Күрті өзеніндегі су қойма торабын жобалау
Кіріспе
1. Табиғи климаттық және өндірістік.шаруашылық жағдайды сараптау
1.1 Рельеф
1.2 Климат
1.3 Гидрологиялық сипаттама
1.3.1 Жылдық ағын
1.3.2 Жыл ішіндегі ағын үлестірімі
1.3.3 Максималды өтімдер
1.3.4 Тасындылар ағындысы
1.4 Инженерлік.геологиялық және гидро.геологиялық жағдай сипаттамасы және бағасы
1.4.1 Су қойма құрылысының инженерлік.геологиялық Сипаттамасы
1.4.2 Ауданның сейсмикасы
1.4.3 Бөгет тұстамасының инженерлік.геологиялық жағдайы
1.4.4 Есепті жердің тоң тереңдігі
1.5 Топырақтар
2. Суды пайдалану, ауыл.шаруашылық дақылдардың суғару режимі
2..1 Ауыл.шаруашылық дақылдарды суармалау режимі
2.2.3 Есепті су өтімі
2.3 Суару әдістері және суару техникасы
3. Су шаруашылық есептер
3.1Топографиялық сипаттама
3.2 Су қоймасының есебі
3.3 Су қоймасының лайлануы
3.4.1 Қабылданған су шаруашылық есеп
методикасы (әдістемесі)
3.4.2 Су қоймасының су беру мүмкіншілікті анықтау
3.4.3 Су қоймасының тексеру есебі
4. Гидротехникалық құрылымның есебі және жобасы
4.1 Жер бөгеттің жобасы
4.1.1 Бөгеттің түрін және тұстамасын қабылдау.
4.1.2 Бөгет қырын, еңі мен белгісін жобалау.
4.1.3 Бөгет беткейлерінің бекінісі және пішіні.
4.1.4 Кәріз, фильтрацияға қарсы элементтер
және бөгет денесінің табанымен, жағалаумен түйістіру
4.1.5 Кері сүзгі құрамын қабылдау
4.1.6 Бөгеттің және табанының фильтрациялық есептер
4.2 Су жібергіш түрін қабылдау және оның есебі
4.2.1 Су әкетуші магистралды каналдың есебі
4.2.2 Құбыр есебі
4.2.3 Шығу құлағы соңындағы энергия бәсеңдеткіш есебі
4.3 Су қашыртқының түрін қабылдау және есебі
4.3.1 Гидравликалық есеп
4.3.2 Құрылымды үйлестіру нұсқауы
4.3.3 Ашық су қашыртқы есебі
5. Жұмыс өндірісін ұйымдастыру жіне технологиясы
5.1 Жер бөгеттің жұмысын жүргізу
5.1.1 Жұмыс көлемі
5.1.2 Машиналарды қабылдау
5.1.3 Технологиялық картаны құру және сметалық есептеулер
5.1.4 Тармақты графикті құру
5.1.5 Жұмыс күшінің жылжу графигі
6. Қоршаған ортаны қорғау және тіршілік қауіпсіздігі
6.1 Қоршаған ортаны қорғау
6.1.1 Су қоймасының табиғатқа әсері
6.1.2 Су қоймасының табанын дайындау
6.1.3 Су қоймасының гидрохимиялық режимі және төменгі жерлерге оның әсері
6.1.4 Жобадағы құрылымдардың қоршаған
ртаға әсері және экологиялық болжам
6.1.5 Су эрозиясын болжау және есебі
6.2 Өмір тіршілік қауыпсіздігі
6.2.1 Су қойма құрылысының қауыпсіздігі
6.2.2 Құрылыс алаңының санитарлы.дағдарыс қызметі
6.2.3 Беткейлер тұрақтылығын тексеру
6.2.4 Азаматтық қорғаныс. Ауылшаруашылық жерлер радиоактивтік заландыу кезәнде атқарылатын іс.шаралар
7. Гидротехникалық құрылымдарды пайдалану
7.1 Пайдалану қызметін ұйымдастыру
7.2 Негізгі пайдалану.техникалық іс.шаралар
7.2.1 Су қоймасының торабы
7.2.2 Жер бөгет
7.2.3 Құбырлы су қашыртқы.суалғыш
7.2.4 Су қоймасы жұмыс режимі
8. Экономикалық тиімділік
8.1 Жалпы өнім және оның құны
8.2 Жылдық мелиоративтік шығындар
8.3 Мелиоративтік шығындардың бөлінуі
8.4 Өнімнің өзіндік құны және дақылдар бойынша пайда
8.5 Малшаруашылықтың жалпы өнімі, оның құны және таза табыс
8.6 Еңбек шығыны және өнімділік
8.7 Күрделі қаражаттың экономикалық тиімділігінің көрсеткіштері
Қорытынды
Әдебиеттер
1. Табиғи климаттық және өндірістік.шаруашылық жағдайды сараптау
1.1 Рельеф
1.2 Климат
1.3 Гидрологиялық сипаттама
1.3.1 Жылдық ағын
1.3.2 Жыл ішіндегі ағын үлестірімі
1.3.3 Максималды өтімдер
1.3.4 Тасындылар ағындысы
1.4 Инженерлік.геологиялық және гидро.геологиялық жағдай сипаттамасы және бағасы
1.4.1 Су қойма құрылысының инженерлік.геологиялық Сипаттамасы
1.4.2 Ауданның сейсмикасы
1.4.3 Бөгет тұстамасының инженерлік.геологиялық жағдайы
1.4.4 Есепті жердің тоң тереңдігі
1.5 Топырақтар
2. Суды пайдалану, ауыл.шаруашылық дақылдардың суғару режимі
2..1 Ауыл.шаруашылық дақылдарды суармалау режимі
2.2.3 Есепті су өтімі
2.3 Суару әдістері және суару техникасы
3. Су шаруашылық есептер
3.1Топографиялық сипаттама
3.2 Су қоймасының есебі
3.3 Су қоймасының лайлануы
3.4.1 Қабылданған су шаруашылық есеп
методикасы (әдістемесі)
3.4.2 Су қоймасының су беру мүмкіншілікті анықтау
3.4.3 Су қоймасының тексеру есебі
4. Гидротехникалық құрылымның есебі және жобасы
4.1 Жер бөгеттің жобасы
4.1.1 Бөгеттің түрін және тұстамасын қабылдау.
4.1.2 Бөгет қырын, еңі мен белгісін жобалау.
4.1.3 Бөгет беткейлерінің бекінісі және пішіні.
4.1.4 Кәріз, фильтрацияға қарсы элементтер
және бөгет денесінің табанымен, жағалаумен түйістіру
4.1.5 Кері сүзгі құрамын қабылдау
4.1.6 Бөгеттің және табанының фильтрациялық есептер
4.2 Су жібергіш түрін қабылдау және оның есебі
4.2.1 Су әкетуші магистралды каналдың есебі
4.2.2 Құбыр есебі
4.2.3 Шығу құлағы соңындағы энергия бәсеңдеткіш есебі
4.3 Су қашыртқының түрін қабылдау және есебі
4.3.1 Гидравликалық есеп
4.3.2 Құрылымды үйлестіру нұсқауы
4.3.3 Ашық су қашыртқы есебі
5. Жұмыс өндірісін ұйымдастыру жіне технологиясы
5.1 Жер бөгеттің жұмысын жүргізу
5.1.1 Жұмыс көлемі
5.1.2 Машиналарды қабылдау
5.1.3 Технологиялық картаны құру және сметалық есептеулер
5.1.4 Тармақты графикті құру
5.1.5 Жұмыс күшінің жылжу графигі
6. Қоршаған ортаны қорғау және тіршілік қауіпсіздігі
6.1 Қоршаған ортаны қорғау
6.1.1 Су қоймасының табиғатқа әсері
6.1.2 Су қоймасының табанын дайындау
6.1.3 Су қоймасының гидрохимиялық режимі және төменгі жерлерге оның әсері
6.1.4 Жобадағы құрылымдардың қоршаған
ртаға әсері және экологиялық болжам
6.1.5 Су эрозиясын болжау және есебі
6.2 Өмір тіршілік қауыпсіздігі
6.2.1 Су қойма құрылысының қауыпсіздігі
6.2.2 Құрылыс алаңының санитарлы.дағдарыс қызметі
6.2.3 Беткейлер тұрақтылығын тексеру
6.2.4 Азаматтық қорғаныс. Ауылшаруашылық жерлер радиоактивтік заландыу кезәнде атқарылатын іс.шаралар
7. Гидротехникалық құрылымдарды пайдалану
7.1 Пайдалану қызметін ұйымдастыру
7.2 Негізгі пайдалану.техникалық іс.шаралар
7.2.1 Су қоймасының торабы
7.2.2 Жер бөгет
7.2.3 Құбырлы су қашыртқы.суалғыш
7.2.4 Су қоймасы жұмыс режимі
8. Экономикалық тиімділік
8.1 Жалпы өнім және оның құны
8.2 Жылдық мелиоративтік шығындар
8.3 Мелиоративтік шығындардың бөлінуі
8.4 Өнімнің өзіндік құны және дақылдар бойынша пайда
8.5 Малшаруашылықтың жалпы өнімі, оның құны және таза табыс
8.6 Еңбек шығыны және өнімділік
8.7 Күрделі қаражаттың экономикалық тиімділігінің көрсеткіштері
Қорытынды
Әдебиеттер
Алматы облысының климаты өте үлкен тампературалық өзгерістермен және жыл ішінде жауын-шашын айлар бойы әртүрлі, булану процесі өте интенсивті мінезделеді. Массивтің солтүстік жағы құрғақ агроклиматтық ауданда орналасқан. Эффективті температуралар қосындысы 34000-39000С құрайды, ГТС 0,25-0,31. Жауын-шашын қосындысы 45...145мм. Жыл ішінде 30℅-дан аз салыстырмалы ауаның ылғалдылығы 160-170 күнді құрайды. Құрғақ жел қайталанып тұратындығы 120-140 күн. Аяздар сәуір айының екінші жартысында-мамыр айының басында жоғалады. Күздің күні аяздар қыркүйек айының соіында, желтоқсан айының басында басталады. Аязсыз ұзақтылық ауада 140...180 күн, топырақ бетінде 125...165 күн. Көктемгі және күзгі күндердің ұзақтылығы шамамен 45...50 күн. Жер бетінде қардың тұрақты жатуы желтоқсанның бірінші жартысында басталып65-96 күннен кейін кетеді. Орташа шамамен алғанда ең үлкен қардың қалыңдығы 10-25мм. Қардағы судың құрамы 15-25мм құрайды. Аяздар 390-400С-ға дейін жетеді. Жердің қату тереңдігі 80 см-ге дейін жетеді.
Күрті массивінің орталық жағы құрғақ ыстық агроклиматтық ауданда орналасқан. Эффективті температуралар қосындысы 35000-37000С маңында болады және ГТК 0,3-0,5. Жылдық жауын-шашын қосындысы 200-300мм. Ауаның ылғалдылығы 30℅-дан аз 120-140 күнді құрайды. Жыл ішінде екпінділігі әр түрлі құрғақ жел 110-130 күн тұрады, өте қатты 20-30 күндей тұрады.Оның бағыты батыстан-шығысқа қарай тұрақты қардың жату мезгілі-желтоқсанның бірінші жартысынан бастап 60-90 күн бойы жатады. 54-57 күн ішінде күн жылып қар ериді
Күрті массивінің орталық жағы құрғақ ыстық агроклиматтық ауданда орналасқан. Эффективті температуралар қосындысы 35000-37000С маңында болады және ГТК 0,3-0,5. Жылдық жауын-шашын қосындысы 200-300мм. Ауаның ылғалдылығы 30℅-дан аз 120-140 күнді құрайды. Жыл ішінде екпінділігі әр түрлі құрғақ жел 110-130 күн тұрады, өте қатты 20-30 күндей тұрады.Оның бағыты батыстан-шығысқа қарай тұрақты қардың жату мезгілі-желтоқсанның бірінші жартысынан бастап 60-90 күн бойы жатады. 54-57 күн ішінде күн жылып қар ериді
1. Лапшенков В.С. «Курсовое и дипломное проектирование по гидротехническим сооружениям» Москва «Агропромиздат», 1989 жыл
2. Кириенко И.И., Химерик Ю.А. «Гидротехнические сооружения», «Проектирование и расчеты» Киев, «Вища школа» 1987 ж.
3. Волков М.М. «Проектирование гидротехнических сооружений» Москва «Колос» 1977 ж.
4. «Типовой проект 820-210» «УкрГипроводхоз» менемест орындалған, Киев, 1977 ж.
5. Аверьянов С.Ф. «Практикум по сельскохозяйственным мелиорациям», Москва «Колос», 1984 ж.
6. Железняков Г.В. «Гидрология, гидрометрия и регулирование стока», Москва «Колос», 1984 ж.
7. Яшнецкий В.Г. «Организация и технология гидромелиоративных работ» Москва, «Агропромиздат», 1986 ж.
8. Глухова Н.К. «ЕАиР», сборник Е.Г. вып.1
9. Авакан А.Б. «Водохранилища мира» Москва, «Колос», 1981 ж.
10. Брусинцев В.Ф. «Охрана труда», Москва, «Колос», 1981 ж.
11. Николаев Н.С. «Гражданская оборона на объектах агропромышленного комплекса», Москва, «Агропромиздат», 1980 ж.
12. Розанов Н.П. «Гидротехнические сооружения», Москва, «Агропромиздат», 1985 ж.
2. Кириенко И.И., Химерик Ю.А. «Гидротехнические сооружения», «Проектирование и расчеты» Киев, «Вища школа» 1987 ж.
3. Волков М.М. «Проектирование гидротехнических сооружений» Москва «Колос» 1977 ж.
4. «Типовой проект 820-210» «УкрГипроводхоз» менемест орындалған, Киев, 1977 ж.
5. Аверьянов С.Ф. «Практикум по сельскохозяйственным мелиорациям», Москва «Колос», 1984 ж.
6. Железняков Г.В. «Гидрология, гидрометрия и регулирование стока», Москва «Колос», 1984 ж.
7. Яшнецкий В.Г. «Организация и технология гидромелиоративных работ» Москва, «Агропромиздат», 1986 ж.
8. Глухова Н.К. «ЕАиР», сборник Е.Г. вып.1
9. Авакан А.Б. «Водохранилища мира» Москва, «Колос», 1981 ж.
10. Брусинцев В.Ф. «Охрана труда», Москва, «Колос», 1981 ж.
11. Николаев Н.С. «Гражданская оборона на объектах агропромышленного комплекса», Москва, «Агропромиздат», 1980 ж.
12. Розанов Н.П. «Гидротехнические сооружения», Москва, «Агропромиздат», 1985 ж.
Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 102 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 102 бет
Таңдаулыға:
Кіріспе
Дипломдық жобаның мақсаты - Күрті өзеніндегі су қойма торабын
жобалау.
Су қойма торабы Күрті өзенінің ағынын реттеуге және ауылшаруашылық
жерлерді суармалауға арналған. Су қойма торабына грунттық плотина, бөгет,
су жібергіш, су қашыртқы кіреді.
Бөгет суару қажеттілігін қамтитын су қорын жасау үшін арналған.
Дипломдық жобада бөгеттің құрамына кіретін сушібергіш ауылшаруашылық
жерлерге су тұтыну графигіне байланысты суды жіберу үшін арналған. Су
қашыртқыш су қоймадағы көктемгі артық суларды және су қоймасын толық немесе
жартылай ағызу үшін арналған.
Бөгеттің түрін (типін) қабылдау жергілікті топографияға,
гидрогеологиялық жағдайға, құрылыс материалдардың баршылығына және т.б.
байланысты. Дипломдық жобада барлық мүмкін варианттарды қарастырып, олардың
ішінен техникалық-экономикалық салыстыру арқылы, экономикалық тиімді
вариантты қабылдаймыз. Дипломдық жобада бір текті жер бөгетін қабылдаймыз.
Бөгеттің грунтты-саздақ. Оның себебі жақын маңайда саздақ грунттық карьері
бар.
Бөгеттің беткейлері әр-түрлі. Табанына қарай құлама коэффициенті
үдейе түседі. Бөгеттің биіктігі 42,0 м. Бөгеттердің сынық түрі экономикалық
ең тиімді құрылымның кескінін қабылдауға мүмкіншілік береді.
Бөгеттің жоғары беткейін әр-түрлі әсерден қорғау үшін таспен бекітіп,
нығайту қарастырылған. Бөгеттің қырын жобалағанда – жұмысты жүргізу,
бөгетті пайдалану мәселелері қарастырылып СНИП 2.06.05-84 бойынша жолдың
категориясына байланысты бөгет қырының енін анықтаймыз. Дипломдық жобада
дренаж түрін бөгеттің типіне байланысты, климаттық жағдайға, жергілікті
құрылыс материалдардың баршылығына байланысты, және варианттарды технико-
экономикалық сараптау арқылы қабылдаймыз. Дренаж призмасын қабылдадық.
Бөгеттің табанында фильтрацияға қарсы элемент - тісті қабылдаймыз. Себебі
су өткізбейтін қабатқа дейінгі тереңдік үш метрден кем. Т 3 м.
Дипломдық жобада біріккен су жібергіш - су қашыртқы қабылдаймыз.
Құбырдың түрін тек төртбұрышты, өлшемдері есеп бойынша қабылдаймыз. Құбыр
сұйық бетоннан жасалған дайындыққа орнатылады.
Құрылымның шет жақтарын грунтпен жабу алдында ыстық битуммен
жағылады. Су жібергіш – су қашыртқының құбырының соңында суұрма құдықты
жобалаймыз. Оның мақсаты құбырдың соңындағы ағынның энергиясын баяулату.
Суұрма құдықтың өлшемдері есеппен анықталады.
Су қашыртқыны жобалағанда келесі шарттардың орындалуын қараймыз.
- бөгеттен су тасымас үшін су қашыртқы есепті максималды өтімді өткізу
қажет;
- су қашыртқының кіре берісі бөгеттің жоғары беткейін бұзбас үшін
қажетті есепті өтімді өткізу қажет;
- су қашыртқының шығатын жағы төменгі беткейдегі ағын әсер етпейтін
арақашықтықта орналасуы қажет. Судың энергиясын бәсеңдеткіш – суұрма
құдық түрін қабылдаймыз. Конструкцияның өлшемдері түсіндіретін жазбада
көрсетілген.
Су койма торабының
Паспорты
Көрсеткіштер аты Белгілеуі Көрсеткіштер
шамасы
1.Су қоймасы ФПУ 559,4м
-Көтеріңкі тежеулі деңгей
-Төменгі көлем деңгейі УМО 531,0м
-Қалыпты су деңгейі НПУ 558,4м
-НПУ-дегі көтеріңкі тереңдік Н 39м
Бірыңғай жер
2.Бөгет түрі
-бөгет қырының ұзындығы Lгр 245м
-бөгет биіктігі Нпл 42м
-бөгет қырының ені bтр 8м
-бөгеттің жоғары беткейінің құламасы m1;m2;m3; 3,5; 2,5; 2,25;
2,0
- бөгеттің төменгі беткейінің құламасы m1;m2;m3; 1,5; 2,5; 2,25;
2,0
-жоғары бьефті нығайту конструкциясы тас қаланды
-фильтрацияға қарсы құрылымдар қиыршық тас,
конструкциясы топырақ
-Кәріз кострукциясы кәріз призмасы
3.Су алғыш
Есепті өтім Q 3,7м3с
Түрі және конструкциясы құбырлы басы
шахта
Өлшемдер: hтр; bтр 1м; 2м
Барлық элементтердің құбыр еңістігі i 0,004
Башня-мұнара өлшемдері bб 5*5м
Суұрма құдықтың өлшемдері dк; lк 1,5м; 10м
Су әкетуші канал өлшемдері
табанының ені b 30м
еңістігі i 0,0008
беткей құламалары m 1,5м
құрылыс биіктігі h стр 0,9м
канал тереңдігі h к 0,86м
4.Су қашыртқы
-есепті өтім Q0,5℅ 113м3с құбырлы
басы шахталы
-су тартқы түрі
-кіру бөлігі
тесіктер ені
-транзитті бөлік:
еңістік i 0,004
ұзындық L 100м
құлама P 0,7м
-шығу бөлігі
тереңдігі dк 1,5м
ұзындығы Z к 10м
Мазмұны
Кіріспе
1. Табиғи климаттық және өндірістік-шаруашылық
жағдайды сараптау
8
1.1 Рельеф
8
1.2 Климат
8
1.3 Гидрологиялық сипаттама
9
1.3.1 Жылдық ағын
9
1.3.2 Жыл ішіндегі ағын үлестірімі
10
1.3.3 Максималды өтімдер
10
1.3.4 Тасындылар ағындысы
13
1.4 Инженерлік-геологиялық және гидро-геологиялық
жағдай сипаттамасы және бағасы
15
1. Су қойма құрылысының инженерлік-геологиялық
Сипаттамасы
15
1.4.2 Ауданның сейсмикасы
16
1.4.3 Бөгет тұстамасының инженерлік-геологиялық
жағдайы
16
1.4.4 Есепті жердің тоң тереңдігі
17
1.5 Топырақтар
17
2. Суды пайдалану, ауыл-шаруашылық дақылдардың
суғару режимі
18
2..1 Ауыл-шаруашылық дақылдарды суармалау режимі 21
2.2.3 Есепті су өтімі
24
2.3 Суару әдістері және суару техникасы
26
3. Су шаруашылық есептер
32
3.1Топографиялық сипаттама
32
3.2 Су қоймасының есебі
33
3.3 Су қоймасының лайлануы
35
3.4.1 Қабылданған су шаруашылық есеп
методикасы (әдістемесі)
37
3.4.2 Су қоймасының су беру мүмкіншілікті анықтау 37
3.4.3 Су қоймасының тексеру есебі
37
4. Гидротехникалық құрылымның есебі және жобасы 38
4.1 Жер бөгеттің жобасы
4.1.1 Бөгеттің түрін және тұстамасын қабылдау.
38
4.1.2 Бөгет қырын, еңі мен белгісін жобалау.
39
4.1.3 Бөгет беткейлерінің бекінісі және пішіні.
45
4.1.4 Кәріз, фильтрацияға қарсы элементтер
46
және бөгет денесінің табанымен, жағалаумен түйістіру 46
4.1.5 Кері сүзгі құрамын қабылдау
47
4.1.6 Бөгеттің және табанының фильтрациялық есептер 48
4.2 Су жібергіш түрін қабылдау және оның есебі
52
4.2.1 Су әкетуші магистралды каналдың есебі
54
4.2.2 Құбыр есебі
56
4.2.3 Шығу құлағы соңындағы энергия бәсеңдеткіш есебі 58
4.3 Су қашыртқының түрін қабылдау және есебі
60
4.3.1 Гидравликалық есеп
62
4.3.2 Құрылымды үйлестіру нұсқауы
64
4.3.3 Ашық су қашыртқы есебі
66
5. Жұмыс өндірісін ұйымдастыру жіне технологиясы 70
5.1 Жер бөгеттің жұмысын жүргізу
70
5.1.1 Жұмыс көлемі
70
5.1.2 Машиналарды қабылдау
71
5.1.3 Технологиялық картаны құру және сметалық есептеулер 73
5.1.4 Тармақты графикті құру
74
5.1.5 Жұмыс күшінің жылжу графигі
74
6. Қоршаған ортаны қорғау және тіршілік қауіпсіздігі
81
6.1 Қоршаған ортаны қорғау
81
6.1.1 Су қоймасының табиғатқа әсері
81
6.1.2 Су қоймасының табанын дайындау
81
6.1.3 Су қоймасының гидрохимиялық режимі және
төменгі жерлерге оның әсері
87
6.1.4 Жобадағы құрылымдардың қоршаған
ртаға әсері және экологиялық болжам
87
6.1.5 Су эрозиясын болжау және есебі
88
6.2 Өмір тіршілік қауыпсіздігі
90
6.2.1 Су қойма құрылысының қауыпсіздігі
90
6.2.2 Құрылыс алаңының санитарлы-дағдарыс қызметі 92
6.2.3 Беткейлер тұрақтылығын тексеру
93
6.2.4 Азаматтық қорғаныс. Ауылшаруашылық жерлер
радиоактивтік заландыу кезәнде атқарылатын іс-шаралар 93
7. Гидротехникалық құрылымдарды пайдалану
94
7.1 Пайдалану қызметін ұйымдастыру
94
7.2 Негізгі пайдалану-техникалық іс-шаралар
94
7.2.1 Су қоймасының торабы
94
7.2.2 Жер бөгет
95
7.2.3 Құбырлы су қашыртқы-суалғыш
95
7.2.4 Су қоймасы жұмыс режимі
96
8. Экономикалық тиімділік
8.1 Жалпы өнім және оның құны
97
8.2 Жылдық мелиоративтік шығындар
97
8.3 Мелиоративтік шығындардың бөлінуі
98
8.4 Өнімнің өзіндік құны және дақылдар бойынша пайда 99
8.5 Малшаруашылықтың жалпы өнімі, оның құны
және таза табыс
100
8.6 Еңбек шығыны және өнімділік
100
8.7 Күрделі қаражаттың экономикалық тиімділігінің
көрсеткіштері
100
Қорытынды
103
Әдебиеттер
104
1.Табиғи-климаттық және өндірістік-шаркашылық жағдайды сараптау
1.1 Рельеф
Күрті массивінің рельефі масштабы 1:500 генпланда көрсетілген. Аймақтың
рельефі күрделі. Микрорельеф және рельеф орта күрделі. Күрті өзенінің
жағалық рельефі кейбір жерлерде сайлы. Орташа еңістік 0,001-0,010 маңында,
Массив рельефі беттік өзіндік еркін суғару түрін қабылдауға мүмкіншілік
береді.
1.2 Климат.
Алматы облысының климаты өте үлкен тампературалық өзгерістермен және
жыл ішінде жауын-шашын айлар бойы әртүрлі, булану процесі өте интенсивті
мінезделеді. Массивтің солтүстік жағы құрғақ агроклиматтық ауданда
орналасқан. Эффективті температуралар қосындысы 34000-39000С құрайды, ГТС
0,25-0,31. Жауын-шашын қосындысы 45...145мм. Жыл ішінде 30℅-дан аз
салыстырмалы ауаның ылғалдылығы 160-170 күнді құрайды. Құрғақ жел
қайталанып тұратындығы 120-140 күн. Аяздар сәуір айының екінші жартысында-
мамыр айының басында жоғалады. Күздің күні аяздар қыркүйек айының соіында,
желтоқсан айының басында басталады. Аязсыз ұзақтылық ауада 140...180 күн,
топырақ бетінде 125...165 күн. Көктемгі және күзгі күндердің ұзақтылығы
шамамен 45...50 күн. Жер бетінде қардың тұрақты жатуы желтоқсанның бірінші
жартысында басталып65-96 күннен кейін кетеді. Орташа шамамен алғанда ең
үлкен қардың қалыңдығы 10-25мм. Қардағы судың құрамы 15-25мм құрайды.
Аяздар 390-400С-ға дейін жетеді. Жердің қату тереңдігі 80 см-ге дейін
жетеді.
Күрті массивінің орталық жағы құрғақ ыстық агроклиматтық ауданда
орналасқан. Эффективті температуралар қосындысы 35000-37000С маңында болады
және ГТК 0,3-0,5. Жылдық жауын-шашын қосындысы 200-300мм. Ауаның
ылғалдылығы 30℅-дан аз 120-140 күнді құрайды. Жыл ішінде екпінділігі әр
түрлі құрғақ жел 110-130 күн тұрады, өте қатты 20-30 күндей тұрады.Оның
бағыты батыстан-шығысқа қарай тұрақты қардың жату мезгілі-желтоқсанның
бірінші жартысынан бастап 60-90 күн бойы жатады. 54-57 күн ішінде күн жылып
қар ериді.Күрті массивінің таулы аймағы тау бөктерінде құрғақ агроклиматтық
ауданында орналасқан. Эффективті температуралар қосындысы 30000-35000.Жыл
бойы жауатын жауын-шашын 300-400мм құрайды. Жыл ішінде ауаның ылғалдылығы
өте төмен күндер 120-130 күн, құрғақ жел 90-100 күн тұрады, оның ішінде 10
күн өте қатты тұрады. Тұрақты қар жер бетінде желтоқсанның бірінші
жартысында түсіп, 60-100 күннен кейін кетеді.
Ауаның шеткі оңтүстік бөлігі таулы баяу агроклиматтық ауданда
орналасқан. Эффективті температуралар қосындысы 30000С шамасында, жауын-
шашын қосындысы 170мм, жылдық 450-500мм. Тұрақты қардың жер бетінде жатуы
қараша айының ІІІ декадасында немесе желтоқсан айының І декадасында
түседі.Қардың қалыңдығы 20-70мм. Қардағы судың құрамы 80-120мм. Қардың
жерде жату мерзімі 180 күн. Тегіс қардағы ауаның шамасы 320-370С, төменгі
жерлерінде 320-420С. Күн жылыған кездерде және қатты жел тұрған кездерде
жер беті қардан босайды.
1.3 Гидрологиялық сипаттама
1.3.1 Жылдық ағын
Күрті өзенінің жылдық ағынының есепті гидрологиялық мінездемесі
өзеннің 25 жылдық бақылау мәліметтері арқылы анықталады. Гидрологиялық
мінездеменің эмпирикалық жылдық ауытқу мүмкіншілігі мына формуламен
анықталады
Pm=. 100℅
(1.1)
мұнда m- тәртібі бойынша орналасқан гидрологиялық мінездеменің қатарлық
саны
n- қатардағы мүшелер саны
Q- көпжылдық орташа мөлшерінің орналасуының аналитиклық қисығының
параметрлері, Сv- вариация коэффициенті және Сs-ассиметрия коэффициенті ең
үлкен шындыққа ұқсастық әдісі бойынша анықталады.
λ2және λ3 статистикалар байланысы мына формуламен анықталады
; ; (1.2)
мұнда Qi-су өтімінің табиғи шамасы, м3с
Qf-су өтімінің орташа арифметикалық шамасы, м3с
Q гидрометриялық бақылау жылдар санына байланысты анықталады
;
(1.4)
Берілген мәліметтерді пайдаланып анықтаймыз:
Qорт=1,43 м3с; λ2=-0,1488; λ3 =0,1477 анықталған λ2 және λ3 ;
Qорт=1,43 м3с, мәліметтерді пайдаланып номограммалар бойынша есепті Сv
және Сs –ті анықтаймыз.
Сv=0,48; Сs =2,1; Сv=0,92;
Жылдық ауытқу мүмкіншілігінің эмпирикалық қисығын экстраполяциялау үшін
үш параметрлі гамма-ауытқуын пайдаланамыз.әр түрлі. Берілген
қамтамасыздықтық берілген су өтімдері:
Q50%=1,32 м3с; W=41,6 млн. м3
Q75%=0,93 м3с; W =29,36 млн. м3
Q85%=0,75 м3с; W =23,7 млн. м3
Q95%=0,52 м3с; W =16,4 млн. м3
1.3.2 Жыл ішіндегі ағымның үлестірімі
Поверхностные воды Южного Казахстана монографиясында көп сулы, орта,
аз сулы жылдарға байланысты есепті ағымның үлестірімі (% жылдыққа
қарағанда) берілген, 25,50,75,95% қамтамасыздықтарға сәйкес. Салыстырмалы
жылдық ағымның үлестірімінен сәйкес орта айлық өтімдерге ауыстыру үшін
келесі кестеде көрсетілген қатысты айлық ағым мөлшерлері қажет.
Кесте-1.2
Күрті өзенінің жылдық ағымының үлестірімі
І
0,44
0,36
0,29 0,66 1,10 2,33 1,48 2,14 2,13 0,14
1968 1.24 3,00 2,09 1,09 1,1881 1,295 2,9
1 2 3 4 5 6 7 8
1969 0.93 2,87 2,00 1,00 1,000 1,000 5,1
1970 1.80 2,78 1,94 0,94 0,0883 0,830 8,6
1971 0.82 2,42 1,69 0,69 0,476 0,328 11,4
1972 1.58 2,22 1,50 0,55 0,302 0,1663 14,3
1973 1.61 2,08 1,45 0,45 0,202 0,091 17,1
1974 0.64 2,03 1,41 0,41 0,168 0,068 20,0
1975 0.67 1,83 1,26 0,28 0,018 0,022 22,9
1976 2.42 1,82 1,27 0,27 0,073 0,0196 25,7
1977 1.49 1,81 1,26 0,26 0,067 0,0175 28,6
1978 1.0 1,80 1,25 0,25 0,062 0,0153 31,4
1979 1.15 1,61 1,12 0,12 0,014 0,0017 34,3
1980 0.98 1,58 1,10 0,10 0,010 0,001 37,1
1981 0.3 1,49 1,04 0,04 0,001 0,000 40,0
1982 3,0 1,47 1,02 0,02 0,0002 0,000 42,9
1983 2,87 1,37 0,95 -0,05 0,0025 0,000 45,7
1984 1,81 1,36 0,95 -0,05 0,0025 0,000 48,6
1985 1,10 1,24 0,86 -0,14 0,0196 -0,0027 51,4
1986 0,45 1,19 0,83 -0,17 0,0289 -0,0049 54,3
1987 1,47 1,16 0,81 -0,19 0,0361 -0,0068 57,1
1988 2,22 1,15 0,80 -0,20 0,040 -0,0080 60,0
1989 2,03 1,14 0,19 -0,21 0,044 -0,0092 62,9
1990 1,83 1,10 0,11 -0,23 0,053 -0,021 65,7
1991 1,82 1,00 0,10 -0,70 0,090 -0,027 68,6
1992 1,3 0,98 0,68 0,32 0,102 -0,032 71,4
Σ=28,034Σ=13,041
Ұзын-Ағаш ст. Күрті өзенінің ортажылдық су өтімінің қамтамасыздық
қисығының есебі
Жылдар Q max Қатар Жыл Qmax lgKKilgKi
м3с лық дар төменде i
номер у
тәртібі
бойынша
1 2 3 4 5 6 7 8
1976 0,26 1982 2,2 0,41 6,47 29,92 5,6
1977 0,59 1983 0,67 1,96 0,96 0,92 11,1
1978 0,055 1977 0,59 1,74 0,74 0,55 16,7
1979 0,46 1979 0,46 1,35 0,35 0,12 22,2
1980 0,28 1991 0,44 1,29 0,29 0,01 27,8
1981 0,050 1980 0,28 0,86 -0,18 0,03 33,3
1982 2,2 1976 0,26 0,16 -0,24 0,06 38,9
1983 0,67 1992 0,15 0,44 -0,56 0,31 44,4
1984 0,09 1987 0,14 0,40 -0,60 0,36 50,0
1985 0,13 1985 0,13 0,38 -0,62 0,71 55,6
1 2 3 4 5 6 7 8
1986 0,084 1988 0,12 0,35 -0,65 0,42 61,1
1987 0,14 1984 0,09 0,26 -0,74 0,55 66,7
1988 0,12 1990 0,073 0,20 -0,80 0,64 72,2
1989 0,073 1989 0,073 0,20 -0,80 0,64 77,8
1990 0,73 1978 0,055 0,10 -0,84 0,71 83,3
1991 0,44 1981 0,050 0,15 -0,85 0,72 88,9
1992 0,15 1986 0,024 0,07 -0,93 0,86 94,4
Σ=5,805 Σ=37,27
кгс;
Есепті берілген қамтамасыздықты су өтімдері:
Q50%=1,32 м3с=41,6 млн. м3
Q75%=0,93 м3с=29,36 млн. м3
Q85%=0,75 м3с=23,7 млн. м3
Q95%=0,52 м3с=16,4 млн. м3
1.4 Инженерлік-геологиялық және гидргеологиялық жағдай
1.4.1 Су қойма құрылысының инженерлі-геологиялық сипаттамасы.
1995-1996 жылдары КазГипроводхоз институтының зерттеу жұмыстары
нәтижесі бойынша су қоймасының құру учаскесінің инженерлік-геологиялық және
гидрогеологиялық жағдайы тыңғылықты толық мәліметтер бар. Зерттеу нәтижесі
бойынша өзен арнасы және жайылмасы жұмыр тастардан, шағалды тастардан және
шағалды құмдардан құралған. Өзеннің жайылма террасы 5...40м ені сазды
топырақ толтырғыштан жаралған, құралу қабаты 1...1,5м.
Күрті өзенінің бірінші жайылма террассасы жер бетінен 20...80см-ден 1м
дейінгі қабатқа дейін барлық аңғарында қызыл саздақ майда ұсақ топырақ
линзалармен құралған. Төменде 3...4,5м шағалды-тасты қабаты жатыр. Грунт
сулары 1...1,5м тереңдікте жатыр. Екінші жайылма бетіндегі террасса барлық
жерде жайылған және 2...3,5м терідікке дейін саздақтан тұрады, одан төмен
5...8м тереңдікке дейін шағалды-тас жатыр. Екінші жайылма төбесіндегі
террасса қабаты 7...10м. Оның табанында скалдық палеозойлық породалар
жатыр. Террасса маңында грунт сулары 4...5м тереңдікте жатыр. Еңістігі
өзенге қарай және аңғар бойымен. Шағалды-тас фильтрация коэффициенті 13,5
мсут.
Бөктердегі деллювий-проллювий құрағыштың кескіні дресвалық және
дресвалық-қиыршық таспен және саздық толтырғыштармен мінезделеді. Олардың
қабаты 0,5м ден 10...12м-ге дейін.Олардың табанында скалдық палеозой
породалары, топырақ, алеврит, известняктар жатыр.
Проллювий-делювий құраушылар өте төмен фильтрациялық қасиеттермен
мінезделеді. Бұл жағдай су қоймасын құруға өте қолайлы. Себебі қоймадан
фильтрациялық шығынды азайтады. Скалдық породалар кейбәр жерлерде жер
бетіне шығып жатады. Фильтрацияның үлесті шамасы жоалы Н=30м. Жалпы грунт
ағын өтімі табиғи жағдайда белгіленген қойма тұстамасында формуламен
анықталады:
(1.9)
мұнда К-фильтрация коэффициенті, мсут;
У-грунт ағынның еңістігі
-грунт ағынның қима ауданы, м2;
Скалдың табанын саздақпен толтырғанмен, қойманы сумен толтырғанда
скалдың табанының ағыны үлкейіп, Күрті өзенінің арнасына шығуы мүмкін.
Қойманың жалпы фильтрациялық шығыны 1115мың.м3жыл құрайды.
1.4.2 Ауданның сейсмикасы
Жобаланудағы құрылыс Алматы облысы Жамбыл ауданындағы, Алматы қаласынан
150км солтүстік батыста орналасқан.
ТМД территорияларының сейсмикалық нормаларына және ТМДсейсмикалық
аудандарда орналасқан елді-мекендер тізбегіне сәйкес жобаланудағы құрылыс 8
баллды ауданда орналасқан.
1.4.3 Бөгет тұстамасының инженерлік-геологиялық жағдайы.
Бөгеттің тұстамасы симметрия пішінді. Арнаның сол жағалауы тік жар,
скалды, төбе жағында 50м жуық дресвалық қабатпен жабылған. Оң жағы
көлбеулеу және екі сатылы болып келеді. Бірінші сатының биіктігі
6м,екіншінің – 20м жуық. Тұстама маңында аңғар жағасы ордовин породалардан
құралған, ал табаны четверттік құрылымдардан жаралған. Геологиялық жағынан
ордовик породалар қалыңдығы 60м қатты тығыз құмдақтан құралған. Құмдақ
түстері әр-түрлі. Сол жағалауда жасыл-сұр түйірлігі әр-түрлі кварцталған
қатты тығыз құмдақ, арасында құрамында кальцит кездеседі. Оң жағы қызыл
түсті әр-түйірлі қатты тығыз құмдақтан құралған.30м терңдікке дейін
жарықшақтары бар. Жоғары бьефке қарай құмдақтың құлау бұрышы 200 –дан 400
дейін. Төрттік ширектік Күрті өзені аллювий жынысты және беткейлерінің
деллювий-пролювий жынысты. Өзен арнасы және 1-ші жайылмадан жоғары
террассасы малта тасты-құмдақтан және жұмыр-тасты құмдақтан жаралған.
Олардың бетінде қалыңдығы жұқа (1...1,5м дейін) саздақ, құмдақ және малта
тас қоспалармен, 2-ші жайылма бетіндегі террасса да құмдақты жыныстардан
құралған. Бетінде 4...5м жуық.
Беткейдің төрттік ширектік жыныстары-лесс сары-сұр саздақтардан және
ағашты қиыршық тас грунттардан жаралған. Ағашты қиыршық тас және қоспа
саздақ, құм қалыңдығы 7...11м дейін жетеді. Грунт сулары 1...6м тереңдіктен
шығып жатыр. Грунт суларының минералдық құрамы 0,5...0,7гл. Күрті өзенінің
суының минералдық құрамы 0,458 гл. Судың химиялық құрамы-сульфатты-
гидрокарбонатты. Жалпы қаттылығы 10...25 мгэкв.л су тығыздығы орташа
бетонға қарағанда сульфатты агрессиялы.
Беткейлердің төрттік ширектік деллювий-пролювий құмдақтары сары-сұр
түсті, құрғақ, қатты. Аллювий құмдақтар (осадка) отыру қабәлеті бар.
І және ІІ жайылма бетіндегі террасса жыныстарының түсі сұр түсті,
ылғалды, физикалық-механикалық қасиеттері ұқсас. Барлық құмдақтың үш түрі
де тұзсыз, жеңіл және орташа еритін тұздар құрамы 1% аспайды.
Күрті өзенінің жағасында орналасқан ағашты қиыршық тас грунттарэрозия
әсерінен тас жыныстардан пайда болған. Құрамында құмдақ бар. Зерттелген қор
проллювий лесс отыратын құрамында 2...3% аспайтын құм-малта тасы бар,
құмдақ..
1.4.4 Грунттың есепті мезгілдік тоң тереңдігі.
Қалыпты тоң тереңдігін анықтайтын формула:
, м;
(1.10)
мұнда: Күрті массивіндегі қыстық орта айлық 00-ден төмен
абсолюттік температуралар қосындысы; 0С
Н0-тең тоң тереңдігі,(грунт түріне байланысты)
=22,30С қабылдаймыз.
Н0=34 - құмдақ грунттарға
НН=34м
Есепті мезгілдік грунттың тоң тереңдігі:
, м;
Мұнда mt - құрылымның жылыту әсері.
mt = 1.1 деп қабылдаймыз.
Н=1.1*1.61=1,77м.
1.5 Топырақтар.
Су қоймасының құрылыс учаскесіндегі топырақ түрлерінің әртүрлілігіне
байланысты механикалық құрамына, топырақ арасындағы байланысына, грунт
суларының орналасу тереңдігіне қарай топтарға іріктелген:
І топ – сапасы орташа топырақ. Бұл топқа таулы, орта скалды (тасты), аз
және орта саздақ, аллювиалды. Гумустың құрамы1,2...1,48%.
ІІ топ – егінге жарамсыз жерлер. Бұл топқа қиыршық тасты және скалды
(тасты) беткейлер жерлері. Топырақ құрамында қоректі заттары аз, орта
сапалы, ПСП қабаты 15...25см.
1. Ауыл шаруашылық өндіріс және мелиорация әдісі.
2.1. Суармалы жерлердің қазіргі және жобадағы пайдалану.
Массив аймағындағы суармалы жерлер Алматы қаласының солтүстік батысында
150-180км қашықтықта орналасқан және Күрті өзенінен шағын аумақты алып
солтүстік-батысқа 70-80км Жамбыл облысы жерлеріне жетпей, Бозой шатқалына
дейін жетеді.
-Күрті массивінде усадьбалар жобалануда, бөлімшелері суармалы жерлерде
орналасқан. Суармалы жерлер және магистралды каналдың барына байланысты
суармалы жерлерді кеңейтіп, көгалдандыру, жаңа бақтар және гүлдендіру
жобалануда.
-Дақылдар егілетін суармалы жерлерді тиімді пайдалануы үшін елді-
мекендер жақын орналасқан.
-Елді мекендердің өндірістік жалпы бағыты: малшаруашылық, жүнді-етті,
сүтті.
Массивтің суармалы жерлер ауданы 14,2 мың га.
Шаруашылық тапсырма бойынша егінді жерлердің ауданын ұлғайту көзделген.
Өнімділігін арттыру үшін жерлерді тиімді пайдалану арқылы шешілмек
және шаруашылық, жүн-етті, сүт-етті бағыттардың тиімділігін арттыру
көзделген.
2. Суды пайдалану, ауыл шаруашылық дақылдардың суағару режимі және
есепті өтімдер.
Су қоймасы Бозой тоғайша маңындағы жерлерді суландыру үшін және жаңа
жерлерді игеру үшін , лоарды мал шаруашылықпен айналысу үшін жобалануда.
Жобада қазіргі кезде бар және жаңа пайда болатын шаруашылықтардағы ауыл
шаруашылық дақылдардың пайызы белгіленеді.
Дақылдардың суғару режимі ғылыми-зерттеу (КазНИИВХ) институтының
мәліметтері арқылы белгіленеді.
Көрсетілген кестедегі мәліметтер бойынша суғару бруттасы суармалы мың
гектар жер үшін 7,36 млн.м3 құрайды.
Су қоймасының есепті пайдалы суды пайдалану көлемі 104,85 млн.м3 ұшін
Күрті массиві бойынша 14,2 млн.га суармалы жерлерді құрайды, олардың ішінде
400 га жерлер бау-бақша және жүзімдікке арналған, ал басқа жерлер пайыз
бойынша орналастыратын дақылдар үшін.
Суармалы жерлерді көбейту үшін және жүйенің пайдалану әсер
коэффициентін (ПӘК) арттыру үшін суды пайдалану графигін түзету
жоспарланған, себебі кейбір мезгілдерде суды пайдалану есептіге қарағанда
аздау.
Бұл дұрыс суармалы жерлер санын азайтып, оның орнына суару нормасы
1700м3 бір гектарға көлдете суармалау әдісі пайдалану жоспарланған. Мұндай
есеп екі вариант жолы қарастырылып кестеге түсірілген. Су қоймасының есебі
ауданы 14,2 мың га суармалы жер үшін негізгі вариант қабылданған.
2.1 кесте
Күрті массиві бойынша 1 мың га жер үшін суды пайдалану есебі.
Айлар Декада Гидромодуль ПӘК Гидромодуль 1мың га суды
графигінің rk графигінің пайдалану
орташа орташа брутто
ординатасы ординатасы
нетто q лс брутто
1га үшін
1 - - - - -
ІІІ 2 - - - - -
3 0,218 0,443 0,840 0,40 0,380
1 0,430 0,801 0,888 0,634 0,544
ІV 2 0,265 0,542 0,890 0,454 0,389
3 0,225 0,460 0,853 0,411 0,354
1 0,196 0,401 0,822 0,388 0,328
V 2 0,196 0,401 0,822 0,388 0,328
3 0,276 0,561 0,902 0,407 0,437
1 0,405 0,953 0,998 0,679 0,580
VІ 2 0,472 0,962 0,891 0,688 0,587
3 0,477 0,960 0,890 0,687 0,587
1 0,455 0,933 0,891 0,662 0,570
VІІ 2 0,490 1,00 0,810 0,701 0,605
3 0,338 0,692 0,940 0,532 0,540
1 0,382 0,781 0,969 0,581 0,501
VІІІ 2 0,196 0,403 0,822 0,389 0,328
3 0,196 0,407 0,822 0,388 0,361
ІХ 1 0,196 0,402 0,820 0,381 0,328
Σ=7,36
2.2 Кесте
Күрті массиві жерлерінің екі вариант бойынша суды пайдалану есебі
Айлар Декада Дұрыс Дұрыс Дұрыс суармалыДұрыс суармалы
суармалы суармалы 13мың га 12мың га және
1мың га суды14,2мың га жерлер үшін 6130га лиманды
пайдалану жерлер үшін және 2900га жерлерді суармалау
брутто суды лиманды үшін суды
млн. м3 пайдалану суармалау үшінпайдалану 8млн. м3
млн. м3 суды пайдалану
1 2 3 4 5 6
ІІІ 3 0,380 5,40 5,55 6,48
1 0,544 7,72 7,07 6,53
ІV 2 0,389 5,52 5,55 6,48
3 0,354 5,03 5,55 6,48
1 0,328 4,65 5,55 6,48
V 2 0,328 4,65 5,55 6,48
3 0,437 5,21 5,55 6,48
1 0,580 8,25 7,54 6,96
VІ 2 0,587 8,35 7,63 7,04
3 0,587 8,35 7,63 7,04
1 0,570 8,10 7,41 6,84
VІІ 2 0,605 8,59 7,86 7,26
3 0,504 7,15 6,55 6,05
1 0,501 7,11 6,51 6,01
VІІІ 2 0,328 4,65 4,26 3,94
3 0,361 5,12 4,69 4,33
ІХ 1 0,328 4,65 4,26 3,94
Σ=104,85 Σ=104,84 Σ=104,83
2.2 Кестенің мәліметтері бойынша 2.1 суретте көрсетілген суды пайдалану
графигін тұрғызамыз.
2.3 Кесте
Жүйенің пайдалы әсер коэффициентін арттыру үшін суармалаудың екі
варианты
Дұрыс суармалау жерлер Лиманды Орташа ПӘК Жалпы аудан
ауданы мың. га суармалау мың. га
жерлер ауданы
мың. га
14,2 0 0,81 14,2
13,0 2,9 0,82 15,9
12,0 6,13 0,85 18,13
Күрті өзенінің өтімімен салыстырғанда қазіргі жалпы су тұтыну
жағдайының жеткіліксіздігі білінеді. Яғни суармалы жерлердің сумен қамтуы
нашар.
Суармалы жерлердің сумен аз қамтамасыз етуі сол жерлердің басым ауданы
жарық күн кезінде өзеннің су қорын толық пайдалану мүмкін еместігі. Егңндң
жерлерді толық сумен қамту үшін өзен ағынын су қоймасын салып реттеу арқылы
болады. Су қоймасында егінге керек емес кездердегі суды жинап су қоры
жасалады.
2.1 Ауыл шаруашылық дақылдарды суармалау режимі. Ауыспалы егістікті
қабылдау.
Шаруашылықтың негізгі бағытына байланысты, топырақ-мелиорациялық
жағдайды, қарастырылып жатқан 530,8га геінді жердің климат, жауын-шашын
мәселелерін ескере отырып 8 танапты ауыспалы егістік түрін қабылдаймыз.
1. Жаздық бидай + жоңышқа
2. Жоңышқа
3. Жоңышқа
4. Қант қызылшасы
5. Күздік бидай
6. Қант қызылшасы
7. Қант қызылшасы
8. Дәндік жүгері
Қабылданған ауыспалы егістік түріне байланысты дақылдардың ауданы және
құрамы келесі кестеде көрсетілген.
2..4 Кесте
Дақылдардың ауданы және пайдалық құрамы
пп Дақылдар Аудан
Пайлық құрамы га
1 Қант қызылшасы 0,375 199,05
2 Жоңышқа 0,25 132,7
3 Күздік бидай 0,125 66,35
4 Дәндік жүгері 0,125 66,35
5 Жаздық 0,125 66,35
бидай+жоңышқа
Дақылдардың суды тұтыну режимі (КазНИИВХ) Қазан су шаруашылық
институтының ұсынысы бойынша қабылданған. Қарастырылып жатқан аумақ
ылғалдылығы бойынша оңтүстік аймаққа кіреді.Ылғалдығы жағынан жер өте
құрғақ сол себептен сумен тұтынуы жағынан 95% қамтамасыздығы бойынша
есептейміз. Дақылдардың суармалау қалыбы келесі формуламен есептеледі.
(2.1)
Мұнда М-суармалау қалыбы, нетто; м3га
Еv-қарастырылып жатқан мезгілдегі суды тұтыну мұлшері,
м3га
Wn-вегетация алдындағы топырақтағы ылғал қоры , м3га
Рв- вегетация кезіндегі жауын-шашын мөлшері, мм
Ауыл шаруашылық дақылдардың жалпы су тұтыну мөлшері мына формуламен
анықталады:
, мм
, м
(2.2)
Мұнда Кб және Кб – су тұтыну биологиялық коэффициенттері;
Σd- Есерті мезгілдегі ауаның орта тәулік бойынша ылғалдылық
дефиценттерінің (жеткіліксіздік) қосындысы
К0 және К0 – микроклимат коэффициенттері
Е- Н.Н Иванов формуласы бойынша анықталатын бір бойлық
булану
Е=0,0018(25+t)2(100-а), мм
(2.3)
Вегетация басындағы топырақтағы ылғал қоры агрометеостанциялар және
ауыл-шаруашылық тәжірибе станцияларының мәліметтері арқылы қабылданады
немесе вегетация мезгінен басқа кездердегі жауын-шашын мөлшеріне байланысты
анықталады
(2.4)
Мұнда ΣPН-вегетациялық емес кезеңдегі жауын-шашын мөлшері, мм;
μ- вегетация алдындағы кезеңдегі топырақта жауын-шашынның
сақталу және толтырылу коэффициенті
Жобада дақылдардың суармалау қалыбы қамтамасыздығы 95% КазНИИВХ ұсынысы
бойынша қабылданған:
1. Қант қызылшасы - 5300 м3га
2. Жоңышқа – 6500 м3га
3. Күздік бидай – 2660 м3га0
4. Дәндік жүгері – 4500 м3га
5. Жаздық бидай + жоңышқа – 3100 м3га
Қабылданған дақылдардың суармалау қалыбын қабылдағанда топырақ
мелиоративтік жағдайы ескерілген
МП.Н.= ; м3га
(2.5)
Мұнда МП.Н. – суармалы жерлердің мелиоративтік жақсы жағдайына
ыңғайланған суармалау қалыбы, м3га
М- жақсы гидрогеологиялық жіне топырақ мелиоративтік
жағдайдағы суармалау қалыбы, м3га
Еv-жалпы су тұтыну, м3га
Кr- ауылшаруашылық дақылдардың су тұтынуына грунт
суларының қатысуын ескеретін коэффициент;
Кс- грунт суларының пайдаланудың мүмкіндік шегін
ескеретін коэффициент;
Км- жердің тұздалуын ескеретін коэффициент.
Кr, Кс, Км- коэффициенттер мөлшерін КазНИИВХ ұсыны бойынша қабылдаймыз.
2.5 Кесте
Күрті массивінің метеорологиялық мәліметтері
Айлар І ІІ ІІІ ІV
Мамыр маусым шілде
Ωн Ωср ΔV V
ағын-минус1-вариант 2-вариант
су беру
Ара қашықтық 10 20 30 40 50
Биіктік 12,8 11 9 6,6 2,1
1 және 3 бөліктер арқылы өтетін жалпы фильтрациялық өтім
Бөгет денесі арқылы және табаны арқылы өтетін өтім
Q1+Q3+Q2=46.3+90.7=137м3тәулік
4.2 Су жібергіш түрін қабылдау және оның есебі
Су қоймасының бөгетіндегі су жібергішті төменгі бьефке суармалау
қажеттігі үшін, өндірістік және әлеуметтік сумен қамтамасыздандыру үшін,
және бір мезгілде суқойманы судан босату үшін жобалайды. Су торабын құру
мезетінде құрылыс суды өткізу үшін пайдаланылады. Су торабында орналасуына
байланысты су жібергіш екі түрге бөлінеді.; бөгет денесінде орналасқан су
жібергіш және бөгеттен тыс жағада орналасқан су жібергіш. Бөгет денесінде
орналасқан су жібергіш- құбырлық су жібергіштер, ал екінші түріне
туннельды, сонымен қатар төмен тегеуірінде орналастыратын ашық түрі жатады.
Су жібергіш тағыда башнялы жіне башнясыз, басқару камералары болады.
Гидромелиоративтік құрылыс жағдайда жергілікті материалдардан құралатын
бөгеттерде темір бетон галереялы су жібергіштер орнатылады.
Су жібергігтер жұмыс істеу жөнінен тұрақты және уақытша жұмыс істейтің су
жібергіш түрлері болады. Тұрақты жұмыс істейтің су жібергіштер төменгі
бьефке су жіберу үшін екі құбырлардан кем болмауы керек. Себебі ремонт
жұмыстары жүргізілу ескеріледі. Су жібергіштер екі затвордан тұрады; біреуі-
қосымша, екінші жұмысшы. Затворлар негізінде су жібергіштер басында
орналасады. Себебі су жібергішті пайдалану кезінде текусеру және ремонт
жұмыстарын жүргізу үшін. Бірақ затворлар су жібергіштің ортасында және
сонында орналасуы мүмкін. Жалпы затворлардың су жібергіштің қандай жерінде
орналастыру сұрағы өте маңызды, оны техника-экономикалық сараптама арқылы
қабылдайды. Су жібергіш башнясын планда төрт бұрыш түрін қабылдайды,
қабырғалар қалындығы төменнен жоғарыға қарай жұқара келеді. Оның қалындығы
0.2...0.25м. Башняның статикғалық тұрақтығын ескру керек.
Башня ішіндегі су темір-бетон галереялар немесе темір құбырлар арқылы
тасымалданады. Галерея немесе құбырлар арнайы тіреулерде орнығады.
Жауаптылығы аз құбырларда галерея және құбырлар нығыздалған грунтқа
орнатылып, сырты нығыздалған толтырғышпен толтырылады. Құбыр сырты
коррозияға қарсы материалмен жабдықталады. Башня сыртын және галерея сыртын
гидроизоляциялық жабылма жасалады. Галерея ұзындығы бойынша буындалып
15...20м түйістіру шовы жасалады. Пайдалану кезінде суды жіберу жөнінде су
жібергіштерді екі түрге бөлуге болады; Бірінші түрінде басқару башняда
орналастыратын, жіберетін өтімді реттейтін жазық немесе сегментті
затворлар; Екінші – метал құбырда орналастыратын конусты затворлар.
Құрылыс кезінде суды өткізу реттегішсіз ұйымдастырылады. Су жібергіштің
тұрақты және бірқалыпты режимде жұмыс істейтін конусты затворлы су жібергіш
түрі тиімді. Бірақ конус затворлы су жібергіш затвор және құбырдың
диаметірінің кішілігіне байланысты. Өткізу қабілеті төмен суқоймасын тез
судан босату мүмкіншілігі төмен. Су жібергіштің бірінші түрі құрылыс
кезінде құрылыс өтімдерді өткізуге есептейді, сонымен жоғарғы бьефтегі су
деңгейі өте төмен болған жағдайда қақпа астынан су өткізгіш ретінде жұмыс
істеп су өткізу жөнінде өте үлкен запасы бар. Осы жағдайда маневр жасауға
қолайлы, бірақ төменгі бьефтегі арнаны бекіту жұмыстарына байланысты
қаржыны көп талап етеді. Жабық су жібергіштерде құбырларда бөліктерге
бөлуге болады. Су жібергіштер тасқын су өткізгіштерге қарағанда тұрақты
дұмыс істейді, сол себептен су беру жөнінде үзіліс болмауы керек. Үзіліс су
тұтыну графигін бұзады, ауыл-шаруашылық дақылдар өнімділігін төмендетеді,
өндірістік өнімге зиян келтіреді. Жобалаудың негізгі мақсаты- су
жібергіштердің авариялық жағдайын болдырмау, берікті және тұрақты су
жібергіштің жұмыс істеуі.
Су жібергіштердің негізгі мақсаты- көрсетілген бьефтегі су деңгейіне
байланысты қажетті суды өткізу. Осыған байланысты гидравликалық есептер
негізгі мәселелерді шешу керек;
-су жібергіштің су өткізу қабілетін анықтау;
-су өткізу жолының гидравликалық кедергісі минемалды элементтерін қабылдау,
кавитацияны болдырмау, гидродинамикалық күштерді азайту;
-өзгермелі режимде қалыптылық болмау үшін жобалайтын аэрациялық шахталар
есебі;
-Әр түрлі су деңгейде, әр-түрлі өтімді өткізу кезінде су өткізгіштегі ағын
режимін анықтау;
-ағынның әртүрлі режимі кезіндегі су жүру жолындағы су жібергіш
элементтерге (жабдық, затвор, бөлу қабырғалары, бычактарға т.б.) әсер
есебі;
-су жібергіштің сонындағы учаскелер есебі. Бұл есепте су өткізу қабілеті,
ағынның құбырдан табиғи арнаға түйісуі, грунттар деформациясы, немесе арна
учаскесіндегі скалдық порадолардың үгітілуі қарастырылады. Бұл жағдайда
башнялы су жібергіш түрі қабылданады. Бөгет астында темір-бетон құбыр
жүргізілген. Су жібергіште затвордын екі түрі бар; жұмысшы және ремонтты.
Су жібергіш башнясы планда төрт бұрышты . Су жібергіш башнясынан темір-
бетон галереялы арқылы тасымалданады. Шовтарда фильтрацияға қарсы
құрылымдар ескерілген. Су өткізу жөнінде су жібергішті пайдалану кезінде-
башняда орналасқан жазық затворлы реттегішті.
4.2.1 Су әкетуші магистралды каналдың есебі.
Магистралды канал жер арнада, жағалары бекітусіз қабылданады. Қимасы
трапециялы, канал жолында грунт-саздақ, канал түбінің еңістігі ik=0.0008,
грунт кедір-бұжырлық коэфициенті n=0.02. Гирмкан формуласы бойынша канал
түбінің ені анықталады.
Bk=(1,2...1,4)Qв23 ,м
(4.24)
мұнда Qв –су өткізгіштің өтімі; м3с
Каналдың құлама коэфициенті m=1,5 себебі грунт саздақ . Судың тереңдігін
келесі формуламен анықтаймыз.
β=bh
(4.25)
β-коэфициент Поярков линейкасы бойынша анықтаймыз.
h 0.7
Канал түбінің ені
bk= 1,2*3,723=3,0 м
(4.24) формуласы бойынша каналдағы судың тереңдігі
һк=
Сонымен магистралды канал трапециялы қималы
Түбінің ені- вк=3,0 м
Судың тереңдігі- һк =0,86 м
Құрылыс тереңдігі һстр=һк+(0,3...0,4)
һстр=0,86+0,4=1,26 м
2. Құбыр есебі
Құбыр басынан сонына дейін қимасы бірдей. Құбырдың өлшемдері ГУМО
белгісінде суды өткізу кезінде бірқалыпты режимге, осы кезде затворлар
толық ашық, есептеу кезінде анықталады. Құбырда бірқалыпты режим. Есепті
батырылған суағар формуласымен есептейміз.
Qв=εφвмһ0
Мұнда Qв- су жібергіш өтімі , м3с
ε – бүйірінен сығылу коэффициенті
φ-жылдамдық коэффициенті
вм-құбыр ені , м
һ0-бірқалыпты режимдегі құбырдағы судың
тереңдігі.
q-еркін түсу үдеуі , м2с
Z-кіре берістегі арын шығыны , м
(4.25) формуласын есептеу үшін белгілі мәліметтер ;
Qв=3,7 м3с ; ε=0,95 ;
φ=1,0
Белгісіз мәліметтер : вт ; һт ; Z ; қабылдаймыз
һ0=hk=0,86 м , осыған байланысты вм= ;
вм=
Құбыр ені анықталған соң Z қайта есептеледі.
Zут= ;
Z =
Құбыр биіктігін арын ағу есебінен анықтаймыз , һт 1,0 м
Һт= ; һт=
Есептер сонында құбыр өлшемдері қабылданады :
ені- вт = 2 м
биіктігі- һт=1 м
Екі құбыр қабылданады, өлшемдері
ені- вт = 2 м
биіктігі- һт=1 м
Кіру отметкалары анықталады :
↓ кіру = ГУМО-(h0+Zt)
↓ кіру = 531-(0,86+0,2)=529,9 м
↓ кіру =529,9 м
Құбыр еністігінің бірқалыпты қозғалыс формуласы бойынша анықталады.
Qв= , м3с
(4.26)
Мұнда Qв-су жібергіштің есептік өтімі , м3с
ω-өтім қимасынын ауданы
С- Шези коэффициенті , м0,5с
R-гидравликалық радиус
imp-құбырдың басынан соңына дейінгі еңістік
Өтім қимасынын ауданы анықталады
ω=2*втр*һ0
ω=2*0,86=1,72 м2
Шези коэффициенті анықталады
С м0,5с
Гидравликалық радиус анықталады ;
; мұнда ;
м ; м
Құбыр еңістігі (4.26) формуласымен анықталады
;
Құбырдын ұзындығын бастапқы огаловкадан соңғы огаловкаға дейін анықтап шығу
отметкасы анықталады :
Lmp=162,8 м
↓ шығ= ↓ кіру-iт* lт
↓ шығ=529,9-0,004*162,8=529,2 м
↓ шығ=529,2 м
4. суретте есептік схема көрсетілген.
3. Шығу құлағының соңында энергия бәсендеткіш есебі .
Есептің мәні шығу құлағының соңында суұырма құдығының өлшемдерін анықтау.
Есеп НПУ= 558,4 м су деңгейінде және затвор ашық . Затворға дейін
құбыр арынды режимде, затвордан кейін бастапқы тереңдік һ1=һқыс , құбыр
соңындағы терңдік һ2 . Екінші беттесу h2’ тереңдігі анықталады. h2’ және
һкр түйісу түрі анықталады және суұрма құдығы есептеледі.
Затвор астынан су ағу формуласы бойынша есептеп затвордын ашылу мөлшері
анықталады.
, м3с (4.27)
мұнда QВ-су жібергіштің есепті өтімі ;
ε1-бүйірден қысылу коэффициенті ;
φ1-жылдамдық коэффициенті ;
Вт-құбыр ені ;
ά- тіктік қысылу коэффициенті ;
һзатв-затвор ашылу мөлшері ;
g-еркін түсу үдеуі ; м2с
Н-жоғарғы бьефтегі арын , м
Есептеуге мәліметтер :
Qв=3,7 м3с ; ε1=0,95 ; φ1=0,95 ; Вт=Σ Вт =2*1=2 м
ά =0,64 ; Н=39,4 м
(4.27) формуласына барлық белгілі мәліметтерді қойып һзатв-анықтаймыз.
Һзатв=0,12 м
Затвор артындағы бастапқы тереңдікті анықтаймыз.
һсж = ά * h3
һсж =0,64*0,12=0,07 м
Құбыр соңындағы h2’ тереңдікті Бахметьев формуласымен анықтаймыз.
(4.28)
мұнда imp-құбыр еңістігі
l-құбыр ұзындығы
һ0-бірқалыпты режимдегі судың тереңдігі , м
Бастапқы есептерге қабылдаймыз :
hcp=1,5 h
hcp=1,5*0,07=1,05 м
Ccp=
Ccp= м0,5с
Rcp=
Rcp=
м2
м
табамыз : ;
;
;
(4.28) формуласынан һ2= ή2*Һ0
Берілген мәліметтер :
im=0,004 h0=0,86 lm=120,4
вm=2 м
h1=0,07 м ; γ=2,43
(4.28) формуласынан берілген мәліметтерді қойып һ2 анықтаймыз.
0,56+0,19=2,82 h2
h2=0,26 м
Екінші қосақ тереңдікті анықтаймыз.
h2’= , м
(4.29)
мұнда һ2-құбыр ішіндегі тереңдік
ά-жылдамдық коэффициенті
q-һ2 арындағы құбыр соңындағы үлесті өтім
Есепке берілген мәліметтер :
h2=0,26 м ; ά=1,06 ; q= , м3с
q= м2с
(4.29) формулаға берілген мәліметтерді қойып h2’ анықтаймыз.
h2’=
Каналдағы судың тереңдігін екінші қосалқы тереңдікті салыстырамыз.
h2’=1,64 м һк=0,86 м – шапшыма ағысқан суұрманы есептеу керек.
dk=1,1*h2’-hk , м
dk=1,1*1,64-0,86=0,94 м
lk=3,2*h2’ , м
lk=3,2*1,64=5,2 м
Суұрма құдықтың өлшемдерін қабылдаймыз.
тереңдігі dk=1,0 м
ұзындығы lk=5,0 м
Қабылданған өлшемдер 4.4 суретте көрсетілген.
4.3 Су қашыртқының түрін қабылдау және есебі.
Бітеу бөгеттердегі су қашыртқылар көктемгі тасқын суларды өткізуге
арналған. Жобалау алдында бар мәліметтермен танысып алу керек. Қашыртқыны
жобалағанда келесі сұрақтарды шешу керек :құрылымның класына байланысты
қашыртқы су мөлшерін анықтау керек ; гидрогеологиялық және су шаруашылық
есептермен қашыртқы су мөлшерін анықтау керек ; су қашыртқы құрылымының
бірнеше варианттарын қарастыру керек. Қарастырғанда қашыртқы түрін және
трассаларын қарастыру керек. Қарастырылып жатқан варианттар үшін құрылымның
өлшемдері анықталуы керек ; ауданның рельефіне және геологиялық жағдайына
байланысты жеке құрылымдардың орналасу орындары анықталуы керек ;
қашыртқының конструкциясы ; смета-қаржы есептер жүргізілуі керек ; техника-
экономикалық варианттардың сараптамасы арқылы негізгі бір вариант
қабылданады. Есепті қашыртқының өтімдеріне, СНиП 2.06.01-86 өзгерістеріне
байланысты, есепті максимады су өтімін СНиП 2.01.14-83 анықталады, қашыртқы
құрылымының классына байланысты көп жылдық асып кету мүмкіншілігі
анықталады. (3.13 кесте)
Қашыртқы түрін қабылдау.
Техника-экономикалык варианттар сараптамасы аркылы тиімді варианттар
сараптамасы арқылы тиімді вариант қабылданады. Механика-экономикалық
сараптаманы жасағанда ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Дипломдық жобаның мақсаты - Күрті өзеніндегі су қойма торабын
жобалау.
Су қойма торабы Күрті өзенінің ағынын реттеуге және ауылшаруашылық
жерлерді суармалауға арналған. Су қойма торабына грунттық плотина, бөгет,
су жібергіш, су қашыртқы кіреді.
Бөгет суару қажеттілігін қамтитын су қорын жасау үшін арналған.
Дипломдық жобада бөгеттің құрамына кіретін сушібергіш ауылшаруашылық
жерлерге су тұтыну графигіне байланысты суды жіберу үшін арналған. Су
қашыртқыш су қоймадағы көктемгі артық суларды және су қоймасын толық немесе
жартылай ағызу үшін арналған.
Бөгеттің түрін (типін) қабылдау жергілікті топографияға,
гидрогеологиялық жағдайға, құрылыс материалдардың баршылығына және т.б.
байланысты. Дипломдық жобада барлық мүмкін варианттарды қарастырып, олардың
ішінен техникалық-экономикалық салыстыру арқылы, экономикалық тиімді
вариантты қабылдаймыз. Дипломдық жобада бір текті жер бөгетін қабылдаймыз.
Бөгеттің грунтты-саздақ. Оның себебі жақын маңайда саздақ грунттық карьері
бар.
Бөгеттің беткейлері әр-түрлі. Табанына қарай құлама коэффициенті
үдейе түседі. Бөгеттің биіктігі 42,0 м. Бөгеттердің сынық түрі экономикалық
ең тиімді құрылымның кескінін қабылдауға мүмкіншілік береді.
Бөгеттің жоғары беткейін әр-түрлі әсерден қорғау үшін таспен бекітіп,
нығайту қарастырылған. Бөгеттің қырын жобалағанда – жұмысты жүргізу,
бөгетті пайдалану мәселелері қарастырылып СНИП 2.06.05-84 бойынша жолдың
категориясына байланысты бөгет қырының енін анықтаймыз. Дипломдық жобада
дренаж түрін бөгеттің типіне байланысты, климаттық жағдайға, жергілікті
құрылыс материалдардың баршылығына байланысты, және варианттарды технико-
экономикалық сараптау арқылы қабылдаймыз. Дренаж призмасын қабылдадық.
Бөгеттің табанында фильтрацияға қарсы элемент - тісті қабылдаймыз. Себебі
су өткізбейтін қабатқа дейінгі тереңдік үш метрден кем. Т 3 м.
Дипломдық жобада біріккен су жібергіш - су қашыртқы қабылдаймыз.
Құбырдың түрін тек төртбұрышты, өлшемдері есеп бойынша қабылдаймыз. Құбыр
сұйық бетоннан жасалған дайындыққа орнатылады.
Құрылымның шет жақтарын грунтпен жабу алдында ыстық битуммен
жағылады. Су жібергіш – су қашыртқының құбырының соңында суұрма құдықты
жобалаймыз. Оның мақсаты құбырдың соңындағы ағынның энергиясын баяулату.
Суұрма құдықтың өлшемдері есеппен анықталады.
Су қашыртқыны жобалағанда келесі шарттардың орындалуын қараймыз.
- бөгеттен су тасымас үшін су қашыртқы есепті максималды өтімді өткізу
қажет;
- су қашыртқының кіре берісі бөгеттің жоғары беткейін бұзбас үшін
қажетті есепті өтімді өткізу қажет;
- су қашыртқының шығатын жағы төменгі беткейдегі ағын әсер етпейтін
арақашықтықта орналасуы қажет. Судың энергиясын бәсеңдеткіш – суұрма
құдық түрін қабылдаймыз. Конструкцияның өлшемдері түсіндіретін жазбада
көрсетілген.
Су койма торабының
Паспорты
Көрсеткіштер аты Белгілеуі Көрсеткіштер
шамасы
1.Су қоймасы ФПУ 559,4м
-Көтеріңкі тежеулі деңгей
-Төменгі көлем деңгейі УМО 531,0м
-Қалыпты су деңгейі НПУ 558,4м
-НПУ-дегі көтеріңкі тереңдік Н 39м
Бірыңғай жер
2.Бөгет түрі
-бөгет қырының ұзындығы Lгр 245м
-бөгет биіктігі Нпл 42м
-бөгет қырының ені bтр 8м
-бөгеттің жоғары беткейінің құламасы m1;m2;m3; 3,5; 2,5; 2,25;
2,0
- бөгеттің төменгі беткейінің құламасы m1;m2;m3; 1,5; 2,5; 2,25;
2,0
-жоғары бьефті нығайту конструкциясы тас қаланды
-фильтрацияға қарсы құрылымдар қиыршық тас,
конструкциясы топырақ
-Кәріз кострукциясы кәріз призмасы
3.Су алғыш
Есепті өтім Q 3,7м3с
Түрі және конструкциясы құбырлы басы
шахта
Өлшемдер: hтр; bтр 1м; 2м
Барлық элементтердің құбыр еңістігі i 0,004
Башня-мұнара өлшемдері bб 5*5м
Суұрма құдықтың өлшемдері dк; lк 1,5м; 10м
Су әкетуші канал өлшемдері
табанының ені b 30м
еңістігі i 0,0008
беткей құламалары m 1,5м
құрылыс биіктігі h стр 0,9м
канал тереңдігі h к 0,86м
4.Су қашыртқы
-есепті өтім Q0,5℅ 113м3с құбырлы
басы шахталы
-су тартқы түрі
-кіру бөлігі
тесіктер ені
-транзитті бөлік:
еңістік i 0,004
ұзындық L 100м
құлама P 0,7м
-шығу бөлігі
тереңдігі dк 1,5м
ұзындығы Z к 10м
Мазмұны
Кіріспе
1. Табиғи климаттық және өндірістік-шаруашылық
жағдайды сараптау
8
1.1 Рельеф
8
1.2 Климат
8
1.3 Гидрологиялық сипаттама
9
1.3.1 Жылдық ағын
9
1.3.2 Жыл ішіндегі ағын үлестірімі
10
1.3.3 Максималды өтімдер
10
1.3.4 Тасындылар ағындысы
13
1.4 Инженерлік-геологиялық және гидро-геологиялық
жағдай сипаттамасы және бағасы
15
1. Су қойма құрылысының инженерлік-геологиялық
Сипаттамасы
15
1.4.2 Ауданның сейсмикасы
16
1.4.3 Бөгет тұстамасының инженерлік-геологиялық
жағдайы
16
1.4.4 Есепті жердің тоң тереңдігі
17
1.5 Топырақтар
17
2. Суды пайдалану, ауыл-шаруашылық дақылдардың
суғару режимі
18
2..1 Ауыл-шаруашылық дақылдарды суармалау режимі 21
2.2.3 Есепті су өтімі
24
2.3 Суару әдістері және суару техникасы
26
3. Су шаруашылық есептер
32
3.1Топографиялық сипаттама
32
3.2 Су қоймасының есебі
33
3.3 Су қоймасының лайлануы
35
3.4.1 Қабылданған су шаруашылық есеп
методикасы (әдістемесі)
37
3.4.2 Су қоймасының су беру мүмкіншілікті анықтау 37
3.4.3 Су қоймасының тексеру есебі
37
4. Гидротехникалық құрылымның есебі және жобасы 38
4.1 Жер бөгеттің жобасы
4.1.1 Бөгеттің түрін және тұстамасын қабылдау.
38
4.1.2 Бөгет қырын, еңі мен белгісін жобалау.
39
4.1.3 Бөгет беткейлерінің бекінісі және пішіні.
45
4.1.4 Кәріз, фильтрацияға қарсы элементтер
46
және бөгет денесінің табанымен, жағалаумен түйістіру 46
4.1.5 Кері сүзгі құрамын қабылдау
47
4.1.6 Бөгеттің және табанының фильтрациялық есептер 48
4.2 Су жібергіш түрін қабылдау және оның есебі
52
4.2.1 Су әкетуші магистралды каналдың есебі
54
4.2.2 Құбыр есебі
56
4.2.3 Шығу құлағы соңындағы энергия бәсеңдеткіш есебі 58
4.3 Су қашыртқының түрін қабылдау және есебі
60
4.3.1 Гидравликалық есеп
62
4.3.2 Құрылымды үйлестіру нұсқауы
64
4.3.3 Ашық су қашыртқы есебі
66
5. Жұмыс өндірісін ұйымдастыру жіне технологиясы 70
5.1 Жер бөгеттің жұмысын жүргізу
70
5.1.1 Жұмыс көлемі
70
5.1.2 Машиналарды қабылдау
71
5.1.3 Технологиялық картаны құру және сметалық есептеулер 73
5.1.4 Тармақты графикті құру
74
5.1.5 Жұмыс күшінің жылжу графигі
74
6. Қоршаған ортаны қорғау және тіршілік қауіпсіздігі
81
6.1 Қоршаған ортаны қорғау
81
6.1.1 Су қоймасының табиғатқа әсері
81
6.1.2 Су қоймасының табанын дайындау
81
6.1.3 Су қоймасының гидрохимиялық режимі және
төменгі жерлерге оның әсері
87
6.1.4 Жобадағы құрылымдардың қоршаған
ртаға әсері және экологиялық болжам
87
6.1.5 Су эрозиясын болжау және есебі
88
6.2 Өмір тіршілік қауыпсіздігі
90
6.2.1 Су қойма құрылысының қауыпсіздігі
90
6.2.2 Құрылыс алаңының санитарлы-дағдарыс қызметі 92
6.2.3 Беткейлер тұрақтылығын тексеру
93
6.2.4 Азаматтық қорғаныс. Ауылшаруашылық жерлер
радиоактивтік заландыу кезәнде атқарылатын іс-шаралар 93
7. Гидротехникалық құрылымдарды пайдалану
94
7.1 Пайдалану қызметін ұйымдастыру
94
7.2 Негізгі пайдалану-техникалық іс-шаралар
94
7.2.1 Су қоймасының торабы
94
7.2.2 Жер бөгет
95
7.2.3 Құбырлы су қашыртқы-суалғыш
95
7.2.4 Су қоймасы жұмыс режимі
96
8. Экономикалық тиімділік
8.1 Жалпы өнім және оның құны
97
8.2 Жылдық мелиоративтік шығындар
97
8.3 Мелиоративтік шығындардың бөлінуі
98
8.4 Өнімнің өзіндік құны және дақылдар бойынша пайда 99
8.5 Малшаруашылықтың жалпы өнімі, оның құны
және таза табыс
100
8.6 Еңбек шығыны және өнімділік
100
8.7 Күрделі қаражаттың экономикалық тиімділігінің
көрсеткіштері
100
Қорытынды
103
Әдебиеттер
104
1.Табиғи-климаттық және өндірістік-шаркашылық жағдайды сараптау
1.1 Рельеф
Күрті массивінің рельефі масштабы 1:500 генпланда көрсетілген. Аймақтың
рельефі күрделі. Микрорельеф және рельеф орта күрделі. Күрті өзенінің
жағалық рельефі кейбір жерлерде сайлы. Орташа еңістік 0,001-0,010 маңында,
Массив рельефі беттік өзіндік еркін суғару түрін қабылдауға мүмкіншілік
береді.
1.2 Климат.
Алматы облысының климаты өте үлкен тампературалық өзгерістермен және
жыл ішінде жауын-шашын айлар бойы әртүрлі, булану процесі өте интенсивті
мінезделеді. Массивтің солтүстік жағы құрғақ агроклиматтық ауданда
орналасқан. Эффективті температуралар қосындысы 34000-39000С құрайды, ГТС
0,25-0,31. Жауын-шашын қосындысы 45...145мм. Жыл ішінде 30℅-дан аз
салыстырмалы ауаның ылғалдылығы 160-170 күнді құрайды. Құрғақ жел
қайталанып тұратындығы 120-140 күн. Аяздар сәуір айының екінші жартысында-
мамыр айының басында жоғалады. Күздің күні аяздар қыркүйек айының соіында,
желтоқсан айының басында басталады. Аязсыз ұзақтылық ауада 140...180 күн,
топырақ бетінде 125...165 күн. Көктемгі және күзгі күндердің ұзақтылығы
шамамен 45...50 күн. Жер бетінде қардың тұрақты жатуы желтоқсанның бірінші
жартысында басталып65-96 күннен кейін кетеді. Орташа шамамен алғанда ең
үлкен қардың қалыңдығы 10-25мм. Қардағы судың құрамы 15-25мм құрайды.
Аяздар 390-400С-ға дейін жетеді. Жердің қату тереңдігі 80 см-ге дейін
жетеді.
Күрті массивінің орталық жағы құрғақ ыстық агроклиматтық ауданда
орналасқан. Эффективті температуралар қосындысы 35000-37000С маңында болады
және ГТК 0,3-0,5. Жылдық жауын-шашын қосындысы 200-300мм. Ауаның
ылғалдылығы 30℅-дан аз 120-140 күнді құрайды. Жыл ішінде екпінділігі әр
түрлі құрғақ жел 110-130 күн тұрады, өте қатты 20-30 күндей тұрады.Оның
бағыты батыстан-шығысқа қарай тұрақты қардың жату мезгілі-желтоқсанның
бірінші жартысынан бастап 60-90 күн бойы жатады. 54-57 күн ішінде күн жылып
қар ериді.Күрті массивінің таулы аймағы тау бөктерінде құрғақ агроклиматтық
ауданында орналасқан. Эффективті температуралар қосындысы 30000-35000.Жыл
бойы жауатын жауын-шашын 300-400мм құрайды. Жыл ішінде ауаның ылғалдылығы
өте төмен күндер 120-130 күн, құрғақ жел 90-100 күн тұрады, оның ішінде 10
күн өте қатты тұрады. Тұрақты қар жер бетінде желтоқсанның бірінші
жартысында түсіп, 60-100 күннен кейін кетеді.
Ауаның шеткі оңтүстік бөлігі таулы баяу агроклиматтық ауданда
орналасқан. Эффективті температуралар қосындысы 30000С шамасында, жауын-
шашын қосындысы 170мм, жылдық 450-500мм. Тұрақты қардың жер бетінде жатуы
қараша айының ІІІ декадасында немесе желтоқсан айының І декадасында
түседі.Қардың қалыңдығы 20-70мм. Қардағы судың құрамы 80-120мм. Қардың
жерде жату мерзімі 180 күн. Тегіс қардағы ауаның шамасы 320-370С, төменгі
жерлерінде 320-420С. Күн жылыған кездерде және қатты жел тұрған кездерде
жер беті қардан босайды.
1.3 Гидрологиялық сипаттама
1.3.1 Жылдық ағын
Күрті өзенінің жылдық ағынының есепті гидрологиялық мінездемесі
өзеннің 25 жылдық бақылау мәліметтері арқылы анықталады. Гидрологиялық
мінездеменің эмпирикалық жылдық ауытқу мүмкіншілігі мына формуламен
анықталады
Pm=. 100℅
(1.1)
мұнда m- тәртібі бойынша орналасқан гидрологиялық мінездеменің қатарлық
саны
n- қатардағы мүшелер саны
Q- көпжылдық орташа мөлшерінің орналасуының аналитиклық қисығының
параметрлері, Сv- вариация коэффициенті және Сs-ассиметрия коэффициенті ең
үлкен шындыққа ұқсастық әдісі бойынша анықталады.
λ2және λ3 статистикалар байланысы мына формуламен анықталады
; ; (1.2)
мұнда Qi-су өтімінің табиғи шамасы, м3с
Qf-су өтімінің орташа арифметикалық шамасы, м3с
Q гидрометриялық бақылау жылдар санына байланысты анықталады
;
(1.4)
Берілген мәліметтерді пайдаланып анықтаймыз:
Qорт=1,43 м3с; λ2=-0,1488; λ3 =0,1477 анықталған λ2 және λ3 ;
Qорт=1,43 м3с, мәліметтерді пайдаланып номограммалар бойынша есепті Сv
және Сs –ті анықтаймыз.
Сv=0,48; Сs =2,1; Сv=0,92;
Жылдық ауытқу мүмкіншілігінің эмпирикалық қисығын экстраполяциялау үшін
үш параметрлі гамма-ауытқуын пайдаланамыз.әр түрлі. Берілген
қамтамасыздықтық берілген су өтімдері:
Q50%=1,32 м3с; W=41,6 млн. м3
Q75%=0,93 м3с; W =29,36 млн. м3
Q85%=0,75 м3с; W =23,7 млн. м3
Q95%=0,52 м3с; W =16,4 млн. м3
1.3.2 Жыл ішіндегі ағымның үлестірімі
Поверхностные воды Южного Казахстана монографиясында көп сулы, орта,
аз сулы жылдарға байланысты есепті ағымның үлестірімі (% жылдыққа
қарағанда) берілген, 25,50,75,95% қамтамасыздықтарға сәйкес. Салыстырмалы
жылдық ағымның үлестірімінен сәйкес орта айлық өтімдерге ауыстыру үшін
келесі кестеде көрсетілген қатысты айлық ағым мөлшерлері қажет.
Кесте-1.2
Күрті өзенінің жылдық ағымының үлестірімі
І
0,44
0,36
0,29 0,66 1,10 2,33 1,48 2,14 2,13 0,14
1968 1.24 3,00 2,09 1,09 1,1881 1,295 2,9
1 2 3 4 5 6 7 8
1969 0.93 2,87 2,00 1,00 1,000 1,000 5,1
1970 1.80 2,78 1,94 0,94 0,0883 0,830 8,6
1971 0.82 2,42 1,69 0,69 0,476 0,328 11,4
1972 1.58 2,22 1,50 0,55 0,302 0,1663 14,3
1973 1.61 2,08 1,45 0,45 0,202 0,091 17,1
1974 0.64 2,03 1,41 0,41 0,168 0,068 20,0
1975 0.67 1,83 1,26 0,28 0,018 0,022 22,9
1976 2.42 1,82 1,27 0,27 0,073 0,0196 25,7
1977 1.49 1,81 1,26 0,26 0,067 0,0175 28,6
1978 1.0 1,80 1,25 0,25 0,062 0,0153 31,4
1979 1.15 1,61 1,12 0,12 0,014 0,0017 34,3
1980 0.98 1,58 1,10 0,10 0,010 0,001 37,1
1981 0.3 1,49 1,04 0,04 0,001 0,000 40,0
1982 3,0 1,47 1,02 0,02 0,0002 0,000 42,9
1983 2,87 1,37 0,95 -0,05 0,0025 0,000 45,7
1984 1,81 1,36 0,95 -0,05 0,0025 0,000 48,6
1985 1,10 1,24 0,86 -0,14 0,0196 -0,0027 51,4
1986 0,45 1,19 0,83 -0,17 0,0289 -0,0049 54,3
1987 1,47 1,16 0,81 -0,19 0,0361 -0,0068 57,1
1988 2,22 1,15 0,80 -0,20 0,040 -0,0080 60,0
1989 2,03 1,14 0,19 -0,21 0,044 -0,0092 62,9
1990 1,83 1,10 0,11 -0,23 0,053 -0,021 65,7
1991 1,82 1,00 0,10 -0,70 0,090 -0,027 68,6
1992 1,3 0,98 0,68 0,32 0,102 -0,032 71,4
Σ=28,034Σ=13,041
Ұзын-Ағаш ст. Күрті өзенінің ортажылдық су өтімінің қамтамасыздық
қисығының есебі
Жылдар Q max Қатар Жыл Qmax lgKKilgKi
м3с лық дар төменде i
номер у
тәртібі
бойынша
1 2 3 4 5 6 7 8
1976 0,26 1982 2,2 0,41 6,47 29,92 5,6
1977 0,59 1983 0,67 1,96 0,96 0,92 11,1
1978 0,055 1977 0,59 1,74 0,74 0,55 16,7
1979 0,46 1979 0,46 1,35 0,35 0,12 22,2
1980 0,28 1991 0,44 1,29 0,29 0,01 27,8
1981 0,050 1980 0,28 0,86 -0,18 0,03 33,3
1982 2,2 1976 0,26 0,16 -0,24 0,06 38,9
1983 0,67 1992 0,15 0,44 -0,56 0,31 44,4
1984 0,09 1987 0,14 0,40 -0,60 0,36 50,0
1985 0,13 1985 0,13 0,38 -0,62 0,71 55,6
1 2 3 4 5 6 7 8
1986 0,084 1988 0,12 0,35 -0,65 0,42 61,1
1987 0,14 1984 0,09 0,26 -0,74 0,55 66,7
1988 0,12 1990 0,073 0,20 -0,80 0,64 72,2
1989 0,073 1989 0,073 0,20 -0,80 0,64 77,8
1990 0,73 1978 0,055 0,10 -0,84 0,71 83,3
1991 0,44 1981 0,050 0,15 -0,85 0,72 88,9
1992 0,15 1986 0,024 0,07 -0,93 0,86 94,4
Σ=5,805 Σ=37,27
кгс;
Есепті берілген қамтамасыздықты су өтімдері:
Q50%=1,32 м3с=41,6 млн. м3
Q75%=0,93 м3с=29,36 млн. м3
Q85%=0,75 м3с=23,7 млн. м3
Q95%=0,52 м3с=16,4 млн. м3
1.4 Инженерлік-геологиялық және гидргеологиялық жағдай
1.4.1 Су қойма құрылысының инженерлі-геологиялық сипаттамасы.
1995-1996 жылдары КазГипроводхоз институтының зерттеу жұмыстары
нәтижесі бойынша су қоймасының құру учаскесінің инженерлік-геологиялық және
гидрогеологиялық жағдайы тыңғылықты толық мәліметтер бар. Зерттеу нәтижесі
бойынша өзен арнасы және жайылмасы жұмыр тастардан, шағалды тастардан және
шағалды құмдардан құралған. Өзеннің жайылма террасы 5...40м ені сазды
топырақ толтырғыштан жаралған, құралу қабаты 1...1,5м.
Күрті өзенінің бірінші жайылма террассасы жер бетінен 20...80см-ден 1м
дейінгі қабатқа дейін барлық аңғарында қызыл саздақ майда ұсақ топырақ
линзалармен құралған. Төменде 3...4,5м шағалды-тасты қабаты жатыр. Грунт
сулары 1...1,5м тереңдікте жатыр. Екінші жайылма бетіндегі террасса барлық
жерде жайылған және 2...3,5м терідікке дейін саздақтан тұрады, одан төмен
5...8м тереңдікке дейін шағалды-тас жатыр. Екінші жайылма төбесіндегі
террасса қабаты 7...10м. Оның табанында скалдық палеозойлық породалар
жатыр. Террасса маңында грунт сулары 4...5м тереңдікте жатыр. Еңістігі
өзенге қарай және аңғар бойымен. Шағалды-тас фильтрация коэффициенті 13,5
мсут.
Бөктердегі деллювий-проллювий құрағыштың кескіні дресвалық және
дресвалық-қиыршық таспен және саздық толтырғыштармен мінезделеді. Олардың
қабаты 0,5м ден 10...12м-ге дейін.Олардың табанында скалдық палеозой
породалары, топырақ, алеврит, известняктар жатыр.
Проллювий-делювий құраушылар өте төмен фильтрациялық қасиеттермен
мінезделеді. Бұл жағдай су қоймасын құруға өте қолайлы. Себебі қоймадан
фильтрациялық шығынды азайтады. Скалдық породалар кейбәр жерлерде жер
бетіне шығып жатады. Фильтрацияның үлесті шамасы жоалы Н=30м. Жалпы грунт
ағын өтімі табиғи жағдайда белгіленген қойма тұстамасында формуламен
анықталады:
(1.9)
мұнда К-фильтрация коэффициенті, мсут;
У-грунт ағынның еңістігі
-грунт ағынның қима ауданы, м2;
Скалдың табанын саздақпен толтырғанмен, қойманы сумен толтырғанда
скалдың табанының ағыны үлкейіп, Күрті өзенінің арнасына шығуы мүмкін.
Қойманың жалпы фильтрациялық шығыны 1115мың.м3жыл құрайды.
1.4.2 Ауданның сейсмикасы
Жобаланудағы құрылыс Алматы облысы Жамбыл ауданындағы, Алматы қаласынан
150км солтүстік батыста орналасқан.
ТМД территорияларының сейсмикалық нормаларына және ТМДсейсмикалық
аудандарда орналасқан елді-мекендер тізбегіне сәйкес жобаланудағы құрылыс 8
баллды ауданда орналасқан.
1.4.3 Бөгет тұстамасының инженерлік-геологиялық жағдайы.
Бөгеттің тұстамасы симметрия пішінді. Арнаның сол жағалауы тік жар,
скалды, төбе жағында 50м жуық дресвалық қабатпен жабылған. Оң жағы
көлбеулеу және екі сатылы болып келеді. Бірінші сатының биіктігі
6м,екіншінің – 20м жуық. Тұстама маңында аңғар жағасы ордовин породалардан
құралған, ал табаны четверттік құрылымдардан жаралған. Геологиялық жағынан
ордовик породалар қалыңдығы 60м қатты тығыз құмдақтан құралған. Құмдақ
түстері әр-түрлі. Сол жағалауда жасыл-сұр түйірлігі әр-түрлі кварцталған
қатты тығыз құмдақ, арасында құрамында кальцит кездеседі. Оң жағы қызыл
түсті әр-түйірлі қатты тығыз құмдақтан құралған.30м терңдікке дейін
жарықшақтары бар. Жоғары бьефке қарай құмдақтың құлау бұрышы 200 –дан 400
дейін. Төрттік ширектік Күрті өзені аллювий жынысты және беткейлерінің
деллювий-пролювий жынысты. Өзен арнасы және 1-ші жайылмадан жоғары
террассасы малта тасты-құмдақтан және жұмыр-тасты құмдақтан жаралған.
Олардың бетінде қалыңдығы жұқа (1...1,5м дейін) саздақ, құмдақ және малта
тас қоспалармен, 2-ші жайылма бетіндегі террасса да құмдақты жыныстардан
құралған. Бетінде 4...5м жуық.
Беткейдің төрттік ширектік жыныстары-лесс сары-сұр саздақтардан және
ағашты қиыршық тас грунттардан жаралған. Ағашты қиыршық тас және қоспа
саздақ, құм қалыңдығы 7...11м дейін жетеді. Грунт сулары 1...6м тереңдіктен
шығып жатыр. Грунт суларының минералдық құрамы 0,5...0,7гл. Күрті өзенінің
суының минералдық құрамы 0,458 гл. Судың химиялық құрамы-сульфатты-
гидрокарбонатты. Жалпы қаттылығы 10...25 мгэкв.л су тығыздығы орташа
бетонға қарағанда сульфатты агрессиялы.
Беткейлердің төрттік ширектік деллювий-пролювий құмдақтары сары-сұр
түсті, құрғақ, қатты. Аллювий құмдақтар (осадка) отыру қабәлеті бар.
І және ІІ жайылма бетіндегі террасса жыныстарының түсі сұр түсті,
ылғалды, физикалық-механикалық қасиеттері ұқсас. Барлық құмдақтың үш түрі
де тұзсыз, жеңіл және орташа еритін тұздар құрамы 1% аспайды.
Күрті өзенінің жағасында орналасқан ағашты қиыршық тас грунттарэрозия
әсерінен тас жыныстардан пайда болған. Құрамында құмдақ бар. Зерттелген қор
проллювий лесс отыратын құрамында 2...3% аспайтын құм-малта тасы бар,
құмдақ..
1.4.4 Грунттың есепті мезгілдік тоң тереңдігі.
Қалыпты тоң тереңдігін анықтайтын формула:
, м;
(1.10)
мұнда: Күрті массивіндегі қыстық орта айлық 00-ден төмен
абсолюттік температуралар қосындысы; 0С
Н0-тең тоң тереңдігі,(грунт түріне байланысты)
=22,30С қабылдаймыз.
Н0=34 - құмдақ грунттарға
НН=34м
Есепті мезгілдік грунттың тоң тереңдігі:
, м;
Мұнда mt - құрылымның жылыту әсері.
mt = 1.1 деп қабылдаймыз.
Н=1.1*1.61=1,77м.
1.5 Топырақтар.
Су қоймасының құрылыс учаскесіндегі топырақ түрлерінің әртүрлілігіне
байланысты механикалық құрамына, топырақ арасындағы байланысына, грунт
суларының орналасу тереңдігіне қарай топтарға іріктелген:
І топ – сапасы орташа топырақ. Бұл топқа таулы, орта скалды (тасты), аз
және орта саздақ, аллювиалды. Гумустың құрамы1,2...1,48%.
ІІ топ – егінге жарамсыз жерлер. Бұл топқа қиыршық тасты және скалды
(тасты) беткейлер жерлері. Топырақ құрамында қоректі заттары аз, орта
сапалы, ПСП қабаты 15...25см.
1. Ауыл шаруашылық өндіріс және мелиорация әдісі.
2.1. Суармалы жерлердің қазіргі және жобадағы пайдалану.
Массив аймағындағы суармалы жерлер Алматы қаласының солтүстік батысында
150-180км қашықтықта орналасқан және Күрті өзенінен шағын аумақты алып
солтүстік-батысқа 70-80км Жамбыл облысы жерлеріне жетпей, Бозой шатқалына
дейін жетеді.
-Күрті массивінде усадьбалар жобалануда, бөлімшелері суармалы жерлерде
орналасқан. Суармалы жерлер және магистралды каналдың барына байланысты
суармалы жерлерді кеңейтіп, көгалдандыру, жаңа бақтар және гүлдендіру
жобалануда.
-Дақылдар егілетін суармалы жерлерді тиімді пайдалануы үшін елді-
мекендер жақын орналасқан.
-Елді мекендердің өндірістік жалпы бағыты: малшаруашылық, жүнді-етті,
сүтті.
Массивтің суармалы жерлер ауданы 14,2 мың га.
Шаруашылық тапсырма бойынша егінді жерлердің ауданын ұлғайту көзделген.
Өнімділігін арттыру үшін жерлерді тиімді пайдалану арқылы шешілмек
және шаруашылық, жүн-етті, сүт-етті бағыттардың тиімділігін арттыру
көзделген.
2. Суды пайдалану, ауыл шаруашылық дақылдардың суағару режимі және
есепті өтімдер.
Су қоймасы Бозой тоғайша маңындағы жерлерді суландыру үшін және жаңа
жерлерді игеру үшін , лоарды мал шаруашылықпен айналысу үшін жобалануда.
Жобада қазіргі кезде бар және жаңа пайда болатын шаруашылықтардағы ауыл
шаруашылық дақылдардың пайызы белгіленеді.
Дақылдардың суғару режимі ғылыми-зерттеу (КазНИИВХ) институтының
мәліметтері арқылы белгіленеді.
Көрсетілген кестедегі мәліметтер бойынша суғару бруттасы суармалы мың
гектар жер үшін 7,36 млн.м3 құрайды.
Су қоймасының есепті пайдалы суды пайдалану көлемі 104,85 млн.м3 ұшін
Күрті массиві бойынша 14,2 млн.га суармалы жерлерді құрайды, олардың ішінде
400 га жерлер бау-бақша және жүзімдікке арналған, ал басқа жерлер пайыз
бойынша орналастыратын дақылдар үшін.
Суармалы жерлерді көбейту үшін және жүйенің пайдалану әсер
коэффициентін (ПӘК) арттыру үшін суды пайдалану графигін түзету
жоспарланған, себебі кейбір мезгілдерде суды пайдалану есептіге қарағанда
аздау.
Бұл дұрыс суармалы жерлер санын азайтып, оның орнына суару нормасы
1700м3 бір гектарға көлдете суармалау әдісі пайдалану жоспарланған. Мұндай
есеп екі вариант жолы қарастырылып кестеге түсірілген. Су қоймасының есебі
ауданы 14,2 мың га суармалы жер үшін негізгі вариант қабылданған.
2.1 кесте
Күрті массиві бойынша 1 мың га жер үшін суды пайдалану есебі.
Айлар Декада Гидромодуль ПӘК Гидромодуль 1мың га суды
графигінің rk графигінің пайдалану
орташа орташа брутто
ординатасы ординатасы
нетто q лс брутто
1га үшін
1 - - - - -
ІІІ 2 - - - - -
3 0,218 0,443 0,840 0,40 0,380
1 0,430 0,801 0,888 0,634 0,544
ІV 2 0,265 0,542 0,890 0,454 0,389
3 0,225 0,460 0,853 0,411 0,354
1 0,196 0,401 0,822 0,388 0,328
V 2 0,196 0,401 0,822 0,388 0,328
3 0,276 0,561 0,902 0,407 0,437
1 0,405 0,953 0,998 0,679 0,580
VІ 2 0,472 0,962 0,891 0,688 0,587
3 0,477 0,960 0,890 0,687 0,587
1 0,455 0,933 0,891 0,662 0,570
VІІ 2 0,490 1,00 0,810 0,701 0,605
3 0,338 0,692 0,940 0,532 0,540
1 0,382 0,781 0,969 0,581 0,501
VІІІ 2 0,196 0,403 0,822 0,389 0,328
3 0,196 0,407 0,822 0,388 0,361
ІХ 1 0,196 0,402 0,820 0,381 0,328
Σ=7,36
2.2 Кесте
Күрті массиві жерлерінің екі вариант бойынша суды пайдалану есебі
Айлар Декада Дұрыс Дұрыс Дұрыс суармалыДұрыс суармалы
суармалы суармалы 13мың га 12мың га және
1мың га суды14,2мың га жерлер үшін 6130га лиманды
пайдалану жерлер үшін және 2900га жерлерді суармалау
брутто суды лиманды үшін суды
млн. м3 пайдалану суармалау үшінпайдалану 8млн. м3
млн. м3 суды пайдалану
1 2 3 4 5 6
ІІІ 3 0,380 5,40 5,55 6,48
1 0,544 7,72 7,07 6,53
ІV 2 0,389 5,52 5,55 6,48
3 0,354 5,03 5,55 6,48
1 0,328 4,65 5,55 6,48
V 2 0,328 4,65 5,55 6,48
3 0,437 5,21 5,55 6,48
1 0,580 8,25 7,54 6,96
VІ 2 0,587 8,35 7,63 7,04
3 0,587 8,35 7,63 7,04
1 0,570 8,10 7,41 6,84
VІІ 2 0,605 8,59 7,86 7,26
3 0,504 7,15 6,55 6,05
1 0,501 7,11 6,51 6,01
VІІІ 2 0,328 4,65 4,26 3,94
3 0,361 5,12 4,69 4,33
ІХ 1 0,328 4,65 4,26 3,94
Σ=104,85 Σ=104,84 Σ=104,83
2.2 Кестенің мәліметтері бойынша 2.1 суретте көрсетілген суды пайдалану
графигін тұрғызамыз.
2.3 Кесте
Жүйенің пайдалы әсер коэффициентін арттыру үшін суармалаудың екі
варианты
Дұрыс суармалау жерлер Лиманды Орташа ПӘК Жалпы аудан
ауданы мың. га суармалау мың. га
жерлер ауданы
мың. га
14,2 0 0,81 14,2
13,0 2,9 0,82 15,9
12,0 6,13 0,85 18,13
Күрті өзенінің өтімімен салыстырғанда қазіргі жалпы су тұтыну
жағдайының жеткіліксіздігі білінеді. Яғни суармалы жерлердің сумен қамтуы
нашар.
Суармалы жерлердің сумен аз қамтамасыз етуі сол жерлердің басым ауданы
жарық күн кезінде өзеннің су қорын толық пайдалану мүмкін еместігі. Егңндң
жерлерді толық сумен қамту үшін өзен ағынын су қоймасын салып реттеу арқылы
болады. Су қоймасында егінге керек емес кездердегі суды жинап су қоры
жасалады.
2.1 Ауыл шаруашылық дақылдарды суармалау режимі. Ауыспалы егістікті
қабылдау.
Шаруашылықтың негізгі бағытына байланысты, топырақ-мелиорациялық
жағдайды, қарастырылып жатқан 530,8га геінді жердің климат, жауын-шашын
мәселелерін ескере отырып 8 танапты ауыспалы егістік түрін қабылдаймыз.
1. Жаздық бидай + жоңышқа
2. Жоңышқа
3. Жоңышқа
4. Қант қызылшасы
5. Күздік бидай
6. Қант қызылшасы
7. Қант қызылшасы
8. Дәндік жүгері
Қабылданған ауыспалы егістік түріне байланысты дақылдардың ауданы және
құрамы келесі кестеде көрсетілген.
2..4 Кесте
Дақылдардың ауданы және пайдалық құрамы
пп Дақылдар Аудан
Пайлық құрамы га
1 Қант қызылшасы 0,375 199,05
2 Жоңышқа 0,25 132,7
3 Күздік бидай 0,125 66,35
4 Дәндік жүгері 0,125 66,35
5 Жаздық 0,125 66,35
бидай+жоңышқа
Дақылдардың суды тұтыну режимі (КазНИИВХ) Қазан су шаруашылық
институтының ұсынысы бойынша қабылданған. Қарастырылып жатқан аумақ
ылғалдылығы бойынша оңтүстік аймаққа кіреді.Ылғалдығы жағынан жер өте
құрғақ сол себептен сумен тұтынуы жағынан 95% қамтамасыздығы бойынша
есептейміз. Дақылдардың суармалау қалыбы келесі формуламен есептеледі.
(2.1)
Мұнда М-суармалау қалыбы, нетто; м3га
Еv-қарастырылып жатқан мезгілдегі суды тұтыну мұлшері,
м3га
Wn-вегетация алдындағы топырақтағы ылғал қоры , м3га
Рв- вегетация кезіндегі жауын-шашын мөлшері, мм
Ауыл шаруашылық дақылдардың жалпы су тұтыну мөлшері мына формуламен
анықталады:
, мм
, м
(2.2)
Мұнда Кб және Кб – су тұтыну биологиялық коэффициенттері;
Σd- Есерті мезгілдегі ауаның орта тәулік бойынша ылғалдылық
дефиценттерінің (жеткіліксіздік) қосындысы
К0 және К0 – микроклимат коэффициенттері
Е- Н.Н Иванов формуласы бойынша анықталатын бір бойлық
булану
Е=0,0018(25+t)2(100-а), мм
(2.3)
Вегетация басындағы топырақтағы ылғал қоры агрометеостанциялар және
ауыл-шаруашылық тәжірибе станцияларының мәліметтері арқылы қабылданады
немесе вегетация мезгінен басқа кездердегі жауын-шашын мөлшеріне байланысты
анықталады
(2.4)
Мұнда ΣPН-вегетациялық емес кезеңдегі жауын-шашын мөлшері, мм;
μ- вегетация алдындағы кезеңдегі топырақта жауын-шашынның
сақталу және толтырылу коэффициенті
Жобада дақылдардың суармалау қалыбы қамтамасыздығы 95% КазНИИВХ ұсынысы
бойынша қабылданған:
1. Қант қызылшасы - 5300 м3га
2. Жоңышқа – 6500 м3га
3. Күздік бидай – 2660 м3га0
4. Дәндік жүгері – 4500 м3га
5. Жаздық бидай + жоңышқа – 3100 м3га
Қабылданған дақылдардың суармалау қалыбын қабылдағанда топырақ
мелиоративтік жағдайы ескерілген
МП.Н.= ; м3га
(2.5)
Мұнда МП.Н. – суармалы жерлердің мелиоративтік жақсы жағдайына
ыңғайланған суармалау қалыбы, м3га
М- жақсы гидрогеологиялық жіне топырақ мелиоративтік
жағдайдағы суармалау қалыбы, м3га
Еv-жалпы су тұтыну, м3га
Кr- ауылшаруашылық дақылдардың су тұтынуына грунт
суларының қатысуын ескеретін коэффициент;
Кс- грунт суларының пайдаланудың мүмкіндік шегін
ескеретін коэффициент;
Км- жердің тұздалуын ескеретін коэффициент.
Кr, Кс, Км- коэффициенттер мөлшерін КазНИИВХ ұсыны бойынша қабылдаймыз.
2.5 Кесте
Күрті массивінің метеорологиялық мәліметтері
Айлар І ІІ ІІІ ІV
Мамыр маусым шілде
Ωн Ωср ΔV V
ағын-минус1-вариант 2-вариант
су беру
Ара қашықтық 10 20 30 40 50
Биіктік 12,8 11 9 6,6 2,1
1 және 3 бөліктер арқылы өтетін жалпы фильтрациялық өтім
Бөгет денесі арқылы және табаны арқылы өтетін өтім
Q1+Q3+Q2=46.3+90.7=137м3тәулік
4.2 Су жібергіш түрін қабылдау және оның есебі
Су қоймасының бөгетіндегі су жібергішті төменгі бьефке суармалау
қажеттігі үшін, өндірістік және әлеуметтік сумен қамтамасыздандыру үшін,
және бір мезгілде суқойманы судан босату үшін жобалайды. Су торабын құру
мезетінде құрылыс суды өткізу үшін пайдаланылады. Су торабында орналасуына
байланысты су жібергіш екі түрге бөлінеді.; бөгет денесінде орналасқан су
жібергіш және бөгеттен тыс жағада орналасқан су жібергіш. Бөгет денесінде
орналасқан су жібергіш- құбырлық су жібергіштер, ал екінші түріне
туннельды, сонымен қатар төмен тегеуірінде орналастыратын ашық түрі жатады.
Су жібергіш тағыда башнялы жіне башнясыз, басқару камералары болады.
Гидромелиоративтік құрылыс жағдайда жергілікті материалдардан құралатын
бөгеттерде темір бетон галереялы су жібергіштер орнатылады.
Су жібергігтер жұмыс істеу жөнінен тұрақты және уақытша жұмыс істейтің су
жібергіш түрлері болады. Тұрақты жұмыс істейтің су жібергіштер төменгі
бьефке су жіберу үшін екі құбырлардан кем болмауы керек. Себебі ремонт
жұмыстары жүргізілу ескеріледі. Су жібергіштер екі затвордан тұрады; біреуі-
қосымша, екінші жұмысшы. Затворлар негізінде су жібергіштер басында
орналасады. Себебі су жібергішті пайдалану кезінде текусеру және ремонт
жұмыстарын жүргізу үшін. Бірақ затворлар су жібергіштің ортасында және
сонында орналасуы мүмкін. Жалпы затворлардың су жібергіштің қандай жерінде
орналастыру сұрағы өте маңызды, оны техника-экономикалық сараптама арқылы
қабылдайды. Су жібергіш башнясын планда төрт бұрыш түрін қабылдайды,
қабырғалар қалындығы төменнен жоғарыға қарай жұқара келеді. Оның қалындығы
0.2...0.25м. Башняның статикғалық тұрақтығын ескру керек.
Башня ішіндегі су темір-бетон галереялар немесе темір құбырлар арқылы
тасымалданады. Галерея немесе құбырлар арнайы тіреулерде орнығады.
Жауаптылығы аз құбырларда галерея және құбырлар нығыздалған грунтқа
орнатылып, сырты нығыздалған толтырғышпен толтырылады. Құбыр сырты
коррозияға қарсы материалмен жабдықталады. Башня сыртын және галерея сыртын
гидроизоляциялық жабылма жасалады. Галерея ұзындығы бойынша буындалып
15...20м түйістіру шовы жасалады. Пайдалану кезінде суды жіберу жөнінде су
жібергіштерді екі түрге бөлуге болады; Бірінші түрінде басқару башняда
орналастыратын, жіберетін өтімді реттейтін жазық немесе сегментті
затворлар; Екінші – метал құбырда орналастыратын конусты затворлар.
Құрылыс кезінде суды өткізу реттегішсіз ұйымдастырылады. Су жібергіштің
тұрақты және бірқалыпты режимде жұмыс істейтін конусты затворлы су жібергіш
түрі тиімді. Бірақ конус затворлы су жібергіш затвор және құбырдың
диаметірінің кішілігіне байланысты. Өткізу қабілеті төмен суқоймасын тез
судан босату мүмкіншілігі төмен. Су жібергіштің бірінші түрі құрылыс
кезінде құрылыс өтімдерді өткізуге есептейді, сонымен жоғарғы бьефтегі су
деңгейі өте төмен болған жағдайда қақпа астынан су өткізгіш ретінде жұмыс
істеп су өткізу жөнінде өте үлкен запасы бар. Осы жағдайда маневр жасауға
қолайлы, бірақ төменгі бьефтегі арнаны бекіту жұмыстарына байланысты
қаржыны көп талап етеді. Жабық су жібергіштерде құбырларда бөліктерге
бөлуге болады. Су жібергіштер тасқын су өткізгіштерге қарағанда тұрақты
дұмыс істейді, сол себептен су беру жөнінде үзіліс болмауы керек. Үзіліс су
тұтыну графигін бұзады, ауыл-шаруашылық дақылдар өнімділігін төмендетеді,
өндірістік өнімге зиян келтіреді. Жобалаудың негізгі мақсаты- су
жібергіштердің авариялық жағдайын болдырмау, берікті және тұрақты су
жібергіштің жұмыс істеуі.
Су жібергіштердің негізгі мақсаты- көрсетілген бьефтегі су деңгейіне
байланысты қажетті суды өткізу. Осыған байланысты гидравликалық есептер
негізгі мәселелерді шешу керек;
-су жібергіштің су өткізу қабілетін анықтау;
-су өткізу жолының гидравликалық кедергісі минемалды элементтерін қабылдау,
кавитацияны болдырмау, гидродинамикалық күштерді азайту;
-өзгермелі режимде қалыптылық болмау үшін жобалайтын аэрациялық шахталар
есебі;
-Әр түрлі су деңгейде, әр-түрлі өтімді өткізу кезінде су өткізгіштегі ағын
режимін анықтау;
-ағынның әртүрлі режимі кезіндегі су жүру жолындағы су жібергіш
элементтерге (жабдық, затвор, бөлу қабырғалары, бычактарға т.б.) әсер
есебі;
-су жібергіштің сонындағы учаскелер есебі. Бұл есепте су өткізу қабілеті,
ағынның құбырдан табиғи арнаға түйісуі, грунттар деформациясы, немесе арна
учаскесіндегі скалдық порадолардың үгітілуі қарастырылады. Бұл жағдайда
башнялы су жібергіш түрі қабылданады. Бөгет астында темір-бетон құбыр
жүргізілген. Су жібергіште затвордын екі түрі бар; жұмысшы және ремонтты.
Су жібергіш башнясы планда төрт бұрышты . Су жібергіш башнясынан темір-
бетон галереялы арқылы тасымалданады. Шовтарда фильтрацияға қарсы
құрылымдар ескерілген. Су өткізу жөнінде су жібергішті пайдалану кезінде-
башняда орналасқан жазық затворлы реттегішті.
4.2.1 Су әкетуші магистралды каналдың есебі.
Магистралды канал жер арнада, жағалары бекітусіз қабылданады. Қимасы
трапециялы, канал жолында грунт-саздақ, канал түбінің еңістігі ik=0.0008,
грунт кедір-бұжырлық коэфициенті n=0.02. Гирмкан формуласы бойынша канал
түбінің ені анықталады.
Bk=(1,2...1,4)Qв23 ,м
(4.24)
мұнда Qв –су өткізгіштің өтімі; м3с
Каналдың құлама коэфициенті m=1,5 себебі грунт саздақ . Судың тереңдігін
келесі формуламен анықтаймыз.
β=bh
(4.25)
β-коэфициент Поярков линейкасы бойынша анықтаймыз.
h 0.7
Канал түбінің ені
bk= 1,2*3,723=3,0 м
(4.24) формуласы бойынша каналдағы судың тереңдігі
һк=
Сонымен магистралды канал трапециялы қималы
Түбінің ені- вк=3,0 м
Судың тереңдігі- һк =0,86 м
Құрылыс тереңдігі һстр=һк+(0,3...0,4)
һстр=0,86+0,4=1,26 м
2. Құбыр есебі
Құбыр басынан сонына дейін қимасы бірдей. Құбырдың өлшемдері ГУМО
белгісінде суды өткізу кезінде бірқалыпты режимге, осы кезде затворлар
толық ашық, есептеу кезінде анықталады. Құбырда бірқалыпты режим. Есепті
батырылған суағар формуласымен есептейміз.
Qв=εφвмһ0
Мұнда Qв- су жібергіш өтімі , м3с
ε – бүйірінен сығылу коэффициенті
φ-жылдамдық коэффициенті
вм-құбыр ені , м
һ0-бірқалыпты режимдегі құбырдағы судың
тереңдігі.
q-еркін түсу үдеуі , м2с
Z-кіре берістегі арын шығыны , м
(4.25) формуласын есептеу үшін белгілі мәліметтер ;
Qв=3,7 м3с ; ε=0,95 ;
φ=1,0
Белгісіз мәліметтер : вт ; һт ; Z ; қабылдаймыз
һ0=hk=0,86 м , осыған байланысты вм= ;
вм=
Құбыр ені анықталған соң Z қайта есептеледі.
Zут= ;
Z =
Құбыр биіктігін арын ағу есебінен анықтаймыз , һт 1,0 м
Һт= ; һт=
Есептер сонында құбыр өлшемдері қабылданады :
ені- вт = 2 м
биіктігі- һт=1 м
Екі құбыр қабылданады, өлшемдері
ені- вт = 2 м
биіктігі- һт=1 м
Кіру отметкалары анықталады :
↓ кіру = ГУМО-(h0+Zt)
↓ кіру = 531-(0,86+0,2)=529,9 м
↓ кіру =529,9 м
Құбыр еністігінің бірқалыпты қозғалыс формуласы бойынша анықталады.
Qв= , м3с
(4.26)
Мұнда Qв-су жібергіштің есептік өтімі , м3с
ω-өтім қимасынын ауданы
С- Шези коэффициенті , м0,5с
R-гидравликалық радиус
imp-құбырдың басынан соңына дейінгі еңістік
Өтім қимасынын ауданы анықталады
ω=2*втр*һ0
ω=2*0,86=1,72 м2
Шези коэффициенті анықталады
С м0,5с
Гидравликалық радиус анықталады ;
; мұнда ;
м ; м
Құбыр еңістігі (4.26) формуласымен анықталады
;
Құбырдын ұзындығын бастапқы огаловкадан соңғы огаловкаға дейін анықтап шығу
отметкасы анықталады :
Lmp=162,8 м
↓ шығ= ↓ кіру-iт* lт
↓ шығ=529,9-0,004*162,8=529,2 м
↓ шығ=529,2 м
4. суретте есептік схема көрсетілген.
3. Шығу құлағының соңында энергия бәсендеткіш есебі .
Есептің мәні шығу құлағының соңында суұырма құдығының өлшемдерін анықтау.
Есеп НПУ= 558,4 м су деңгейінде және затвор ашық . Затворға дейін
құбыр арынды режимде, затвордан кейін бастапқы тереңдік һ1=һқыс , құбыр
соңындағы терңдік һ2 . Екінші беттесу h2’ тереңдігі анықталады. h2’ және
һкр түйісу түрі анықталады және суұрма құдығы есептеледі.
Затвор астынан су ағу формуласы бойынша есептеп затвордын ашылу мөлшері
анықталады.
, м3с (4.27)
мұнда QВ-су жібергіштің есепті өтімі ;
ε1-бүйірден қысылу коэффициенті ;
φ1-жылдамдық коэффициенті ;
Вт-құбыр ені ;
ά- тіктік қысылу коэффициенті ;
һзатв-затвор ашылу мөлшері ;
g-еркін түсу үдеуі ; м2с
Н-жоғарғы бьефтегі арын , м
Есептеуге мәліметтер :
Qв=3,7 м3с ; ε1=0,95 ; φ1=0,95 ; Вт=Σ Вт =2*1=2 м
ά =0,64 ; Н=39,4 м
(4.27) формуласына барлық белгілі мәліметтерді қойып һзатв-анықтаймыз.
Һзатв=0,12 м
Затвор артындағы бастапқы тереңдікті анықтаймыз.
һсж = ά * h3
һсж =0,64*0,12=0,07 м
Құбыр соңындағы h2’ тереңдікті Бахметьев формуласымен анықтаймыз.
(4.28)
мұнда imp-құбыр еңістігі
l-құбыр ұзындығы
һ0-бірқалыпты режимдегі судың тереңдігі , м
Бастапқы есептерге қабылдаймыз :
hcp=1,5 h
hcp=1,5*0,07=1,05 м
Ccp=
Ccp= м0,5с
Rcp=
Rcp=
м2
м
табамыз : ;
;
;
(4.28) формуласынан һ2= ή2*Һ0
Берілген мәліметтер :
im=0,004 h0=0,86 lm=120,4
вm=2 м
h1=0,07 м ; γ=2,43
(4.28) формуласынан берілген мәліметтерді қойып һ2 анықтаймыз.
0,56+0,19=2,82 h2
h2=0,26 м
Екінші қосақ тереңдікті анықтаймыз.
h2’= , м
(4.29)
мұнда һ2-құбыр ішіндегі тереңдік
ά-жылдамдық коэффициенті
q-һ2 арындағы құбыр соңындағы үлесті өтім
Есепке берілген мәліметтер :
h2=0,26 м ; ά=1,06 ; q= , м3с
q= м2с
(4.29) формулаға берілген мәліметтерді қойып h2’ анықтаймыз.
h2’=
Каналдағы судың тереңдігін екінші қосалқы тереңдікті салыстырамыз.
h2’=1,64 м һк=0,86 м – шапшыма ағысқан суұрманы есептеу керек.
dk=1,1*h2’-hk , м
dk=1,1*1,64-0,86=0,94 м
lk=3,2*h2’ , м
lk=3,2*1,64=5,2 м
Суұрма құдықтың өлшемдерін қабылдаймыз.
тереңдігі dk=1,0 м
ұзындығы lk=5,0 м
Қабылданған өлшемдер 4.4 суретте көрсетілген.
4.3 Су қашыртқының түрін қабылдау және есебі.
Бітеу бөгеттердегі су қашыртқылар көктемгі тасқын суларды өткізуге
арналған. Жобалау алдында бар мәліметтермен танысып алу керек. Қашыртқыны
жобалағанда келесі сұрақтарды шешу керек :құрылымның класына байланысты
қашыртқы су мөлшерін анықтау керек ; гидрогеологиялық және су шаруашылық
есептермен қашыртқы су мөлшерін анықтау керек ; су қашыртқы құрылымының
бірнеше варианттарын қарастыру керек. Қарастырғанда қашыртқы түрін және
трассаларын қарастыру керек. Қарастырылып жатқан варианттар үшін құрылымның
өлшемдері анықталуы керек ; ауданның рельефіне және геологиялық жағдайына
байланысты жеке құрылымдардың орналасу орындары анықталуы керек ;
қашыртқының конструкциясы ; смета-қаржы есептер жүргізілуі керек ; техника-
экономикалық варианттардың сараптамасы арқылы негізгі бір вариант
қабылданады. Есепті қашыртқының өтімдеріне, СНиП 2.06.01-86 өзгерістеріне
байланысты, есепті максимады су өтімін СНиП 2.01.14-83 анықталады, қашыртқы
құрылымының классына байланысты көп жылдық асып кету мүмкіншілігі
анықталады. (3.13 кесте)
Қашыртқы түрін қабылдау.
Техника-экономикалык варианттар сараптамасы аркылы тиімді варианттар
сараптамасы арқылы тиімді вариант қабылданады. Механика-экономикалық
сараптаманы жасағанда ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz