Жеке адам және әлеуеттендіру процесі

Жоспар
Кіріспе

1. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
• Адам, индивид, жеке тұлға ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
• Әлеуметтендіру процесінің негізгі деңгейлері ... ... ... ... ... ..
• Жеке тұлғаның дербестігі және жүедегі әлеуметтік рөлі ... ..
3. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4. Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Жеке адам - әлеуметтік индивид ретіндегі адам, қоғам мүшесі. Жеке адам туралы ғылым түсінік адамды қоғамдық қатынастардың жиынтығы ретінде қаралатын биоәлеуметтік организм деген түсінікке негізделеді. Жеке адам - әлеуметтің индивидте көріну түрі. Әрбір адам – жеке адам, өйткені әлеумет осы индивидтің бір жағы, кезеңі, қасиеті. Адамның қоғамдық организм ретінде өмір сүруінің өзі адамдардың өзара әрекетін қажет етеді, әлеуметтік жағдайлар мен басқа адамдардың осы адамға тигізетін әсерін ғана ескеріп қоймай, сол адамның әлеуметтік жағдайларға және басқа адамдарға әсерін ескеру қажет. Адамдардың жеке адам түрінде дамуының қажетті алғышарттарының бірі индивидтердің табиғи қабілеттері екендігі, соған тәуелді болатындығын айту керек, бірақ ол негізінен қызметтің объектісі болып табылатын адам өмір сүретін қоғамда ғана іске асады. Бірақ жеке адамның дамуы әрқилы болғаны абзал. Индивидтердің қай-қайсысы болсын өзінің адам ретінде дамуының объективті жағдайы болатын қоғамның белгілі тарихи формасын табады. Жеке адам ретінде индивид дамуының кеңдігі мен тереңдігі – оның әлеуметтілігі және сол әлеуметтіктің индивидтің қызмет формасына айналуын игеретін кеңдік пен тереңдік, демек сол әлеуметтіктің өзгеруі, жасалуы.
Жеке адам және қоғам – әрбір тарихи нақтылы қоғамның жеке адамның қалыптасуына және оның дамуына қандай жағдай жасайды және жеке адам қызметі қоғамға қандай шамада әсерін тигізеді, қоғам мен жеке адам мүддесі қалайша үштасады деген мәселелерді қарастыратын әлеуметтік проблема. Көптеген әлеуметтік теориялар қоғам мен жеке адам арасындағы қайшылық жойылмайды, мәңгілік деген идеяны уағыздады, оларды өз алдына тұтас дүние ретінде қарастырады.

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖӘНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕСИТЕТІ
ЭЛЕКТРОЭНЕРГЕТИКА ФАКУЛЬТЕТІ

Әлеуметтік пәндер кафедрасы

Әлеуметтану пәні бойынша
№ 1 Семестрлік жұмыс
Таырыбы: Жеке адам және әлеуеттендіру процесі
Нұсқа 21

Орындаған: БЭк-10-12 студенті
Утемуратова Калима
Қабылдаған: доцент Аташ Б.

Алматы 2012
Мазмұны

1.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...
2. Негізгі
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ...
• Адам, индивид, жеке
тұлға ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
• Әлеуметтендіру процесінің негізгі
деңгейлері ... ... ... ... ... ..
• Жеке тұлғаның дербестігі және жүедегі әлеуметтік рөлі ... ..
3.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .
4. Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...

Кіріспе

Жеке адам - әлеуметтік индивид ретіндегі адам, қоғам мүшесі. Жеке адам
туралы ғылым түсінік адамды қоғамдық қатынастардың жиынтығы ретінде
қаралатын биоәлеуметтік организм деген түсінікке негізделеді. Жеке адам -
әлеуметтің индивидте көріну түрі. Әрбір адам – жеке адам, өйткені әлеумет
осы индивидтің бір жағы, кезеңі, қасиеті. Адамның қоғамдық организм ретінде
өмір сүруінің өзі адамдардың өзара әрекетін қажет етеді, әлеуметтік
жағдайлар мен басқа адамдардың осы адамға тигізетін әсерін ғана ескеріп
қоймай, сол адамның әлеуметтік жағдайларға және басқа адамдарға әсерін
ескеру қажет. Адамдардың жеке адам түрінде дамуының қажетті алғышарттарының
бірі индивидтердің табиғи қабілеттері екендігі, соған тәуелді болатындығын
айту керек, бірақ ол негізінен қызметтің объектісі болып табылатын адам
өмір сүретін қоғамда ғана іске асады. Бірақ жеке адамның дамуы әрқилы
болғаны абзал. Индивидтердің қай-қайсысы болсын өзінің адам ретінде
дамуының объективті жағдайы болатын қоғамның белгілі тарихи формасын
табады. Жеке адам ретінде индивид дамуының кеңдігі мен тереңдігі – оның
әлеуметтілігі және сол әлеуметтіктің индивидтің қызмет формасына айналуын
игеретін кеңдік пен тереңдік, демек сол әлеуметтіктің өзгеруі, жасалуы.
Жеке адам және қоғам – әрбір тарихи нақтылы қоғамның жеке адамның
қалыптасуына және оның дамуына қандай жағдай жасайды және жеке адам қызметі
қоғамға қандай шамада әсерін тигізеді, қоғам мен жеке адам мүддесі қалайша
үштасады деген мәселелерді қарастыратын әлеуметтік проблема. Көптеген
әлеуметтік теориялар қоғам мен жеке адам арасындағы қайшылық жойылмайды,
мәңгілік деген идеяны уағыздады, оларды өз алдына тұтас дүние ретінде
қарастырады.

Негізгі бөлім. Адам, индивид, жеке тұлға.

Тәрбиенің негізгі мақсаты -қалыптасып келе жатқан жеке тұлғаның
әлеуметтік тәжірибені меңгеруі, оның жан жақты үйлесімді дамуы. Жеке
тұлғаның дамуы мен қалыптасуы мәселесінің көп ғасырлық тарихы бар. Ол көп
аспектілі және әр түрлі ғылымдардың тоғысында қарастырылады. Ертедегі грек
ғалымдары жеке тұлғаның дамуына табиғи тума қабілет, қоршаған орта да әсер
етеді деп есептеген. Жеке тұлғаның қалыптасуының факторлары туралы идеялар
келесі дәуірлердің прогрессивті философиялық жоне психологиялық-
педагогикалық пікірлерінде өз жалғасын тапқан (Э.Роттердамский, Я.А
Коменский, К.А.Гельвеций, Д.Дидро, А.Дистервег, К.Д.Ушинский, К.Маркс,
Ф.Энгельс, З.Фрейд, Д.Дьюи, Э. Торндайк, Н. К.Крупская, П. П. Блонский, А.
С. Макаренко, Л. С. Вьгготский, Э. И. Моносзон. Л. И. Божович, С. Л.
Рубинштейн, В. В. Давыдов т.б.)
Адам – өзіне тән биологиялық құрылысы бар тіршілік иесі, сондықтан
табиғат заңдары оның дамуына да әсер етеді. Қоршаған ортаға бейімделіп, өз
тіршілігі үшін дайын заттарды пайдаланатын жануарларға қарағанда, адам
өзіне керектіні өз қолымен жасайды. Адам табиғатының өзгеруі адам өмірінің
әлеуметтік жағдайларының әсерінен болады, адамның тектілігі тек биологиялық
жағынан ғана емес, сонымен қатар тарихи дамуы нәтижесінде де пайда болады.
Әлеуметтік мұрагерлік адамның қоғамдық тәжірибеге ие болуы нәтижесінде
орын алады. Сонымен, адамның жалпы дамуында өзара байланысты биологиялық
және әлеуметтік бағыттар әсер ететіндігі байқалады. Адам биологиялық
тіршілік иесі болып туады, алайда өз дамуы барысында ғана ол әлеуметтік
тіршілік иесіне айналады.
Психологияда жеке тұлға деген ұғымның әр түрлі түсіндірмелері бар, бірақ
олардың көбісі мына түсінікке келіп тіреледі: жеке тұлға дегеніміз
әлеуметтік қатынастар мен саналы іс-әрекеттің субъектісі ретіндегі индивид.
Жеке тұлғаның ең басты белгісі – оның әлеуметтік мәнінің болуы және оның
әлеуметтік функцияларды (қызметтерді) (болмысқа, адамдарға, өзіне, еңбекке,
жалпы қоғамға қатысты) атқаруы. Жеке тұлға, сондай-ақ, психологиялық
дамудың белгілі бір деңгейіне ие (темперамент, мінез-құлық, қабілеттілік,
ақыл-ой дамуының денгейі, қажеттіліктер, мақсат-мүдделер).
Жеке тұлға – бұл интегративті жүйе, әлдебір ыдырамайтын тұтастық.
Алайда, жеке тұлғаны зерттеумен айналысатын ғалымдар бұл тұтастықтың
өзегі бар деп мойындайды, олар оны Мен -жүйе немесе жай ғана Мен деп
белгілейді. Жоғарыда келтірілген жеке тұлға туралы түсінік жалпылама ұғым
болып табылады.
Жеке тұлғаның ең маңызды белгілері – оның саналылығы, жауапкершілігі,
бостандығы, қадір-қасиеті, даралығы. Жеке тұлғаның маңыздылығы оның
қасиеттері мен іс-әрекеттерінде қоғамдық прогрестің тенденцияларыньщ,
әлеуметтік белгілер мен қасиеттердің айқын және өзіне тән ерекшелігінің
көрініс табуы, оның іс-әрекетіндегі шығармашылық қасиетінің деңгейі арқылы
анықталады. Бұл орайда адам, жеке тұлға деген ұғымдардың қатары
даралық деген ұғыммен толықтырылуы қажет.
Даралық бір адамның басқа бір адамнан, бір тұлғаның басқа бір тұлғадан
айырмашылығын, оның ешкімге ұқсамайтынын, өзіне тән ерекшелігі бар екенін
сипаттайды. Даралық, әдетте, адамның мінезі мен темпераментінің ерекше
белгілері (мысалы, салмақты-жігерлі және мақсатты адам), шығармашылық
қызмет-әрекеті мен қабілеттілігінің өзгешелігі арқылы ерекшеленеді.
Осылайша, мұғалімнің даралығы оның терең білімдарлығы, педагогикалық
көзқарастарының ауқымдылығы, балаларға деген ерекше қатынасы, жұмыстағы
шығармашылық ниеті, т.б. арқылы көрінеді. Даралық ұғымы бір адамды басқа
бір адамнан, бір тұлғаны басқа бір тұлғадан ажыратып, оған өзіне тән
сұлулық пен қайталанбас қасиет беретін ерекшеліктерден тұрады.
Адам қасиетін түсіндіретін тағы бір ұғым – индивид. Бұл сөз латын
тілінен алынған және оның қазақша баламасы -жекелік. Ұғым ретінде бұл сөз
адамзат тұқымының еш қасиеттері ескерілмеген бір өкілін білдіреді. Бұл
орайда әрбір адам индивид болып табылады. Жеке тұлға ұғымы мен онымен
байланысты бір тектес ғылыми категориялардың мәні осында.
Адамның жеке қасиеттері өмір жолында дамып, қалыптасқандықтан жеке тұлғаның
дамуы мен қалыптасуы ұғымдарының мәнін ашу педагогика үшін маңызды
мәселе болып табылады.
Даму табиғатқа, қоғамға және әрбір жеке тұлғаға тән жалпы қасиет болып
табылады. Даму дегеніміз – төменнен жоғарыға, қарапайымнан күрделіге қарай
қозғалыс; сатылай эволюциялық ауысу немесе революциялық секіріс түрінде
жүзеге асатын жоғары сапалы күйге қарай спиральды өрлеу процесі. Даму
барысында барлық философиялық заңдар жүзеге асады: өзгеру, санның сапаға
ауысуы, бір сапаның басқа бір сапаға ауысуы (бұлардың кейбіреуі, теріске
шығарылуы мүмкін). Жеке тұлғаның қозғалыс күшіне, яғни қарама-қайшылық
күресінің арқасында бұл қозғалыста өзгеріс жүріп жатыр.
Жеке тұлғаның дамуы дегеніміз, ең алдымен, оның қасиеттері мен
сапасындағы сандық өзгерістер процесі. Адам дүниеге келгеннен соң дене
жағьшан үлкейеді, яғни оның кейбір дене мүшелері мен нерв жүйесі оседі.
Оның тілі шығып, сөздік қоры молаяды. Бала көптеген әлеуметтік-тұрмыстық
және моральдық біліктерге, еңбек дағдылары мен әдеттерге ие болады. Алайда,
адамның жеке тұлға ретінде дамуындағы ең бастысы – оның
бойында болып жатқан сапалық өзгерістер (танымдық, сезім, моральдық-
жігерлілік т.б.). Мінез-құлықтың реактивті формалары белсенді түрде
қалыптасып келе жатқан іс-әрекеттілікке айналады, дербестік пен өз мінез-
құлкын билей алу қабілеттілігі артады. Осы және басқа да өзгерістер адамның
жеке тұлға ретінде даму процесін сипатгайды. Сондықтан, даму дегенімізді
адамның анатомиялық-физиологиялық жетілуіндегі, оның жүйке жүйесі мен
психикасының дамуындағы, содай-ақ танымдық және шығармашылық іс-
әрекетіндегі дүниетанымы, өнегелілігі, қоғамдық-саяси көзқарастары мен
сенімдерінің кеңеюіндегі орын алатын сандық және сапалық өзгерістердің
өзара тығыз байланысты процесі деп түсінген дұрыс. Адамның дамуына ішкі
және сыртқы, меңгерілетін және меңгерілмейтін факторлар әсер етеді, олардың
арасында мақсатты тәрбие мен білім беру жетекші рөл атқарады.
Жеке тұлғаның қалыптасуына, сонымен қатар, орта: адам және қоғам
өміріндегі әлеуметтік-экономикалық, тарихи қалыптасқан жағдайлар әсер
етеді. Орта макро және микро болып бөлінеді. Макро-орта бұл - адамға
қажетті әлеуметтік-экономикалық ықпалдардың мол жиынтығы (өндіргіш күштер
мен өндірістік қатынастар деңгейі, өмірдің қаржы жағдайлары, мәдениеттің
даму деңгейі, бұқаралық ақпараттар құралдары). Микро - орта бұл – баланың
ең жақын қарым-қатынас ортасы, ол – адамды әрдайым коршайтын және оның
дамуына әсер ететін өзара байланысты заттар, құбылыстар мен адамдар әлемі.
Жеке тұлғаның дамуы мен қалыптасуына, белгілі бір мөлшерде, табиғи немесе
географиялық орта (климат), табиғат жағдайлары әсер етеді. Адамға талап
қояды, мінез-құлық үлгісін береді, санаға әсер етеді, бежілі көзұарас
енгізеді. Даму жағдайын қамтамасыз етеді. Микро -орта (үй-іші ортасы,
баланы қоршаған жақындарының ортасы, аула, көше әсерлері. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.