Қазақстандағы бастауыш мектептің әдіснамалық және тарихи-педагогикалық сипаттамалар беру

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

М А З М Ұ Н Ы

Кіріспе . . . 3

XІХ ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасырдың бас кезіндегі бастауыш мектептердің тарихнамасы (1861-1930жж) Қазақ бастауыш мектептерінің қалыптасуы мен дамуына ықпал ететін алғы шарттар . . . 13

Бастауыш мектептердің түрлері мен олардың өзіндік сипаты . . . 29

2. XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасырдың бас кезіндегі Қазақстандағы мектеп түрлерінің педагогикалық сипаты.

2. 1 Бастауыш мектептердің өтпелі кезеңдері мен даму тарихы . . . 39

2. 2 Бастауыш мектеп мұғалімдерін даярлау ісінің тарихы және дамуы . . . 54

Қорытынды . . . 66

Пайдаланған әдебиеттер . . . 69

Кіріспе

Зерттеудің көкейкестілігі: Білім мен ғылымның дамуы - адамзат өркениетінің өлшемі. Білім саласы үнемі жетіліп, жаңарып отыруды қажет етеді. Біз өмір сүріп отырған қазіргі кезең - бұл жаңа дәуір, жаңа көзқарасты, жаңашылдықты талап ететін кезең. Соның ішінде, білім саласында болып жатқан жаңа өзгерістердің мәні мен маңызы зор.

Қазақ Республикасының білім беруді дамытудың 2010-2020 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасында көрсетілгендей мемлекеттік бағдарламасына сәйкес қазақстандық білім беру жүйесінің ұлттық үлгісін дамытуды қалыптастыру жөніндегі жұмыстар жоспарлы түрде жүзеге асырылуда. Осыған орай, болашақ ұрпақты ұлттық генезисіне ана тілінің ауыз әдебиеті мен фольклорының, классикалық жазба әдебиетінің әлем таныған нұсқаларын терең таныту қолға алынуда. Тілге байланысты жеке тұлғаның: ұлттық сана-сезімі, ой-өрісі, ұлттық болмысы, ұлттық құлық, ұлттық руханият, ұлттық өркениеттік құндылықтар, ұлттық абырой, ұлттық беделі қалыптасады. Кез-келген қоғамның даму деңгейi адамдар мен әлеуметтiк топтардың даму деңгейiмен анықталады оның iргелi негiздерiнiң бiрi ұлттық тәрбиенің мазмұнымен көрінеді.

Қазіргі кездегі жалпы білім беретін мектептерде білім беру саясатында еліміздегі болып жатқан әлеуметтік-экономикалық реформалардың қарқынды нәтижелері мұғалімдердің кәсіби педагогикалық шеберліктерін арттыруға ұйытқы болып оқушылардың білімін жетілдіру арқылы бәсекеге қабілетті жеке тұлғаларды қалыптастыруымыз тиіс. Өйткені, олар өмірден өз орындарын таңдай алатын, экономикалық тұрғыдан іскерлігі мен ойлау қабілеті дамыған тығырықтан жол таба алатын, істің нәтижесін болжай алатын іскер, тапқыр, адамгершілік қасиеті мол, білгір болашақ мамандарды тәрбиелеуге ерекше назар аударылып отыр [1; 2; 3] .

Біздің зерттеу жұмысымыздың нысанасы етіп, қазақ жеріндегі бастауыш мектептердің қалыптасу, даму кезеңдерін (1861-1930) қарастырылып бірқатар кереғар ой-пікірлер мен отарлық саясаттың ықпалымен жұмыс жасаған бастауыш білім беру жүйесіне талдау жүргізіп, даму кезеңдерін негіздеуде тарихи-философиялық, саяси-әлеуметтік, психологиялық-педагогикалық жағдайларды анықтап, білім беру саласындағы ғылыми-теориялық, оқу-әдістемелік және ұйымдастыру бағытындағы педагогикалық тұрғыдан сипаттама беруге талпындық. Анықталған кезеңдегі педагогикалық ой-пікірдің қалыптасуы мен бастауыш білім берудің тарихына саяси және мемлекеттік құрылым мен әлеуметтік-экономикалық ахуалдың тікелей ықпалы болғандығын ескере отырып Ресейдегі 1861-1930 жылдардағы орыс бастауыш білім беру жүйесінің дамуына Л. Н. Толстой, К. Д. Ушинский, Л. Н. Модзалевский, М. Ф. А. Г. Неболсин, 1900-1917 жылдардағы Н. В. Чехов, И. Алешинцев, И. М. Маскин, И. С. Симанов, М. И. Демков, С. А. Золотарев, П. Ф. Каптерев, А. П. Медведьков, П. А. Сололов болса 1918-1930 жылдар аралығында Н. К. Крупская, Н. Медынский, Г. Шахвердов, А. П. Пинкеевич, П. П. Блонский-Сватковский, М. М. Рубинштейн, сияқты ғалымдар өз үлестерін қосты. Дегенмен, көрсетілген кезеңдегі ғалымдардың еңбектері Ресей мемлекетінің ішкі жағдайындағы мәселелер қамтылып, шет аймақ болып саналған Қазақстандағы оқу-ағарту, білім беру мәселелері жөнінде ешнәрсе қамтылмаған.

Мемлекеттік құрылымдар жөнінде біз зерттеп отырған уақытта Қазақстан Ресейдің құрамына еніп, өз дербестігінен айрылған уақыт болып саналады.

Қазақстанда педагогикалық ой-пікірлердің және оқу-ағарту ісінің тарихына зерттеушілер Ә. Сыдықов [4], Т. Тәжібаев [5], Ә. Сембаев [6], И. Я. Гармс [7], С. Мусин [8], Қ. Бержанов [9], И. Б. Мадин [10], А. Т. Колмаков [11], Ж. Есекеев [12], А. Көбесов [13], К. Құнантаева [14], К. Б. Сейталиев [15], Қ. Б. Жарықбаев [16], С. Қ. Қалиев [17], , Ә. Н. Көшербаева [18], К. Ж. Ибраева [19], А. Ильясова [20] және т. б. ғалымдар тобы өз орындарын алады.

Ә. Сыдықов зерттеуі қазақтың көрнекті педагогы Ы. Алтынсариннің педагогикалық мұрасына арналып, сол кездегі қазақ даласындағы оқу-ағарту жұмыстары мен XIX ғасырдың 60-жылдарынан бастау алған мектебінің оқу- тәрбие жұмыстары, ондағы әдістемелік жағдай мен мұғалімнің ролі жөнінде кеңінен талдаулар жасаған. [4]

Т. Тәжібаевтың XIX ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстанның мектебі мен ағарту ісі туралы зерттеу жұмысында Қазақстанның Ресейге қосылуының саяси-әлеуметтік маңызындағы халық ағарту, мәдениет саласына кеңінен тоқталады. Сондай-ақ, бұл зерттеуде қазақ жеріндегі педагогикалық ой- пікірдің қалыптасу тарихына (Ш. Уәлихановтың, Ы. Алтынсариннің, А. Құнанбаевтың) педагог және ағартушы тұлғалардың қызметіне ерекше мән беріп талдаған. Бұнда отаршылдық кезеңдегі қазақ жерінде алғаш құрыла бастаған әр түрлі оқу орындарының Азият мектебі (Омбы), Кадет корпусы, хан ордасындағы мен шекара комиссиясы жанындағы қазақ мектептері мен екі сыныпты орыс-қазақ және бір сыныптық үкімет мектебі, ауылдық жердегі (старшина) болыстық мектептерді, сонымен бірге, кәсіптік-техникалық білім беру және еңбекке үйрету ісі тарихының қалыптасуы жөнінде арнайы тоқталып, онда мұғалімдер, кіші дәрігер қызметкерлерін, қолөнершілер мен ауыл шаруашылық мамандарын даярлау кәсіптік-техникалық оқу мекемелерінің дамуы тарихын сөз етеді.

Ал, Т. Тәжібаев еңбегінің жалғасы ретінде Кеңес өкіметінің орнауына, яғни төңкеріске дейінгі Қазақстандағы мектеп пен ағарту ісінің дамуын толықтыра түсетін Г. М. Храпченковтың еңбегі болды [5] .

Ә. Сембаевтың зерттеу еңбегінде төңкеріске дейінгі Қазақстанда оқыту ісінің түрліше ұйымдастырылуы, орыс және орыс-қазақ мектептерімен кәсіптік оқу орындарында қазақ жастарын оқыту жайы, сонымен бірге, Қазақстанда кеңес мектебін құру тарихы жөніндегі мәселелерді қамтылып, мектептерге әсіресе, бастауыш сынып мұғалім мамандарын даярлауда ескіше оқып даярланған мұғалімдерді қайта тәрбиелеуде кәсіптік білім беру жұмыстарының өркендеуі мен дамуын тарихи тұрғыдан талдап берді [6; 33] .

И. Я . Гармстың ғылыми еңбегінде бір тарау бастауыш білім берудің тарихына арналып, орыс-қазақ бастауыш мектептеріне сипаттама беріп, Ильминскийдің, Григорьевтің, Ы. Алтынсариннің педагогикалық ой-пікірлері талданады. Сондай-ақ, қоғамдағы болған түрлі төңкеріс пен өзгерістер қазақ өлкесіндегі оқу-ағарту жұмыстарына тигізген ықпалын баян етеді [7] . С. Мусиннің зерттеу жұмысында 1920-1936 жылдарда Кеңес өкіметі кезіндегі мектептер бастауыш, жеті жылдық және орта мектеп болып қалыптасуы жалпыға бірдей міндетті оқу заңының орындалуы кезеңін толығымен қамтиды. [8]

Қ. Б. Бержановтың ғылыми-зерттеу жұмысының негізінде жарық көрген монографиясында, орыс-қазақ арасында ынтымақтастық және оның халық ағарту ісіне тигізген ықпалы, қазақ мектептері, орысша білім беру мәселелері жөнінде өз пікірлерін түйіндеп береді [9] . Ж. Есекеев зерттеу жұмысында 1917-1930 жылдары Қазақстандағы педагогикалық білім мәселелері қамтылса, А. Т. Колмаков 1925-1954 жылдардағы Қазақстандағы жоғарғы педагогикалық білім берудің дамуын қарастырады, ал бұл кезеңге дейінгі бастауыш мектеп мұғалімдерін даярлау мәселесіне А. П. Герасимова төңкерісіне дейінгі Қазақстанда орта дәрежелі педагогикалық оқу орындары жөнінде тұңғыш пікірлер айтты. Қазақстанда мұғалім мамандарын даярлаудағы сырттай оқыту арқылы білім беру ісін дамыту мәселесіне И. Б. Мадиннің зерттеулері арналған. [10]

Қазақстанда қыз балаларға білім беру мәселесі жөнінде М. Қозғамбаева «Қазақстандағы әйелдерге білім беру тарихынан» (1968 ж. ) атты еңбегі қыз балаларға оқу-тәрбие жұмысын арнайы мектепте ұйымдастыру Ы. Алтынсариннен бастама алған үлкен әлеуметтік-педагогикалық қозғалыс ретінде көрсетіп Торғайдағы екі сыныптық қыздардың тұңғыш қолөнер мектебі бастамасының қалай қазақ жерінде өркендеп дамығаны жөнінде мәліметтер береді. Осы бағытта қыз балаларға білім беру жұмыстарының ғылыми- теориялық және тарихи дамуын тереңдете зерттеген К. Құнантаеваның еңбектері арналған.

Қазақстандағы педагогика тарихы мен оқу-ағарту жұмыстарының дамуындағы педагогикалық ой-пікірлер қалыптасуына А. Ильясова, К. К. Актаева, С. Утаназаров, т. б. ғалымдардың ғылыми-зерттеу жұмыстары арналып, бұл тұрғыдағы еңбектер бірін-бірі толықтырып жетілдіруде.

Біздің анықтап алған уақытқа дейінгі кезеңдерде Қазақстандағы педагогикалық ой-пікірлер мен тәлім-тәрбиелік даналық жолдың өскелең ұрпақты тәрбиелеу тарихының мәселелеріне Т. М. Алсатов, К. Ж. Ибраева, т. б. ғалымдар өз зерттеулерін арнаса, Қазақстандагы халықтық педагогиканың өзектілігі мен бүгінгі күнге қажеттігін дәлелдей отырып, олардың ғылыми- теориялық және тарихилығына мән беріп, зерттеулерді С. Қ. Қалиев [17], С. А. Ұзақбаева [25], С. Ғаббасов [26] т. б. қамтыған.

Сондай-ақ, Қазақстандағы рухани дүниенің әлеуметтік-мәдени салаға ықпалы, оның ішкі бірлігі мен табиғи үйлесімділіктерімен даналық бейненің берілуі, ондағы білім, тәрбие, ұлттық мәселенің төңірегінде ой-түйіндер жасап, пікір қалыптастырған философ-ғалымдарымыз, Ә. Нысанбаев [27], Ж. Әбділдин [28], Ғ. Есімов [29], О. А. Сегізбаев [30], Ә. Сағатова [31], Н. Елікбаев [32], т. б. болды.

Қазақ жеріндегі жеке тұлғалардың педагогикалық мұралары мен көзқарастары жөнінде жазылған еңбектерде ұлттық бастауыш мектептің қалыптасуы мен дамуына зор күш салып, еңбек еткен зиялы қауым өкілдерінің Қ. Б. Бержановтың ғылыми-зерттеу жұмысының негізінде жарық көрген монографиясында, орыс-қазақ арасында ынтымақтастық және оның халық ағарту ісіне тигізген ықпалы, қазақ мектептері, орысша білім беру мәселелері жөнінде өз пікірлерін түйіндеп береді, С. Мусиннің зерттеу жұмысында 1920-1936 жылдарда Кеңес өкіметі кезіндегі мектептер бастауыш, жеті жылдық және орта мектеп болып қалыптасуы ж:алпыға бірдей міндетті оқу заңының орындалуы кезеңін толығымен қамтиды.

Ж. Есекеев зерттеу жұмысында 1917-1930 жылдары Қазақстандағы педагогикалық білім мәселелері қамтылса, А. Т. Колмаков 1925-1954 жылдардағы Қазақстандағы жоғарғы педагогикалық білім берудің дамуын қарастырады, ал бұл кезеңге дейінгі бастауыш мектеп мұғалімдерін даярлау мәселесіне А. П. Герасимова төңкерісіне дейінгі Қазақстанда орта дәрежелі педагогикалық оқу орындары жөнінде тұңғыш пікірлер айтты. Қазақстанда мұғалім мамандарын даярлаудағы сырттай оқыту арқылы білім беру ісін дамыту мәселесіне И. Б. Мадиннің зерттеулері арналған.

Қазақстанда қыз балаларға білім беру мәселесі жөнінде М. Қозғамбаева «Қазақстандағы әйелдерге білім беру тарихынан» (1968 ж) атты еңбегі қыз балаларға оқу-тәрбие жұмысын арнайы мектепте ұйымдастыру Ы. Алтынсариннен бастама алған үлкен әлеуметтік-педагогикалық қозғалыс ретінде көрсетіп Торғайдағы екі сыныптық қыздардың тұңғыш қолөнер мектебі бастамасының қалай қазақ жерінде өркендеп дамығаны жөнінде мәліметтер береді. Осы бағытта қыз балаларға білім беру жұмыстарының ғылыми- теориялық және тарихи дамуын тереңдете зерттеген К. Құнантаеваның еңбектері арналған.

Біздің анықтап алған уақытқа дейінгі кезеңдерде Қазақстандағы педагогикалық ой-пікірлер мен тәлім-тәрбиелік даналық жолдың өскелең ұрпақты тәрбиелеу тарихының мәселелеріне Т. М. Алсатов, К. Ж. Ибраева, т. б. ғалымдар өз зерттеулерін арнаса, Қазақстандағы халықтық педагогиканың өзектілігі мен бүгінгі күнге қажеттігін дәлелдей отырып, олардың ғылыми- теориялық және тарихилығына мән беріп, зерттеулерді С. Қ. Қалиев [17], С. А. Ұзақбаева [25], С. Ғаббасов [26] т. б. қамтыған.

Сондай-ақ, Қазақстандағы рухани дүниенің әлеуметтік-мәдени салаға ықпалы, оның ішкі бірлігі мрн табиғи үйлесімділіктерімен даналық бейненің берілуі, ондағы білім, тәрбие, ұлттық мәселенің төңірегінде ой-түйіндер жасап, пікір қалыптастырған философ-ғалымдарымыз, Ә. Нысанбаев [27], Ж. Әбділдин [28], Ғ. Есімов [29], О. А. Сегізбаев [30], Ә. Сағатова [31], Н. Елікбаев [32], т. б. болды.

Қазақ жеріндегі жеке тұлғалардың педагогикалық мұралары мен көзқарастары жөнінде жазылған еңбектерде ұлттық бастауыш мектептің қалыптасуы мен дамуына зор күш салып, еңбек еткен зиялы қауым өкілдерінің педагогика тарихында алатын орындары анықталып, сараланып дәлелденді. Кеңестік кезеңде осы сынды зерттеулер 30-жылдары сталиндік жүйеге ұшырап, жазылған еңбектер мен қолжазбаларды (А. Байтұрсынов, М. Жұмабаев, Х. Досмұхамедов, М. Дулатов, Ж. Аймауытов, Қ. Кемеңгеров, Т. Шонанов, т. б. ) оқуға, сараптап талдауға, авторлардың аттарын атауға тиым салынғандығына байланысты елеусіз қалған еді.

Аттары аталған қазақ зиялыларының алғашқы ұлттық негіздегі қазақ тілі мен әдебиеттен, тарих, математикадан, т. б. оқулықтар мен оқу құралдарын жазудағы қосқан үлесі орасан зор. Оның маңыздылығы жайлы тарихшылар М. Қойгелдиев, Ж. Қасымбаев, М. Қозыбаев, К. Нұрпейісов, X. Табылдиев, филологтар Р. Бердібаев, Т. Кәкішұлы, Р. Нұрғалиев, Ш. Сәтбаева, Р. Сыздықова, С. Сейітов, Ш. Елеукенов, С. Дәуітов, А. Мектепов, Т. Қожақеев, Н. Омаш математика саласы бойынша Т. Оспанов, Б. Қосанов, Ж. Қайынбаев т. б. ғылыми-зерттеу және ғылыми мақалаларында ауқымды талданды.

Бүгінгі таңда елімізде жүріп жатқан жаңару үрдісі барысында өткен тарихымыздың объективтік тұрғыдан дұрыс бағалауға, мәдени құрылыс саласында, әсіресе ағарту, мектеп, оқу-тәрбие жұмысына қатысып, талай ғасырлар бойы жинақталған тәлім-тәрбиелік мұраларды егеменді еліміздің бүгінгі күн талаптарына сай пайдалануға қолайлы жағдайлар тудырып отыр. Осы тұрғыдан алғашқы білім беру саласы тарихының бір бөлігі бастауыш білім берудің XIX ғасырдың екінші жартысы мен 1930 жылдар аралығындағы қалыптасып, дамуын белгілі жүйемен зерттеу көкейкесті мәселенің бірі деп санаймыз.

Сонымен, ғылыми әдебиеттерге жасаған талдау, зерттеліп отырған проблемаға байланысты жазылған біраз ғылыми ізденістерді қарастырудан елімізде 1930 жылдар аралығында бастауыш білім берудің қалыптасып, дамуының аталған жылдардың бұрынғы және кейінгі кезеңдерімен сабақтастықта күні бүгінге дейін жүйелі түрде қарастырылмағандығы байқалды. Ал, бұл болса қазіргі педагогика тарихы ғылымының теориясы мен практикасына елеулі үлес болып қосылатындығы зерттеу қажеттілігін мойындатады. XIX ғасырдың екінші жартысынан бастап XX ғасырдың 30- жылдарына дейінгі кезеңді студенттер мен оқушылар Қазақстандағы педагогикалық ғылымның даму тарихын дұрыс түсінуге, қазіргі жағдайы мен болашағын болжай білуге септігін тигізеді.

Демек, аталмыш мәселенің қазіргі кездегі қажеттілігі мен оның педагогика тарихында бұрын-соңды жүйелі түрде қарастырылмауы арасында қарама-қайшылық туындайды. XIX ғасырдың екінші жартысы мен 1930 жылдар аралығындағы еліміздегі бастауыш білім берудің даму үрдісін белгілі бір жүйеге келтіру мәселесі тақырыпты «Қазақстандағы бастауыш мектептердің қалыптасуы мен дамуы (1861-1930 ж. ж. материалдар негізінде) » деп таңдауға себепші болды.

Зерттеудің мақсаты: XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасырды қалыптасуы мен дамуының белгілерін, кезеңдерін жүйелеп ғылыми- бірінші жартысындағы Қазақстандағы бастауыш мектептің әдіснамалық және тарихи-педагогикалық сипаттамалар беру, бүгінгі білім беру мекемелерінің оқу- тәрбие жүйесіне ендіру.

Зерттеу объектісі: XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстандағы бастауыш білім беру барысы.

Зерттеу пәні: XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстандағы бастауыш мектептердің қалыптасуы мен дамуы.

Зерттеудің ғылыми болжамы: Егер XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстандағы бастауыш мектептің қалыптасып, даму тарихын жүйелеуге және ғылыми-педагогикалық негізін айқындауға мүмкіндік туғызылса, онда ол оқыту мен тәрбие жүйесін жетілдіруге байланысты жаңа педагогикалық идеяларды және зерттеліп отырылған проблеманы одан әрі дамытуға болжалдық мәні бар мүмкіндіктерді ашып көрсетуде ықпал етеді.

Зерттеу міндеттері:

XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстандағы мектептердің қалыптасып, даму тарихнамасы;
XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстандағы бастауыш мектептердің оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастырудың ғылыми-педагогикалық негіздерін айқындау;
XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасырдың бірінші жартысындағы бастауыш мектепрдегі білім беру үрдісінің қазіргі бастауыш мектептерінің педагогикалық үрдісімен сабақтастығын дәлелдеу;
Қазіргі кездегі бастауыш білім беруді жетілдіру болашағы.

Практикалық маңыздылығы. Қазақ педагогика тарихы даму үрдісінде еліміздегі жинақталған тәлім-тәрбиелік жұмыстарды, соның ішіндегі XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасырдың бірінші жартысындағы бастауыш мектептердің дамуын зерттеп қорытындылау және бағалау, бүгінгі ұрпақ тәрбиесіне арқау ету.

Зерттеу жұмысының әдіснамалық және теориялық негізі: Жеке тұлғаны дамыту мен қалыптастыру жайлы тарихи диалектикалық даму заңдылықтары, тарихи-педагогикалық құбылыстарды зерттеудегі объективті, тарихи жүйелілікті сабақтастыру.

Зерттеудің кезеңдері:

Бірінші кезең (2012-2013) зерттеу тақырыбы анықталып, ғылыми- педагогикалық және арнаулы әдебиеттерде бұл мәселенің зерттелу жайы қарастырылды. Тақырып бойынша тарихи, тарихи-педагогикалық, тарихи- этнографиялық, психологиялық, педагогикалық әдебиеттерге шолу жасалды. Зерттеу нысанасындағы оқу жоспарлары мен бағдарламалар оқулықтармен танысып талданды.

Ғылыми және ұғымдық аппараттар белгіленіп, мұрағат материалдары жинақталып, олар бұрынғы баспада жарық көрген еңбектермен салыстырылып, ғылыми дәйектелігіне көз жеткізілді.

Зерттеу материалдары негізінде бірнеше ғылыми еңбектер, мақалалар мен кітапшалар жарық көрді.

Екінші кезең (2013-2014) жинақталған деректер қазіргі педагогика ғылымдарының теориялық қағидалар тұрғысынан талдауға алынды, XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстандағы бастауыш білім беру кезеңдері белгіленіп, сипаттама берілді.

Ізденушінің тікелей араласуымен педагогика тарихы пәніне қажетті зерттеу нысаны материалдары сыныптан тыс тәрбие және факультативтік сабақтар бағдарламасында, хрестоматия, семинар және практикалық сабақтарда арнайы және жоғары оқу орындары студенттеріне ұсынылды.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық маңыздылығы:

XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстандағы бастауыш мектептердің тарихнамасы (1861-1930) ;
XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстандағы бастауыш мектептердегі оқу-тәрбие үрдісінің ғылыми- педагогикалық негіздері айқындалып, алғашқы рет ғылыми жүйеге келтіріліп тұжырымдамалық тұрғыдан талдауға алынды.
XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстандағы бастауыш мектептердегі білім беру үрдісі мен қазіргі бастауыш мектептерінің педагогикалық үрдістері мен сабақтастығы сараланды.
Қазіргі бастауыш білім беру жүйесін жетілдірудің болашағы дәлелденді.

Зерттеудің практикалық маңыздылығы:

Зерттеудің көкейкесті мәселесі бойынша Қазақстандағы бастауыш мектептердің тарихы» атты арнайы курс бағдарламасын түйінделген ой-пікірлер негізінде бүгінгі ғылыми-педагогиканың теориялық негіздеріне «Жалпы бастауыш білім беру педагогикасы», «Педагогикалық сөздік» атты оқу құралдары (Р. М. Қоянбаевпен авторлық бірлестікте) дайындалды. Оларды Қ. А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде, Қазақстан-Ресей институтында пайдалануда.
Зерттеу жұмысының теориялық қағидалары мен деректі материалдары және ғылыми негізделген ұсыныстар бастауыш сынып мұғалімдерін даярлайтын жоғарғы және арнаулы оқу орындары мен жалпы білім беретін бастауыш мектептердің білім беру ісіне ендірілуде.

Зерттеу жұмысының нәтижелерін жалпы білім беретін бастауыш мектеп бағытына жұмыс жасайтын бөлімдері бар университеттер мен педагогикалық институттарда және мұғалімдер біліктілігін арттыру мен білімін жетілдіру мекемелерінің тәжірибесінде, сондай-ақ келешекте жазылатын «Педагогика тарихы», «Қазақтың ұлттық педагогикалық энциклопедиясы» мен ұлттық тәлім-тәрбиелік негізге бағындырыла жазылатын педагогикалық ой-пікірлер антологиясын жасауда пайдалануға болады.
Зерттеуде қамтылған материалдар жүйесі ұлттық болмысты бейнелейтін педагогика, психология ғылымдары саласынан оқылатын пәндердің оқу жоспарларын жетілдіруге ықпалы бар. Мысалы, «Педагогика», «Педагогика тарихы», «Жалпы бастауыш білім беру педагогикасы», Этнопедагогика», «Этнопсихология», т. б. курстардың жекелеген бөлімдері бойынша лекция, семинарлық және тәжірибелік сабақтарды өткізуде қолдануға болады.

Қорғауға ұсынылған негізгі қағидалар:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.