Кәсіби сәйкестік

Жоспар
Кіріспе

1. Кәсіби сәйкестік мәселелерінің қойылуы
2 Заманауи психологияда сәйкестілік
3 Сәйкестілікті адам өміріндегі нақты құбылыс ретінде зерттеу

Адамның психикалық дамуында психологтардың байқаған беталысы, көптеген теориялық болжамдары, заманауи тұлға дамуына байланысты теориялар және тұжырымдамалардың туындауы сәйкестілікке алаңдау мәнін түсінудің өзектілігін дәлелдейді.
Сәйкестілікке алаңдау адамзат баласының өмір сүруіне байланысты жаһандық мәселе аясында туындайды. Рассел‐Эйнштейннің Пагуош қозғалысына қатысушы ғалымдарының қолы қойылған манифесті белгілі. Онда терең ойлы сөздер айтылған: «Біз адамдарға адам ретінде айтамыз: өздеріңнің адам тегіне тиесілі екендеріңді есте сақтаңдар, және де басқаның барлығын ұмытыңдар. Егер сендер осыны істей алсаңдар, сендерге жаңа жұмаққа жол ашық, егер істей алмасаңдар, алдарыңда жаппай қаза қаупі тұр...»
Адамзат баласының өзінің тіршілік етуі, өмір сүру шарттары, амандығы адамның табиғатпен үндестікте болуымен байланысты. Осы жерден біздің қазіргі әлемдегі жеке орнымыз жайындағы түсінігімізге байланысты заңды сұрақ туындайды. Э. Фромм мынадай сұрақ қояды: "Бізге өз-өзімізбен, басқа да бауырлас адамдармен, табиғатпен қалай одақ құруға болады?" [261; 194].
Сәйкестілікке алаңдаудың адамның кәсіби өмірінде маңызы арта түседі. Нақты зерттеулердің қажеттілігі оның психологиялық тәжірибедегі алатын орнына байланысты.

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

0.1. Кәсіби сәйкестік мәселелерінің қойылуы
Адамның психикалық дамуында психологтардың байқаған беталысы, көптеген теориялық болжамдары, заманауи тұлға дамуына байланысты теориялар және тұжырымдамалардың туындауы сәйкестілікке алаңдау мәнін түсінудің өзектілігін дәлелдейді.
Сәйкестілікке алаңдау адамзат баласының өмір сүруіне байланысты жаһандық мәселе аясында туындайды. Рассел‐Эйнштейннің Пагуош қозғалысына қатысушы ғалымдарының қолы қойылған манифесті белгілі. Онда терең ойлы сөздер айтылған: Біз адамдарға адам ретінде айтамыз: өздеріңнің адам тегіне тиесілі екендеріңді есте сақтаңдар, және де басқаның барлығын ұмытыңдар. Егер сендер осыны істей алсаңдар, сендерге жаңа жұмаққа жол ашық, егер істей алмасаңдар, алдарыңда жаппай қаза қаупі тұр...
Адамзат баласының өзінің тіршілік етуі, өмір сүру шарттары, амандығы адамның табиғатпен үндестікте болуымен байланысты. Осы жерден біздің қазіргі әлемдегі жеке орнымыз жайындағы түсінігімізге байланысты заңды сұрақ туындайды. Э. Фромм мынадай сұрақ қояды: "Бізге өз-өзімізбен, басқа да бауырлас адамдармен, табиғатпен қалай одақ құруға болады?" [261; 194].
Сәйкестілікке алаңдаудың адамның кәсіби өмірінде маңызы арта түседі. Нақты зерттеулердің қажеттілігі оның психологиялық тәжірибедегі алатын орнына байланысты. Психология тәжірибесінде осы мәселе бойынша адамдарға психологиялық көмек көрсетуге байланысты айтарлықтай түрде тапсырыс көлемі байқалады. Әлеуметтік тапсырысты мектеп бітірушілері мен басқа кәсіп мамандарының психологиялық білім алуға деген құлшынысынан байқауға болады. Жаратылыстану саласындағы әлеуметтік-психологиялық бағытта тәжірибе жинақтап жүрген психологтардың саны және олардың әсері өсіп келе жатыр [183]. Осы ретте айтарлықтай мәселелер байқалады.
Психологиялық тәжірибеге байланысты Ч. Трунгпа былай деп жазады: "Кәсіби емшілердің және де соның ішінде жалпы психотерапевтердің басты жұмысы, толықтай көлемде адам болып қалыптасуы үшін өз өмірінде рухани тапшылық сезінетін басқа 14 адамды толық адамдық тіршілікке жету бағытында шабыттандыру болып табылады." [261; 196].
Фроммның сұрағы "толықтай адам" болу деген не және оған қалай жетуге болады деген сұраққа ауысады.
Көптеген заманауи авторлар психологтың психологиялық көмек көрсетуі кезінде "тұлғаға ықпал етуін" ескеру қажет деп санайды. Алайда бұл ықпалдың қыр-сырын, оның параметрлерін зерттеуге талпыныстардің пайдасы аз ﴾Сосланд А. И., 1997﴿. Негізінен, тұлғалық ерекшеліктердің көпқырлылығы, психолог мамандардың кәсіби маңыздылыққа ие қасиеттері сипатталады және моральдық-этикалық аяны қамтитын талаптардың тізімі жасалады [304].
Бұл сұрақтарға жауап іздеу тәжірибе жинақтаушы психологтарды дайындау саласында біршама қиындай түседі. К. Витакер мұны дәл атап өткен: "Адамды оқытуды бастағанда, оған оның жеке басы - мамандығының құралы екендігін айтады. Одан кейін, толықтай өзгеше бұл түсініктерді бөлмей, оны психотерапевт рөліне үйретеді." [68; 165].
Осылайша, сәйкестілік мәселесі адамның өмірлік және кәсіби идеологиясын іске асыру, тәжірибе жинақтаушы психологтардың кәсібилігін қалыптастыру және маманды кәсіби түрде дайындау тұрғысында туындайды.
Сәйкестілік - бұл мифологиялық және заманауи сана деңгейлерінен, жеке және ұжымдық, онтогенетикалық және әлеуметтік генетикалық негіздемелерден тұратын күрделі феномен, күрделі психикалық шындық.
Сәйкестілікті тұлғаны қорғау ретінде, "Мен" бейнесінің оның өмірлік іске асырылуына сай болуы, жеке тұлғаның субъективті уақытты қамтитын бірнеше жекеліктен жоғары тұтастыққа қатыстылық жағдайы, және де тұлға қызметін, ұлттық мәдениетті қамту ретінде түсіну ХХ ғасырдың ең басты қоғамдық ойларының біріне айналды [108].
Адам өзінің сәйкестілігін ұғынған кезде ғана "толық адам" бола алады. Сәйкестілік адамның ішкі әлемінде қалыптасқан және орын алатын өзін-өзі танудың психикалық құраушысы болып табылады. Біз өзіміздің кім екендігімізді білеміз, адамдар арасындағы, кәсіптегі, ұлттағы өз сәйкестілігімізді ұғынамыз.
Алайда жетілдірілген және жеткілікті түрде аяқталған гносеологиялық өрістің құрылмау себебі, объективтілік қағидасын негізге алушы ғылыми танымның даму өлшеміне байланысты, өзіндік "Мен" бұл үдерістен барынша қуылады, ал сәйкестілік нақты анықтамасы жоқ психологиялық феноменге айналады. Объективтілік қағидасы күшейе түскен сайын, ғылыми-техникалық және гуманитарлы білім арасындағы айырмашылық тереңдей түсті. Бұл парадоксқа сәйкес адам қоршаған ортасын өзін, өзінің санасынан да жылдам өзгертеді, сол себептен де бұл әлемге еніп үлгермейді. Қазіргі адам түбегейлі және толықтай шешілмеген мәселеге айналды [263].
Сәйкестілік мәселесін қою, оны ұғынудың психологиялық негіздерін анықтау және зерттеудің өзекті болып келуі тек зерттеушілер атап өтетін заманауи адамның сәйкестілік дағдарысына ғана емес ﴾Г. М. Андреева, 1998; Буякас Т. М., 2000; А. В. Кузьмин, 1998; Д. Орлов, 1997; М. В. Заковоротная, 1999; Л. М. Путилова, 1999; А. В. Лукьянов, 1999; П. Гуревич, 1996; A. Toffler, 1970; Luotard J. F., 1991 және т.б.﴿, осыған байланысты туындайтын психотерапевтік мәселелерге байланысты: сәйкестілікті өз-өзіне сәйкестілікке жету, тұлғалық өсу, өзін-өзі тану және руханилық тұрғысынан және де ақпараттық технологиялар және бұқаралық ақпарат құралы, қоғамдық жүйелер дағдарысы басшылық ететін жағдайында ғылыми ізденістің эвристикалық мақсаттарын іске асыру тұрғысынан да психологиялық түсіну теориялық және практикалық мәнге ие болады.
Барлық посткеңестік кеңістікте бұл жағдай ерекше атап көрсетіледі: сәйкестілік дағдарысы басымдық етуші, жаппай қамтушы және әзірге игерілуі қиын мәселе. Қалай болғанда да, барлық отандық авторлар қазіргі уақытта байқалып отырған сәйкестілік дағдарысын және де қоғамда болып жатқан түбегейлі экономикалық және әлеуметтік өзгерістерге байланысты сәйкестендіру жүйесінің өзгеру мәселесін зерттеуде ﴾Лебедева Н. М., 1999, Солдатова Г. У., 1998; Стефаненко Т. Г., 1997; Павленко В. Н., Корж Н. Н., 1998 және т.б.﴿.
Бұл ретте, өзінің көпқырлылығымен және қарама-қайшылықтарымен бұрынғыдан да көбірек ашылып жатқан әлем адамның бар болмысының ашылуын табанды түрде талап етеді. Оның сырт ерекшелігін және түр келбетін жоятын Адам бойындағы адамдық құпия мәселесі өткір мәселеге айналуда.
Сәйкестілік феномені жаратылыстану ғылымы, сондай-ақ гуманитарлық ғылым тұрғысынан да әлемді постнеклассикалық парадигма шеңберінде зерттеу аясында әлеуметтік, психологилық және философиялық тұжырымдаманың объектісі болып отыр [108].
Әлеуметтік ғылымдарға ортақ көзқарас бойынша, сәйкестілік субъектінің өзі, жеке даму жолы жайында ойын көрсететін және субъектіге өз өмірін дәйекті түрде әрекет етуге мүмкіндік беретін сананың ұзақтық және бірлігінің тәжірибесі, өмірлік мақсаттардың және күнделікті іс-әрекеттердің, іс-қимылдардың және олардың мәнінің толыққандығы ретінде өзіндік үздіксіздік, теңбе-теңдік, сапалы анықтылық сезімімен қатар жүретін белсенді үдерістің нәтижесі болып табылады ﴾Э. Эриксон, Ж. Пиаже, А. Валлон, Б. Вильямс, К. Леви‐Стросс, Дж. Мид, Э. Гоффман, Э. Гидденс, Ч. Кули, Л. Выготский, С. Рубинштейн, В. Мухина, Б. Поршнев, И. Кон, В. Ядов, Н. Антонова, А. Кузьмин, М. Заковоротная, Л. Путилова және т.б.﴿.
Заманауи психологияда сәйкестіліктің бөлек теориялары жасалған, бірақ сәйкестілікке жету аспектісі, оның ішінде кәсіби сәйкестілік саласы жиі ашылмай қалып жатады.
Өзінің психологиялық-педагогикалық шешімін күтетін көптеген сұрақтар бар. Егер сәйкестілік деген ішкі үдерістер мен ішкі жағдайды білдіретін ұғым болатын болса, ол әсері, қарқындылығы және тиімділігі жағынан психотерапевтиктік әсермен бірдей болатын психологиялық-педагогикалық ықпалға икемделеді ме? Егер сәйкестілік басым түрде жеке санада болатын болса, әлеуметтік жағдайларға төтеп беру үшін ішкі "Мен" бейнесін нығайту бойынша жасалатын алдын алу жұмыстарын жүргізу мүмкін бе? Егер сәйкестілік - әлеуметтік жүйеге сай құрылған рөлдер мен мәртебелердің жиынтығы болатын болса, оған байланысты жеке дағдарыстардың, невроздардың, қасіреттердің алдын алатын тренингтік жұмыс технологиясын жүргізу орынды болады ма? Егер кәсіби сәйкестілік кәсіби даму үдерісінде пайда болатын болса, оның туындауына не әсер етеді және ол қандай формада және қандай әдістермен пайда болады? Егер кәсіби сәйкестілік мәселесі кәсіби өзін-өзі тану сұрақтарымен, кәсіби ахуалмен, аралық субъективтілікпен және тұлғааралық кәсіби қарым-қатынастың дамуымен байланысты болса, берілген жиынтықты кәсіби білім беру үдерісінде қайта құру қол жетімді ме?
Кәсіби сәйкестілікті кешенді психологиялық-педагогикалық мәселе ретінде зерттеу жаңа мүмкіндіктерге жол ашады:
oo сәйкестілікті әлеуметтік-психологиялық және субъективті-психологиялық шындыққа жататын кешенді психологиялық-педагогикалық мәселе ретінде және тәжірибе жинақтаушы психологтарды дайындаумен байланысты туындайтын қиындықтарды зерттеуде;
oo өзін-өзі анықтау, өзін-өзі ұйымдастыру және дербестендіру кеңістігінде қайта құрылатын кәсіби сәйкестіліктің мәнін және динамикасын негіздеуде;
oo сәйкестілікті ұсынуда және кәсіби сәйкестілік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.