Бастауыш мектепте математика пәнін оқытуда жаңа технологияларды қолдану әдістері мен тәсілдері

І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
2.1. Бастауыш мектепте математика пәнін оқытуда жаңа
технологияларды қолдану әдістері мен тәсілдері
2.2.Бастауыш мектеп жасындағы оқушылар математика сабағында
есептерін талдау және үйрету.
2.3. Бастауыш мектеп жасындағы оқушылардың информатика
сабағын түсіндіру әдістемесі
ІІІ Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Республикада оқыту мазмұны жаңартылып, жаңа буын оқулықтарының негізінде жасалған бағдарламалар бастауыш мектептің жаңа жүйеге көшуін, әрбір мұғалімнен жаңаша жұмыс істеуін, батыл шығармашылық ізденісін, оқушылардың белсенділігі мен қызығушылығын арттыруды талап етеді.
К.Д. Ушинский оқушыларды сабаққа тарта білу, олардың оқуға қызығушылығын арттырып, білімге құмарту керектігіне баса көңіл бөлді. Оның пайымдауынша, қызығушылық сапалы оқудың негізгі жолы, ешбір қызығусыз тек қана зорлық күшімен жүргізілген оқу оқушы бойындағы білім алуға деген құштарлықты жояды.
Неміс педагогы И.Ф. Гербарт өзінің оқыту теориясының негізіне әр саладағы қызығушылықты алған. Адамдағы қызығушылықтар қоршаған дүниені танып білуге немесе қоғамдық өмірге араласуға байланысты болады. Сондықтан мұғалім өз білімін жан-жақты жетілдіре отырып, оқушыны қызықтырып оқыту керек екенін айтқан.

1.Қазақстан Республикасының Конституциясы 1995 ж
2.Білім туралы Қазақстан Республикасының Заңы 1999 ж
3.Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы 2004 ж
4.Қазақстан Республикасы бастауыш мемлекеттік стандарты 2002 ж. Республика баспа кабинеті.
5.Аяғанова Л. Жаңа технология- сабақта Бастауыш мектеп журналы 2003 ж № 4
6.Бидосов Ә. Математиканы оқыту методикасы Алматы. Мектеп 1989 ж 46-54 бет.
7.Баймұханов Б.Б. Математика есептерін шығаруға үйрету Алматы. Мектеп 1989 ж 25-67 ж
8.Бержанов Қ.Б. Мусин С. М. Педагогика тарихы. Алматы Мектеп 1984 ж 156-164 бет.
9.Жанпейісова М.М. Модулдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы ретінде. Алматы. 2002 ж.
10.Қоянбаев Р.М. Ыбыраиымжанов Қ.Т. Жалпы бастауыш білім беру педагогикасы- Түркістан, Тұран баспаханасы 2005 ж 247 бет.
11.Құрманалина ПІ.Х, Сәрсендаева С.Ш., Өміртаева Р.Қ. Математикадан дидактикалық ойындар және қызықты тапсырмалар. Алматы Атамұра 1997 ж 283 бет.
12.Ералиева М. Оқыту технологиясын ізгілендіру арқылы оқытудың тиімділігін арттыру Алматы 2000 ж
13.Математика окулығы 1-2-3-4- сыныптар Алматы Атамүра 2002 ж
14.Маулетқызы Б. Саралап , деңгейлеп оқыту технологиясы Қазақстан мектебі журналы 2004 ж № 4

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
2.1. Бастауыш мектепте математика пәнін оқытуда жаңа
технологияларды қолдану әдістері мен тәсілдері
2.2.Бастауыш мектеп жасындағы оқушылар математика сабағында
есептерін талдау және үйрету.
2.3. Бастауыш мектеп жасындағы оқушылардың информатика
сабағын түсіндіру әдістемесі
ІІІ Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Республикада оқыту мазмұны жаңартылып, жаңа буын оқулықтарының
негізінде жасалған бағдарламалар бастауыш мектептің жаңа жүйеге көшуін,
әрбір мұғалімнен жаңаша жұмыс істеуін, батыл шығармашылық ізденісін,
оқушылардың белсенділігі мен қызығушылығын арттыруды талап етеді.
К.Д. Ушинский оқушыларды сабаққа тарта білу, олардың оқуға
қызығушылығын арттырып, білімге құмарту керектігіне баса көңіл бөлді. Оның
пайымдауынша, қызығушылық сапалы оқудың негізгі жолы, ешбір қызығусыз тек
қана зорлық күшімен жүргізілген оқу оқушы бойындағы білім алуға деген
құштарлықты жояды.
Неміс педагогы И.Ф. Гербарт өзінің оқыту теориясының негізіне әр
саладағы қызығушылықты алған. Адамдағы қызығушылықтар қоршаған дүниені
танып білуге немесе қоғамдық өмірге араласуға байланысты болады. Сондықтан
мұғалім өз білімін жан-жақты жетілдіре отырып, оқушыны қызықтырып оқыту
керек екенін айтқан.
Бастауыш сынып оқушылары не нәрсені болса да білуге құмар, қызыққыш,
қолымен ұстап, көзбен көргенді жақсы көреді. Оқушылардың қызығушылығын
арттыру жақсы ұйымдастырылған сабаққа байланысты. Сондықтан, әрбір сабаққа
бұрыннан белгілі мәліметтерді қайталай бермей, оқытудың жаңа әдіс-
тәсілдерін іздестіру қажет. Қазіргі сабақтың түрлері сайыс, жарыс сабағы,
концерт, аукцион, кіріктіру сабағы т.б. өз нәтижесін беріп жүр. Әсіресе,
халықтық педагогиканы пайдаланып, ата-бабаларымыздың жақсы дәстүрін
шәкірттердің бойына дарыту мақсатында халық ауыз әдебиетін пайдалануға
болады. Қазақ халқының мейірімділігі, кеңпейілділігі, сыпайылығы,
көпшілдігі, сөзге беріктігі туралы әңгімелеу арқылы осы қасиеттерді шәкірт
бойына сіңіру, үлкенді сыйлау, кішіге қамқор болу, әдептілікті берік ұстау
сияқты әдет ғұрыпты үйретуге болады. Оқушының пәнге қызығушылығын арттыру
мақсатында сабақта проблемалы жағдай туғызып отыру да маңызды. Мәселенің
шешімін табу арқылы оқушының ойлау қабілеті нығайып, кез-келген проблеманы
шешуге үйренеді.
2.1. Бастауыш мектепте математика пәнін оқытуда жаңа
технологияларды қолдану әдістері мен тәсілдері
Орыс дидактикасының әкесі К.Д.Ушинский өзінің педагогикалық
шығармаларында балаларды онға дейін санау жүйесінің көрнекі құралдармен
саусақтармен, жаңғақтармен тағы басқа сындыруға келетін, бөлуге болатын
заттар, олардың жартысын екінден бір ретінде көрсетуге болатын көрнекі
құралдармен үйреткен жөн. Санаған кезде басынан аяғына дейін және кері
қарай, бірден онға дейін, оннан бірге дейін бала оңай үйренуі тиіс. Одан
кейін оларды қос-қостап, үштеп, бесеулеп, яғни онды екіге бөлгенде беске
тең екенін түсіндіру керек. Осы ондықты жай ғана еркін бөлу, көбейту,
бөлшектеу бойынша баларды үйрету қажет деп тапқан. Педагогика тарихында
математика жүйесі бойынша балалардың математикалық дамуына М.Монтессори
жүйесі негізінен қолданылады. Оның мәні алты жасар бала мектепке келгенде
20 мен 30-ға дейін санай алады. Одан кейін номерлеуге оңай үйренеді. М.
Монтессори өзінің жүйесінде ақшаны қолданған. Ол ақша ауыстыру, айырбастау
баланың көңілін аударып санауға үйретеді. Сонымен қатар методикалық
жаттығуларды қолдануда бірнеше ондаған таяқшаларды әртүрлі ұзындықпен
балаға береді. Бала бұл таяқшаларды ұзындықтары бойынша қойып, оларды қызыл
және көк түстерін санауды үйренеді. Бұл жаттығуда баланың сезім
қабілтеттігі дамиды. М. Монтессоридің Балалар үйінде математикалық
түсінігі осылай жүргізілді.
Неміс педагогы В. А. Лай балаларға санау түсінігін
бірнеше зат бойынша оннан он екіге дейін оларды дұрыс қою бағытымен
үйреткен.
Атақты психолог Прейнер өзінің зерттеулерінде көз алдында белгілі бір
заттарды көрмейінше оныда санау “Түсініксіз санау” деп атуға болады деген.
Егер көз алдымыздағы сандар біздің көріп тұрған заттардан артық болса
оларды танып білу, санау қиынға түседі. Санау негізінен сандарды жаттаудың
бірден-бір процессі. Бұл сандарды қабылдауды жаттаушылардың бірден бір
көзқарасы. Айтылғандардың ішіндегі екі тәсілде бір-бірін қамтамасыз етіп
отыруы тиіс. Арифметика методикасындағы даулы сұрақгардың бірі болып сандық
фигираулар болып саналады. Бұл сұрақ негізінде неміс әдебиетінде сандық
фигралардың отаны туралы сөз қылған. Олардың пікірінше сандардың төрт түрлі
мәні бар. Олардың бірі балаларға сандық түсінікті жеткізе білу. Екіншісі
сандық фигуралар арқылы балалардың қабылдауы. Үшіншісі балалардың сандық
фигуралардың есептеуге арналуы. Төртінші мәні сандарды цифрларға айналдыра
білуі және бірліктерді сан бойынша көрсетуі.
Арифметиканы үйретуде суреттер көрнекі құрал ретінде қолданылады. Яғни
көрнекі құралдар міндетті түрде заттық түрде болғаны жөн.
Олардың өмірдегі қалыпты жағдайында жұмыс көрсеткіші
ойын арқылы болуы тиіс. Қоршаған ортаны қадағалай отырып балалар, қабылдау
мен есептеу жүйесін біртіндеп қабылдап, оқып үйренеді. Қазіргі кезде кіші
мектеп жасында бірнеше бағдарлама құрылған, соның бірі ретінде балалық
бағдарламасы келесідей:
1) Мақсаты балалардың танымдық және шығармашылық мүмкіншіліктерін
дамыту;
2) Классикалық құрылымы:
Математикаға дейінгі қызметі Математикаға
кезіндегі қызметі
- салыстыру; - санау;
- теңестіру; - өлшеу;
- жинақтау. -есептеу. Логика және математика элементтерін қоса алғанда.
3) Тәсілдермен әдістер:
- практикалық (ойын арқылы);
- эксперименттік;
- модульдік;
- қайта қалыптастыру.
4) Диактикалық құралдар:
- көрнекі құралдар (кітаптар, компьютер);
- модельдер.
5) Балалар қызметін ұйымдастыру формасы:
- жеке шығармашлқ қызмет;
- топтастырылған шаруашылқ қызмет;
- оқу ойындық қызмет (танымдық ойындар, сабақтар);
- ойындық тренингтері.
Осылардың барлығы дамушы ортаға тіреліп, келесідей
көрсеткіштермен айтуға болады:
1) Математикалық ойындар:
- жазықтықтағы модельдеу ойындары (Пифагор);
- бас қатыру ойындары;
- жұмбақтар мен әзілдер;
- кросвордтар;
- ребустар.
2) Дидактикалық ойындар:
-модельдік;
- арнайы ұйымдастырылған педагогикалық сабақтар;
Дамытушы ойындар.
Бұл ойындар ақыл-ой мүмкіншіліктерін шешпеді. Осылайша математика ғылымы
қазіргі кезеңге сәйкес баланың тұлғалық дамуына бағытталып отыр.
Балаларға Е. А. Носованың айтуынша келесідей мәселелерді
айту қажет:
1.Түсініктерді таныту
2.Геометриялық формаларды:
Дөңгелек, ұшбұрыш, төртбұрыш, бесбұрыш т.б. түзу және қисық сызықтарды
таныстыру;
3.Сын есімнің күшейтпелі формаларын түсіндіру — үш заттан таңдап ең үлкен
ең ұзын деген сияқты күшейтпелі сындарды түсіндіріңіз.
4.Суреттер мен заттарды қатар бойынша орналастыру: -заттардың өсу мөлшері;
-затардың кемуі бойынша;
-балалардың күндік тәртібі бойынша адам, жануар, өсімдіктің өсуі
бойынша;
- ертегінің көркемделуі бойынша.
5.Төрт бөліктен тұратын суретті жинау бойынша;
6.Онға дейін жатқа білу;
7.Саны бойынша орналастыру;
8.Саны бойынша бірдей элементтерді тауып салыстыру үшін;
9.Жүзге дейін жатқа білу;
Балалардың математикалық түсінігі методикалық элементерді
қалыптастырумен оларды зертеу нәтижесін байыту мен дамытуға педагогикалық
тәжірибе қажет. Қазіргі уақытта ғалымдардың тәжірибесінен балалардың
математикалық түсінігін дамыту алға қойылған. Оның негізгі элементтеріне:
мақсат, мазмұн, тәсілдер, жабдықтар мен ұйымдастыру формалары жатады.
Бар технологияны әр мұғалім түрліше іске асыруы мүмкін. Бұл жерде
технологияны жүзеғе асырушының тұлғалық компоненті белгілі бір ерешеліктері
елеулі түрде әсер етеді, сонымен бірге оқушы әрекеті, оның қабылжауы,
ынтасы, құштарлығы негізгі роль атқарады.
Белгілі психолог А. С. Выготский: “Оқыту, білім беру, дамудың алдында
жүріп отыруы керек. Дұрыс ұйымдастырылған процесс ғана баланың жеке басының
дамуын ілестіре алады”, - дейді.
Мақсатымыз талабымызға сай, балалардың психологиялық ерекшеліктерін,
табиғи қабілеттерін ескере отырып, олардың шығармашылық қабілетін дамыту.
Балалардың сабаққа ынтасын арттыру, ой - өрісін, логикалық ойлау дәрежесін
кеңейту. Сонымен бірге экономикалық, эстетикалық, гуманитарлық, халықтық
педагогикалық тәрбие беру.
Осы жұмыстарды ұйымдастыру барысында мұғалім үшін ең бастысы -сабаққа
лайықты әдіс, тәсілдерді дұрыс таңдау.
Оқытудың жаңа технолоғияларын алдымен жете меңгерудің, содан кейін
оны оқу мазмұны, оқушылардың жас және психолгиялық ерекшеліктеріне
қарап таңдап пайдалудың маңызы зор.
Әрбір ұстаз өзінің әдістемелік лабораториясына оқытудың жаңа
технологияларымен және оны қолдану туралы карта, схемалармен толықтырып
отыру керек.
Педагогикалық ғылыми-зерттеу барысында мұғалімдердің математика
сабағында ойын технологиясын кеңінен қолданатын анықтадық. Ойын арқылы
оқушылар есептер шығаратыны, мысалдар орындайтыны, теңдеулер шешетіні,
салыстыратыны, әріпті өрнектің мәнін табатыны, геометриялық фигураларды
анықтайтыны, санымен қатар шығармашылық тапсырмаларды орындайды.
Сабақ барысында: “Ойлан тап”, “Паравоз”, “Поезд құрастыру”,
“Доп қағу”, "Қыз қуу", "Орныңды тап", "Математикалық эстафета",
"Домино", "Жұбын тап", "Лото", "Ғажайыптар алаңы" т.б. ойындарын
қолданатынын атап көрсетті. Ойындар арқылы балалардың қосып азайтуды,
теңдеулер шешуді, мысалдарды шығаруды, есептер шығаруды, жазбаша қосып
азайтуды, салыстыруды, периметрін табуды, геометриялық фигураларды ажырата
білуді үйренгені анықталды. Алдағы уақытта сабақта ойын элементтерінің көп
жүргізілгені қалайтыны анықталды. ( Сұрақ-жауап материалдары бойынша)
Бастауыш сынып мүғалімі Г. Бимурзаева өз сабақтарында "Ғажайыптар алаңы"
ойынын ұтымды қолданып келетінін байқатты.

2.2.Бастауыш мектеп жасындағы оқушылар математика сабағында есептерін
талдау және үйрету.
Қазіргі кездегі математикалық білім баланы интеллектісін дербез
ойлауын дамытуға бағытталған. Бұл салада, біз сөз еткелі отырған
технологияның алар орны ерекше. Дидактикалық бірліктерді ірілендіру деп
аталатын математикалық бірлік технологиясы. 1964-1996 жылдар арасында
академик П.М. Эрдниевтің жетекшілігімен жүргізілген теориялық және
тәжірибелік ізденістердің, практикалық жұмыстың нәтижесінде өмірге келді.
П. М. Эрдниев дидактикалық бірліктерң деген ұғымды осыдан 20 жыл бұрын
енгізген. П. М. Эрдниев оқу материалынан кіші көлемде берілетін ақпаратын
алып тастамай, тек олардың құрылымын өзгертіп, ірілендіріп беруді ұсынады.
Бұл жағдайда материал терең меңгеріліп, ойлауға, дамуға кең өріс ашылады.
Республикамызда 1997 жылдан бері енгізіліп жатқан профессор Т.Қ. Оспановтың
жетекшілігімен жазылған математикаң оқулықтары осы теорияга негізделінеді.
Сондықтан оқушының жеке басын дамытуға бағытталган бұл әдістемемен
бүкіл бастауыш мектеп мұғалімдері жұмыс істеуде.
Дидактикалық бірліктерді ірілендіру әдістемесін жүзеге асырудың
басты қағидалары төмендегідей:
1.Қарама-қарсы ұғымдарды, әрі өзара байланысты
операцияларды қатар оқыту.
2.Тура есепке кері есеп ойлап табу, шығаруды кеңінен қолдану.
3.Деформацияланған жаттығуларды пайдалану.
4.Өз бетінше,шығармашылыққа берілетін тапсырмалардың үлес салмағының
артуы.
Осы қағидалардың эрқайсысына жеке тоқталып,
олардың оқушыны ойлауға үйрететін мүмкіндіктерін аша түссек.
Оқыту практиаксы “қосу мен азайту”, “көбейту мен бөлу”бұрынғыдай
төрт бөлек тақырып етіліп өтілмей қатар ұсынылуының
тиімділігін көрсетіп отыр. Біріншіден бұл арқылы оқу
уақыты 20% дейін үнемделеді. Ал үнемделген уақыт білімді
тереңдетуге өте қажет. Екіншіден ойлау операциялары арқылы
баланың дамуы жеңілдейді. Оқытудың гумандық, ізгіліктілік принциптеріне
сәйкес оқушымен мұғалім арасында жаңаша қарым-қатнас қалыптасады. Мысалы:

5+1=6 5+1=6

5+1=6 5+1=6

Түріндегі төрт аралық операцияны пайымдау арқылы шешу, ойлау
әрекетінің ішкі потенциялды резервтерін ашуға көмектеседі.
П.К.Анохин тұжырымдамаларымен айтсақ, табиғаттьщ айнымас заңдылықтарының
бірі “кері байланыс” заңының іске қосылуымен тиімді.
ДБІ технологиясының басты ерекшеліктерінің бірі кері есептерді шығару
“кері есеп” ұғымы ғылымға өзіміз жоғарыда айтып өткен академик П.К.Анохин
енгізген кері байланыс деген психологиялық ұғыммен байланысты. Кері
есептерді шығару, тура есепті кері есепке айналдыру арқылы баланың
белсенділігі, қызығушылығы артады, шығармашылық дербестік пайда
болады.Кері есепң ұғымы алғаш көрнекіліктер арқылы түсіндірілуі тиімді.
Мысалы: столға 5 кітап қойып, оның жанына портфельді орналастырған соң,
мына есеп айтылады. Столда 5 кітап бар, ал портфельде қанша кітап бар?
Бұдан соң: не белгілі, не белгісіз, артық па кем бе екенін анықтауға
арналған сұрақтар беріп, жауаптар алынады.Есеп шығарылады. Кері есепке
көшірер алдында, Столдағы кітаптарды алып тастап, балалар, портфельде 8
кітап бар, ал столдағы кітаптың одан 3 кем. Столда неше кітап бар? Есеп
шығарылған соң, алдыңгы есепте не белгілі болды, нені таптық, ал соңғыда
ше? Деген сұрақтарға жауап алынады. Белгісізді бірінші жағдайда қандай
амалмен тапқанымызды анықтаймыз. Содан кейін кері есеп ұғымы енгізіледі.
Осы типтердегі есептерді көрнекіліктер арқылы шешуді меңгерген кезде
төмендегідей абстрактылы есептерге көшуге болады.Мысалы: Тура есеп
Кері есеп
3, 2,
3, , 5.
Алмас 3 жаста, Айнел одан Алмас 3 жаста,
Айнел

2 жас кіші. Айнел неше жаста? 5 жаста
Шешуі: 3+2 =5 (жас) Айнел Алмастан
неше жас

үлкен?

Шешуі: 5-3 =2 (жас)
Жаңашыл мұғалімдердің пікірі бойынша есептің осылай беріліп,
шешілуінің пайдалы екені айтылып жүр. Технологияның кейбір қиындықтары
“кері әдістің” теориясын білмеуден болып жатады.
Деформацияланған жаттығуларды шешу- ДБІ
технологиясындағы басты ерекшелік
18: 0+65—67 түрінде әйнекшелерменң берілген мысалдарды шығару
психологиялық тұрғыдан алып қарасақ, оқушы бірнеше қайтара
салыстырудан тұратын әрекет барысында логикалық операциялардың жаңа
түрлерін меңгере отырып, ойлаудың жоғары сатысына көтеріледі.
Деформацияланған жаттығулар бірте-бірте күрделене түседі. Оны математика
оқулығынан байқауға болады.Ал келесі ерекшелік - шығармашылық
тапсырмалардың мол болуы.
Мысалы: 3 сыныпта. Көгалда бірнеше қозы мен қаздар
жайылып жүр. Олардың бастарының саны 25, ал аяқтарының
саны 70. Қозылар нешеу, қаздар нешеу? - деп берілетін
тапсырмаларды шешу оқушылардан ойлылықты,
байқампаздықты талап етеді. Оқушының шыгармашылығы қалыптасады.
Дидактикалық бірліктерді ірілендіру технологиясында оқушылардың
есептеу дағдыларын дамытуға ерекше мән беріледі. Мұнда есептер ауызша және.
жазбаша болып бөлінеді, бастауыш мектепте негізінен ауызша есептеуге
арналған жұмыстар көп жүргізіледі, өйткені арифметикалық амалдардың
теориясын түсіну, оны практикалық жолмен саналы меңгеру мәселелері
шешіледі.
Дәстүрлі әдістемеде ауызша есептеулердің төмендегідей түрлерін жүргізу
қабылданған.
1.Математикалық өрнектердің мәнін табу.
2.Өрнекиерді салыстыру.
3.Теңдеулерді шешу.
4.Есептер шығару.
Жаңа жағдайда бүл жұмыстар жаңа мәнге ие болып, енді тек есептеп қана
қоймай. қорытындылар жасауға үйренеді. Демек талдау, жинақтау, салыстыру,
байқау арқылы өз пайымын айтуға, ортаға салуға машықтанады. 1) бұл жағдайда
салыстыруды төмендегідей етіп жүргізу сұралады.
16 П 10 + 6 16 П 20-4

16 П 8 +8 16 П 9 + 7

2) Әйнекшелермен берілетін теңсіздіктер енгізіледі.
8 П 11 п 17
8 П 15 П 12
3) Математикалық заңдарға негізделген теңсіздіктерді шешу.
10 + 6 П 6 + 10 10 + ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.