Жамбыл облысы Жамбыл ауданының қостөбе бірлестігінің 400 гектар егістігін төгінді сумен суғару үшін қайта жобалау
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
- «Орман, жер және су ресурстарын пайдалану» факультеті
«Су ресурстары және мелиорация » кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА
Тақырыбы : « Жамбыл облысы Жамбыл ауданының Қостөбе бірлестігінің 400 гектар егістігін төгінді сумен суғару үшін қайта жобалау»
Беттер саны
Сызбалар мен көрнекі
материалдар саны
Қосымшалар
Орындаған
(аты-жөні)
2012 ж. “” қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісі (қолы) (аты-жөні)
Жетекші Зубаиров. О. О
(қолы) (аты-жөні)
Арнайы тараулар кеңесшілері:
(тарау) (қолы) (аты-жөні)
(тарау) (қолы) (аты-жөні)
Норма бақылау
(қолы) (аты-жөні)
Сарапшы
(қолы) (аты-жөні)
Алматы - 2012ж
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
факультеті
мамандығы
кафедрасы
- Дипломдық жобаны орындауТАПСЫРМАСЫ
Студент
(аты-жөні)
жоба тақырыбы
Университет бойынша 2012ж «» № бұйрығымен бекітілген
Дайын жобаны тапсыру мерзімі 2012ж «»
Жобаның бастапқы деректері
Дипломдық жобада қарастырылатын сұрақтар тізімі
Графикалық материалдардың тізімі (қажетті жағдайда)
Ұсынылатын негізгі әдебиеттер
Жобаның арнайы тараулары бойынша кеңесшілері
Кафедра меңгерушісі
(қолы) (аты, жөні)
Жоба жетекшісі
(қолы) (аты, жөні)
- Тапсыпманы орындауға
қабылдадым, студент Бегулина. А. Б_
(қолы) (аты, жөні)
Дипломдық жобаны орындау
- ГРАФИГІ
Кафедра меңгерушісі
(қолы) (аты, жөні)
Жоба жетекшісі
(қолы) (аты, жөні)
- Тапсыпманы орындауға
қабылдадым, студент
(қолы) (аты, жөні)
кафедра отырысының
№ хаттамасы
2012___ж «»
Қатысқандар:
студентінің
(Тегі, аты, әкесінің аты, мамандығы)
тақырыбына жазылған дипломдық жұмысты (жобаны) алдын ала қорғау
Дипломдық жұмыстың (жобаның) жетекшісі
(жетекшінің Т. А. Ә., ғылыми дәрежесі, ғылыми атағы, академиялық дәрежесі, қызметі және жұмыс орны)
Консультанттар:
Алдын-ала қорғауға ұсынылған материалдар:
1. Дипломдық жұмыс (жоба) бойынша есеп-түсініктеме қағазы (немесе дипломдық жұмыстың (жобаның) қолжазбасы) бет.
- Жұмысқа (жобаға) бетте сызбалар (кестелер) .
Студент орындалған жобасы бойынша баяндап болғаннан кейін оған мин. ішінде төмендегідей сұрақтар қойылды:
1.
(сұрақ қойған кісінің тегі, қойған сұрағы)
2.
(сұрақ қойған кісінің тегі, қойған сұрағы)
3.
(сұрақ қойған кісінің тегі, қойған сұрағы)
Қойылған сұрақтарға студент жауабының жалпы сипаттамасы
Студент дипломдық жобаны орындап, алдын ала қорғауды бағасына тапсырды
(балдың саны көрсетіледі)
деп белгіленсін
қорғауға жіберілді (жіберілмеді)
Кафедра меңгерушісі (қолы )
Хатшы (қолы )
Мазмұны
- Жамбыл облысыынң табиғи климаттық жағдайы . . .
5. 1. Сегментті қақпаны есептеу . . .
5. 2. Науаларды жобалы су өтімін қамтамасыз ету . . .
37
42
5. 7. Тірек қабырғасының беріктігін есептейміз . . .
6. Экономикалық тиімділік . . .
46
49
Кіріспе
Өндіріс пен тұрғын үй - коммуналдық құрылыстардың қарқынды дамуы, қалалардың кеңейіп, өнеркәсіптің өркендеуі төгінді сулардың үлкен көлемде пайда болуыны әкеліп соқтыруда. Қазақстан қалалары жыл сайын орта есеппен 6 млрд. м 3 -тен астам төгінді су бөледі. Бұл сулар жоғары концентрациялылығымен және күрделі химиялық құрамымен ерекшеленеді. Олардың құрамында улы тұздар, ауыр металлдар мен көптеген биогенді элементтер бар. Бұл сулар химиялық құрамы бойынша механикалық тіпті
биологиялық жолмен тазартудан кейін де ашық су көздеріне қосу үшін санитарлық талапқа сай болмайды.
Республикамыздың облыс орталықтарынан? Тіпті шағын
қалалардан шыққан төгінді суларды жинап ұстау күрделі мәселе болып отыр. Алматы қаласының маңындағы сыйымдылығы 1млрд. м 3 болатын Сорбұлақ жинақтағышында қазірдің өзінде биологиялық жолмен тазартылған 800млн. м 3 -ке жуық су жиналған. Қала халқының жыл сайын көбеюі салдарынан 2010 жылы бөлінген төгінді судың көлемі 2000 жылмен салыстырғанда екі еседей артатындығы айтылуда. Дәл осындай жағдай республикамыздың басқа қалаларында да байқалады. Кейбір қалалардың маңындығы жинағыштар ойпаңдар мен фильтрация алқаптары төгінді суға толған. Су жинағыштарын кеңейтуге, жаңаларын салуға үлкен көлемде қаржы қажет екендігі белгілі. Төгінді судың осыншама шектен тыс көп жинақталуы қоршаған ортаның қоршаған ортаның экологиялық жағдайына әсер етуде. 1987 жылы Жаманқұм аралық жинақтағышының жарылуы салдарынан Қапшағай су қоймасы аймағына экологикалық апат төніп, сол өңірге материалдық, маральдық шығын келді. Дәл осындай жағдай кез келген уақытта, кез келген қала маңында болуы әбден мүмкін.
Қазіргі кезде қалаларда су пайдалану деңгейін азайтудың әртүрлі
жолдарын қарастырылуда. Олардың ішіндегі өндіріс орындарының суды қайыра пайдалануы, тұрғын үйлер мен қоғамдық тамақтану орындарында пайдаланатын су мөлшерін шектеу, т. б. бар. Дегенмен, жоғарыда аталған тәсілдер қалалардан бөлінетін төгінді су мөлшерін азайтуға мүмкіндік жасайды деуге болмайды. Қазіргі кезде төгінді сумөлшерін азайтудың басқа да тиімді жолдары қарастырылуда.
Ауыл шаруашылық дақылдарын суғару мақсатында төгінді
суды пайдалану оның көлемін азайтудың негізгі тәсілі болып табылыды. Бұл жағдайда суғару алқабы төгінді суды зарасыздандырып, табиғи тазалаудың аяқталған звеносы ретінде қарастырылады. Төгінді сулар толығымен пайдаланылған жағлдайда көптеген әлеуметтік - экономикалық, экологиялық және техникалық проблемалар шешіледі.
Төгінді суды егіс алқаптарын суғаруға пайдалану ашық
Сукөздері ластанудан қорғаумен қатар, көп көлемде минералдық тыңайтқыштарды үнемдеуге мүмкіндік береді. Жыл сайын шаруашылықтық - тұрғын үй кешендерінен шыққан төгінді сумен шамамен 400 мың га жайылымдар мен шалғынды жерлерді тыңайтуға жететін 120 мың т. азот, 45 мың т. фосфор және 65 мың калий бөлінеді.
Қала маңында жинақталған төгінді суды жаз айларында су тапшылығына байланысты ауыл шаруашылық дақылдарын суғару мақсатында жиі пайдаланылады. Бұл кезде судың химиялық құрамы ескерілмейді, жұмысшылар сақтандырылмайды, суғару технологиясы сақталмайды және ешқандай бақылау жүргізілмейді. Суды осылайша пайлдалану орны толмас жағдайға әкеліп соқтырады. Сондықтан, біз, төгінді суды ауыл шаруашылық дақылдарын суғару мақсатында пайданылу.
1 ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫНЫҢ КЛИМАТТЫҚ ЖАҒДАЙЫ
1. 1 Ауа райы сипаттамасы
Осы жұмыстың ғылыми зерттеулері Жамбыл облысы жағдайында суғару тәжірибелерін игеру жолы арқылы жүргізілді. Ауданның климаты өте жоғары континентті болып сипатталады. Бұл териториялардың үлкен бөлігі қатты және салыстыырмалы түрде айтқанда қысқа қыспен сипатталады, ал жазы ыстық және құрғақ, жылы периоттарды түстердің молдығы, булану процесі интенсивті, ауа температурасының тәлікпен жылдық алмасының үлкен жиілігі. Мысалы, Жамбыл облысының онтүстік таулы бөлігі жұмсақ континеттілікке ие: жұмсақ қыс және жамбырсуының мол түсуі. Орташа жылдық температурасының алмасуы 7-ден10°с-аралығында, орталық облыс аудандарында шамамен 9-10°С, ал солтүстікпен таулы аймақтарда шамамен 7-8°С. Ең суық айлары (қаңтар) орташа температура -5°С, оңтүстікке -10-12°С, ал ең ыстық айда (шілде) онтүстіктегі таулы аймақтардан 22°С жоғары, ал батыста мойынқұмда 45°С температураға дейін көтеріледі. Жазда таулы аймақтардың өзінде кейбір күндері температура 40°С дейін көтеріледі. Аудандағы ауа температурасының жылдық таралуының 1. 1-суреттегі мәліметтер бойынша көруге болады.
Ауа салыстырмалы ылғалдылығы жылдық қисық сызығы температураның жылдық таралу қисық бағытына қарама-қарсы. Әрбір суреттердің жоғарғы бөлігінде жылдың әр айдағы ауа температурасының мәндерінің максимум мен минимумы көрсетіледі. Суретте жылдық жаңбыр мөлшерінің орташа мәні 3көрсеткішпен көрсетілген: жаңбырдың орташа мөлшері, басқа жылдарға олардың аралық мәндері және >5 мм жаңбыр жауған күндер саны. Суреттің бірінші бөлігінде сәйкес келетін элементтердің жылдық мәні келтірілген. Сәуір-шілде айының аралығындағы гидротермиялық коэффиценттің мөлшері 0, 4-0, 7. 10°С-дан жоғарғы жағымды температуралар суммасы 3600-3800°С тең.
Онтүстік температурасында шығыспен солтүстік шығыстан бағытталған жел соғып тұрады. Тек қана облыстың шекаралық онтүстігінде ғана оңтүстік желдер ғана қайталанады. Таулы аудандарда сол бір бағыттағы желдердің болуы жергілікті ерекшеліктерге ғана байланысты. Жамбыл облысының батыстық және орталық бөліктеріндегі жаңбырдың жылдық мөлшері 250-300 мм шамасында болады. Период бойынша жаңбыр мөлшері 10°С-тан жоғары, сәйкесінше 70-100 және 130-160 мм шамасын құрайды. Жылу периодының жаңбыры 75-80% құрайды, оның максимумы сәір-мамыр айларында түседі.
Жаңбырдың аз түсуі жаздың соңы мен күздің басына сәйкес келеді. Осы аймақта атмосфералық құрғақшылық анық байқалады. Салыстырмалы ауаның ылғалдылығы 30%-дан төмен, құрғақ анызақтың интенсивтілігі әртүрлі, шамамен 140-160күн.
Көктемдік үсік жүру шамамен сәір айының екінші-үшінші аралығында тоқтайды. Кей жылдары ауаның максималды температурасының төмендеуі мамыр айының екінші (10 жылда 1рет) және үшінші бөлігінде (20жылда 1рет) мүмкін болады. Күзде аяздың түсуі қазан айының бірінші бөлігінде қайта басталады. Аязсыз мерзімнің орташа ұзақтығы 157-күннен 170күн аралығын (үмбет) құрайды. Кейбір жылдары күздің салқындауы қыркүйектің екінші аралығында қайта күшейюі мүмкін, ол 10жылда 1-2реттен көп емес болады.
Қармен қапталу өте бейік емес және егістікте тепе-тендік жағдайымен түспеуімен сипатталады. Тұрақты қармен қапталу периодының ұзақтығы 65-70күнді құрайды. Қар қабатының қалындығы қыстың соныңда орта шамамен 11-16см-ден жоғары болмайды. Аймақтың көптеген аудандарында соңғы 10-жылдың ішінде бақыланған 5-6жылда тұрақсыз қар қабаты байқалады. Аймақтың шығыс бөліктері бұл шамаға сәйкес келмейді, мұнда қыстың ұзақтығы 80-90 күн, ал тұрақсыз қар қабаты 10жылда 1-3рет болуы мүмкін.
Ауданда малшаруашылығы мен суармалы жер өндеу дамыған. Аймақтың жылылық жағдайы тек қана астық қана емес, жылу сүйгіш техникалық, бақшалық және жидектік өсімдік мәдениеттерін өсіруге мүмкіндік береді.
1. 2 инженерлік-геологиялық және гидрогеологиялық жағдайлар
Инжинерлік-геологиялық және гидрогеологиялық жағдайларда аудандар бір-бірінен ажыратылады, ал гидрогеологиялық жағдайда бұл аймақтар нақты айқындалған ирригациялы титегі, грунтталған сулар режимінде, тұрақты сипатта болады.
Грунт суларымен су сору горизонтында қоректендіруде суару каналдарында фильтірлеудің шығыны суармалы каналдарда жүзеге асады. Гидрогипс сипаттамасында барлық ағынды өзендердің аудандары малта тас пен құмдардың жақсы сіңіруімен ерекшеленеді. Қазақстанның оңтүстігіндегі грунт сулары әдетте тұщы болады, бірақ оңтүстік бағытта судың минирализациялануы 1 г/л-ға дейін өседі. Грунт суларының жалпы кермектілігі 4, 7-25 мг-экв аралығында, беттік 3, 8-4, 4 мг-экв шамасына жетеді.
Өткен жылдардың материялдарын қарастыра отырып, осы егістік геоморфологиялық қатынаста әлсіз толқындық жазықтыққа жатқаның көреміз. Осы шарттар жағдайында грунд суларының горизонтына сипаттама беріледі, себебі осы горизонт ұсақ түйіршікті және шаң тәріздес кельтимениралдық свитті құмдардан тұрады.
Ретонды су қысымды палеогенді балшықтар болып табылады, шатырды 1, 5-3, 8 м тереңдікте қадайды. Грунт суларының химиялық құрамы сульфатты-хлоридті, натрийлі-магнийлі болып келеді.
Пайдаланатын табиғи ресурстарға климаттың тиімді әсер етуінің негізгі формасы топырақтың агроклиматтық бағасы болып табылады. Ол қазіргі уақытта негізгі үш типке бөлінеді:
-климаттық (биалогиялық активті температураның суммасы (∑t°С), жаңбыр суммасы (Ож), аяазсыз периодтың ұзақтығы (То), булану (Ео), фотосинтездік активті радиация (R), климаттың континатілдігі (К=[+tmax°С+(-tmax°С) ], ауаның жылдық температурасы (Т°С) ;
-гидроклиматтық (гидротермиялық коэффицент (ГТК=10*0с/∑t°) ылғалдылық көрсеткіші (М=0с/о, 18 ∑t°), құрғақшылық индексі (R=R/Loc) мұндағы, L- жасырын жылулық туынды, ккал/см²), құрғақшылық көрсеткіші, ылғалдылық дәрежесі;
-табиғи экалогиялық (топырақтың биалогиялық өнімділігі (Б), топырақ түзуге жұмсалатын энергия (Q), топырақтағы гумстың болу мөлшерінің өзгерісінің (Г), топырақты және грунт суларының ылғалалмастырушы интенсивтілігі (g), ауданының экаклогиялық жағдайы, (Эк), топырақ индексі (S), климаттық жағымдылық көрсеткіші (СL), ауылшарылық мәдени өсімдігінің өнімділігі (У) .
Метералогиялық станцияның көп жылдық еңбектер негізінде топырақтың өнімділігіне кешенді агроклиматтық баға берілген (1. 1кесте) . сондықтанда, ылғалмен қамтамасыз ету сияқты көрсеткіште: ылғалдандыру коэфиценті (Ку) -0, 20-0, 25, ылғалдану көрсеткіші (Мd) -0. 05-0. 08, «құрғақшылық» индексі R) - 6, 78-7, 70 немесе гидротермиялық көрсеткіш (ÃÕÉ) 0, 32-0, 39 өсімдіктің өзіндік ылғалдануының өте төмен жағдайда екенің көрсетеді.
1. 1-кесте.
Топырақтың өнімділігінің агроклиматтық бағасы
Сіңіріп алу жылдамдығы 0, 07м/сағ. Орташа; фиьтерациялау коэффицентті балшықтар үшін-0, 14м /тәулік, ал ауырбалшықтар үшін 0, 2м/тәулік орташабалшылықтылар үшін - 0, 3м/тәулік.
Бұл топырақтар мизаникалық құрамы бойынша орташа және ауыр балшықты топырақтарға ұқсас, олардың негізі ормпн балшықтары болып табылады. Жаңбырмен суарудан соң, топырақтар тез қатайып беттерінде қабық пайда болады, ал өсімдіктің өсуіне кері әсерін тигізеді. Азот пен байытылудан топырақ кедей болып келеді, ал гумс 1, 3-2, 0% шамасында. сонымен қатар, топырақтың физикалық қасиеттері күз кезінде төмендиді яғни ылғалдылығымен су сіңірімділігі азаяды, 3ші және 4ші суғарудан соң топырақтың ауалық жағдайы төмендейді.
1. 2 Топырақтың мелиорациялық жағдайы.
Жамбыл облысында беттік суармалы массив құмды-сугленисті бөліну негізінде жатыр, оның қуаттылығы 3, 0-5, 0 м аралығында болады.
Металдармен салыстырғанда грунттардың корозияға белсенділігі негізінен төменнен орташа аралықта. Табиғи қысымда грунттардың отырып кетуі саздақтарда болмайды немесе шамамен 2 см құрайды. Массив грунттары тұздалмаған. Саздақтардың сүзілу коэффиценті орташа шамамен 0, 26м/тәулік, супестерде 0, 7 м/тәулік шамасында. Суарластырғыш түрлеріне құмдармен гравайлі-галечникті, азда болса, қойтас қоспалы құмдауыт топырақпен толтырылу болып табылады. Грунт суларын орташа шамамен 5 м дейін терендікте құяды . Матералдар негізінде бөлшекті топырақты зерттеулер мен физико-химиялық талдау арқылы келесі топырақтық әртүрліліктер анықталады.
-орташа балшықты-шабындықты-суармалы сужерлілік;
-сұржерлі -шабындықты-суармалы жеңілбалшықты;
-сұржерлі -шабындықты-суармалы орташабалшықты;
-сұржерлі -шабындықты-суармалы ауырбалшықты;
шабындықты сұржерлі суармалы орташа балшықты топырақтар екі контурмен оңтүстікте және оңтүстік батыстағы массивте таралған. Жалпы аудан 89, 0 га. Грунт сулары жер бетінен 3, 6-4, 2 м терендікте жатады. Миниралдау 0, 764 г/л шамасына жетеді. Егістік кокжиегінде гумыстың мөлшері 1, 16-1, 57%. суды сорып шығу мәліметтері бойынша топырақ сортанданбаған және кез-келген ауылшаруашылық мәдени өсімдігің агротехниканың барлық ережелерін сақтай отырып өсіруге жағдай жасалған. Сұр жерлері-шабындықты-суармалы жеңілбалшықты топырақтар онтүстік-батыс массивте таралған. Жалпы ауданы 54, 0 га. Грунт сулары, жер бетінен 2, 6м терендікте жатады. Миниралдау 0, 529 г/л шамасына жетеді, топырақ жеңілқұнарлы болып табылады. Суды сорып шығару мәліметтері бойынша топырақ сортаңданбаған және тығыз қалдық 0, 114% шамасынан аспайды. Сұр жерлері-шабындықты суармалы ауыр балшықты топырақ- солтүстік-батыста және солтүстік-шығыс массивінде таралған. Жалпы ауданы 60, 5 га. Грунт суы 5 м тереңдікте жатыр. Миниралдау 0, 820 г/л шамасында. Суды сорып шығару туралы мәліметтер бойынша топырақ сортаңданбаған, тығыз қалдықт 0, 101% мөлшерінен аспайды. Топырақ жоғары сапалы, агротехникалық ережелерді сақтай отырып, кез-келген ауылшаруашылық мәдени өсімдігің өсіруге жарамды. Сұр жерлерді-шабындықты суармалы орташа балшықты топырақтар орталық массивте таралған. Жалпы ауданы 118, 5га құрайды. Грунт сулары жер бетінен 5-6 м тереңдікте жатыр. Миниралдану 0, 074г/л шамасында. Егістік көкжиегінде гумстың мөлшері 1, 97-2, 5%. суды сорып шығару туралы мәліметтер бойынша топырақ сортаңданбаған, тығыз қалдық. 0, 113% мөлшерінен аспайды.
Топырақтың қатталып тұздануы болмас үшін, иондардың төмендегі қатынасы сақталуы керек.
1. 3 Топырақтың су-физикалық көрсеткіштері.
Қант қызылшасы егілген жердің лабораториялық анықтауы бойынша көлемдік массасы орта есеппен 1, 41 Т/м³ болды. (1. 3 кесте) .
1. 2 кесте
Топырақтың су-физикалық құрамы
Топырақ
қабаты, см
Көлемдік
масса, т/м 3
2 ТӨГІНДІ СУ ЖӘНЕ ЖӘНЕ СУҒАРУҒА ЖАРАМДЫЛЫҒЫ
2. 1Төгінді суларды суғаруға дайындау
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz