Қызылорда қаласының төгінді суларын биологиялық жолмен тазартуды жақсарту



Кіріспе.
1. Табиғи климаттық жағдайы
1.1 Нысанның орналасқан жері..
1.2 Климат..
1.3 Геологиялық және гидрологиялық жағдайлар..
2. Қазіргі кездегі төгінді суларды тазарту жағдайы
2.1 Қазіргі кездегі төгінді суларды тазарту жағдайы.
2.2 Есептік төгінді лас сулардың көлемін анықтау.
2.3 Төгінді лас суларды тазарту технологиялық сұлбасын таңдау және талдау.
3. Технологиялық бөлім.
3.1 Төгінді лас сулардың тазарту дәрежесі нанықтау.
3.2 Қазіргі кездегі бас тазарту схемасы. Механикалық тазарту құрылымдарын анықтау тор.
3.2.1 Талқандағыш тор..
3.2.2 Құм тұтқыш
3.2.3 Бірінші тұндырғыш.
3.3 Ұсынылып отырған тазарту схемасы. Биологиялық тазарту құрылымдарын есептеу.
3.3.1 Аэротенк.
3.3.2 Екінші тұндырғыш
3.4 Тұнбаны өңдеуге арналған құрылымдарды есептеу (лай, құм алаңы)
3.4.1 Құм алаңы..
3.4.2 Лай алаңы.
3.5 Тазартылған төгінді лас суларды залалсыздандыру (хлоратор).
3.5.1 Хлорлау технологиясы..
4. Құрылыс жұмыстарын ұйымдастыру технология бөлімі.
4.1 Құрылыс жұмыстары туралы қысқаша мәліметтер ... ... ... ... .
4.2 Технологиялық карта.
5. Техника . экономика негіздерін есептеу
5.1 Технико . экономикалық есеп көрсеткіші
5.2 Тазарту құрылғысының объектілік сметасы.
5.3 Жобаның экономикалық тиімділігі
5.4 Биологиялық тазарту станциясының жинақы сметасы
6. Су жеткізу жүйесіндегі құрылымдарды пайдалану.
6.1 Су жеткізу құрылымдарының түрлері және техникалық пайдалану негіздері
7. Адам өмірі қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау.
7.1 Станцияның жұмыс істеу барысындағы адам өмірі қауіпсіздігі негіздері.
7.2 Құрылыс бойынша техника қауіпсіздік шаралары.
7.3 Қоршаған ортаны қорғау. Объекті және әсер негіздегі ... ... ...
7.4 Апатты жағдайдың болуы мүмкіндігі және оның зардабы ...
Қорытынды..
Қолданылған әдебиеттер..
Қосымшалар.
«Қазақстан-2030» даму стратегиясының «Экологиялық қауіпсіздік бөлімінде» қоршаған орта мен қоғам арасында үйлесімділікке жетуі, және Қазақстан Республикасының табиғат қорғау қызметінің негізгі приоритеті болып табылатын экологиялық қолайлы тіршілік ортасын дамыту жолдары қарастырылған. Қоршаған орта сапасын жақсарту үшін республикада «Қазақстан Републикасының экологиялық қауіпсіздік концепциясы», «Қазақстан Республикасының экологиялық кодексі», «Қазақстан Республикасының тұрақты даму стратегиясы» және басқа да табиғи ресурстарды қорғау және тиімді пайдалану бойынша мөлшерлік-әдістемелік және құқықтық құжаттар қабылданды. Қазақстан су ресурстары тапшы аймақтарға жатады. Дегенмен, соңғы онжылдықта республиканың су ресурстарының антропогенді факторлар әсерінен ластануы байқалуда, олардың ең қауіптілері – дұрыс тазартылмаған немесе тазартылмаған төгінді сулар. Көптеген тұрғын аймақтарда төгінді суларды тазартылуының қазіргі жағдайы экологиялық және санитарлы-гигиеналық талаптарға сәйкес емес. Мемлекет экономикасының аймақтық-өнеркәсіптік кешендер, аймақтар мен аудандар кесіндісінде дамуы көптеген жағайда су ресурстарының жағдайына байланысты. Бұл әсіресе шөл және шөлейтті аймақта орналасқан Қызылорда облысында байқалады.
1. Зубаиров О.З. «Сточные воды и использование их в сельском хозяйстве», Алматы 2011 ж.
2. Яковлев С.В., Ласков Ю.М., «Очистка сточных вод предприятий легкой промышленности», Москва, Стройиздательство ж.
3. Яковлев С.В., Калиуцин В.И., «Биологические фильтры», Москва, строздат 1972 ж.
4. Яковлев С.В., Воронов Ю.В., Механическая очистка сточных вод, Москва, Стройиздат 1975 ж.
5. Абрамов Н.Н., «Водоснабжение», Москва, Стройиздат ж.
6. ҚНжЕ 02.04.03-85. Канализация. Наружные сети.
7. Мырзахметов М., Тойбаев К.Д., «Ластанған суды әкету және тазалау», Алматы, ҚазМСҚА, 1996 ж.
8. Яковлев С.В., Ласков Ю.М., «Канализация», Москва, Стройиздательство 1978ж.
9. Калиуцин В.И., Николаев В.Н., «Методы удаление и обработка осадка из песколовки», Москва, Стройиздательство 1976 ж.
10. Мустафаев Ж.С., Сағаев А., Шегенбаев А.Т., «Өндірістік және ауыз суды тазартуға арналған практикум».
11. Есполов Т.И. «Экологические основы сельскохозяйственного использование сточных вод», Алматы, 1994 ж.
12. Шомантаев А.А., «Гидрохимически режим водотоков и сельскохозяйственное использование сточных и коллекторно-дренажных вод в низовьях реки Сырдарьи», Қызылорда, 2001 жыл.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қазақ ұлттық аграрлық университеті

Ф.И.О.

Қызылорда қаласының төгінді суларын биологиялық жолмен тазартуды
жақсарту.

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

мамандығы 050805 – Cу ресурстары және суды пайдалану

Алматы 2012 ж
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Орман, жер және су ресурстары факультеті

Су ресурстары және мелиорация кафедрасы

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

Тақырыбы: Қызылорда қаласының төгінді суларын биологиялық жолмен
тазартуды жақсарту.
Көлемі, __________ бет
Сызбалар мен иллюстрациялық
Материалдардың көлемі ______
Қосымшаның көлемі _________

Орындаған ________Утепкалиев Ернар Есенбекович
Диплом қорғауға жіберілді ____ _____________________ 2012 ж.

Кафедра меңгерушісі: а.ш.д . профессор Тілеқұлов А.Т.
е

Жетекші: а.ш.д., профессор Зубаировв О.З
н
е
Арнайы тараулар кеңесшілері:

_________________________
________________ ________________________________
(тарау) (қолы)
(аты-жөні)

_________________________
________________ ________________________________
(тарау) (қолы)
(аты-жөні)
Норма бақылау:

___________________________________ ___________________________________ ______

(қолы)
(аты-жөні)
Сарапшы: ___________________
___________________________________ ________

(қолы) (аты-
жөні)

Алматы – 2012 ж
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Орман, жер және су ресурстары факультеті

5В080500 – Су ресурстары және су пайдалану мамандығы

Су ресурстары және мелиорация кафедрасы

Дипломдық жобаны орындау

ТАПСЫРМАСЫ

Студент: Утепкалиев Ернар Есенбекович е
(аты-жөні)

Жұмыс (жоба) тақырыбы: Қызылорда қаласының төгінді суларын биологиялық
жолмен тазартуды жақсарту.
Университет бойынша 2012ж 06 сәуір № 193-К бұйрығымен
бекітілген
Дайын жұмысты (жобаны) тапсыру мерзімі 2012ж 15 мамыр

Жобаның бастапқы мәліметтері:
1. Құрылыстың бас бейнесі
2. Ауа райы сипаттамасы
3. Құрылыс алаңының геологиялық сипаттамасы
4. Нысанның гидрологиялық сипаттамалары

Дипломдық жобада (жұмыста) қарастырылатын тараулар мен сұрақтар
(көкейтестілігі, мақсат мазмұндамасы, жаңалығы, графикалық материалдар
тізімі)

1 Кіріспе
2 Жалпы бөлім
3 Нысанның орналасқан орны
4 Климаттық жағдайы
5 Гидрологиялық және геологиялық жағдайы
6 Қазіргі кездегі төгінді суларды тазарту жағдайы
7 Технологиялық бөлім
8 Қазіргі кездегі бас тазарту схемасы, механикалық тазарту
құрылымыдары
9 Ұсынылып отырған тазарту схемасы, биологиялық тазарту құрылымдары
10 Құрылыс жұмыстарын ұйымдастырудың технологиялық бөлімі
11 Техника-экономика негіздерін есептеу
12 Тазарту құрылғысының объектілік сметасы
13 Су жеткізу құрылымдарын пайдалану
14 Адам өмірі қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау
15 Апатты жағдайлардың болу мүмкіндігі және оларды алдын алу іс
шаралары
16 Қорытынды

Графикалық материалдардың тізімі:
1 парақ. Құрылыстың бас жоспары
2 парақ. Төгінді суларды әкету схемасы
3 парақ. Құрылыстың технологиялық картасы

Ұсынылған негізгі әдебиеттер:
1. Зубаиров О.З. Сточные воды и использование их в сельском
хозяйстве, Алматы 2011 ж.
2. Яковлев С.В., Ласков Ю.М., Очистка сточных вод предприятий легкой
промышленности, Москва, Стройиздательство ж.
3. Яковлев С.В., Калиуцин В.И., Биологические фильтры, Москва,
строздат 1972 ж.
4. Яковлев С.В., Воронов Ю.В., Механическая очистка сточных вод,
Москва, Стройиздат 1975 ж.
5. Абрамов Н.Н., Водоснабжение, Москва, Стройиздат ж.
6. ҚНжЕ 02.04.03-85. Канализация. Наружные сети.
7. Мырзахметов М., Тойбаев К.Д., Ластанған суды әкету және тазалау,
Алматы, ҚазМСҚА, 1996 ж.
8. Яковлев С.В., Ласков Ю.М., Канализация, Москва,
Стройиздательство 1978ж.
9. Калиуцин В.И., Николаев В.Н., Методы удаление и обработка осадка
из песколовки, Москва, Стройиздательство 1976 ж.
10. Мустафаев Ж.С., Сағаев А., Шегенбаев А.Т., Өндірістік және
ауыз суды тазартуға арналған практикум.
11. Есполов Т.И. Экологические основы сельскохозяйственного
использование сточных вод, Алматы, 1994 ж.
12. Шомантаев А.А., Гидрохимически режим водотоков и
сельскохозяйственное использование сточных и коллекторно-дренажных вод в
низовьях реки Сырдарьи, Қызылорда, 2001 жыл.

Жұмыстын (жобаның) арнайы тараулары бойынша кеңесшілері
Тарау Кеңесші Мерзімі Қолы
Есептеу-технологиялық Сейтасанов И.С.
бөлім
Құрылымды пайдалану Набиоллина М.

Кафедра меңгерушісі Тілеуқұлов А.Т.
қолы аты-жөні

Жоба (жұмыс) жетекшісі
Зубаиров О.З.
қолы аты-жөні

Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент Утепкалиев Е.Е.
қолы аты-жөні

Дипломдық жобаны орындау

ГРАФИГІ

Рет саныТараулар және қарастырылатын Жетекшіге ұсыну мерзімі
сұрақтар тізімі Ескертулер
1 Жалпы бөлім 15.03.12 5 %
2 Есептік бөлім 25.03.12 20 %
3 Жұмыстарды орындауды 30.03.12 25 %
ұйымдастыру
4 № 1-2 сызба парақтар 05.04.12 15 %
5 № 3 сызба парақ 10.04.12 10 %
6 Құбырларды орналастыру 12.04.12 10 %
жұмыстарын жаопарлау
7 Экономикалық бөлім, сметалар 16.04.12 10 %
8 Жобаны рәсімдеу 25.04.12 5 %

Кафедра меңгерушісі Тілеуқұлов А.Т.
қолы аты-жөні

Жоба (жұмыс) жетекшісі
Зубаиров О.З.
қолы аты-жөні

Тапсырманы орындауға
қабылдадым, студент Утепкалиев Е.Е.
қолы аты-жөні

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
... ... ... ... ... ... ... ... .. ...
1. Табиғи климаттық жағдайы
1.1 Нысанның орналасқан 11
жері ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .
1.2 11
Климат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ..
1.3 Геологиялық және гидрологиялық 11
жағдайлар ... ... ... ... ... ... .
2. Қазіргі кездегі төгінді суларды тазарту жағдайы
2.1 Қазіргі кездегі төгінді суларды тазарту 13
жағдайы ... ... ... ... ...
2.2 Есептік төгінді лас сулардың көлемін 14
анықтау ... ... ... ... ... ...
2.3 Төгінді лас суларды тазарту технологиялық сұлбасын таңдау және
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
... ... ... ... ... ... .
3. Технологиялық бөлім.
3.1 Төгінді лас сулардың тазарту дәрежесі 17
нанықтау ... ... ... ... ...
3.2 Қазіргі кездегі бас тазарту схемасы. Механикалық тазарту 17
құрылымдарын анықтау
тор ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...
3.2.1 Талқандағыш 18
тор ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..
3.2.2 Құм 19
тұтқыш ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ..
3.2.3 Бірінші 20
тұндырғыш ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...
3.3 Ұсынылып отырған тазарту схемасы. Биологиялық тазарту
құрылымдарын 23
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
3.3.1 24
Аэротенк ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... .
3.3.2 Екінші 34
тұндырғыш ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... .
3.4 Тұнбаны өңдеуге арналған құрылымдарды есептеу (лай, құм
алаңы) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 36
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
3.4.1 Құм 36
алаңы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
3.4.2 Лай 36
алаңы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ...
3.5 Тазартылған төгінді лас суларды залалсыздандыру
(хлоратор) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 36
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
3.5.1 Хлорлау 38
технологиясы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..
4. Құрылыс жұмыстарын ұйымдастыру технология бөлімі.
4.1 Құрылыс жұмыстары туралы қысқаша мәліметтер ... ... ... ... . 40
4.2 Технологиялық 42
карта ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
... .
5. Техника – экономика негіздерін есептеу
5.1 Технико – экономикалық есеп көрсеткіші ... ... ... ... ... ... 47
... ...
5.2 Тазарту құрылғысының объектілік 47
сметасы ... ... ... ... ... ... ... .
5.3 Жобаның экономикалық тиімділігі 49
5.4 Биологиялық тазарту станциясының жинақы сметасы 50
6. Су жеткізу жүйесіндегі құрылымдарды пайдалану.
6.1 Су жеткізу құрылымдарының түрлері және техникалық пайдалану
негіздері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 57
... ... ... ... ... ... ...
7. Адам өмірі қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау.
7.1 Станцияның жұмыс істеу барысындағы адам өмірі қауіпсіздігі
негіздері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 59
... ... ... ... ... ... ..
7.2 Құрылыс бойынша техника қауіпсіздік шаралары ... ... ... ... ..60
7.3 Қоршаған ортаны қорғау. Объекті және әсер негіздегі ... ... ...60
7.4 Апатты жағдайдың болуы мүмкіндігі және оның зардабы ... 61
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 62
... ... ... ... ... ... ... ...
Қолданылған 63
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 64
... ... ... ... ... ... ... ..

Кіріспе
Жұмыстың өзектілігі. Қазақстан-2030 даму стратегиясының Экологиялық
қауіпсіздік бөлімінде қоршаған орта мен қоғам арасында үйлесімділікке
жетуі, және Қазақстан Республикасының табиғат қорғау қызметінің негізгі
приоритеті болып табылатын экологиялық қолайлы тіршілік ортасын дамыту
жолдары қарастырылған. Қоршаған орта сапасын жақсарту үшін республикада
Қазақстан Републикасының экологиялық қауіпсіздік концепциясы, Қазақстан
Республикасының экологиялық кодексі, Қазақстан Республикасының тұрақты
даму стратегиясы және басқа да табиғи ресурстарды қорғау және тиімді
пайдалану бойынша мөлшерлік-әдістемелік және құқықтық құжаттар қабылданды.
Қазақстан су ресурстары тапшы
аймақтарға жатады. Дегенмен, соңғы онжылдықта республиканың су
ресурстарының антропогенді факторлар әсерінен ластануы байқалуда, олардың
ең қауіптілері – дұрыс тазартылмаған немесе тазартылмаған төгінді сулар.
Көптеген тұрғын аймақтарда төгінді суларды тазартылуының қазіргі жағдайы
экологиялық және санитарлы-гигиеналық талаптарға сәйкес емес. Мемлекет
экономикасының аймақтық-өнеркәсіптік кешендер, аймақтар мен аудандар
кесіндісінде дамуы көптеген жағайда су ресурстарының жағдайына байланысты.
Бұл әсіресе шөл және шөлейтті аймақта орналасқан Қызылорда облысында
байқалады. Су ресурстарын қорғау және тиімді пайдаланудың нақты әдісі болып
суды тазалау технологиясын енгізу, төгінді суларды тазарту және қайтадан
қолдану болып табылады. Бүгінгі күнде төгінді суларды тазартудың кеңінен
орын алған әдісі – бұл сарқынды суларды механикалық және биологиялық
тазарту. Өткен ғасырдың ортасында, ғылымның, техника және технологияның
даму кезеңінде төгінді суларды индустриалды әдістеріне, оның ішінде қымбат
және шығынды болып табылатын жасанды биологиялық әдістерге көп көңіл
бөлінді. Төгінді лас су дегеніміз (Сточная вода) — бұрын
өндірісте, тұрмыста немесе ауыл шаруашылығында пайдаланылған, сондай-ақ
қандай да бір ластанган аймақ, соның ішінде (өнеркәсіп, ауылшаруашылық,
коммуналдық-тұрмыстық, нөсер, т.б ағындылары) елді мекен арқылы өткен су.
Төгінді лас судың әрбір текше метрі таза судың 60 метр кубын ластайды.
Төгінді лас сулар– тұрмыстық, шаруашылық және өндірістік төгінді лас
суларды атаймыз.
Төгінді сулардың көлемі уақыт бірлігіне жатады, бұны шығын деп атайды.
Бұлар мынадай өлшем бірліктерімен белгіленеді: ⁄тәу
Кейбір өндірістік және өнеркәсіптік төгінді лас суларында улы заттар
және радиактивті элементтер болуы мүмкін. Оларға мысалы мыналар жатады:
Жоғарғы қуатты қышқылдар, фенол, мырыш, анимин, темірдің ауыр тұздары, мыс,
хром, радий, стронций және т.б жатады
Төгінді лас сулар құрамында көп мөлшерде микроорганизмдер, ауру
туғызатын потогенді бактериялар болады. Тұрмыстық төгінді суда іш ауруын
қоздыратын дизентирия және де гельминиттер жұмыртқалары адамдар мен
жануарлардан бөлініп ағынды суларға қосылады. Осы суларды зиянды
бактериялардан тазарту үшін Қызылорда қаласында биологиялық тазалау
станциясы жобаланып отыр.

1 Табиғи климаттық жағдайлары

1.1Нысанның орналасқан жері

Қазақстан Республикасының Қызылорда облысы, Қызылорда қаласының
биологиялық тазарту станциясы қаланың солтүстік батысына қарай 5 шақырым
жерде жинақтағыштың оңтүстік жағына іргелеседі.

1.2Климаты

Ауданның климаты өте құблымалы: жазы өте ұзақ, құрғақ және ыстық, ал
қысы суық және қар аз жауады.
Ауа температурасы орта есеппен 9˚С.
Шілде айы өте ыстық, оның орташа температурасы +25,7˚С.
Шілде айындағы ең жоғпрғы температура +46˚С.
Қаңтар айы ең суық ай, оның орташа температурасы - 9,3˚С.
Қаңтар айның ең төменгі температурасы - 38˚С.
Аязсыз мерзім ұзақтылығы 178 күнді құрайды.
Бір жылдық жауын шашын мөлшері 121 мм ді құрайды. Жел мерзімінің
жауыны бір қалыпты емес. Қыс көктемдік мерзімде 69 мм жауын шашын
кездессе, жаз кезінде 52 мм ді құрайды. 1991 жылы мамыр айының 15 де бір
тәуліктік жауын шашын мөлшері 41 мм ді құрады. Қар
жамылғысы көп емес және тұрақсыз. Орташа биіктігі 1 – 6 см, ал ең жоғарғы
деңгейі 22 см. Қар 2,5 – 3 ай жатады. Қардағы судың орта қоры 30 – 60 мм ді
құрайды. Қар жамылғысының салмағы 50кгс⁄ Нольдік
изотермасының барынша көп тереңділігі 150 см ді құрайды. Бұл елу жылда бір
рет болуы мүмкін.
Бұл жерге қатты және жиі желдер тән. Әсіресе солтүстік шығыстың
бағытында. Желдің орташа жылдамдығы 4,9 метр⁄сек. Желдің ең жоғарғы
жылдамдығы 30 метр⁄секундқа дейін баруы мүмкін. Бұл шамамен он жылда бір
рет болады.

1.3 Геологиялық және гидрогеологиялық жағдайы

Алаңның жер бедері тегіс абсолюттік белгісімен 123 – 124 метр. Алаңның
геологиялық құрылысында саз балшық, шаң, топырақ кездеседі. Шөгінділердің
үсті 0,1 метр қуаттылығымен, топырақ өсімдік қабатымен жабылған.
Тығыздығы – 1,5 т⁄
Алаң ызалылығы тұздалмаған, бетон мен темірге, көмірқышқыл және сульфат
агрессивтігімен күшейтілген. Төменде алаңның геологиялық қимасы
көрсетілген.
0,0 – 0,8 сұр қоңырлы суглинкасы, жартылай қаттыдан жұмсақ пластика
консистенциясына дейін және сулы құмдақ қабатымен.
0,8 – 1,9 сарғыштау сұрлы супесі, сұрлы тығыз, ылғалдыдан су қаныққанға
дейін, шаңды, тұздалған, суглинкамен жіңішке қабатталған. 1,9 –
2,8 майда құм, шаңды, сазды, тығыз, ылғалды. 2,8 –
5,7 саз балшығы қоңыр, ашық қоңыр, жартылай қаттылығынан жұмсақ
консистенциясына дейін. 5,7
– 100 құм сары сұрлы, шаңды, саз балшығымен.
Алаңдағы жер асты ыза суы 0.7 – 2,1 метр тереңдікте кездеседі. Жер асты ыза
суының тербелу амплитудасы 0,5 – 0,7 метр құрады. Ең жоғарғы деңгей, мамыр
тамыз айларында Қызылорда қаласына жақын орналасқан шаруашылықтағы суғару
кезеңіне түседі. Тербеліс амплитудасын және жер асты ыза суының
тереңдігінің аз болғанын ескере отырып алаңның сулануын есептейміз.
Ғимараттың құрылысы кезінде міндетті түрде құрылыс бойынша жер асты суының
төмендетілуін дренаж қондырғысының пайдаланады. Қазандық және ор,
қазба, арыққа – бұларға судың келуі келесі топырақты сүзгілеу
коэффициентімекн анықталады:
- Саз балшығы супесі қабатымен және және шаңды құммен;
- = 0,152 ⁄тәу;
- Шаңды құм қабатымен суглинка = 0,24 ⁄тәу;
- Шаңды қалқымалы құм = 2 – 5 ⁄тәу;
- Супесь = 0,1 – 0,3 ⁄тәу;
W4 маркалы портлацемент бетонға орташа сульфатты
агрессиясымен иеленеді.

2 Қазіргі кездегі төгінді лас суларды тазарту жағдайы

2.1 Қазіргі кездегі төгінді лас суларды тазарту жағдайы

Қазіргі уақытта қала тұрғындарын, Комсомол, Титов және Тасбөгет
ауылдарының тұрғындарын және де қаладағы орналасқан өндірістерді Сырдария
өзенінен су аланып Тасбөгет қыстағындағы тазарту станциясынан өтіп халықты
сумен қамтамасыз етіліп жатыр. Кейбір қаланың аймақтары жер асты суларының
ұңғымаларымен жабдыталған(водозабор Степь және Водозабор аймағы N2,
Арай аймағы N2, Ақмешіт аймағы).
Қаланың және Комсомол, Титов қыстағының төгінді лас суларын өздігімен
ағатын келмектер жүйесімен және ағынды құбыр желісі насос станциясы арқылы
тазартылмай жинаушы буландырғышына яғни сүзу алаңына әкетіледі. Тасбөгет
қыстағы мен Оңтүстік өндірістік аудан кәсіпорындарының төгінді лас сулары
меншікті сүзгі алаңына жібереді.[12]

Кесте-2.1.
Қызылорда қаласының төгінді суларының химиялық құрамы, мгл.

Ингредиенттер 1990-2000 ж. 2011-2008 ж. 2009ж.
1 2 3 4
pH 7.6 7.1 7.4
Жүзінді заттар 285 250
Гидрокарбонат 340 300 332
Хлорид 112 105 106
Сульфаттар 300 320 305
Кальций 92 80 82
Магний 46 45 40
Натрий-кальций 173 177 184
Фосфор 11 10 9
Азот 30 40 32
Азот аммониі Анықталмаған 27
Нитратттар Анықталмаған -
Нитриттар Анықталмаған -
Калий 17 18 17

2.1 кестенің жалғасы
1 2 3 4
БПК5 60,6 57
Жалпы минералдануы 1063 1027 1049

Өндірістік сумен қамту ГКП Қызылорда энергоцентр (ТЕЦ - 6) Сырдария
өзенінен меншікті су алу құрылымын алдын ала ескеріп отыр. 2000 жылға суды
пайдалану 32 мың⁄тәу құраса, ал төгінді судың әкетілуі 24,3
мың⁄тәу құрады.
Қала көлемі – 2,4 мың шкм. Тұрғындарының саны – 200,9 мың адам.
Халық санына байланысты және өндірістік мекеменің ағынды лас суын қоас
фактіге негізделген судың шығыны 160 л⁄адам. тәулік және 120 л⁄адам. тәулік
құрайды. Фактіге негізделген өнімділігі қосындысы арқылы су қабылдағыш
имаратты жер беті су көзінің Сырдария өзенінен су алу шығыны және жер асты
су шығыны 47,4 мың ⁄тәу құрайды, судың үлес болу шығыны 237 л⁄адам.
тәулікті құрайды.[12]
Магистральды су құбыры желісінің ұзындығы 170,9 шақырымнан 58,8 шақырымы,
канализация желісінің ұзындығы 187,9 шақырымынан 59,02 шақырымы және 28 КСС
(КНС) қанағаттандырылмайтын техникалық жағдайда тұр.
2000 жылы Сутехсервис
мекемесі су қабылдау тазарту имараттарын қайта құру жұмысын жүргізді,
дренажды система жаңартылды және кварцты құмды сербентке жаңартып
алмастырылды, табиғат цеолиті қойылды.

2.2 Есептік төгінді лас судың көлемін анықтау

Қызылорда қаласының төгінді лас суларды биологиялық тазарту
станциясының инвестициясы бойынша халықтың есептік саны 243 мың адам. суд
әкету нормасы СНиП 2.04.03-85п21 бойынша 1 тұрғынға 230л⁄тәулік.
Канализациялық тазарту станциясына түсетін бір жылдық орташа тәуліктік
шығыны былай анықталады:

(243000*23*1,05)⁄1000+11725=70 мың⁄тәу.
(2.1)

Мұнда: 1,05 – өндірістік шарушылықтағы төгінді судың есепке алынбаған
шығын коэффициенті.
11725 – ⁄тәу өндірістік төгінді су.

2.3 Төгінді лас суларды тазартудың технологиялық схемасын таңдау және
талдау

Төгінді лас суларды тазартудың технологиялық схемасына: механикалық,
химиялық, физико-химиялық, биологиялық тазарту құрылыстары жатады.
1)Механикалық тазартуға: Тор
талқандағышы; Құм тұтқыш; I-ші тұндырғыштар.
2) Химиялық тазартуға: ашытылуы;
электрохимиялық ашытылуы; озондау; нейтралдау;
3) Биологиялық тазартуға: аэротенктер; II-ші
тұндырғыштар;
4) Физико-химиялық тазалау: каогуляция; флонуляция; флонуляция;
экстранциялау; сорбация; эвопорация; флотация; ион алмасу.
1. Механикалық тазарту ерімейтін ірі дисперсті қоспалардан тазарту үшін
қолданылады.
- Тор талқандағышы: тор талқандағыштар төгінді лас судағы ірі дисперсті
қоқыстарды ұстау үшін және талұандау үшін арналған.
- Құм тұтқыш: тұрмыстықстөгінді лас сулардағы құмдарды ұстау үшін арналған.
- I-ші
тұндырғыштар: төгінді лас судағы ерімеген заттарды ұстап тұндыру үшін және
де I-ші тұндырғыштар биологиялық және физико-химиялық тазартуға түсетін
төгінді лас суларды мөлдірету, тұндыру үшін қызмет етеді. 2. Химиялық
тазартудағы басты методтар – нейтралдау, ашыту және азондау.
- ашыту дегеніміз
қандайда бір зат қосқандағы реакция, тереңірек айтқанда барлық химиялық
реакция. Практикада төгінді суды қорғада қолданады: хлорды, гипохлорит
кальцийді, гипохлорит натрийді, әнті хлорды, хлордың диоксиді, азон,
басқада техникалық кислород және ауа кислородын қолданады.
3. Биологиялық тазартуды
еріген органикалық заттарды аластату үшін қолданады.
- аэротенктер: төгінді лас
сулардың толық және толық емес биологиялық тазарту үшін арналған. Аэротенк
резервуарында тазартылып жатқан төгінді су және белсенді лайға ауа
жіберіліп араластырады. - I-ші
тұндырғыштар: биологиялық және физико-химиялық тазартудан өткен төгінді
суларды мөлдірету үшін арналған. 4. физико-
химиялық тазартудың негізгі методтары: каогуляция, флонуляция, сорбация,
экстрация, эвопарация, флотация, ион алмасу болып табылады.
- Каогуляция – бұл
дегеніміз жылы қозғалыс кезінде бөлшектердің бір-біріне қақтығысатын кезде
жабысу процесі. - Сорбация – қатты затпен
немесе сұйық затпен қоршаған ортадан заттың жұтылуы. Жұтатын дене сорбент,
ал жұтылатын дене сорбат.[2] - Флотация – бұл процесс
молекуляр арқылы бөлшектердің бір-біріне жабысып флотациялайтын екі фазалы
бөлім жоғарғы жағына жиналады. Флотация процесі көпіршіктер арқасында
жүреді: төгінді лас судағы мұнай, мұнай заттарын, май, талшық және қыл
заттарын көпіршік аластатады. - Ион алмасу – ионит қатты фазасының
жоғарғысында ерітінді арасындағы иондарды алмасуы.

3 Технологиялық бөлім

3.1 Төгінді лас сулардың тазарту дәрежесін анықтау

Тұрмыстық ағынды судағы ластану концентрациясын анықтау су әкету су
әкту нормасы бір ьір адамға 230 лтәу

Р=a*100q
(3.1)

Р=226*100230=100мгл
(3.2)
а – ластану саны;
q – су әкету нормасы.

(3.3)

Өлшенген зат (ВВ) = 226*1000230=982 мгл
БПК тол=260*1000230=1130 мгл

3.2 Қазіргі кездегі бас тазарту схемасы. Механикалық тазарту
құрылымдарын анықтау

Механикалық тазарту процесі: сүзу, тұндыру, цинтрифуг немесе
гидроциклон күшімен ағынды судан қатты өлшенген бьөлшектердің бөлінуі.
Жіңішке дисперсті заттарды ұстау үшін сүзгілеуді қолдаанады. Механикалық
тазарту құрылымдарына мыналар кіреді: талқандағыш тор, құм тұтқыш, I-ші
тұндырғыш.[4]
Құрылыстарды, құрылғылар мен жабдықтарды жосжұплы алдын ала қарау және
жосжұплы алдын ала жөндеу жөніндегі жұмыстарды 7-11 сәйкес жүргізу
ұсынылады, сонда жұмыстардың негізгі түрлерінің тізбесі мен олардың
кезеңділігі берілген.
Ағымдық жөндеу бойынша жұмысқа тән болып мыналар табылады:
-ішкі құбырларды, торларды, електерді, ұнтақтағыштарды, реагентті
шаруашылықтың жеке конструкция тораптарын, құмтұтқыштарды, алғашқы
тұндырғыларды немесе сарқынды суды механикалық тазартудың технологиялық
схемасында қабылданған құрылыстардың басқа типтерін жөндеу;
-сарқынды суды механикалық тазарту негізгі құрылысының және олардың
конструкциялық элементтерін (науаларды, дәліздерді, баспалдақтарды, қоршау
конструкцияларын және т.б.) қалыпты жұмыс жай-күйде сақтау.
Сарқынды суды механикалық тазарту құрылысына техникалық қызмет көрсету
кезінде пайдаланылатын негізгі материалдық ресурстардың тізбесіне мыналар
кіреді:
-жөндеу жұмыстарына және негізгі құрылысты жөндеуге арналған
болатқұбырлары және илектердің басқа түрлері (швеллер, бұрыш, болат табағы,
арматура, жолақтық материал және т.б.);
-негізгі құрылыстарда жөндеу-құрылыс жұмыстарға арналған материалдар
(құм, қиыршықтас, цемент, жабын тақсатсы, бояу және т.б.);
-конструкциялық тораптар және ұнтақтағыштардың, торлар-
ұнтақтағыштардың, алғашқы тұндырғылардың бұрылыс фермалары,
гидроэлеваторлардың, электрқозғалтқыштардың қосалқы бөлшектері.
Сарқынды суды механикалық тазартудың негізгі құрылыстарында ағымдық
жөндеу жұмыстарына арналған материалдардың шығын нормалары олардың құрамына
байланысты жалпы құрылыс жұмыстарын орындау кезінде анықтау әдістемесіне
сәйкес қабылданады. Құрылыстардың, механизмдер мен электрқозғалтқыштарының
механикалық бөліктері мен олардың тетіктерін жөндеуге арналған материалдар
мен қосалқы бөлшектердің шығын нормалары олардың қызмет мерзіміне, нақты
тозуына байланысты болады және жөндеу түріне қатысты 6, 17-19, 28, 50
ұсынымдарға сәйкес анықталады.[4]

3.2.1 Талқандағыш тор

Талқандағыш тор – төгінді тұрмыстық және өндірістік төгінді лас
судағы рН 6-дан 8-ге дейінгі мәні бар және ірі қоқыс қалдықтарды ұстап,
тақандау үшін арналған. Талқандағыш тордың орнатылуы канализациялық тазарту
имарат комплексінде қарастырылған:
902 – 2 – 308 типтік жобадан қабылдаймыз. 2 – шығыр, 2 – талқандағыш
тордан сонда 3-і жұмысшы, 1-і резервші.
Талқандағыш тор өткізу қабілеті – 1200 лсек.
Тұрғындар саны: (3.4)
Қоқтығыс саны:
(3.5)

Мұнда: а – 1 адамға 1 жылға қоқыс санығ, 8 лжыл

К – сағаттың қалыпсыздық коэффиценті, 2%: γ-
қоқыстың жартылай қайтылығы, 750 кг
Қазіргі жобада екі шығыры құрылымы құрастырылғын 2 – тор
талқандағышымен КРД – 40М маркалы әр шығырда орнатылған.
4-тор талқандағышының 3-і жұмысшы, 1-і резервті тор болып табылады. 1
тор талқандығышының максимальды өндіру шығыны КРД – 40М 1670сағ.
Талқандағыш тор үйінді үстіне 5 м биіктігімен орнатылған, ашық
арнасында арынды төгінді судың түсуімен. Талқандағыштардың шығырына 2 арна
келеді, арна өлшемі 1200-1200. Талқандағыш
торлар арналарда орналастырылған, арна өлшемі 900-900. Торлы
талқандағышта қоқыс қалдықтар ұсталып сумен бірге дюкер арқылы әкету
арнасына бағытталады.

3.2.2 Құм тұтқыш. Құм тұтқыш конструкциясы және жұмыс істеу схемасы

Құм тұтқыш төгінді судың мехникалық тазарту имарат комплексінде
қолданылады. Құм тұтқыш тұрмыстық және өндірістік төгінді судағ минералды
ауыр заттар мен құмдарды ұстау үшін арналған.
Тазарту станциясының өнімділігі:
Станцияның орташа секундтық шығыны:

(3.6)

Жалпы қалыпсыздық коэффиценті . Сонда максимальды секундты шығын:

(3.7)

Құм тұтқыш ауданының қимасы:

(3.8)

Мұнда: v – төгінді лас судың максимальды құйылуының қозғалыс
жылдамдығы 0.3 мсек.
n- бөлім саны, 1.20.3*1.165=4 дана.
165 – айналмалы су қозғалысы болатын құм тұтқыш үшін,
.
902 – 2 – 409.80 типтік жоба бойынша құм тұтқыш қабылдаймыз. Диаметрі
6 метр болатын 2 құм тұтқыш 2 бөлімді: Құм
тұтқыштағы ұсталатын құм көлемі:
(3.9)

Мұнда: Р – тұнба нормасы, 0.02 ладам*жыл;
Т – тазалау арасындағы тәулік саны, 1 тәулік.
Құм тұтқыш конструкциясы және жұмыс істеу схемасы.
Құм тұтқыш құдық тәрізді резервуарлармен немесе конус тәрізді
бейімделген. Мұнда су шеңберлі қозғалады, құм тұтқыш ортасында құдықты науа
орналасқан, төменде тесікше саңлауымен аяқталады.
Төгінді су тарту камерасынан суаруға жеткізіп тангенцияльды түрде құм
тұтқыштағы құдықты науаға түседі. Минералды ұсақ бөлшектер науадағы
саңылаулы тесік арқылы құм тұтқыштың төменгі бөлігіне жіберіледі, ал
науамен әкетілетін су келесі тазартуға жіберіледі.
Құм тұтқыштағы құмдарды тәулігіне бір рет гидроэлеватор көмегімен
аластатылады. Гидроэлеваторға ашып-жапқыш камера арқылы жұмысшы сұыйқтық
беріледі және ерікті құбыр желісі арқылы пуьпа әкетіледі.
Құм тұтқыштан құмдарды аластату алдында құбыр желісіндегі ысырма
ашыладыда, гидроэлеватордың жұмысшы сұйығы күшімен құмның айналып айдауы
пайда болады. Айдаудан кейін пульпо желісінің ысырмасы ашыладыда ысырма
арқылы пулбпа сусыздандыру имаратына беріледі. Айдау соңында пуьпа желісі
пульпаның өткен көлеміндей жұмысшы сұығымен шайылады.
Есепті-нормативті тапсырмасы: құм тұтқыштағы төгінді лас судың
шеңберлі қозғлатын құрылысын СНиП 2.04.03 – 85 Канализация. Наружные сети
и сооружения талабы бойынша есептелінеді.[6]
-төгінді суды қозғалыс жылдамдығы максимальды құйылу деңгейі 0.3 сек;
-минимальды құйылу деңгейі 0.15 мсек;
-ұсталғанға жататын құмның гидравликалық ірілік И – 24.2 ммсек;
-төгінді судың максимальды құйылу деңгейінде ағу ұзақтылығы 30-ға
дейін;
-тәулігіне бір адамға ұсталатын құм саны 0.02 ладам.тәул;
-құм ылғалдылығы 60% көлемді салмағы – 1.5 т.
-Құм тұтқыштың негізгі есеп тапсырмасы:
-есептік шығынн: орташа тәліктік – 35000 тәул, -максимальды
секундтық – 600 лсек.
-Тұрғындар саны – 243000
-Тұнбаның тәуләктәк көлемі – 2.44 тәул
-Ағынды судың құйылуының жалпы қалыпсыздық коэффиценті – 1.48.

3.2.3 Радиалды бірінші тұндырғыш

Радиалды I-ші тұндырғыштар төгінді лас судағы ерімеген заттарды ұстап
сүзу, тұндыру үшін және биологиялық, физико-химиялық тазартуға түсетін
төгінді суларды мөлдірету үшін қызмет етеді.
-Максимальды сағаттық құйылу шығыны – 4320 сағ.
-өлшенген заттар концентрациясы – 226 мгл.
-Тұндырғыш тереңдігі 902-2-473.83 типтік жоба бойынша -қабылданған.
-Тұндырғыш диаметрі – 30 метр.
-Мөлдірету эффектісі – 455 %.
-Гидравликалық іріліктің есептік белгісі:

(3.10)
Мұнда: t – тұну ұзақтылығы - 715°С
h- өлшендінің құрамына қатынасты коэффицент – 0.25
а – t =10°С болатын судың коэффиценті – 1.3
К – тұндырғыш түрінің коэффиценті – 0.45
I-ші тұндырғыштың өнімділігі – 1323 сағ

сағ (3.11)
I-ші радиалды тұндырғышқа белсенді лайды жібергенде өнімділік 10%-ға
көбейеді. Сонда тұндырғыш өнімділіг болады – 1455 сағ.
Тұну ұзақтылығы – 1.5 сағат.
Тұндырғыш саны: дана
Мұнда: 4320 – максимальды сағаттың құйылуы, сағ.
1455 - I-ші тұндырғыш өнімділігіне 10% қосқанда көбейюі,
сағ.
Судың қозғалу схемасы және имараттың жоғары орнығуы. Жобада 3 бірлікті
топ тұндырғыштар насос станциясымен құрастырылған, тарату чашасы,
майжинағыш және құбыр желісі жүйесі.
Негізгі есептік параметрлер:
Тұндырғыш диаметрі(мм) – 30000
Тұндырғыштың гидравликалық тереңдігі(мм) – 3400
Тұнудың биіктік зонасы(мм) – 3100
Тұнбаның биіктік зонасы(мм) – 300
Лайшұңқырының диаметрі(мм) – 7000
Әкелетін құбыр желісінің диаметрі(мм) – 1200
Әкететін құбыржелісінің диаметрі(мм) – 800
Көлемді тұндыру зонасы() – 2190
Көлемді тұнба зонасы() – 340
Тұндырғыштың есептік өткізу қабілеті(сағ) – 1582
Ағынды су темір бетон арқылы толтырылмайтын су суағардың кең кірісі
бар тарату чашасына құйылады.
Суағар көмегімен 3 – бөлікке тең бөлінуін қамтамасыз етеді, әр
қайсысы өзағар құбыр арқылы тұндырғыштың орталық тарату құрамына
бағытталады.
Тарату құрылымы өзімен бірге тік болат құбырын ұсынады, яғни ол
құбырдың жоғарғы бөлігі оңай қонышты кеңейюіне алмасады және тұндырғыштағы
су горизонтынан төмен аяқталады.
Тарату құрылымынан ағынды су шыға берісінде металл құбырғалы жазыққа
түседі де биіктгі 1.1 метр болатын цилиндрге бағытталады. Тұндырғыштағы
тұндырғыш шекарасы судың тереңдетңлген кірісін қамтамасызетеді. Тұндырғштың
жалпы құрылымы 3.1 суретте көрсетілген:

Сурет 3.1 Радиалды бірінші тұндырғыш:
Тұндырғыштағы мөлдірленген судың жиналу тістік суағармен жиналатын құдықты
науасы арқылы орындалады, тұндырғыштың ішкі қабырға тарапынан перифериінде
орналасқан. Жинақты науадан мөлдіолетілген су әкететін құбырмен топтық
тұндырғыштардың шекті аймағына жіберіледі. Ағынды судың
есептік саны: Тұндырғыш диаметрі(м) –
30

Мөлдірету эффектісі(%) – 50
Тұну ұзақтығы(сағ) – 1.4
I-ші тұндырғышқа есептік шығын(сағ) – 1582
3 топты тұндырғыш есептік шығыны(сағ) – 4746
Жалпы қалыпсыздық коэффиценті – 1.46
3-топты тұндырғыштың орташа шығыны(сағ) – 1083.5
I-ші тұндырғыштың максимальды шығыны К – 1.4
Гидравликалық есепке(сек) – 0.615.

3.3 Ұсынылып отырған тазарту схемасы. Биологиялық тазарту құрылымдарын
есептеу

Биологиялық тазарту механикалық тазартудан өткен төгінді судағы еріген
органикалық заттарды аластату үшін қолданылады. Биологиялық тазарту
құрылымына аэротенк, II-тұндырғыштар жатады.
Қолданыстағы ҚР санитарлық нормаларымен белгіленген, табиғи (өзендер,
теңіздер және басқа) немесе осы мақсатта жасанды жасалған (сарқынды су
жинауыштары) жерүсті су объектілеріне ағызуға мүмкіндік беретін шаруашылық-
тұрмыстық сарқынды суды тазарту дәрежесіне сарқынды суды толық биологиялық
тазарту жағдайында ғана қол жеткізіледі, оған жобалау технологиялық
схемасына сәйкес сарқынды суды тазарту үшін барлық құрылыстарды қалыпты
пайдалану кезінде механикалық тазарту кіреді.[1]
Шаруашылық-тұрмыстық сарқынды суды тазартудың қолданыстағы
практикасында биологиялық тазарту екі нұсқада болуы мүмкін:
- табиғи жағдайларда;
- жасанды жасалған жағдайда (аэротенктерде немесе биосүзгілерде).
Осы нұсқада сарқынды суды тазартудың технологиялық схемалары
құрылыстардың құрамы қолданылатын технологиялық жабдықтарымен және,
тиісінше, оларды пайдаланудың әртүрлі шарттарымен айрықшаланады. Жалпы
жағдайда биологиялық тазарту құрылыстарына техникалық қызмет көрсету 5, 7-
14, 16, 46 баяндалған талаптарға сай болуы керек. Осы талаптарға сәйкес
пайдалану кезінде жосжұплы алдын ала жөндеу бойынша материалдық ресурстар
қолдануды талап ететін, жүргізілетін жұмыстардың тізбесіне жөндеу түріне
байланысты мыналар жатады:
- негізгі құрылыстардың (аэротенктердің немесе биосүзгілердің), екінші
тұндырғылардың, жауын-шашындар болуына байланысты оларды өңдеу
құрылыстарын (метантенктердің, мөлдірлету-перегниватели, екі қабатты
тұндырғылардың, тұнбатығыздағыштардың және басқа) қалыпты жұмыс
жағдайын сақтау;
- құрылыстың құрамы мен типтеріне байланысты құбырлар учаскелерін және
жапқыш-реттеуші арматураны, сарқынды суды, ауаны және басқа
элементтерді беру, тарату және бұру жүйелерінің элементтерін жөндеу;
- құрылыстардың конструкциялық элементтері мен олардың тетіктерін
олардың құрамына байланысты (радикалды тұндырғылардың қозғалту
фермалары, олардағы электрқозғалтқыштар, метантенктер,
тұнбатығыздағыштар конструкциясы, аэраторлар мен аэротенкте ауа
тарату жүйелері, биосүзгілердегі сүзгі материалдар және т.б.).
Сарқынды суды биологиялық тазарта құрылыстарына техникалық қызмет
көрсету кезінде пайдаланылатын негізгі материалдық ресурстар:
- әртүрлі материалдардан жасалған құбырлар, әртүрлі профильді металл
илектері және оқшаулағыш материал, ағаш – негізгі құрылыстардың
жабдықтарын, жапқыш-реттеуші арматура және басқа;
- негізгі құрылыстарда жөндеу-құрылыс жұмыстарына арналған материалдар
(құм, қиыршықтас, цемент, битум, гидрооқшаулағыш материал және
басқа);
- конструкциялық тораптар және биологиялық тазартудың тезнологиялық
схемасында қабылданған құрылғылар мен қондырғылардың механикалық,
жылутехникалық, энергетикалық жабдығының қосалқы бөлшектері;
- жеке технологиялық процестерді қарқындату үшін пайдаланылатын
(оларды пайдаланған жағдайда) реагенттер (мысалы, жауын-шашынды
тығыздау және сусыздандыру үшін).
Сарқынды суды биологиялық тазарту құрылысында ағымдық жөндеу жұмыстар
үшін материалдар шығын нормалары олардың құрамына байланысты жалпы құрылыс
жұмыстарды орындау кезінде оларды анықтау әдістемесіне сәйкес қабылданады.
Нақты жағдайына, жөндеу күрделілігіне байланысты механикалық, жылу
техникалық, энергетикалық жабдықты жөндеу үшін материалдар мен қосалқы
бөлшектерінің шығын нормалары 7-14 ұсынымдарға сәйкес 22-24, 45, 48, 49,
52 салалық нормативтеріне тиісті анықталады. Сарқынды суды биологиялық
тазартудың технологиялық процестерін қарқындату үшін реагенттер шығын
нормалары зертханалық және өндірістік зерттеулердің негізінде немесе ҚНжЕ
5 ұсынымдары бойынша белгіленеді.[6]

3.3.1 Аэротенктер

Аэротенктер төгінді лас суларды толық және жартылай биологиялық
тазарту үшін арналған.
Типтері әртүрлі аэротенктерді қаланың төгінді лас сулары мен
өндірістік төгінді лас суларды биологиялық тазалау үшін қолдану қажет.
Аэротенктерді дербес құрылыстар ретінде және жинақталған
қондырғылардың (аэротенктер-тұндырғылар, мембраналы биореакторлар,
флотенктер және т.б.) құрамында қолдануға болады. Ығыстырғыш принципі
бойынша жұмыс істейтін аэротенктерді токсиндік заттар дүркін түспейтін
кезде, сондай-ақ екі сатылы тазалау тәсілінің екіншісінде қолданған жөн.
Аэротенктер-тұндырғылар типті (аэроакселераторлар, окситенктер,
флототенктер, аэротенктер-ашықтандырғыштар және т.б.) жинақталған
құрылыстарды негізделген жағдайда биологиялық тазалаудың кез келген
сатысында пайдалануға болады.
Белсенді тұнбаның ргенерациялануын аэротенктерден мөлшері 150 мгл
артық қалқымалы заттармен бірге келетін тоспа сулардың ОБТтол кезінде,
сондай-ақ суда токсиндік заттар мен зиянды өндірістік қоспалардың
концентрациясы жоғары болған уақытта ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Ағынды суларды аэрациялау туралы ақпарат
Анаэробты байланысты процесс жайлы мәлімет
Төгінді сулардың топыраққа әсері
Алматы облысындағы кіші өзендердің суларын тазарту технологиясы (мысалға бір өзен базасын)
Зырян өндірістік алаңы, Грехов кенішінің өндірістік алаңы және Малеев кенішінің өндірістік алаңы
Қаскелең өзені ресурстарының су сапасын жақсартудың экологиялық – экономикалық тиімділігі
Сүрлемдік жүгері дақылын суғару ерекшелігі
Көкшетау қаласының ағынды суларын тазарту жөніндегі имараттарға талдау жүргізу және олардың тиімділігін арттыруға бағытталған шараларды ұйымдастыру
Ағынды суларды аэрациялау
Жамбыл облысы Жамбыл ауданының қостөбе бірлестігінің 400 гектар егістігін төгінді сумен суғару үшін қайта жобалау
Пәндер