Қара және түсті металлургияның, өңдеуші өнеркәсіп және құрылыс индустриясы

Пән: Тау-кен ісі
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қара және түсті металлургияның, өңдеуші өнеркәсіп және құрылыс индустриясы кәсіпорындарының дамуына алғышарт жасайды. Орталық экономикалық аумаққа республиканың өнеркәсіптік өндірісінің жалпы көлемінің шамамен 13%-ы тиесілі. Аймақта көліктік коммуникация жүйесі жақсы дамыған. 2006 жылдың 1-қаңтарына сәйкес, облыс халқы 1, 3 млн адамнан асады. Қала халқының саны - 1109, 1 мың адам (83, 3%), ауыл халқы - 221, 9 мың (16, 7%) . Еңбек ресурстарының саны 725 мың адамды құрайды. Еңбекке жарамды халықтың көп бөлігі өнеркәсіптік өндіріс саласында жұмыс істейді.

Аймақ отын-энергетикалық кешенге, металлургиялық кешенге, металды көп қажет ететін машина жасау саласына маманданған. Қарағанды тас көмір бассейні негізінде қара металлургия және жылу энергетикасы үшін кокстелген көмір өндіретін көмір өнеркәсібі дамыған. Облыста Қостанай облысынан кейінгі елдің 2-ші темір рудалы базасы орналасқан. Жер қойнауында марганец рудасының болуы қара металлургияның шикізаттық базасын нығайтады. Мұнда шойынның 100%-ы, болаттың 97%-ы балқытылады, жалпақ және табақ прокаттың 100%-ы өндіріледі. Металлургияның жалғыз толық циклді кәсіпорны Теміртау қаласында орналасқан, оның бұрынғы атауы «Карметкомбинат», қазіргі атауы - «Миттал Стил Темиртау».

Орталық Қазақстан - мыс өнеркәсібінің ірі орталығы, түсті металлургияның басқа да салалары дамып жатыр. Толық циклді комбинаттар Жезқазғанда және Балқашта орналасқан. Нақты аймаққа тазартылған алтынның 30%-ы, күмістің 75%-ы, тазартылған мыстың 96%-дан астамы, қара металдың 98%-ға жуығы тиесілі.

Мамандану салалары аймақтың бүкіл шаруашылық кешенін анықтайды. Металлургия саласымен машина жасау және химия өнеркәсібі байланысты. Әйел еңбек ресурстарын жұмыспен қамту мақсатында сырттан әкелінетін шикізат негізінде жұмыс істейтін жеңіл және тамақ өнеркәсібінің жеке салалары ұсынылған.

Ауданның табиғат жағдайлары мал шаруашылығы басым болып келетін ауыл шарушылығының дамуына ықпал етті. Майда құмды топырақ, құрғақ климат, аумақтың сумен аз қамтылуы, құнарлылығы төмен топырақ аймақтың көп бөлігінде егін шаруашылығын дамытуға мүмкіндік бермейді. Бұл жерлер қой шаруашылығы үшін табиғи, аласа шөпті жайылым ретінде қолданылады. Алайда ауданның солтүстігінде өсімдік шаруашылығы біршама дамыған, дәнді және мал азығы дақылдары, көкөністер, картоп өсіріледі, мал шаруашылығы да дамыған.

Орталық Қазақстанның Қазақстан экономикасындағы маңызы зор. Оның елдің барлық аймақтары арасында транзиттік орналасуы алдағы уақыттағы аймақтың негізгі міндеті болып саналатын шаруашылықты жан-жақты дамытуда қосымша басымдықтар тудырады.

Шығыс Қазақстан аймағына Шығыс Қазақстан облысы кіреді. 283, 3 мың к $м^{2}$ құрайтын облыс аумағы жоғарғы Ертіс бассейнінде орналасқан, шығысында Қытаймен шектеседі, ал солтүстігі мен солтүстік-шығысында - Ресеймен.

Шығыс Қазақстан Қазақстанның ірі тау өндірісті аймақтарының бірі болып табылады. Оның минералды-шикізаттық кешеніндегі жетекші рөлді түсті металдардың кен орнына бай Рудалы Алтай алады. Алтайлық полиметалдардың ерекшелігі олардың кешенді сипаты болып табылады. Кешенді кен орындарының құндылығын анықтайтын негізгі компоненттер - қорғасын, мырыш және мыс, ал ілеспе компоненттер - алтын, күміс, сүрме, сынап, кадмий, вольфрам, молибден, висмут, таллий, индий, теллур, ниобий және басқа да металдар. Полиметалдық рудалардан басқа Алтай тауларында қалайы, тантал, титан, магний, никель және кобальттың кен орындары бар.

Шығыс аумақтың жер қойнауында жалпыреспубликалық қорғасын қорының 24%-ы, мырыштың 41%-ы, мыстың 48%-ы, молибденнің 52%-ы орналасқан. Түсті металл рудаларының баланстық қоры 23 кен орнында шоғырланған. Олардың 11-і өңделуде.

Айтарлықтай орман қорының (3, 63 млн га) болуы сүректі өңдеу және ағаштан бұйым жасау өндірісі кәсіпорындарының қызметін анықтайды.

ШҚО су ресурстарына бай. Мұнда гидроэнергетиканы дамытуға мүмкіндік беретін Қазақстанның ең ұзын өзені - Ертіс ағады. Ең ірі өзендері - Жайсан, Алакөл, Сасықкөл және Марқакөл.

2006 жылдың 1-қаңтарына сәйкес Шығыс Қазақстан облысының халық саны 1, 4 млн адамнан асады. Оның 59%- қала халқы, 41%- ауыл халқы.

ШҚО мамандану салалары гидроэнергетика, түсті металлургия, машина жасау, құрылыс материалдарын жасау болып табылады. Полиметалл рудаларын өндіру бойынша республикалы құрылымда Шығыс Қазақстанға бірінші орын тиесілі. Мұнда қорғасындық-мырыштық рудалардың республикалық көлемінің 80%-дан астамы, алтынды рудалардың 60%-ы, мыстық концентраттардың 50%-ға жуығы өндіріледі. Шығыс Қазақстан облысының кәсіпорындары республика бойынша мырыш, титан, магний өндіретін жалғыз өндірушілер болып табылады, олардың үлесіне өңделмеген қорғасынның республикалық өндірісінің 80%-ы, тазартылған алтын өндірісінің 70%-ы, тазартылған күміс өндірісінің 25%-ға жуығы тиесілі.

ШҚО отын-энергетикалық кешені ең алдымен, аймақтың су ресурстары негізінде дамып жатқан, үлкен энергетикалық әлеуетке ие гидроэнергетикалық салада көрсетіледі. Түсті металлургия саласының Шығыс Қазақстанның бай гидроэнергетикасымен жағымды үйлесуі аймақтың тек Қазақстанда және ТМД елдері бойынша ғана емес, әлем боййынша да маңызын арттыра түсті.

Аймақта таулы металлургия кешені кәсіпорындары үшін құрал-жабдықтар шығарылады. Ресейлік автомобиль құрастырушарлармен бірлесе отырып, Өскеменде Қазақстандағы «Нива» жеңіл автомобильдерінің алғашқы шығарылымы жолға қойылған.

ШҚО аумағында цементтік және кірпіштік шикізаттың, құрылыс тасының, құмды-гравийлі материалдың біршама мол қоры анықталған. Бұл республикадағы цемент, силикатты кірпіш және шифер өндірісіндегі Шығыс Қазақстанның жетекші орнын айқындайды. Аймақтың орман ресурстары табиғатты қорғаудың маңыздылығын жоғарылатады, бірақ облыстың орманды аудандарында ағаш дайындауға рұқсат етіледі, осының негізінде ағаш өңдеу өнеркәсібі дамиды.

Аймақтың табиғат жағдайларының алуан түрлілігі көп салалы ауыл шаруашылығын дамытуға мүмкіндік туғызады. Соңғы жылдардағы басым сала өсімдік шаруашылығы болып табылады. Мұнда дәнді дақылдар, техникалықтардан - күнбағыс, мал азығы өнімдері, картоп, көкөністер өсіреді, оңтүстік аудандарда бақша шаруашылығымен айналысуға және жүзім өсіруге болады. Мал шаруашылығының көптеген салалары ұсынылған: құрғақ батыс бөлікте - қой шаруашылығы мен ешкі өсіру, таулы беткейлі аудандарда - мал өсіру, таулы аудандарда - жылқы өсіру, солтүстік және солтүстік-шығыс бөліктерде - шошқа өсіру дамыған. ШҚО -Қазақстанда марал өсіру дамып келе жатқан бірден-бір аудан. Аймақтың ара өсірушілері керемет алтай балын алады. Аймақтың су қоймалары балық шаруашылығын дамытуға мүмкіндік береді.

Ресеймен және Қытаймен көршілестік, елдің өндірістік дамыған облыстарымен шектесуі Шығыс Қазақстанға өз экономикалық базасын нығайтуға және кеңейтуге, жаңа шаруашылық салаларын құруға мүмкіндік береді. Алайда аймаққа қоршаған табиғи ортанының сапасын жақсарту бойынша міндеттерді тұрақты түрде шешіп отыру керек.

Оңтүстік Қазақстан аймағы өз құрамында Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан және Қызылорда облыстарын біріктіреді.

Бұл елдің ең көп тұрғынды, тарихқа бай аймағы, дәл осында Қазақстанның алғашқы қалалары құрылған, керуендік жолдар өткен, астана қызметін әр түрлі уақыттарда Қызылорда және Алматы атқарған. Осы жағдайлар, сондай-ақ дамыған транспорттық инфрақұрылым, Өзбекстанның, Қырғызстанның, Қытайдың іргелес аумақтарымен шектесуі аймақтық дамудың маңызды факторлары болып келеді.

Аймақ пайдалы қазба қорларына бай. Мұнда мұнайдың, газдың, фосфориттің, бариттың, түсті металдардың, тас көмірдің, бентонитті балшықтың, вермикулиттің, тальктің, әктастың, мәрмәрдің, гипстың, кварцты құмның, селитраның, ас тұзының кен орындары бар. Аумақтың табиғи-климаттық жағдайлары ауыл шаруашылығын жүргізуге қолайлы. Тянь-Шань таулары, Балқаш көлі және Алакөл, сондай-ақ басқа да табиғи, мәдени және тарихи құндылықтар отандық және шетелдік туристердің қызығушылығын тудырады.

2006 жылдың 1-қаңтарына сәйкес, Оңтүстік Қазақстан облысының халық саны 6, 6 млн адамды құрайды, экономикалық белсенді халықтың үлесі - 3, 2 млн адам.

Аймақ машина жасауға, химия, жеңіл, тамақ өнеркәсіптеріне маманданған, соңғы жылдарда отын-энергетика кешені дамуда. Оңтүстік Қазақстанға мұнай өнімдерін өндірудің жалпыреспубликалық көлемінің 40%-дан астамы, химия өнеркәсібі өнімдерінің 16%-ы, цемент өндірісінің 16%-ы, құрылыстық кірпіш өндірісінің 70%-ы тиесілі.

Мұнай мен газ өндіру мұнда мұнай және газ өндірісін дамытуға ықпал етті, соның негізінде полимер химиясын дамытуға болады. Шымкентте бензин, керосин, газ майын, мазут өндіретін мұнай өңдеу зауыты жұмыс істейді.

Жамбыл облысындағы Қаратау бассейнінде фосфориттің мол қоры бар - 2, 6 млрд т. астам. Бай рудалар сары фосфорды, минералды тыңайтқыштарды және негізгі химияның басқа да өнімдерін өндіру үшін қолданылады.

Бай кенсіз кен орындары базасында цемент өндірісі дамыған. Цемент зауыттары Оңтүстік Қазақстан және Жамбыл облыстарында орналасқан.

Тоқыма және тігін өндірісі дамыған, мақтаны өңдеу бойынша кәсіпорындар жұмыс істейді - мақта талшығын шығаратын тоқыма фабрикалары және жір иіру-тоқу цехтары.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.