Оқытудағы құралдар
1 Оқытудағы құралдар
2 Пәнаралық байланыстар.
2 Пәнаралық байланыстар.
Педагогикалық үдерістің нәтижелі болуы оның құрылымдық элементтеріне тәуелді, оның ішінде құралдарға. Құрал - адам іс-әрекетінің құрылымындагы ойластырылған, болжамды және анықталған мақсатты жүзеге асырудағы орталық буын (Философиялық сөздік). Құрал - адамның кандай да бір нәтижеге жетудегі әрекет әдістері мен төсілдері (С.И.Ожегов). Енбек заты мен оның мақсатына сәйкес өзара әрекеттесуде адамға мүмкіндік беретін кез келген іске асатындықты психологияда еңбек құралы деп санауға болады (Е.А.Климов).
Құралдарды оқу материалдарының және еңбек іс-әрекеттерінің мәні мен мазмұнын ашатын және оиы теория мен практикада жүзеге асыратын құралдар жүйесі, педагогикалық қарым-қатынас құралы, дидактикалық құралдар, т.б. деп бөлу педагогикалық еңбектерде орын алады.
«Технология» пөнінің мазмұны казіргі өндірістің техника-технологиялық жөне ұйымдастыру-экономикалық ұғымдарын қамтиды. Оқу материалдарының мазмұнын қүшейтуде оқытудың дидактикалық құралдары колданылады. Жалпы білім беретін мектептің 5-7-сыныптарында технология пәнін оқытудың политехникалық бағыттылыгын құшейтудің дидактикалық құралдарынын негізгілерінін бірі - пәнаралық байланыстар болып табылады.
Мектептің оқу-тәрбие үдерісінің пәнаралық байланыс негізінде ұйымдастырылуы, ғылымдар жүйесінін бір арнаға тоғысуы, адамнын интеллектуальдық өрісін байытумен бірге, бүкіл адамзаттық құндылықтар көзінің де бірлігін, жалпы ақикат дүниенің біртұтас жүйе екендігі туралы ғылыми көзқарастың қалыптасуына мүмкіндік береді (А.А.Бейсенбаева).
Пәнаралық байлаңыстар негізінде оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастыру мектептік пәндердің бүтін бір жүйе екендігін сипаттайды. Ал, В.П. Беспалько «Белгілі бүтіндік түзетін, өзара байланысты және қатынастағы көптеген элементтер - жүйе делінеді» деп атап көрсетеді. Мұндағы элементтер - оқу нәндері элементтері. Оқу пәндері оқу элементтерінен тұрады. Оқу элементтері - танып білу субъектісіне байланыссыз және өмір сүруші қоршаған дүние заттары мен құбылыстары, адамның танып-білуі, олардың қасиеттері, байланыстары мен қатынастары түріндегі, ғылыми ұғымдар, теория түріндегі, сондай-ақ пайдаланатын тәсілдер мен әдістер, яғни адамның накты іс-әрекетінің әдістері. Оқу элементтерінен оқыту мазмұны түзіледі.
Құралдарды оқу материалдарының және еңбек іс-әрекеттерінің мәні мен мазмұнын ашатын және оиы теория мен практикада жүзеге асыратын құралдар жүйесі, педагогикалық қарым-қатынас құралы, дидактикалық құралдар, т.б. деп бөлу педагогикалық еңбектерде орын алады.
«Технология» пөнінің мазмұны казіргі өндірістің техника-технологиялық жөне ұйымдастыру-экономикалық ұғымдарын қамтиды. Оқу материалдарының мазмұнын қүшейтуде оқытудың дидактикалық құралдары колданылады. Жалпы білім беретін мектептің 5-7-сыныптарында технология пәнін оқытудың политехникалық бағыттылыгын құшейтудің дидактикалық құралдарынын негізгілерінін бірі - пәнаралық байланыстар болып табылады.
Мектептің оқу-тәрбие үдерісінің пәнаралық байланыс негізінде ұйымдастырылуы, ғылымдар жүйесінін бір арнаға тоғысуы, адамнын интеллектуальдық өрісін байытумен бірге, бүкіл адамзаттық құндылықтар көзінің де бірлігін, жалпы ақикат дүниенің біртұтас жүйе екендігі туралы ғылыми көзқарастың қалыптасуына мүмкіндік береді (А.А.Бейсенбаева).
Пәнаралық байлаңыстар негізінде оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастыру мектептік пәндердің бүтін бір жүйе екендігін сипаттайды. Ал, В.П. Беспалько «Белгілі бүтіндік түзетін, өзара байланысты және қатынастағы көптеген элементтер - жүйе делінеді» деп атап көрсетеді. Мұндағы элементтер - оқу нәндері элементтері. Оқу пәндері оқу элементтерінен тұрады. Оқу элементтері - танып білу субъектісіне байланыссыз және өмір сүруші қоршаған дүние заттары мен құбылыстары, адамның танып-білуі, олардың қасиеттері, байланыстары мен қатынастары түріндегі, ғылыми ұғымдар, теория түріндегі, сондай-ақ пайдаланатын тәсілдер мен әдістер, яғни адамның накты іс-әрекетінің әдістері. Оқу элементтерінен оқыту мазмұны түзіледі.
Оқытудағы құралдар
Педагогикалық үдерістің нәтижелі болуы оның құрылымдық элементтеріне
тәуелді, оның ішінде құралдарға. Құрал - адам іс-әрекетінің құрылымындагы
ойластырылған, болжамды және анықталған мақсатты жүзеге асырудағы орталық
буын (Философиялық сөздік). Құрал - адамның кандай да бір нәтижеге жетудегі
әрекет әдістері мен төсілдері (С.И.Ожегов). Енбек заты мен оның мақсатына
сәйкес өзара әрекеттесуде адамға мүмкіндік беретін кез келген іске
асатындықты психологияда еңбек құралы деп санауға болады (Е.А.Климов).
Құралдарды оқу материалдарының және еңбек іс-әрекеттерінің мәні мен
мазмұнын ашатын және оиы теория мен практикада жүзеге асыратын құралдар
жүйесі, педагогикалық қарым-қатынас құралы, дидактикалық құралдар, т.б. деп
бөлу педагогикалық еңбектерде орын алады.
Технология пөнінің мазмұны казіргі өндірістің техника-технологиялық
жөне ұйымдастыру-экономикалық ұғымдарын қамтиды. Оқу материалдарының
мазмұнын қүшейтуде оқытудың дидактикалық құралдары колданылады. Жалпы білім
беретін мектептің 5-7-сыныптарында технология пәнін оқытудың политехникалық
бағыттылыгын құшейтудің дидактикалық құралдарынын негізгілерінін бірі -
пәнаралық байланыстар болып табылады.
Мектептің оқу-тәрбие үдерісінің пәнаралық байланыс негізінде
ұйымдастырылуы, ғылымдар жүйесінін бір арнаға тоғысуы, адамнын
интеллектуальдық өрісін байытумен бірге, бүкіл адамзаттық құндылықтар
көзінің де бірлігін, жалпы ақикат дүниенің біртұтас жүйе екендігі туралы
ғылыми көзқарастың қалыптасуына мүмкіндік береді (А.А.Бейсенбаева).
Пәнаралық байлаңыстар негізінде оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастыру
мектептік пәндердің бүтін бір жүйе екендігін сипаттайды. Ал, В.П. Беспалько
Белгілі бүтіндік түзетін, өзара байланысты және қатынастағы көптеген
элементтер - жүйе делінеді деп атап көрсетеді. Мұндағы элементтер - оқу
нәндері элементтері. Оқу пәндері оқу элементтерінен тұрады. Оқу элементтері
- танып білу субъектісіне байланыссыз және өмір сүруші қоршаған дүние
заттары мен құбылыстары, адамның танып-білуі, олардың қасиеттері,
байланыстары мен қатынастары түріндегі, ғылыми ұғымдар, теория түріндегі,
сондай-ақ пайдаланатын тәсілдер мен әдістер, яғни адамның накты іс-
әрекетінің әдістері. Оқу элементтерінен оқыту мазмұны түзіледі.
Пәнаралық байланыстар жөнінде, онын әртүрлі аспектілерін қарастырған
зерттеушілердің еңбектері казіргі жағдайда оқу-тәрбие үдерісін тиімді
ұйымдастыруда, оқыту үдерісінін тиімділігін арттыруда рөлі жоғары.
Жаңа жағдайда ақыл-ой қызметін оқушы тасымалдай алуды игеретін болса,
онда политехникалық білім жеткілікті қалыптасқан деп саналады. Мұндайда өте
кажеттісі тасымалдаудың кеңдігі болып табылады. Тәсілдердің кеңінен
тасымалдауын камтамасыз ету үшін білімді талдап қорытудың жоғары дәрежесін
оқушылар игеруі кажет.
Оқытудағы пәнаралық байланыстар оқушы игеруі кажет зерделейтін іс-
әрекет түрлерінің болмыстағы нақты байланыстарын көрсетеді. Оқу
жоспарындағы пәнаралық байланыстар пәндік құрылымы басқа пәндерді зерделеу
кезінде қалыптастырылатьш дағды мен ептілік ерекшеліктерінен, бір оқу пәні
беретін білім, ептілік және дағдының оқушының білім санасында оқшаулану
каупінен сактандырады. Сондықтан білім беру мазмұны құрамындағы пәнаралық
байланыстар міндетті элемент болып табылады.
Сонымен, оқу және еңбек іс-әрекеттерінің мәні мен мазмұнын (оның ішінде
политехникалық, т.б.) ашатын және оны теория мен практикада жүзеге асыратын
құралдың бірі - пәнаралық байланыстар.
И.П.Петрова пәнаралық байланыстардың әдебиеттерде сипатталу негізінде
әр түрлі жіктемелік түрлерге: уақыт критерийіне негізделген (алдын-ала,
сәйкес, кейінгі); жекелеген пәндердегі жалпы ақпараттық мәні бар (фактілі,
ұғымдық, теориялық); білім түрі мен іс-әрекеттер түрі бойынша; жалпыланған
түрдегі (мазмұндық-ақпараттық, операциялық-іс-әрекеттік, ұйымдастыру-
әдістемелік) және т.б. бөлуге болатынын көрсетеді.
Технология пән сабақтарында және кәсіпке баулуда пәнаралық байланыстар
оқушылардың өндірістін техникасы мен технологиясынын ғылыми негіздерін
меңгеруге, оқушылардың білімі мен ептілігін тәртіпке келтіруге және
жүйелеуге мүмкіндік береді.
Бір жақты байланыста техникадағы жүзеге асырылатын, зерделенетін
физика, математика және басқа да пәндердегі заңдардың, ережелердің
суреттемелері оқушыларға толық ашыла бермейді. Ол үшін екі жақты байланысты
жүзеге асыру қажет. Алдымен мектеп шеберханаларындағы техника мен
технологияны оқушыларға алғашкы таныстыру оқу пәндері білімдерінен туындауы
керек, яғни техникалық еңбекте оқушылардың жалпы білім беретін пәндер
бойынша сабақтардан алған тіректік білімі негізінде тұрғызылуы тиіс.
Оқушылардың өндірістік қатынастарды ойша меңгеруі зерделенетін үдерістер
мен операциялардың, технологиялық үдерістердің ғылыми заңдылықтары мен
логикалық байланысқа негізделуі қажет.
Мектеп геометрия пәнінде техникалық формадағы геометриялық фигураларды
мысалға қарастыруға болады. Бұл техника мәселесіне қатысты техникалық
сызбаларды оқуды тез игеруге негіз болады.
Мектеп шеберханасындағы жабдықтар өзінің мазмұны бойынша қазіргі
заманғы өндірістегі кеңінен тараған техника әлемінің тек кішкене бөлігін
елестетеді. Осыған сәйкес бар мүмкіндікті ұтымды пайдалану мәселесі
туындайды. Кез келген өнеркәсіптік жабдықтар мектепте екі аспектіде
мақсатты талданады: алғашқысы зерделенетін өнеркәсіптік жабдықтардағы
заңдарды, ғылым негіздері қағидаларын зерделеумен байланысты, екіншісі
оқушыларда алғашкы еңбектік ептіліктерді қалыптастырудық құралы кызметі
ретінде болады.
Оқушылардың түсінігі бойынша станок конструкциясы қарапайым және жұмыс
үшін ыңғайлылардың қатарына жатады. Сондай-ақ станок физика, математика,
сызу пәндері бойынша бірқатар ұғымдарды игеруде мысалға қарастырылатын
техникалық құрылғы ретінде алынуы мүмкін.
Техникалық білімдерді оқушылардын игеруі үшін техника мен
технологиядағы нақты құбылыстар жөніндегі түсініктері мен елестетулерінің
жеткілікті қоры, сондай-ақ танып білу құралы ретінде жаратылыстану-ғылыми
білімдерінің қажетті қоры болуы қажет. Бұрғылау станогының сыртқы беті
формасының әртүрлілігіне математика мұғалімі көңіл аударуы кажет (мәселен,
бағана, айналдырық, тісті механизм, т.с.с).
Жалпы білім беретін мектептерде оқушылардың политехникалық дайындығының
компоненті техникалық көзқарасы және еңбек сабағында, топсеруенде
қалыптастырылған қарапайым механикалық және техникалық құрылғыларға
бағдарлану ептілігі техникамен жұмыс жасағанда оқушы оның жекелеген
жақтарын боліп көрсете алуы, талдап отырған құбылыстың техникалық мәнін
суреттемелік талдауы болып табылады.
Оқушылардың техникалық көзқарасын қалыптастыру мәселесін шешуде,
құрастыру бірліктері мен тораптарын стандарттау және унификациялау
негізіндегі өнеркәсіптік жабдықтар конструкциясының сипаттамалары мүмкіндік
береді. Сырткы беттерді салыстыру, құрастыру бірліктерді анықтау және
құрылғының жекелеген тораптары кызметінің қағидалары, қозғалыс түрлері,
оларды жеткізу тәсілдері мен механизмдері тұрғысынан токарлық бұранда кесу
станогын жаратылыс циклі сабақтарында қарастыруға болады.
Психологтар оқушылардың қабылдау ерекшеліктерін практикада дәлелдеген,
оның ұғымды (түсінікті) қалыптастыру кезінде салыстыру әдісі үлкен мәнге ие
болатынына көз жеткізген. И.М. Сеченов осыған байланысты сенімді түрде:
Адам сыртқы табиғат жөніндегі теориялық білімдердің жартысын үдерістер
ұқсастығы бойынша заттар мен құбылыстарды салыстырудың нәтижесінде кол
жеткізеді. - деп жазған.
Ағаш токарь станогының конструкциясын оқушыларға оқыту таныс формадан
және тораптардан басталады, яғни бұрғылау станогының негізі, айналдырық,
көтеру механизмі, бұрғылау станогының электр қозғалткышы сиякты бөліктері
салыстырылады.
Пәнаралық байланыстарды оқу материалы мазмұнына, қалыптастырылатын
ептілік пен дағдыларға, сондай-ак оқыту әдістерінің қолданылуына сәйкес
бөледі. Ғылым негіздері мен технология пән сабақтары бойынша материалдарды
зерделеу уакыт қатынасына байланысты үш түрлі: алдын-ала, сәйкес немесе
кейінгі байланыста болуы мүмкін. Ғылым негіздері бойынша зерделенген
материалдар кейіннен технология пәні бойынша сабақтарда пайдаланылса, онда
алдын-ала байланыстар жүзеге асырылады. Сәйкес байланыстар ғылым негіздері
және еңбекке, кәсіпке баулу бойынша материалдарға қатысты құбылыстар,
заңдар және т.б. бір мезгілде зерделенген жағдайда қолданылады. Егер
өндірістік үдерістердің және объектілердің жаратылыстану ғылыми негіздері
алдымен енбекке баулу үдерісінде ашылса, онда кейінгі байланыстар
қолданылады.
Жалпы білім беретін метептерде білім беру мазмұньша сәйкес, еңбекке
баулу пәні Адам іс-әрекетінін белгілі түрлеріне арналган пәндер кешеніне
қатысты болып, жаратылыстану-ғылыми пәндер циклімен және гуманитарлық
пәндер циклімен өзара байланыста болады. Жаратылыс-математикалық пәндер
циклінің еңбекке баулумен байланыс мазмұны еңбек құралдарының ғылыми-
техникалық негізін және практикалық тапсырмаларды орындауды оқушылардын
игеруін тереңдетсе, әрі байытса, онда гуманитарлық пәндермен байланыс
негізінен адамның еңбектік іс-әрекетінің ұйымдастыру-экономикалық жағын
және оның қоғамдық мәнін ашады.
Пәнаралық байланыс мәселесі жалпы оларды жүзеге асыруда екі тәсілге ие.
Олардың біріншісі - мектептік пәндердің бағдарламаларын құрастыруды жүзеге
асыруда әртүрлі оқу материалындағы ұғымдарды, зандарды және оларды
зерделеудегі қайталамауды, түзетуді карастырады. Екіншісі - оқу пәндерін
зерделеу бойынша оқушылардың білімі мен ептіліктерін кенейту мен арттыруға
бағытталады.
Ғылым негіздері мен еңбекке баулудың байланысы келесідегідей бағыттар
бойынша жүзеге асырылуы мүмкін:
Пәнішілік байланыстар:
- алғашкы жылдардағы еңбекке баулу үдерісіндегі оқушылардын білімдері
мен іскерлікгерін па'йдалану;
- еңбек және өндіріс туралы мағлұматтарды қарастыру;
оқыту мазмұнына кіре коймаған, казіргі ғылымдар мен
техникалардың жетістіктері туралы материалдарды пайдалану;
- оқушылардын техникалық шығармашылық бойынша сыныптан тыс сабақтармен
байланысы.
Баска оқу пәндерімен байланыс:
- математикалық аппараттарды пайдалану?
- ғылым негіздерімен байланыс.
Технология пәнінің ғылым негіздерімен байланыстары педагогикалық
мәселе, әрі оны нәтижелі шешу үлкен теориялық және практикалық мәнге ие.
Қарастырылған байланыс еңбекке баулудың политехникалық және тәрбиелік
бағыттылығын арттырады, мектеп оқушыларының еңбегіне саналылық сипат
береді, оқушыларда шығармашылық қатынасты дамыту үшін негіз тудырады. Басқа
жағынан қарастырғанда мектеп оқушыларыньвд еңбек және еңбекке баулу
үдерісінде ғылым негіздері бойынша білімдерді пайдалану - оқушылардың
білімді меңгеруіне мүмкіндік береді, әрі физика, химия, биология,
математика жэне т. б. оқу пәндері бойынша зерделейтін заңдарды тереңірек
үғуға көмектеседі. Бұл байланыстың езі еңбекке баулу мұғалімі мен жалпы
білім беретін пәндер мұғалімдерінің біргеліктегі жұмысын талап етеді.
Технология пәні бойынша бағдарламаны жетілдіруде және баска мектеп
пәндерінің кейбіреулерінде, әрбір тақырып соңында баска пәндермен нақты
байланыс мүмкіндіктері көрсетіледі. Бұл жұмыста мұғалімге бағыт бағдар
беруде үлкен көмек береді.
Сонымен технология пәнінің ғылым негіздері пәндерімен байланысы
зерделейтін тақырыпты жан-жақты және терең игеруге қажетті шарт болып
табылады, әрі олардың мәні едәуір ауқымды.
Технология пәнінің ғылым негіздерімен пәнаралық байланыстары:
- еңбек құралдарының және еңбек операцияларының ғылыми негіздерін,
сондай-ак еңбек іс-әрекетінің ұйымдастыру-экономикалық қағидаларын және
қоғамдық мәнін ашады;
- зерделенетін тақырыпты терендетеді және байытады, оның басқа ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Педагогикалық үдерістің нәтижелі болуы оның құрылымдық элементтеріне
тәуелді, оның ішінде құралдарға. Құрал - адам іс-әрекетінің құрылымындагы
ойластырылған, болжамды және анықталған мақсатты жүзеге асырудағы орталық
буын (Философиялық сөздік). Құрал - адамның кандай да бір нәтижеге жетудегі
әрекет әдістері мен төсілдері (С.И.Ожегов). Енбек заты мен оның мақсатына
сәйкес өзара әрекеттесуде адамға мүмкіндік беретін кез келген іске
асатындықты психологияда еңбек құралы деп санауға болады (Е.А.Климов).
Құралдарды оқу материалдарының және еңбек іс-әрекеттерінің мәні мен
мазмұнын ашатын және оиы теория мен практикада жүзеге асыратын құралдар
жүйесі, педагогикалық қарым-қатынас құралы, дидактикалық құралдар, т.б. деп
бөлу педагогикалық еңбектерде орын алады.
Технология пөнінің мазмұны казіргі өндірістің техника-технологиялық
жөне ұйымдастыру-экономикалық ұғымдарын қамтиды. Оқу материалдарының
мазмұнын қүшейтуде оқытудың дидактикалық құралдары колданылады. Жалпы білім
беретін мектептің 5-7-сыныптарында технология пәнін оқытудың политехникалық
бағыттылыгын құшейтудің дидактикалық құралдарынын негізгілерінін бірі -
пәнаралық байланыстар болып табылады.
Мектептің оқу-тәрбие үдерісінің пәнаралық байланыс негізінде
ұйымдастырылуы, ғылымдар жүйесінін бір арнаға тоғысуы, адамнын
интеллектуальдық өрісін байытумен бірге, бүкіл адамзаттық құндылықтар
көзінің де бірлігін, жалпы ақикат дүниенің біртұтас жүйе екендігі туралы
ғылыми көзқарастың қалыптасуына мүмкіндік береді (А.А.Бейсенбаева).
Пәнаралық байлаңыстар негізінде оқу-тәрбие үдерісін ұйымдастыру
мектептік пәндердің бүтін бір жүйе екендігін сипаттайды. Ал, В.П. Беспалько
Белгілі бүтіндік түзетін, өзара байланысты және қатынастағы көптеген
элементтер - жүйе делінеді деп атап көрсетеді. Мұндағы элементтер - оқу
нәндері элементтері. Оқу пәндері оқу элементтерінен тұрады. Оқу элементтері
- танып білу субъектісіне байланыссыз және өмір сүруші қоршаған дүние
заттары мен құбылыстары, адамның танып-білуі, олардың қасиеттері,
байланыстары мен қатынастары түріндегі, ғылыми ұғымдар, теория түріндегі,
сондай-ақ пайдаланатын тәсілдер мен әдістер, яғни адамның накты іс-
әрекетінің әдістері. Оқу элементтерінен оқыту мазмұны түзіледі.
Пәнаралық байланыстар жөнінде, онын әртүрлі аспектілерін қарастырған
зерттеушілердің еңбектері казіргі жағдайда оқу-тәрбие үдерісін тиімді
ұйымдастыруда, оқыту үдерісінін тиімділігін арттыруда рөлі жоғары.
Жаңа жағдайда ақыл-ой қызметін оқушы тасымалдай алуды игеретін болса,
онда политехникалық білім жеткілікті қалыптасқан деп саналады. Мұндайда өте
кажеттісі тасымалдаудың кеңдігі болып табылады. Тәсілдердің кеңінен
тасымалдауын камтамасыз ету үшін білімді талдап қорытудың жоғары дәрежесін
оқушылар игеруі кажет.
Оқытудағы пәнаралық байланыстар оқушы игеруі кажет зерделейтін іс-
әрекет түрлерінің болмыстағы нақты байланыстарын көрсетеді. Оқу
жоспарындағы пәнаралық байланыстар пәндік құрылымы басқа пәндерді зерделеу
кезінде қалыптастырылатьш дағды мен ептілік ерекшеліктерінен, бір оқу пәні
беретін білім, ептілік және дағдының оқушының білім санасында оқшаулану
каупінен сактандырады. Сондықтан білім беру мазмұны құрамындағы пәнаралық
байланыстар міндетті элемент болып табылады.
Сонымен, оқу және еңбек іс-әрекеттерінің мәні мен мазмұнын (оның ішінде
политехникалық, т.б.) ашатын және оны теория мен практикада жүзеге асыратын
құралдың бірі - пәнаралық байланыстар.
И.П.Петрова пәнаралық байланыстардың әдебиеттерде сипатталу негізінде
әр түрлі жіктемелік түрлерге: уақыт критерийіне негізделген (алдын-ала,
сәйкес, кейінгі); жекелеген пәндердегі жалпы ақпараттық мәні бар (фактілі,
ұғымдық, теориялық); білім түрі мен іс-әрекеттер түрі бойынша; жалпыланған
түрдегі (мазмұндық-ақпараттық, операциялық-іс-әрекеттік, ұйымдастыру-
әдістемелік) және т.б. бөлуге болатынын көрсетеді.
Технология пән сабақтарында және кәсіпке баулуда пәнаралық байланыстар
оқушылардың өндірістін техникасы мен технологиясынын ғылыми негіздерін
меңгеруге, оқушылардың білімі мен ептілігін тәртіпке келтіруге және
жүйелеуге мүмкіндік береді.
Бір жақты байланыста техникадағы жүзеге асырылатын, зерделенетін
физика, математика және басқа да пәндердегі заңдардың, ережелердің
суреттемелері оқушыларға толық ашыла бермейді. Ол үшін екі жақты байланысты
жүзеге асыру қажет. Алдымен мектеп шеберханаларындағы техника мен
технологияны оқушыларға алғашкы таныстыру оқу пәндері білімдерінен туындауы
керек, яғни техникалық еңбекте оқушылардың жалпы білім беретін пәндер
бойынша сабақтардан алған тіректік білімі негізінде тұрғызылуы тиіс.
Оқушылардың өндірістік қатынастарды ойша меңгеруі зерделенетін үдерістер
мен операциялардың, технологиялық үдерістердің ғылыми заңдылықтары мен
логикалық байланысқа негізделуі қажет.
Мектеп геометрия пәнінде техникалық формадағы геометриялық фигураларды
мысалға қарастыруға болады. Бұл техника мәселесіне қатысты техникалық
сызбаларды оқуды тез игеруге негіз болады.
Мектеп шеберханасындағы жабдықтар өзінің мазмұны бойынша қазіргі
заманғы өндірістегі кеңінен тараған техника әлемінің тек кішкене бөлігін
елестетеді. Осыған сәйкес бар мүмкіндікті ұтымды пайдалану мәселесі
туындайды. Кез келген өнеркәсіптік жабдықтар мектепте екі аспектіде
мақсатты талданады: алғашқысы зерделенетін өнеркәсіптік жабдықтардағы
заңдарды, ғылым негіздері қағидаларын зерделеумен байланысты, екіншісі
оқушыларда алғашкы еңбектік ептіліктерді қалыптастырудық құралы кызметі
ретінде болады.
Оқушылардың түсінігі бойынша станок конструкциясы қарапайым және жұмыс
үшін ыңғайлылардың қатарына жатады. Сондай-ақ станок физика, математика,
сызу пәндері бойынша бірқатар ұғымдарды игеруде мысалға қарастырылатын
техникалық құрылғы ретінде алынуы мүмкін.
Техникалық білімдерді оқушылардын игеруі үшін техника мен
технологиядағы нақты құбылыстар жөніндегі түсініктері мен елестетулерінің
жеткілікті қоры, сондай-ақ танып білу құралы ретінде жаратылыстану-ғылыми
білімдерінің қажетті қоры болуы қажет. Бұрғылау станогының сыртқы беті
формасының әртүрлілігіне математика мұғалімі көңіл аударуы кажет (мәселен,
бағана, айналдырық, тісті механизм, т.с.с).
Жалпы білім беретін мектептерде оқушылардың политехникалық дайындығының
компоненті техникалық көзқарасы және еңбек сабағында, топсеруенде
қалыптастырылған қарапайым механикалық және техникалық құрылғыларға
бағдарлану ептілігі техникамен жұмыс жасағанда оқушы оның жекелеген
жақтарын боліп көрсете алуы, талдап отырған құбылыстың техникалық мәнін
суреттемелік талдауы болып табылады.
Оқушылардың техникалық көзқарасын қалыптастыру мәселесін шешуде,
құрастыру бірліктері мен тораптарын стандарттау және унификациялау
негізіндегі өнеркәсіптік жабдықтар конструкциясының сипаттамалары мүмкіндік
береді. Сырткы беттерді салыстыру, құрастыру бірліктерді анықтау және
құрылғының жекелеген тораптары кызметінің қағидалары, қозғалыс түрлері,
оларды жеткізу тәсілдері мен механизмдері тұрғысынан токарлық бұранда кесу
станогын жаратылыс циклі сабақтарында қарастыруға болады.
Психологтар оқушылардың қабылдау ерекшеліктерін практикада дәлелдеген,
оның ұғымды (түсінікті) қалыптастыру кезінде салыстыру әдісі үлкен мәнге ие
болатынына көз жеткізген. И.М. Сеченов осыған байланысты сенімді түрде:
Адам сыртқы табиғат жөніндегі теориялық білімдердің жартысын үдерістер
ұқсастығы бойынша заттар мен құбылыстарды салыстырудың нәтижесінде кол
жеткізеді. - деп жазған.
Ағаш токарь станогының конструкциясын оқушыларға оқыту таныс формадан
және тораптардан басталады, яғни бұрғылау станогының негізі, айналдырық,
көтеру механизмі, бұрғылау станогының электр қозғалткышы сиякты бөліктері
салыстырылады.
Пәнаралық байланыстарды оқу материалы мазмұнына, қалыптастырылатын
ептілік пен дағдыларға, сондай-ак оқыту әдістерінің қолданылуына сәйкес
бөледі. Ғылым негіздері мен технология пән сабақтары бойынша материалдарды
зерделеу уакыт қатынасына байланысты үш түрлі: алдын-ала, сәйкес немесе
кейінгі байланыста болуы мүмкін. Ғылым негіздері бойынша зерделенген
материалдар кейіннен технология пәні бойынша сабақтарда пайдаланылса, онда
алдын-ала байланыстар жүзеге асырылады. Сәйкес байланыстар ғылым негіздері
және еңбекке, кәсіпке баулу бойынша материалдарға қатысты құбылыстар,
заңдар және т.б. бір мезгілде зерделенген жағдайда қолданылады. Егер
өндірістік үдерістердің және объектілердің жаратылыстану ғылыми негіздері
алдымен енбекке баулу үдерісінде ашылса, онда кейінгі байланыстар
қолданылады.
Жалпы білім беретін метептерде білім беру мазмұньша сәйкес, еңбекке
баулу пәні Адам іс-әрекетінін белгілі түрлеріне арналган пәндер кешеніне
қатысты болып, жаратылыстану-ғылыми пәндер циклімен және гуманитарлық
пәндер циклімен өзара байланыста болады. Жаратылыс-математикалық пәндер
циклінің еңбекке баулумен байланыс мазмұны еңбек құралдарының ғылыми-
техникалық негізін және практикалық тапсырмаларды орындауды оқушылардын
игеруін тереңдетсе, әрі байытса, онда гуманитарлық пәндермен байланыс
негізінен адамның еңбектік іс-әрекетінің ұйымдастыру-экономикалық жағын
және оның қоғамдық мәнін ашады.
Пәнаралық байланыс мәселесі жалпы оларды жүзеге асыруда екі тәсілге ие.
Олардың біріншісі - мектептік пәндердің бағдарламаларын құрастыруды жүзеге
асыруда әртүрлі оқу материалындағы ұғымдарды, зандарды және оларды
зерделеудегі қайталамауды, түзетуді карастырады. Екіншісі - оқу пәндерін
зерделеу бойынша оқушылардың білімі мен ептіліктерін кенейту мен арттыруға
бағытталады.
Ғылым негіздері мен еңбекке баулудың байланысы келесідегідей бағыттар
бойынша жүзеге асырылуы мүмкін:
Пәнішілік байланыстар:
- алғашкы жылдардағы еңбекке баулу үдерісіндегі оқушылардын білімдері
мен іскерлікгерін па'йдалану;
- еңбек және өндіріс туралы мағлұматтарды қарастыру;
оқыту мазмұнына кіре коймаған, казіргі ғылымдар мен
техникалардың жетістіктері туралы материалдарды пайдалану;
- оқушылардын техникалық шығармашылық бойынша сыныптан тыс сабақтармен
байланысы.
Баска оқу пәндерімен байланыс:
- математикалық аппараттарды пайдалану?
- ғылым негіздерімен байланыс.
Технология пәнінің ғылым негіздерімен байланыстары педагогикалық
мәселе, әрі оны нәтижелі шешу үлкен теориялық және практикалық мәнге ие.
Қарастырылған байланыс еңбекке баулудың политехникалық және тәрбиелік
бағыттылығын арттырады, мектеп оқушыларының еңбегіне саналылық сипат
береді, оқушыларда шығармашылық қатынасты дамыту үшін негіз тудырады. Басқа
жағынан қарастырғанда мектеп оқушыларыньвд еңбек және еңбекке баулу
үдерісінде ғылым негіздері бойынша білімдерді пайдалану - оқушылардың
білімді меңгеруіне мүмкіндік береді, әрі физика, химия, биология,
математика жэне т. б. оқу пәндері бойынша зерделейтін заңдарды тереңірек
үғуға көмектеседі. Бұл байланыстың езі еңбекке баулу мұғалімі мен жалпы
білім беретін пәндер мұғалімдерінің біргеліктегі жұмысын талап етеді.
Технология пәні бойынша бағдарламаны жетілдіруде және баска мектеп
пәндерінің кейбіреулерінде, әрбір тақырып соңында баска пәндермен нақты
байланыс мүмкіндіктері көрсетіледі. Бұл жұмыста мұғалімге бағыт бағдар
беруде үлкен көмек береді.
Сонымен технология пәнінің ғылым негіздері пәндерімен байланысы
зерделейтін тақырыпты жан-жақты және терең игеруге қажетті шарт болып
табылады, әрі олардың мәні едәуір ауқымды.
Технология пәнінің ғылым негіздерімен пәнаралық байланыстары:
- еңбек құралдарының және еңбек операцияларының ғылыми негіздерін,
сондай-ак еңбек іс-әрекетінің ұйымдастыру-экономикалық қағидаларын және
қоғамдық мәнін ашады;
- зерделенетін тақырыпты терендетеді және байытады, оның басқа ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz