Педагогикалық психология: Жоғары оқу орындарына арналған оқулық

І тарау. Педагогикалық психология . ғылыми білімнің пәнаралық саласы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
§ 1. Педагогикалық психологияның жалпы ғылыми сипаттамасы... 8
§ 2. Педагогикалық психологияның қалыптасу тарихы ... ... ... ... ... . 14
2 тарау. Педагогикалық психология: негізгі сипаттамалары ... ... ... 23
§ 1. Педагогикалық психологияның зерттеу пәні, міндеттері, құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
§ 2. Педагогикалық психологиядағы зерттеу әдістері ... ... ... ... ... 28

ІІ БӨЛІМ. БІЛІМ БЕРУ . ПЕДАГОГИКАЛЫҚ
ПСИХОЛОГИЯНЫҢ ҒАЛАМДЫ ОБЪЕКТІСІ

1 тарау. Қазіргі замандағы білім беру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 40
§ 1. Білім беру көпжақты феномен ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 40
§ 2. Қазіргі заманғы білім берудегі оқытудың негізгі бағыттары ... 54
§ 3. Тұлғалық . іс.әрекеттік келіс . білім беру процесін ұйымдастырудың негізі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2 тарау. Білім беру процесіндегі адамның даралық тәжірибені игеруі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 86
§ 1. Оқыту бірлігінің екіжақтылығы . білім беру процесіндегі оқу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 86
§ 2. Оқыту мен дамыту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 91
§ 3. Отандық білім беру жүйесіндегі дамыта оқыту ... ... ... ... ... ... . 109

ІІІ БӨЛІМ. ПЕДАГОГ ЖӘНЕ ОҚУШЫЛАР .
БІЛІМ БЕРУ ПРОЦЕСІНІҢ СУБЪЕКТТЕРІ

1 тарау. Білім беру процесінің субъекттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 116
§ 1. Субъект категориясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 116
§ 2. Білім беру процесінің субъекттеріне тән ерекшеліктер ... ... ... 121
2 тарау. Педагог . педагогикалық іс.әрекеттің субъекті ретінде ... . 124
§ 1. Педагог . кәсіби қызметінің саласында ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 124
§ 2. Педагогтың субъекттілік қасиеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 128
§ 3. Педагог іс.әрекетінің психофизиологиялық (индивидтік) алғышарттары (нышандары) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 134
§ 4. Педагогикалық іс.әрекеттің субъекті құрылымындағы қабілеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 136
§ 5. Педагогикалық іс.әрекет субъекті құрылымындағы тұлғалық сапалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 144
3 тарау. Оқушы (үйренуші) (оқушы, студент) оқу іс.әрекетінің субъекті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 156
§ 1. Оқу іс.әрекеті субъекттерінің жас ерекшелік сипаттамалары .. 156
§ 2. Мектеп оқушысы оқу іс.әрекетінің субъекті ретінде ... ... ... ... . 162
§ 3. Студент оқу іс.әрекетінің субъекті ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... . 171
§ 4. Үйретілуге жарамдылық . оқу іс.әрекеті субъекттерінің маңызды сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 175
ІV БӨЛІМ. ОҚУ ІС.ӘРЕКЕТІ
1 тарау. Оқу іс.әрекетінің жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... 180
§ 1. Оқу іс.әрекеті . іс.әрекеттің ерекше түрі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 180
§ 2. Оқу іс.әрекетінің пәндік мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 183
§ 3. Оқу іс.әрекетінің сыртқы құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 184
2 тарау. Оқу мотивациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 204
§ 1. Мотивация психологиялық категория ретінде ... ... ... ... ... ... ... 204
§ 2. Оқу мотивациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 210
3 тарау. Меңгеру . үйренуші іс.әрекетінің орталық буыны ... ... ... ... 219
§ 1. Меңгерудің жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 219
§ 2. Меңгеру процесіндегі дағды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 225
4 тарау. Өзіндік жұмыс . оқу іс.әрекетінің жоғарғы формасы ... ... .. 233
§ 1. Өзіндік жұмыстың жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 233
§ 2. Өзіндік жұмыс оқу іс.әрекеті ретінде ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 235

V БӨЛІМ. ТҮРЛІ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕЛЕРІНДЕГІ
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ІС.ӘРЕКЕТ

1 тарау. Педагогикалық іс.әрекеттің жалпы сипаттамасы ... ... ... ... 245
§ 1. Педагогикалық іс.әрекет: формалары, сипаттамалары, мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 245
§ 2. Педагогикалық іс.әрекет мотивациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 248
2 тарау. Педагогикалық функциялар және іскерліктер ... ... ... ... ... .. 253
§ 1. Педагогикалық іс.әрекеттің негізгі функциялары ... ... ... ... ... .. 253
§ 2. Педагогикалық іскерліктер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 255
3 тарау. Педагогикалық іс.әрекет стилі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 261
§ 1. Іс.әрекет стилінің жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 261
§ 2. Педагогикалық іс.әрекет стилі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 263
4 тарау. Сабақтың (дәрістің) психологиялық талдауы педагогтың
проективті.рефлексивті іскерліктерінің бірлігі ретінде ... ..
269
§ 1. Педагог іс.әрекетіндегі сабақтың психологиялық талдауы ... ... 269
§ 2. Сабақты психологиялық талдау деңгейлері (кезеңдері) ... ... ... 275
§ 3. Сабақты психологиялық талдауының схемасы ... ... ... ... ... ... ... 280

VI БӨЛІМ. БІЛІМ БЕРУ ПРОЦЕСІНДЕГІ ОҚУ.
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЕҢБЕКТЕСТІК ЖӘНЕ ҚАРЫМ.ҚАТЫНАС

1 тарау. Білім беру процесі субъекттерінің өзара әрекеті ... ... ... ... .. 288
§ 1. Өзара әрекеттің жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 288
§ 2. Білім беру процесі субъекттерінің өзара әрекеттесуі ... ... ... ... . 291
2 тарау. Оқу.педагогикалық еңбектестік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 295
§ 1. Оқу еңбектестігінің жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... 295
§ 2. Еңбектестіктің оқу іс.әрекетіне ықпалы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 298
3 тарау. Білім беру процесіндегі қарым.қатынас ... ... ... ... ... ... ... ... . 305
§ 1. Қарым.қатынастың жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... 305
§ 2. Педагогикалық қарым.қатынас білім беру процесі субъекттерінің өзара әрекеттесу формасы ретінде ... ... ... ... ...
315
4 тарау. Педагогикалық өзара әрекеттесудегі, қарым.қатынастағы және оқу.педагогикалық іс.әрекеттегі «кедергілер» ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

328
§ 1. Қиындатылған қарым.қатынастың анықтамасы және жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 328
§ 2. Педагогикалық өзара әрекеттесуде болатын қиындықтардың негізгі салалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 330
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..348
Әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 350
Есімдік көрсеткіш ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 362

Шығыстың ұлы ойшылы, дәрігері Ибн Синның (Авиценна) (980-1037) «Зияныңды тигізбе» деген дәрігерлердің негізгі адамгершіліктік - этикалық, кәсіби өсиеті бәрімізге белгілі. Ол туралы дәрігерлер дайындайтын жоғары оқу орны түлектерінің беретін Гиппократ антында айтылған. Ендеше, біздің алдымызда педагогикалық ықпалдың тиімділігін және сипатын анықтайтын педагогикада кәсіби уағыз бар ма деген сұрақ туады. Болашақ ұстаздарға сондай уағыз ретінде, біздің терең нанымымыздан туған екі ақыл кеңес берер едік: «оқушыны түсін» және «үйренуге көмектес. Осыған байланысты білім үрдісінің күрделілігін ескере отырып, педагогикалық ықпалдың заңдылықтарын және механизмі білімнің негізгі міндетін орындауға, яғни оқушының тұлға ретінде қалыптасуына және дамуына көмектесер еді.
Білім үрдісінің күрделілігі, адам өмірінде маңызды орын алғанымен тез арада көрнекі, нақтылы нәтиже бермейді. Білім үрдісінің нәтижесі (әрине ықпал әсерін ескеру және басқа да фактілердің (мысалы тұқым қуалаушылық, отбасы тәрбиесі, өзін-өзі тәрбиелеу т.б.), адамның кейінгі өмір өнегесі, іс әрекеті, мінез-құлқы болып табылады. Сондықтан, кез-келген білім беру ордасында педагогикалық ықпалдың әсерін тікелей бақылау мүмкін емес.
Педагог мамандығын таңдаған әрбір адам, оқушы мен тәрбиеленушінің алдында ғана емес, сонымен қатар, өзіне-өзі жауап беруге және өзінің кәсіби даярлығы үшін Педагог, Оқытушы, Тәрбиеші құқына ие болуы үшін жауапкершілік алады. Кәсіби педагогикалық парызды лайықты орындау адамнан бірқатар міндеттер қабылдауын талап етеді.
Біріншіден, өзінің жеке мүмкіндіктерін объективті түрде бағалауы, осы кәсіпке байланысты маңызды қасиеттердің әлді, әлсіз жақтарын білуі (өзін-өзі реттеу ерекшелігі, өзін-өзі бағалау, эмоционалдық көріністер, коммуникативтік, дидактикалық қасиеттер т,б). Мысалы, адамның өз мінез-құлқын сәйкес бағалай алу және түзету қабілеттілігі сияқты позитивтік кәсіптік қасиеті басқа адамдарға адекватты ықпал ете алудың алғышарттарының бірі болып табылады. Бұл қасиеттердің қалыптасуы болашақ педагогтардан рефлексивтік ойлаудың дамуын, өзін-өзі реттеу ерік жігерлігін, жоғары деңгейлі таным белсенділігін қажет етеді.
Екіншіден, болашақ педагог интеллектуалдық іс-әрекеттің жалпы мәдениетін (ойлау, ес, қабылдау, елестету, зейін), мінез-құлық мәдениеті, қарым-қатынас, атап айтқанда, педагогикалық қарым-қатынасты меңгеруі тиіс. Педагог - бұл оқушылар үшін еліктеу үлгісі болып табылады, олар мұғалімнің әрекетіне саналы түрде, көп жағдайларда ойланбай еліктейді. Осыған орай, болашақ педагог –студенттің рефлексияланған, түзетілген «Мен» бейнесі тұлғалық, коммуникативтік, кәсіби тренингті үнемі талап етеді.
Қорыта келе, кез-келген оқулық өз тарапынан ғылыми білімдердің, көзқарастардың, түрлі авторлық позициялардан мазмұндалған, берілген жағдайда тұлғалық-іс-әрекеттік тұрғыдан алынған, тұжырымдамалар мен теориялардың құрылымданған жиынтығы болып келетінін атап өту қажет. Бұл амал отандық психологияда К.Д. Ушинский, М.Я. Басов, П.Ф. Каптерев, Л.С. Выготский, С.Л. Рубинштейн, А.Н. Леонтьев және т.б. көптеген ғалымдардың күш салуының арқасында қалыптасқан. Беріліп отырған келіс К. Роджерстің гуманистік психологиясының негізгі ережелерімен де үндеседі.
Оқырмандардан бірінші басылымның мәтінінде жіберілген қателер, мағыналық бұрмалаулар мен басқа да редакциялық басылудағы қателіктер үшін кешірім өтіне отырып, автор екінші басылым мәтіндеріне енгізілген бірқатар толықтырулар мен анықтауларға және әдебиеттерге цитата келтіру мен сілтемелерге назар аударуды сұрайды.
Оқулық мәтініне цитата келтіру мен сілтемелерде автор оқулықтың екінші басылымын қолдануды сұрайды.
Автор кітаптың бастапқы мәтінін ары қарай түзетуде өзінің қызығушылығын білдіргендерге ризашылдығын білдіреді.

1. Абульханова К.А. О субъекте психической деятельности. М., 1973.
2. Абульханова-Славская К.А. Деятельность и психология личности. М., 1980.
3. Айдарова Л.И. Маленькие школьники и родной язык. М., 1980.
4. Аминов Н.А., Морозова Н.А., Смятских А.Л. Психодиагностика специальных способностей социальных работников// Социальная работа /Под ред. И.А. Зимней. М., 1992. Вып. 2.
5. Аминов Н.А. Некоторые теоретические аспекты дифференциальной психодиагностики специальных способностей// Типологическая диагностика и образование/ Под ред. Е.П. Гусевой. М., 1994. Гл. 5.
6. Амонашвили Ш.А. Здравствуйте, дети. М., 1983.
7. Ананьев Б.Г. О проблемах современного человекознания. М., 1977.
8. Ананьев Б.Г. Педагогические приложения современной психологии// Хрестоматия по возрастной и педагогической психологии. Работы советских психологов периода 1946-1980 гг./ Под ред. И.И. Ильясова, В.Я. Ляудис. М., 1981.
9. Анастази А. Психологическое тестирование. М., 1982. Кн. 1-2.
10. Андреева Г.М. Социальная психология. М., 1980.
11. Андреева Г.М. Социальная психология. М., 1996.
12. Анохин П.К. Биология и нейрофизиология условного рефлекса. М., 1968
13. Анохин П.К. Философские аспекты теории функциональной системы// Избр. труды. М., 1978.
14. Анцыферова Л.И. Принцип связи сознания и деятельности и методология психологии// Методологические и теоретические проблемы психологии. М., 1969.
15. Артемов В.А. Курс лекций по психологии. 2-е изд., перераб. и доп. Харьков, 1958.
16. Асеев В.Г. Проблема мотивации и личность/ Теоретические проблемы психологии личности. М., 1974.
17. Асеев В.Г. Мотивация поведения и формирование личности. М., 1976.
18. Асмолов А.Г. Психология личности. М., 1990.
19. Асмолов А.Г. Культурно-историческая психология и конструирование миров. М.; Воронеж, 1996.
20. Балл Г.А. Теория учебных задач: психолого-педагогический аспект. М., 1990.
21. Бацын В.К. Реформа образования в Российской Федерации. 1990-1994. М., 1995.
22. Бердяев Н.А. Самопознание. М., 1991.
23. Берн Э. Игры, в которые играют люди. Психология человеческих взаимоотношений. Люди, которые играют в игры. Психология человеческой судьбы. СПб., 1992.
24. Бернштейн Н.А. О построении движений. М., 1947.
25. Блонский П.П. Память и мышление// Избр. педагог. и психол. соч.: В 2 т. М., 1979.
26. Богоявленский Д.Н., Менчинская Н.А. Психология усвоения знаний в школе. М., 1959.
27. Бодалев А.А., Столин В.В. Практикум по психодиагностике. М., 1988.
28. Божович Л.И. Личность и ее формирование в детском возрасте. М., 1968.
29. Божович Л.И. Проблема развития мотивационной сферы ребенка// Изучение мотивации поведения детей и подростков. М., 1972.
30. Божович Л.И. Этапы формирования личности в онтогенезе// Вопросы психологии. 1978. №4.
31. Божович Л.И. Избранные психологические труды/ Под ред. Д.И. Фельдштейна. М., 1995.
32. Бондаренко С.М. Проблема формирования познавательного интереса при классно-групповом и программированном обучении (по материалам психолого-педагогической литературы)// Вопрос алгоритмизации и программированного обучения/ Под ред. Л.Н. Ланды. М., 1973. Вып. 2.
33. Брудный А.А. Понимание и общение. М., 1989.
34. Брунер Дж. Психология познания. М., 1977.
35. Брушлинский А.В. Проблемы психологии субъекта. М., 1994.
36. Брушлинский А.В. Субъект: мышление, учение, воображение. М., 1996.
37. Будилова Е.А. Вопросы мышления в ассоциативной психологии// Основные направления исследований психологии мышления в капиталистических странах/ Под ред. Е.В. Шороховой. М., 1966.
38. Буева Л.П. Социальная среда и сознание личности. М., 1968.
39. Введение в психологию/ Под ред. А.В. Петровского. М., 1996.
40. Вербицкий А.А. Деловая игра как метод активного обучения// Современ. высш. шк. 1982. №3 (39).
41. Вербицкий А.А., Платонова Т.А. Формирование познавательной и профессиональной мотивации студентов. М., 1986.
42. Вербицкий А.А. Активное обучение в высшей школе: контекстный подход. М., 1991.
43. Возрастная и педагогическая психология/ Под ред. А.В. Петровского. 2-е изд., испр. и доп. М., 1979.
44. Вопросы алгоритмизации и программирования обучения/ Под ред. Л.Н. Ланды. М., 1973. Вып. 2.
45. Выготский Л.С. Педагогическая психология// Психология: классические труды. М., 1996.
46. Выготский Л.С. Вопросы теории и истории психологии// Собр. соч.: В 6 т. М., 1982. Т.1.
47. Выготский Л.С. Проблемы общей психологии// Собр. соч.: В 6 т. М., 1982. Т.2.
48. Выготский Л.С. Проблемы развития психики// Собр. соч.: В 6 т. М., 1983. Т.3.
49. Выготский Л.С. Детская психология// Собр. соч.: В 6 т. М., 1984. Т.4.
50. Гальперин П.Я. Развитие исследований по формированию умственных действий// Психологическая наука в СССР: В 2 т. М., 1959. Т.1.
51. Гальперин П.Я. К исследованию интеллектуального развития ребенка// Вопросы психологии. 1969. № 1.
52. Гинецинский В.И. Основы теоретической педагогики. СПб., 1992.
53. Гинецинский В.И. Предмет психологии: дидактический аспект. М., 1994.
54. Гинзбург М.Р. Психологическое содержание личностного самоопределения// Вопросы психологии. 1994. № 3.
55. Гинзбург М.Р. Психология личностного самоопределения: Автореф. Дисс. На соиск. уч. степ. докт. психол. наук. М., 1996.
56. Голубева Э.А. Способности и индивидуальность. М., 1993.
57. Готтсданкер Р. Основы психологического эксперимента. М., 1982.
58. Гуревич К.М., Акимова М.К., Берулава Г.А. и др. Психологическая диагностика. Бийск, 1993.
59. Гусинский Э.Н. Образование личности. М., 1994.
60. Гуткина Н.И. Психологическая готовность к школе. М., 1996.
61. Давыдов В.В. Принципы обучения в школе будущего. М., 1974.
62. Давыдов В.В., Ломпшер И., Маркова А.К. Формирование учебной деятельности школьника. М., 1982.
63. Давыдов В.В. Проблемы развивающего обучения. М., 1986.
64. Джидарьян И.А. О месте потребностей, эмоций и чувств в мотивации личности. М., 1974.
65. Деркач А.А. Взаимосвязь структурных компонентов состояния психической готовности студентов к педагогической деятельности/ Психолого-педагогические проблемы взаимодействия учителя и учащихся/ Под ред. А.А. Бодалева, В.Я. Ляудис. М., 1980.
66. Дистервег А. Из книги «Руководство к образованию немецких учителей»// Хрестоматия по истории педагогики. Минск, 1971.
67. Додонов Б.И. Структура и динамика мотивов деятельности// Вопросы психологии. 1984. № 4.
68. Добрович А.Б. Воспитателю о психологии и психогигиене общения. М., 1987.
69. Добрынин Н.Ф. Психологический анализ урока// Уч. зап. МГПИ им. В.П. Потемкина. 1952. Т.17. Вып. 1.
70. Дюркгейм Э. Социология образования. М., 1996.
71. Дьяченко М.И., Кандыбович Л.А. Психология высшей школы. Минск, 1993.
72. Занков Л.В. Обучение и развитие. М., 1975.
73. Запорожец А.В. Психическое развитие ребенка// Избр. психол. труды: В 2 т. М., 1986. Т.1.
74. Зимняя И.А., Малахова В.А., Путиловская Т.С., Хараева Л.А. Педагогическое общение как процесс решения коммуникативных задач// Психолого-педагогические проблемы взаимодействия учителя и учащихся/ Под ред. А.А. Бодалева, В.Я. Ляудис. М., 1980.
75. Зимняя И.А. Личностно-деятельностный подход в обучении русскому языку как иностранному// Русский язык за рубежом. 1985. №5.
76. Зимняя И.А. Психология обучения иностранным языкам в школе. М., 1991.
77. Зинченко В.П., Моргунов Е.Б. Человек развивающийся. Очерки российской психологии. М., 1994.
78. Ивашов А.Н., Заика Е.В. Методика исследования коммуникативных установок личности// Вопросы психологии. 1994. №5.
79. Ильясов И.И. Структура процесса учения. М., 1986.
80. Ительсон Л.Б. Учебная деятельность, ее источники, структура и условия// Хрестоматия по возрастной и педагогической психологии. Работы советских психологов периода 1946-1980 гг./ Под ред. И.И. Ильясова, В.Я. Ляудис. М., 1981.
81. Калмыкова З.И. Обучаемость и принципы построения методов ее диагностики// Проблемы диагностики умственного развития учащихся. М., 1975.
82. Кан-Калик В.А. Учителю о педагогическом общении. М., 1987.
83. Каптерев П.Ф. Дидактические очерки. Теория образования// Избр. педагог. соч. М., 1982.
84. Кларин М.В. Инновационные модели обучения в зарубежных педагогических поисках. М., 1994.
85. Китайгородская Г.А. Методика интенсивного обучения иностранным языкам. М., 1982.
86. Клаус Г. Введение в дифференциальную психологию учения. М., 1987.
87. Климов Е.А. Индивидуальный стиль деятельности в зависимости от типологических свойств нервной системы. Казань, 1969.
88. Климов Е.А. Как выбирать профессию. 2-е изд., доп., дораб. М., 1990.
89. Климов Е.А. Развивающийся человек в мире профессий. Обнинск, 1993.
90. Климов Е.А. Образ мира в разнотипных профессиях. М., 1995.
91. Кон И.С. Психология ранней юности/ Возрастная и педагогическая психология/ Под ред. А.В. Петровского. М., 1979.
92. Кон И.С. Психология старшеклассника. М., 1980.
93. Кондратьев М.Ю. Подросток в замкнутом круге общения. М.-Воронеж, 1997.
94. Концепция общего среднего образования (проект)// ВНИК «Школа». М., 1988.
95. Коффка К. Основы психического развития. М.-Л., 1934.
96. Крутецкий В.А. Основы педагогической психологии. М., 1972.
97. Крутецкий В.А. Психология обучения и воспитания школьников. М., 1976.
98. Кулюткин Ю.Н. Психология обучения взрослых. М., 1985.
99. Кузьмина Н.В. Профессионализм деятельности преподавателя и мастера производственного обучения профтехучилища. М., 1989.
100. Кузьмина Н.В. Профессионализм личности преподавателя и мастера производственного обучения. М., 1990.
101. Курс общей, возрастной и педагогической психологии/ Под ред. М.В. Гамезо. М., 1982. Вып. 3.
102. Ланда Л.Н. Алгоритмизация в обучении. М., 1966.
103. Леви В. Искусство быть другим. М., 1980.
104. Лекторский В.А., Садовский В.Н., Юдин Э.Г. Операциональная концепция интеллекта в работах Жана Пиаже// Ж. Пиаже. Избр. психол. труды. М., 1969. Предисловие.
105. Лекторский В.А. Субъект. Объект. Познание. М., 1980.
106. Леонтьев А.А. Педагогическое общение. 2-е изд., перераб. и доп. М.-Нальчик, 1996.
107. Леонтьев А.А. Психология общения. Тарту, 1974.
108. Леонтьев А.А. Лекция как общение. М., 1974.
109. Леонтьев А.А. Психология общения. 2-е изд., испр. и доп. М., 1997.
110. Леонтьев А.Н. О формировании способностей// Вопросы психологии. 1960. №1.
111. Леонтьев А.Н. Избр. психол. произведения: В 2 т. М., 1983. Т.1.
112. Леонтьев А.Н. Избр. психол. произведения: В 2 т. М., 1983. Т.2.
113. Лернер И.Я. Учебный предмет, тема, урок. М., 1988.
114. Лийметс Х.Й. Групповая работа на уроке. М., 1975.
115. Лингарт Й. Процесс и структура человеческого учения. М., 1970.
116. Липкина А.И., Рыбак Л.А. Критичность и самооценка в учебной деятельности. М., 1968.
117. Лисина М.И. Общение со взрослыми у детей первых 7 лет жизни // Проблемы общей, возрастной и педагогической психологии/ Под ред. В.В. Давыдова. М., 1978.
118. Лисина М.И. Общение и речь: развитие речи у детей в общении со взрослыми. М., 1985.
119. Лисовский В.Т. Актуальные проблемы нравственного воспитания будущих специалистов. Л., 1978.
120. Ломов Б.Ф. Общение как проблема общей психологии// Методологические проблемы социальной психологии. М., 1975.
121. Ломов Б.Ф. Методологические и теоретические проблемы психологии. М., 1984.
122. Люблинская А.А. Учителю о психологии младшего школьника. М., 1977.
123. Львова Ю.Л. Как рождается урок. М., 1976.
124. Ляудис В.Я. Структура продуктивного учебного взаимодействия// Психолого-педагогические проблемы взаимодействия учителя и учащихся/ Под ред. А.А. Бодалева, В.Я. Ляудис. М., 1980.
125. Маркова А.К. Психология усвоения языка как средства общения. М., 1974.
126. Маркова А.К., Орлов А.Б., Фридман Л.М. Мотивация учения и ее воспитание у школьников. М., 1983.
127. Маркова А.К. Формирование мотивации учения в школьном возрасте. М., 1983.
128. Маркова А.К., Матис Т.А., Орлов А.Б. Формирование мотивации учения. М., 1990.
129. Маркова А.К. Психология труда учителя. М., 1993.
130. Маркова А.К. Психология профессионализма. М., 1996.
131. Матис Т.А. Изучение психических новообразований совместной учебной деятельности школьников// Формирование учебной деятельности школьников. М., 1982.
132. Матюхина М.В. Мотивация учения младших школьников: Автореф. дисс. на соиск. уч. степ. докт. психол. наук. М., 1986.
133. Матюшкин А.М. К проблеме «шага» в процессе усвоения// Новые исследования в педагогике и психологии. М., 1966.
134. Матюшкин А.М. Проблемные ситуации в мышлении и обучении. М., 1972.
135. Матюшкин А.М. Теоретические вопросы проблемного обучения// Хрестоматия по возрастной и педагогической психологии. М., 1981.
136. Махмутов М.И. Теория и практика программированного обучения. Казань, 1972.
137. Махмутов М.И. Проблемное обучение: основные вопросы теории. М., 1975.
138. Машбиц Е.И. Психологический анализ учебной задачи// Современ. педагогика. 1973. № 2.
139. Машбиц Е.И. Психологические основы управления учебной деятельностью. Киев, 1987.
140. Мельников В.М., Ямпольский Л.Т. Введение в экспериментальную психологию личности. М., 1985.
141. Мид М. Культура и мир детства. М., 1988.
142. Митина Л.М. Учитель как личность и профессионал. М., 1994.
143. Мир детства: Младший школьник/ Под ред. А.Г. Хрипковой. М., 1981.
144. Мир детства: Подросток/ Под ред. А.Г. Хрипковой. М., 1982.
145. Мухина В.С. Шестилетний ребенок в школе. М., 1986.
146. Мухина В.С. Возрастная психология. М., 1997.
147. Небылицын В.Д. Основные свойства нервной системы человека. М., 1966.
148. Немов Р.С. Психология: В 3 кн. М., 1995. Кн. 3.
149. Новиков А.М. Профессиональное образование – России. М., 1997.
150. Обухова Л.Ф. Концепция Жана Пиаже: за и против. М., 1981.
151. Общая психология/ Под ред. А.В. Петровского. М., 1986.
152. Оконь В. Введение в общую дидактику. М., 1990.
153. Орлов А.Б. Психология личности и сущности человека: парадигмы, проекции, практики. М., 1995.
154. Орлов Ю.М., Творогова Н.Д., Шкуркин В.И. Стимулирование побуждения к учению. М., 1988.
155. Осницкий А.К. Саморегуляция деятельности школьника и формирование активности личности. М., 1986.
156. Осницкий А.К. Психология самостоятельности. М. – Нальчик, 1996.
157. Основы педагогики и психологии высшей школы/ Под ред. А.В. Петровского. М., 1986.
158. Основы психофизиологии/ Под ред. Ю.А. Александрова. М., 1997.
159. Охитина Л.Т. Психологические основы урока. М., 1977.
160. Панферов В.Н. Психология общения// Вопросы философии. 1972. № 7.
161. Панюшкин В.П. Функции и формы сотрудничества учителя и учащихся в учебной деятельности: Автореф. дисс. на соиск. уч. степ. канд. психол. наук. М., 1984.
162. Панюшкин В.П. Освоение деятельности в условиях взаимодействия ученика с учителем// Психолого-педагогические проблемы взаимодействия учителя и учащихся/ Под ред. А.А. Бодалева, В.Я. Ляудис. М., 1980.
163. Парыгин Б.Д. Социальная психология как наука. Л., 1967.
164. Парыгин Б.Д. Основы социально-психологической теории. М., 1971.
165. Петренко В.Ф. Психосемантика сознания. М., 1988.
166. Петровская Л.А. Компетентность в общении: социально-психологический тренинг. М., 1989.
167. Петровский А.В. Проблема развития личности с позиции социальной психологии// Вопросы психологии. 1984. № 4.
168. Петровский А.В. Развитие личности и проблема ведущей деятельности// Вопросы психологии. 1987. № 1.
169. Петровский А.В. Новое педагогическое мышление. М., 1989.
170. Петровский А.В., Ярошевский М.Г. История и теория психологии. М., 1996.
171. Петровский В.А. Личность: феномен субъектности. Ростов-на- Дону, 1993.
172. Пиаже Ж. Психология, междисциплинарные связи и система наук// XVIII Международный психологический конгресс. 4-11 авг. 1966г. М., 1969.
173. Пиаже Ж. Логика и психология// Избр. психол. труды. М., 1969.
174. Платонов К.К. Личностный подход как принцип психологии// Методологические и теоретические проблемы психологии/ Под ред. Е.В. Шороховой. М., 1969.
175. Платонов К.К. Способности и характер// Теоретические проблемы психологии личности/ Под ред. Е.В. Шороховой. М., 1974.
176. Поварницина Л.А. Психологический анализ трудностей общения у студентов: Автореф. дисс. на соиск. уч. степ. канд. психол. наук. М., 1987.
177. Позднякова А.М., Деркач А.А. Исследование уровня сформированности умения наблюдать учебный процесс у студентов педагогического вуза// Современные педагогические и психологические проблемы высшей школы/ Под ред. Н.В. Кузьминой. М., 1973. Вып. 1.
178. Посталюк Н.Ю. Педагогика сотрудничества: путь к успеху. Казань, 1992.
179. Психология: Словарь/ Под ред. А.В. Петровского, М.Г. Ярошевского. 2-е изд. М., 1990.
180. Психология труда и личности учителя/ Под ред. А.П. Щербакова. Л., 1977. Вып. 2.
181. Психологическая наука в России ХХ столетия: проблемы теории и истории/ Под ред. А.В. Брушлинского. М., 1997.
182. Психологические основы формирования личности в педагогическом процессе/ Под ред. А. Коссаковски, Х. Кюна, И. Ломпшера, Г. Розенфельда. М., 1981.
183. Психологические основы программированного обучения / Под ред. Н.Ф. Талызиной. М., 1984.
184. Психологический анализ урока. Волгоград, 1995.
185. Практикум по педагогике и психологии высшей школы/ Под ред. А.К. Ерофеева. М., 1991.
186. Путляева Л.В. Психологические аспекты проблемного обучения/ Под ред. А.А. Вербицкого. М., 1983.
187. Реан А.А. Психология познания педагогом личности учащихся. М., 1990.
188. Реан А.А. Психология педагогической деятельности. Ижевск, 1994.
189. Реан А.А. Психодиагностика личности в педагогическом процессе. СПб., 1996.
190. Реформа и развитие высшего образования: Программный документ. ЮНЕСКО, 1995.
191. Роджерс К. Взгляд на психотерапию. Становление человека. М., 1984.
192. Розов Н.С. Методологические принципы ценностного прогнозирования образования// Социально-философские проблемы образования. М., 1992.
193. Рубинштейн С.Л. Проблемы общей психологии. М., 1973.
194. Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии: В 2 т. М., 1989.
195. Рубцов В.В. Организация и развитие совместных действий у детей в процессе обучения. М., 1987.
196. Салмина Н.Г. Знак и символ в обучении. М., 1988.
197. Сидоренко В.Ф. Образование: образ культуры// Социально-философские проблемы образования. М., 1992.
198. Симонова Н.М. Экспериментальное исследование структуры мотивации при усвоении иностранного языка в вузе: Автореф. дисс. на соиск. уч. степ. канд. психол. наук. М., 1982.
199. Сластенин В.А., Филиппенко Н.И. Профессиональная культура учителя. М., 1993.
200. Смирнов А.А. Проблемы психологии памяти. М., 1966.
201. Смирнов А.А. Развитие и современное состояние психологической науки в СССР. М., 1976.
202. Смирнов С.Д. Педагогика и психология высшего образования: от деятельности к личности. М., 1995.
203. Собкин В.С., Писарский П.С., Коломиец Ю.О. Учительство как социально-профессиональная группа. М., 1996.
204. Собкин В.С. Старшеклассник в мире политики. Эмпирическое исследование. М., 1997.
205. Сосновский Б.А. Мотив и смысл. М., 1993.
206. Субетто А.И. Дуальность организации и управления как фундаментальный объяснительный принцип механизма цикличности развития. М., 1989.
207. Сухомлинский В.А. Сердце отдаю детям. Киев, 1974.
208. Талызина Н.Ф. Теоретические проблемы программированного обучения. М., 1969.
209. Талызина Н.Ф. Управление процессом усвоения знаний. М., 1984.
210. Талызина Н.Ф. Деятельностный подход к учению и программированное обучение// Психологические основы программированного обучения. М., 1984.
211. Талызина Н.Ф. Педагогическая психология. М., 1998.
212. Теплов Б.М., Небылицын В.Д. Изучение основных свойств нервной системы и их значение для психологии индивидуальных различий// Вопросы психологии. 1963. № 5.
213. Теплов Б.М. Избр. труды: В 2 т./ Ред.-сост. С.С. Стивенс. Ред. русск. пер. П.К. Анохин, В.А. Артемов. М., 1985. Т.1.
214. Толстой Л.Н. О воспитании// Педагог. соч. М., 1953.
215. Уолфл Д. Тренировка// Экспериментальная психология: В 2 т. М., 1963. Т.2.
216. Уотсон Дж. Психология как наука о поведении. М.-Л., 1926.
217. Урбах В.Ю. Биометрические методы (Статистическая обработка опытных данных в биологии, сельском хозяйстве, медицине). М., 1964.
218. Фейербах Л. Лекция о сущности религии// Избр. философ. произведения. М., 1955.
219. Фельдштейн Д.И. Психология развивающейся личности. М.-Воронеж, 1996.
220. Фельдштейн Д.И. Социальное развитие в пространстве времени детства. М., 1997.
221. Формирование интереса к учению школьников/ Под ред. А.К. Марковой. М., 1986.
222. Фридман Л.М. Логико-психологический анализ школьных учебных задач. М., 1977.
223. Фридман Л.М. О концепции управления процессом учения в советской психологии и педагогике// Теоретические проблемы управления познавательной деятельностью человека№ М., 1975.
224. Хекхаузен Х. Мотивация и деятельность. М., 1986.
225. Ховланд К. Научение и сохранение заученного у человека// Экспериментальная психология: В 2 т. М., 1963. Т.2.
226. Холодович А.А. О типологии речи// Историко-филологические исследования. М., 1967.
227. Хрестоматия по возрастной и педагогической психологии/ Под ред. И.И. Ильясова, В.Я. Ляудис. М., 1981.
228. Цицерон Марк Тулий. Из трактатов об ораторском искусстве// Об ораторском искусстве. М., 1973.
229. Цуканова Е.В. Психологические особенности затрудненного общения в условиях совместной деятельности: Автореф. дисс. на соиск. уч. степ. канд. психол. наук. М., 1980.
230. Цукерман Г.А. Совместная учебная деятельность как основа формирования умения учиться: Автореф. дисс. на соиск. уч. степ. докт. психол. наук. М., 1992.
231. Чуприкова Н.И. Умственное развитие и обучение. Психологические основы развивающего обучения. М., 1995.
232. Шадриков В.Д. Философия образования и образовательные политики. М., 1993.
233. Шадриков В.Д. Психология деятельности и способности человека. 2-е изд. перераб. и доп. М., 1996.
234. Шерковин Ю.А. Психологические проблемы массовых информационных процессов. М., 1973.
235. Шорохова Е.В. Психологический аспект проблемы личности// Теоретические проблемы психологии личности. М., 1974.
236. Эльконин Д.Б. Психология обучения младшего школьника. М., 1974.
237. Эльконин Д.Б. Психологические вопросы формирования учебной деятельности в младшем школьном возрасте// Хрестоматия по возрастной и педагогической психологии. Работы советских психологов периода 1946-1980 гг./ Под ред. И.И. Ильясова, В.Я. Ляудис. М., 1981.
238. Эльконин Д.Б. Избранные психологические труды. М., 1989.
239. Юнг К.Г. Психологические типы. М.,
240. Яноушек Я. Коммуникация трех участников совместной деятельности// Проблема общения в психологии. М., 1981.
241. Якобсон П.М. Психологические проблемы мотивации поведения человека. М., 1969.
242. Якобсон П.М. Общение людей как социально-психологическая проблема. М., 1973.
243. Якунин В.А. Психология учебной деятельности студентов. М., 1994.
244. Ярошевский М.Г., Анцыферова Л.Н. Развитие и современное состояние зарубежной психологии. М., 1974.
245. Ярошевский М.Г. История психологии. М., 1985.
246. Ясвин В.А. Образовательная среда. От моделирования к проектированию. М., 1997.
247. Argyle M. Social Interaction. N.Y., 1954.
248. Atkinson J.W., Feather N.T. A Theory of Achievement Motivation. N.Y., 1966.
249. Holliday M.V. Language as Social Semiotics. L., 1978.
250. Jackobson R. Closing Statement // Linguistics and Poetics Style in Language/ Ed. T. Sebeok. Cambr., 1960.
251. Maslow A. Motivation and Personality. N.Y., 1954.
252. Thorndike E.L. Animal Intelligence. N.Y., 1911.
253. Watson J. Behaviorism. Chicago, 1930.