Тарихи кезеңдегі ғылымдар жүйесіндегі психология

Жоспар
Кіріспе

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Тарихи кезеңдегі ғылымдар жүйесіндегі психология
2. Психологияның дербес ғылымға айналу тарихы
3. Ғылыми психология
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Психология дегеніміз - психиканың айғақтарын, заңдылықтарын және механизмдерін зерттейтін ғылым. Психология алдында тұрған теориялық және тәжірибелік міндеттердің көпшілігіне байланысты қазіргі уақыттағы психология ғылымы қарқынды даму үстінде. Психикалық әрекеттің даму барысындағы оның заңдылықтарын оқытып - үйрету психологияның негізгі міндеті болып табылады. Соңғы онжылдық көлемінде психологиялық зерттеулер шеңбері айтарлықтай кеңіп, жаңа ғылыми бағыттар мен пәндер пайда болды. Психологиялық мәліметтердің басқа ғылымдарда қолданылуы және, керісінше, психология олардың нәтижелерін қаншалықты шамада қолдануға құзырлы екені, психологияның ғылымдар жүйесінде алатын орнына байланысты болады. Қандай да бір тарихи кезеңдегі ғылымдар жүйесіндегі психологияның алатын орны психологиялық білімдердің даму деңгейін өзінің жіктеу үлгісінің жалпы философиялық бағытын айқын көрсетті. Қоғамның рухани дамуының тарихындағы білімнің ешбір саласы, ғылымдар жүйесіндегі орнын, психология сияқты өзгерткен емес.
Психологияның жалпы ғылыми білімдер жүйесіндегі негізгі қызметінің мағынасы мынада: ғылыми білімнің басқа аумақтарындағы нәтижелерін белгілі бір қатынаста талдай отырып, Б. Ф. Ломовтың айтуы бойынша зерттеуінің объектісі адам болатын, барлық ғылыми пәндердің интеграторы болып саналады. Белгілі психолог Б. Г. Ананьев психология адам туралы мәліметтерді нақты-ғылыми білім деңгейінде талдауға ыңғайлы екенін көрсете отырып, бұл мәселені толығымен өңдеді.
Қандай күрделі болса да барлық психикалық құбылыстардың материалдық негізінің қызметін бас миы қабыршығындағы уақытша байланыстар жүйесі атқарады. Осы байланыстардың қалыптасуы және қызмет жасауы салдарынан психикалық құбылыстар адамның іс-әрекетіне ықпал етуі мүмкін - оның қылықтарын реттеп, бағыттайды, адамның объективтік шындықты қабылдауына ықпалын тигізеді.

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Тарихи кезеңдегі ғылымдар жүйесіндегі психология
2. Психологияның дербес ғылымға айналу тарихы
3. Ғылыми психология
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Тарихи кезеңдегі ғылымдар жүйесіндегі психология
Психология дегеніміз - психиканың айғақтарын, заңдылықтарын және
механизмдерін зерттейтін ғылым. Психология алдында тұрған теориялық және
тәжірибелік міндеттердің көпшілігіне байланысты қазіргі уақыттағы
психология ғылымы қарқынды даму үстінде. Психикалық әрекеттің даму
барысындағы оның заңдылықтарын оқытып - үйрету психологияның негізгі
міндеті болып табылады. Соңғы онжылдық көлемінде психологиялық зерттеулер
шеңбері айтарлықтай кеңіп, жаңа ғылыми бағыттар мен пәндер пайда болды.
Психологиялық мәліметтердің басқа ғылымдарда қолданылуы және, керісінше,
психология олардың нәтижелерін қаншалықты шамада қолдануға құзырлы екені,
психологияның ғылымдар жүйесінде алатын орнына байланысты болады. Қандай да
бір тарихи кезеңдегі ғылымдар жүйесіндегі психологияның алатын орны
психологиялық білімдердің даму деңгейін өзінің жіктеу үлгісінің жалпы
философиялық бағытын айқын көрсетті. Қоғамның рухани дамуының тарихындағы
білімнің ешбір саласы, ғылымдар жүйесіндегі орнын, психология сияқты
өзгерткен емес.
Психологияның жалпы ғылыми білімдер жүйесіндегі негізгі қызметінің
мағынасы мынада: ғылыми білімнің басқа аумақтарындағы нәтижелерін белгілі
бір қатынаста талдай отырып, Б. Ф. Ломовтың айтуы бойынша зерттеуінің
объектісі адам болатын, барлық ғылыми пәндердің интеграторы болып саналады.
Белгілі психолог Б. Г. Ананьев психология адам туралы мәліметтерді нақты-
ғылыми білім деңгейінде талдауға ыңғайлы екенін көрсете отырып, бұл
мәселені толығымен өңдеді.
Қандай күрделі болса да барлық психикалық құбылыстардың материалдық
негізінің қызметін бас миы қабыршығындағы уақытша байланыстар жүйесі
атқарады. Осы байланыстардың қалыптасуы және қызмет жасауы салдарынан
психикалық құбылыстар адамның іс-әрекетіне ықпал етуі мүмкін - оның
қылықтарын реттеп, бағыттайды, адамның объективтік шындықты қабылдауына
ықпалын тигізеді.

Психологияның дербес ғылымға айналу тарихы
Психология – психикалық құбылыстардың (жан қуаттарының) пайда болу,
даму және қалыптасу заңдылықтарын зерттейтін ғылым.
Психикалық құбылыстар бізді қоршап тұрған сыртқы дүние заттары мен
құбылыстарының мидағы әр түрлі бейнелері болып табылады. Олар (түйсік,
елес, ой, сезім, тілек, қабілет, қызығу, мінез, әдет т.б.) көпшілігімізге
өз тәжірибемізден жақсы мәлім, тілімізде жақсы кездесетін ұғымдар. Бір
қарағанда бұлардың мәнін әрқайсымыз тез ажырататын да, білетін де
сияқтымыз. Бірақ, психикалық құбылыстардың мәнін ғылыми тұрғыдан түсіну
арқылы ғана жан-жақты ажыратуға болады. Осы мәселені ғылыми жолмен
баяндауды, олардың өзіндік заңдылықтарын айқвндауды – сөз болып отырған
психология ғылымы қарастырады. Психология ерте замандардан келе жатырған
білім салаларының бірі. Оның дүниеге ең тұңғыш келген жері ежелгі Греция.
Психология термині гректің екі сөзінен тұрады: оның біріншісі – псюхе
(жан), екіншісі - логос (сөз, ілім). Сөйтіп, бұл сөз жан туралы ілім
деген ұғымды білдіреді. Бірақ, психологияны жан туралы ілім демей,
психика туралы ғылым деп түсінген дұрыс.
Жан туралы ғылыми түсінік ежелгі гректердің әмбебап ғалымы Аристотель(
б.з.д. 384-322) есімімімен байланысты. Екі жарым мың жылға созылған осынау
кезеңде психология басқа ғылымдармен (философия, медицина, әдебиет,
жаратылыстану т.б.) эксперимент (тәжірибе) жүзінде әртүрлі құрал – жабдық
аспаптардың көмегімен зерттей бастады. Ғылымның осы саласына экспериментті
тұңғыш енгізген неміс ғұламасы В.Вундт (1832-1920) болды.
Психология ғылымының тарихы да біріне –бірі қарама – қарсы жоғарыда
аталған аталған екі бағыттың үздіксіз ой – пікір, талас – тартыстарына
толы. Мысалы, ертедегі грек ойшылдарының бірі Демокрит (б.э.д. 460-370) сол
кездің өзінде-ақ жанды (психика) оттың атомдарындай қозғалмалы қасиет деп
түсіндірді. Ол жанның мәңгі еместігін, оның өсіп, өшіп отыратындығын айтып,
материалистік тұжырым жасады. Сол заманның екінші бір ойшылы, идеалист
Платон (427-347) керісінше жан мәңгі өлмейді, өшпейді деп тұжырымдады.
Психикалық әрекетті осылайша екі түрлі көзқарас тұрғысынан түсіну қоғам
дамуының кейінгі кезеңдерінде, әсіресе орта ғасырлар заманынан бермен қарай
кең өріс ала бастады. Шығыстың ұлы ойшылы Әбу Насыр әл- Фараби (870-950)
дүние материядан құралады, ол жойылмайды, бір түрден екінші түрге көшіп,
өзгере береді, жан денеден бұрын өмір сүрмейді, бір денеден екінші бір
денеге барып орналаса да алмайды деп материалистік тұрғыдан дұрыс
пайымдаса, батыс ойшылы Фома Аквинский (1225-1274) жанның мәңгі
өлмейтіндігі, оның денеден бөлек өмір сүретіндігі жайлы пікірлерді ары
қарай дамытып, осы көзқарастың кең өріс алуына мүмкіндік береді.
Психикалық әрекетті де белгілі мақсатқа байланысты жоспарлап, арнайы
белгіленген және мұқият ұйымдастырылған әдістер арқылы зерттейді.
Зерттелінетін адамның көп рет қайталанған іс - әрекеттері мен қылықтары,
сөз саптауы мен бет пішініндегі мәнерлі қозғалыстары да бізге оның ойлауы
мен сөйлеуінің, сезімі мен еркінің, темпераменті мен мінезінің
ерекшеліктерін білуге біршама жәрдемдеседі.

Ғылыми психология
Ғылыми психология адамның ой - өрісі, сана – сезім дәрежесі іс-
әрекеттен оның нәтижесінен жақсы байқалатынын талай рет айтқан. Сана іс-
әрекеттің бағыт-бағдарлы сиптта болуын қамтамасыз етеді. Сана мен іс-әрекет
бір-бірімен тығыз байланысты. Сананың белсенділік сипаты да, оның мінез-
құлықты реттейтін, басқарушылық функциясы да осы принципке негізделеді. Осы
айтылғанға орай психологиясын нақтылы іс-әрекет үстінде зерттеу-ғылыми
психологияның ең негізгі принципі.
Сыртқы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.