшері
Р, мм.
29
35
22
7, 5
42
-8
2, 6
17. 9
22, 7
24. 9
24. 0
8. 6
-7
70
55
52
48
41
40
44
58
77
Жауын-шашын мөлшері
Р, мм.
33
27
28
57
60, 2
36
39
44
21
15
1. 1 кесте жалғасы
А й л а р
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
I X
X
XI
XII
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Бірінші жыл
-6. 6
-5. 4
-4. 0
9. 1
17. 6
24. 2
26. 06
24. 2
14. 3
10. 5
7. 5
-0. 6
78, 0
78. 6
77, 0
66, 0
62. 3
46. 0
37. 6
36. 0
46. 3
56. 0
76
88
14. 4
12. 63
37. 9
76
27. 5
16. 3
_
_
8. 3
95
51. 3
-5. 5.
-1. 53
3. 2
12, 0
17. 6
23. 56
26. 0
23. 8
18. 4
10. 0
6. 2
-1. 8
78. 6
77. 0
54, 0
54. 6
44. 3
42. 6
38. 3
40, 0
62. 6
68. 6
43. 4
18. 3
41. 1
19, 0
71. 0
6. 7
18. 2
14. 4
4, 0
32, 0
13. 2
Үшінші жыл
-6. 6
-4. 1
-1. 2
9. 4
16. 5
22. 4
24. 8
22. 6
18. 4
10. 1
-3
-7
79, 3
80, 0
81, 6
68, 7
58, 6
44, 5
38, 2
57, 4
44, 7
66, 5
81
66, 0
31. 4
30. 5
12. 3
69
27. 1
14. 2
4. 9
15. 1
31. 4
27. 5
0. 4
0. 3
1. 2 Инженерлік -геологиялық және гидрогеологиялық жағдайлар
Инженерлік-геологиялық және гидрогеологиялық жағдайларда аудандар бір-бірінен ажыратылады, ал гидрогеологиялық жағдайда бұл аймақтар нақты айқындалған ирригациялы типтегі, грунтталған сулар режимінде, тұрақты сипатта болады.
Грунт суларымен су сору горизонтында қоректендіруде суару каналдарында фильтрлеудің шығыны суармалы каналдарда жүзеге асады. Гидрогипс сипаттамасында барлық ағынды өзендердің аудандары малта тас пен құмдардың жақсы сіңіруімен ерекшеленеді.
Қазақстанның оңтүстігіндегі грунт сулары әдетті тұщы болады, бірақ оңтүстік бағытта судың минерализациялануы 1 г/л-ға дейін өседі. Грунт суларының жалпы кермектілігі 4, 7 - 25 мг-экв аралығында, беттік 3, 8 - 4, 4 мг-экв шамасына жетеді.
Өткен жылдардың материалдарын қарастыра отырып, осы егістік геоморфологиялык катынаста әлсіз толқындық жазықтыққа жатқанын көреміз. Осы шарттар жағдайында грунт суларының горизонтына сипаттама беріледі, себебі осы горизонт жерді мелиоризациялауға үлкен әсер етеді. Осы массивтегі сулы горизонт ұсак түйіршікті және шаң тәріздес кельтиминарлық свитті құмдардан тұрады.
Ретонды су қысымды палеогенді балшықтар болып табылады, шатырды 1, 5 - 3, 8 м тереңдікте қадайды. Грунт суларының химиялық құрамы сульфатты - хлоридті, натрийлі - магнийлі болып келеді.
Пайдаланылатын табиғи ресурстарға климаттың тиімді әсер етуінің негізгі формасы топырақтың агроклиматтық бағасы болып табылады.
Ол қазіргі уақытта негізгі үш типке бөлінеді:
- климаттык (биологиялық активті температураның суммасы (Еt°C), Жаңбыр суммасы (О ж ), аязсыз периодтың ұзактығы (Т 0 ), булану (Е 0 ), фотосинтездік активті радиация (R), климаттың континенталділігі (K= : [+t max °C+(- t max °C) ] ), ауаның жылдык температурасы (Т°С) ;
- гидроклиматтық (гидротермиялық коэффициент (ГТК=ЮО с / Zt°), ылғалдылық көрсеткіші (M d =O c /Zd), ылғалдану коэффициенті (К у =О с /Е 0 ), ылғалдану бағасы (Ко=0 с /0, 18 Zt°), құрғақшылық индексі (R=R/LO c ), мұндағы, L-жасырын жылулық туынды, ккал/см), құрғақшылық көрсеткіші, ылғалдылық дәрежесі;
- табиғи-экологиялык (топырақтың биологиялық өнімділігі (Б), топырақ түзуге жүмсалатын энергия (Q), топырақтағы гумустың болу мөлшерінің өзгерісі (Г), топырақты жэне грунт суларының ылғал алмастырушы интенсивтілігі (g), ауданның экологиялық жағдайы (Э к ), топырак индексі (S), климаттың жағымдылық көрсеткіші (CL), ауылшаруашылық мәдени өсімдігінің өнімділігі (У) .
Метеорологиялық станцияның көп жылдық еңбектер негізінде топырықтың өнімділігіне кешенді агроклиматтық баға берілген (1. 2 кесте) .
Сондықтанда, ылғалмен қамтамасыз ету сияқты көрсеткіште: ылғалдандыру коэффиценті (K y ) -0, 20-0, 25, ылғалдану көрсеткіші (M d ) -0. 05-
0. 08, құрғақшылық индексі R) - 6, 78-7, 70 немесе гидротермиялық көрсеткіш (ÃÒÊ) -0, 32-0, 39, өсімдіктің өзіндік ылғалдануының өте төмен жағдайда екенін көрсетеді.
1. 2 кесте .
Топырақтың өнімділігінің агроклиматтық бағасы
Көрсеткіш
Жамбыл
£/>10 ° С
3600-4200
d, мм
2750
О с , мм
37, 2-157, 7
Т 0 , тәулік
180-200
K, °N
77, 2
R , ккал/см 2
42. 76
Е о , мм
1060
Т°С
8. 0
M d
0. 06
К у - О с / Е о
0. 15
R = R/LO с
6. 78
ГТК
0, 37
1. 3 Топырақтың мелиорациялық жағдайы
Жамбыл облысында беттік суармалы массив құмды - суглинисті бөліну негізінде жатыр, оның қуаттылығы 3, 0-5, 0 м аралығында болады.
Металдармен салыстырғанда грунттардың коррозияға белсенділігі негізінен төменнен орташа аралықта. Табиғи қысымда грунттардың отырып кетуі саздықтарда болмайды немесе шамамен 2 см құрайды. Массив грунттары тұздалмаған. Саздықтардың сүзілу коэффиценті орташа шамамен 0, 26 м/тәулік, супестерде 0, 7 м/тәулік шамасында.
Суараластырғыш түрлеріне құмдармен гравайлі - галечникті, азда болса, койтас қоспалы құмдауыт топырақпен толтырылу болып табылады. Грунт суларын орташа шамамен 5 м дейін тереңдікте құяды. материалдар негізінде бөлшекті топырақты зерттеулер мен физика-химиялық талдау аркылы келесі топырақтық әртүрліліктер анықталды:
- орташабалшықты - шабындықты - суармалы сұржерлілік;
- сұржерлі - шабындықты суармалы жеңілбалшықты;
- сұржерлі - шабындықты суармалы орташабалшықты;
- сұржерлі - шабындықты суармалы ауырбалшықты.
Шабындықты - сұржерлі суармалы орташа балшықты топырақтар екі контурмен оңтүстікте және оңтүстік - батыстағы массивте таралған. Жалпы аудан 89, 0 га. Грунт сулары жер бетінен 3, 6-4, 2 м тереңдікте жатады.
Минаралдау 0, 764 г/л шамасына жетеді. Егістік көкжиегінде гумустың мөлшері 1, 16 - 1, 570. Суды сорып шығару мэліметтері бойынша топырақ сортаңданбаған және кез келген ауылшаруашылық мәдени өсімдігін агротехниканың барлық ережелерін сактай отырып өсіруге жағдай жасалған.
Сұржерлі - шабындықты суармалы жеңілбалшықты. топырақтар оңтүстік - батыс массивте таралған. Жалпы ауданы 54, 0 га. Грунт сулары жер бетінен 2, 6 м тереңдікте жатады. Минералдау 0, 529 г/л шамасына жетеді, топырак жеңіл құнарлы болып табылады. Суды сорып шығару мәліметтері бойынша топырақ сортаңданбаған және тығыз қалдық 0, 114 % шамасынан аспайды.
Сұржерлі - шабындықты суармалы ауырбалшықты топырақ солтүстік - батыста жэне солтүстік - шығыс массивінде таралған. Жалпы ауданы 60, 5 га. Грунт суы 5 м тереңдікте жатыр. Минералдау 0, 820 г/л шамасында. Суды сорып шығару туралы мәліметтер бойынша топырақ сортаңданбаған, тығыз қалдық 0, 101% мөлшерінен аспайды. Топырақ жоғары сапалы, агротехникалық ережелерді сақтай отырып, кез келген ауылшаруашылық мәдени өсімдігін өсіруге жарамды.
Сұржерлі - шабындықты суармалы орташа балшықты топырақтар орталық масивте таралған. Жалпы ауданы 118, 5 га құрайды. Грунт сулары жер бетінен 5-6м тереңдікте жатыр. Минералдану 0, 074 г/л шамасында. Егістік көкжиегінде гумустың мөлшері 1, 97-2, 05 %. Суды сорып шығару туралы мәліметтер бойынша топырак сортаңданбаған, тыңыз қалдық 0, 113% мөлшерінен аспайды.
Топырақ жоғары сапалы, агротехникалық ережелерді сақтай отырып, кез келген ауылшаруашылық мәдени өсімдігін өсіруге жарамды. Сініріп алу жылдамдығы 0, 07 м/сағ. Орташа фильтрациялау коэффиценті балшықтар үшін 0, 14 м/тәулік, ал ауыр балшықтылар үшін 0, 2 м/тәулік, орташа балшықтылар үшін - 0, 3 м/тәулік.
Бұл топырақтар механикалық құрамы бойынша орташа және ауыр балшықты топырактарға ұқсас, олардың негізі орман балшықтары болып табылады. Жаңбыр мен суарудан соң, топырақтар тез қатайып, беттерінде қабық пайда болады, ал ол өсімдіктің өсуіне кері әсерін тигізеді. Азотпен байытылудан топырақ кедей болып келеді, ал гумус 1, 3-2, 0 % шамасында.
2 Төгінді сулардың химиялық құрамы және оларды пайдалану жағдайы
2. 1 Төгінді сулардың химиялық құрамы
Анықталған химиялық талдау мәліметтері бойынша (2. 1кесте) «НОДФОС» акционерлік қоғамының төгінді суының сілтілігі 8. 4-8. 5 мг/л, минералдылығы 610-870 мг/л. Химиялану түрі катиондар құрамы бойынша натрий-кальций-магнийлік, ал аниондар құрамы бойынша хлорид-сульфат-гидрокарбонатты. Иондардан натрий басымдау 118, 5 мг/л, кальций мен магнийдің құрамы (3. 0 + 2. 5 мг/экв/л), рұқсат етілген мөлшерден (10 мг. экв/л) аспайды. Гидрокарбаноттардың құрамы 2. 88-3. 68 және хлордың 4. 0-5. 36 мг. экв/л, бұлардың төгінді судағы мөлшері рұқсат етілген мөлшерден жоғары. Гидрокарбонаттар 1. 4 мг. экв/л, ал хлор 0. 3 мг. экв/л аспау керек.
Төгінді судың құрамындағы негізгі қоректік элементтердің мөлшері мынадай: фосфор-13. 8-15. 5 мг/л; азот-6. 05-9. 24 мг/л; калий 6. 5-26. 5 мг/л. «НОДФОС» акционерлік қоғамының төгінді суы суғаруға жарамдылығының жалпы классификациясы және тыңайтқыштық құндылығы бойынша құнарлығы төмен үшінші топтағы су қатарына жатады (2. 1 кестеде) .
2. 1 кесте
... жалғасы«НОДФОС» акционерлік қоғамының төгінді суының химиялық талдау мәліметінің көпжылдық орташа мәндері, мг/л
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz