Негізгі капиталдың мәні

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Негізгі капиталдың мәні, оның құрамы.
2. Негізгі қордың тозуы және оның амортизациясы.
ІІІ. Қорытынды
ІV.Қолданылған әдебиеттер

Негізгі капитал (негізгі қорлар,айналымнан тыс активтер, негізгі құралдар) – бұл өзінің құнын дайын өнімге біртіндеп, белгілі бір бөліктермен, бірнеше өндірістік цикл ішінде түсіретін және өзінің натуралдық-заттық формасын ұзақ уақыт бойы сақтайтын, жоғалтпайтын еңбек құралдары. Негізгі құралдар өндірістік (өндірістік процесіне қатысатын) және өндірістік емес (тікелей қолдануға арналған, өндірістік процеске қатыспайды: мед.мекемелер, мәдениет үйі, тұрғын үй) болып бөлінеді. Өндірістік қорлар өз кезегінде активті (өндірістік процеске тікелей қатысатын) және пассивті (өндірістік процеске жағдай жасайтын) бөліктерге бөлінеді. Негізгі қорлар натуралдық және ақшалай түрде өлшенеді. Натуралдық баға беру дегеніміз – олардың өндірістік сипаттамасын беру деген сөз.

1. Борисов Е.Ф, Волков Ф.М «Основы экономической теории», Москва 1996г;
2. Байжомартов У.С, Жүнісов Ө.Қ «Жалпы экономикалық теория» , Алматы 2009ж;
3. Мельников В.Д «Қаржының жалпы курсы», Алматы 2008ж;
4. Мейірбеков А.Қ «Кәсіпорындар экономикасы», Алматы 2008ж;
5. Сағындықов А, Ахметов Қ.Ғ «Менеджмент негіздері», Алматы 2009ж;
6. Тойхин С.Х, Жайнақов Ә.Т «Маркетинг негіздері», Алматы 2008ж;
7. Сатыбалдыұлы С. «Маркетинг нарықтану», Алматы 2001ж.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Батыс Қазақстан инновациялық - технологиялық университеті
Тілдер және менеджмент факультеті

Экономика және менеджмент кафедрасы

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Негізгі капитал

Орындаған: 231 - тобының студенті Еспосинова Ж.Б

Тексерген: аға оқытушы, Тлесова Ж. А

Орал - 2016 жыл
Жоспар:

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Негізгі капиталдың мәні, оның құрамы.
2. Негізгі қордың тозуы және оның амортизациясы.
ІІІ. Қорытынды
ІV.Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе
Негізгі капитал (негізгі қорлар,айналымнан тыс активтер, негізгі құралдар) - бұл өзінің құнын дайын өнімге біртіндеп, белгілі бір бөліктермен, бірнеше өндірістік цикл ішінде түсіретін және өзінің натуралдық-заттық формасын ұзақ уақыт бойы сақтайтын, жоғалтпайтын еңбек құралдары. Негізгі құралдар өндірістік (өндірістік процесіне қатысатын) және өндірістік емес (тікелей қолдануға арналған, өндірістік процеске қатыспайды: мед.мекемелер, мәдениет үйі, тұрғын үй) болып бөлінеді. Өндірістік қорлар өз кезегінде активті (өндірістік процеске тікелей қатысатын) және пассивті (өндірістік процеске жағдай жасайтын) бөліктерге бөлінеді. Негізгі қорлар натуралдық және ақшалай түрде өлшенеді. Натуралдық баға беру дегеніміз - олардың өндірістік сипаттамасын беру деген сөз.

Қолдану мақсатына қарай негізгі қор түрлері:
1)Ғимараттар (цехтер, қоймалар, т.б.);
2)Құрлыстар (көпір, тоннель, жолдар, т.б.);
3) Тасымалдау қондырғылары (құбырлар, электр тоғын тасымалдау желілері, т.б.)
4)Машиналар және жабдықтар:
а)Күш машиналары және жабдықтары (энергияның түрлерін шығарады);
б)Жұмыс машиналары мен жабдықтары (еңбек затына әсер етеді);
в)Өлшеу және реттеу аспаптары;
г)Есептегіш техника және т.б.
5)Көлік құралдары;
6) Құрал-сайман, қызмет ету мерзімі 1 жылдан жоғары болатын басқа құралдар);
7)Өндірістік және шаруашылық жиһаз;
8)Жұмысшы және өнім беретін мал;
9)Көпжылдық өсімдіктер;
10)Жер құнарлығын өсіруге қажет күрделі шығындар;
11)Басқа қорлар (мысалы кітапханалық қор).
Қызмет ету мерзімі 1 жылдан кем болатын заттар негізгі қорларға жатпайды

ІІ. Негізгі бөлім
Негізгі қордың экономикалық мағнасы және оның классификациясы
1.Негізгі капиталдың мәні, оның құрамы.

1. Негізгі капитал - бұл материялдық құндылықтың ұзақ кезеңдегі жұмыс істеп тұруы ретіндегі негізгі қорлардың ақшалай бағалануы. Осыған байланысты қорлар өзінің құндылығын өндіретін өнімге жартылай апарады. Қолданып жүрген топтастыруға сай негізгі қорлардың құрамына өндірістік және өндірістік емес объектілер кіреді. Біріншіге жататындар - өндірістің, құрылыстың, ауыл шаруашылығының, автомобиль көлігінің, байланыстың, сауданың және басқа да материялдық өндіріс түрлерінің негізгі қорлары. Өндірістік емес негізгі қорлар - тұрғын үй, коммуналдық шаруашылық, денсаулық, білім, мәдениет, спорт салаларына арналған.
Натуралды-заттық құрама принңипінде негізгі қорлар мыналардан тұрады - гимараттар, құрылыстар, табыстау қондырғылары, жұмыс және күш машиналары мен жабдықтар, өндірістік-шаруашылық құрал-саймандар, жұмыс және өнімді мал, көпжылдық егістер, шаруашылықтың ішкі жолдары, сол сияқты кәсіпорындардың, мекемелердің меншігіндегі жер төлімдері.
Өндірісіне процесіне қатысу дәрежесінде негізгі қорлар активтік және пассивтік болып бөлінеді. Актив бөлігі (машиналар, жабдықтар) тікелей өндіріске, өнімнің мөлшері мен сапасына (қызмет) ықпал етеді. Пассивтік элементтер (гимарат, құрылыс) өндірістік процестер үшін қажетті жағдай жасайды. Кәсіпорынның негізгі өндірістік қорлары өндірістік ауспалы айналымын жасайды. Ол мынадай сатылардан тұрады: негізгі қорлардың тозуы, амортизаңия, негізгі қорларды толық қалпына келтіру үшін қаражаттың қорлануы, оларды күрделі қаржы жұмсау арқылы ауыстыру.
Негізгі қорлардың кез келген объектілері табиғи және сапалық тозуға ұшырайды, яғни адам күшімен, техникалық және экономикалық факторлардың ықпалы арқылы олар өзіндік ерекшелігін, үлгісін бірте-бірте жояды, жарамсыздыққа әкеледі, сөйтіп алдагы кезде оз бернеледін орындауға мүмкіндіктері болмайды. Табиғи тозу жөндеу, қайта құру және негізгі қорлары жаңғырту арқылы ішінара қалпына келеді. Сапалық тозу ескерген негізгі қорлар өзінің конструкңиялық, өнімділік, үнемділік, шығарылған өнімнің сапасы жөнінен жаңа үлгіден қалып қоятын білдіреді. Сондықтан, негізгі қорларды әсіресе, олардын активтілік бөлігінен дүркін-дүркін ауыстырып отырудын қажеттілігі туады.
Осыған байланысты қазіргі экономикада айырбастаудың анықтаушылық қажеттіліктің басты факторы - сапалық тозу болып табылады. Кәсіпорынның негізгі міндеті болып саналатыны -- ол негізгі өндірістік қордың шамадан тыс ескіріп қалмауына жол бермеу (әсіресе, активтік бөлігі), себебі, олардың жеке және сапалық тозуының деңгейі және кәсіпорынның жұмысының нәтежиесі осыған байланысты болады.

2. Негізгі қордың тозуы және оның амортизациясы.

Негізгі қорларды пайдалану барысында олар тозады. Тозудың екі түрі бар - табиғи және моральды тозу. Табиғи тозу дегеніміз - негізгі қорлардың бастапқы тұтынушылық бағасын бірте - бірте жоғалтуы деп түсінеміз. Моральды тозу - машиналар мен қондырғыларды қалпына келтіруге қажетті қоғамдағы шығындардың қысқыруы арқасында олардың құнының төмендеуі. Амортизация - негізгі қорлардың тозуын, олардың құнының қандай да бір бөлігін өнімді шығару шығындарына қосу арқылы ақшалай қалпына келтіру.
Негізгі қорлар құрылымының өзгеру бағытын зерттеп, күрделі талдау жасау үшін және оларды іс - жүзінде пайдалану тиімділігін арттыру жолдарын анықтау үшін жасалған сараптаумен қатар басқа да топқа бөлу қолданылады.
Негізгі өндірістік қорлардың белсенді бөлігінің көп үлес салмағы оның құрылымының озықтығын жалпылама түрде сипаттайды. Ол саланың бірлестіктің, кәсіпорынның, цехтың, телімнің, негізгі қорлардың жалпы құнына қатысты белсенді бөлігінің (машиналар, аппараттар, аспаптар, құрал- жабдықтар және т.с.с.) пайыздың үлесін бейнелейді.
Негізгі қорлардың бастапқы құны дегеніміз - бұл негізгі капиталды салуға, сатып алуға, әкеліп жеткізуге, орнатуға кеткен шығындардан сондай - ақ сатып алу барысында төленген салық соммаларының, құрылысты салу кезінде алынған несие үшін төленетін пайыз соммалары мен бұл құралды белгілі мақсатқа пайдалану үшін жұмсалған кез - келген шығындардың жиынтығы.
Негізгі қордың қызмет ету мерзімінің ұзақтығына, оның біртіндеп тозуына және ұдайы өндірістің өзгеріп тұруына байланысты негізгі қорлардың құнын бағалаудың келесі әдістерге қолданылады:
:: Бастапқы құны бойынша;
:: Ағымдағы құны бойынша;
:: Т еңдестік құны бойынша;
:: Сатылу (келісілген) құны бойынша;
:: Қолдық құны бойынша.
Негізгі қорлардың қайта бағалау (индексациялау) оның осы кездегі, яғни бүгінгі күні жасауға кететін құнына байланысты анықталады. Бұл негізгі капиталдың қалпына келтіру құны деп аталады. Кәсіпорындар мен ұйымдарда негізгі капмталды тиісті түрде қайта бағаланғаннан бастап оларды теңсіздікті қалпына келтіру есептейді. Негізгі капиталдың теңсіздік құны негізгі еапиталдың бастапқы немесе ағындағы құнының жинақталған амортизациясы мөлшерін алып тастағандағы қалған құн.
Негізгі қорлардың табиғи және сапалық тозу олардың құнының экономикалық орнын толтыру амортизациялық аударым түрінде өнім өндіруге кеткен шығындарға қосылады. Сонымен, амортизация - бұл шығарылатын өнімге негізгі өндірістік қор құнының бірте - бірте ауысуы. Ол ақшалай қаражаттың қорлану мақсатында негізгі қорлардың толық және ішінара қалпына келтіру үшін іске асырылады.
Нарықтық қатынастар жағдайында амортизациялық аударымның мөлшері кәсіпорынның экономикасына елеулі қосылысын білдіреді. Бірінші жағынан амортизациялық аударымныц тым жоғарғы деңгейі өндіріс шығындарының мөлшерін көбейтеді, осыған орай өнімнің бәсекеге жарамдылығы томендейді, алатын пайдасының мөлшері де азаяды. Сол себепті кәсіпорынның эканомикалық дамуының ауқымды деңгейі қысқарады.
Екінші жағынан, амортизациялық аударымның кемітілген үлесі негізгі қорды сатып алуға құралған қаржының айналым мерзімін ұзартады, ал бұл олардың ескеріп қалуына әкеп соғады. Міне, осының салдарынан бәсекеге жарамдылығы төмендеп, өздерінің рыноктағы жайғасымы ысырып болады.
Амортизациялық аударымды өтелім мөлшеріне және өзінің балансында тұрған негізгі құрал - жабдықтардың баланстық құнына сәйкес кәсіпорын ай сайын жасап отырады. Өтелім мөлшері мемлекет белгілеген негізгі қорлардың құнын өтеудің мөлшерінің жылдық саласын анықтайды. Басқаша айтқанда, өтелім мөлшері бұл жылдық амортизациялық аударымның негізгі өндірістік қорлардың құнына процент есебіндегі қатынасы.
Амортизация мөлшері негізгі қорлардың құнын өтеудегі жылдық проценті болып есептеледі. Ол экономикалық тұрғыдан негізделіп, негізгі қорлардың өз уақытында орнын толтырып тұруы қажет. Оларды есептегенде сәйкес негізгі қорлардың қызмет мерзімдерін мына төмендегі факторларға сай дұрыс анықтау өте қажет.
:: Негізгі қорлардың төзімділігі;
:: Сапалық тозу (бірінші және екінші түрлері)
:: Техникамен қайта жарақтандырудағы келешекке арналған ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.