Ұлы француз буржуазиялық революциясы туралы

1. XVIII ғ. Францияның буржуазиялық революциясы
2. Конституциялық монархия
3. 1875 ж. конституциялық заңдары
4. 1870 ж. революция және республиканы қалпына келтіру

XVIII ғасыр Франция үшін Ұлы француз буржуазиялық революциясымен ерекшеленді. Оның түбірлі себебі болып өндірістік күштер мен феодалдық өндірістік қатынастардың арасындағы шиелініскен қарама-қайшылықтардың өршуі табылды. Феодализм елдің объективтік тарихи дамуын тежеді. Жаңа формацияның ауқатты топтары — өнеркәсіп иелері, саудагерлер, банкирлар өздерінің жағдайына көңілі толмады.
Ішкі нарық өнеркәсіп үшін өте тар болды. 1788 жылы Францияда айрықша экономикалық тоқырау орын алды. Селолардағы астықтың шықпауы шаруалардың көтерілісіне түрткі болды. Француздың ұлы ағартушылары Ш.Монтескье, Вольгер, Ж.Ж. Руссо бұл мәселеге қатысты түбегейлі реформаларды жүзеге асыру қажеттігін негіздеді. Ш.Монтескье өзінің «3аңдардың рухы туралы» еңбегінде былай деп жазды: "Заң шығарушы, атқарушы және сот билігінің бір тұлғаның немесе органның қолында шоғырлануы жағдайында бостандықтың болуы мүмкін емес".
Патша үкіметі аталған талаптарды орындауға мәжбүр болды. Ол бір жарым ғасырдан астам уақыт шақырылмаған Бас штаттарды шақыру туралы жариялады. Бас штаттарды шақыру 1789 жылғы 5-мамырда өтті. Бұдан соң бірден мына мәселелерге қатысты даулар басталды: депуттардың өкілеттігін тексеру тәсілдері, біріккен және бөлек отырыстар.

1. П.Н. Галанзы, Громакова М. Юрид. Москва 1980 г.
2. Мемлекет және құқықтық жалпы тарих. Алматы заң әдебиеті авторы: Булгакова Д.А., Истаев А.Ж.
3. Шет елдердің мемлекет және құқықтық тарихы. Алматы 2005 ж. Мухтарова А.Қ.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

XVIII ғ. Францияның буржуазиялық революциясы
Конституциялық монархия
1875 ж. конституциялық заңдары
1870 ж. революция және республиканы қалпына келтіру

Жаңа дәуірдегі Франция

XVIII ғасыр Франция үшін Ұлы француз буржуазиялық революциясымен ерекшеленді. Оның түбірлі себебі болып өндірістік күштер мен феодалдық өндірістік қатынастардың арасындағы шиелініскен қарама-қайшылықтардың өршуі табылды. Феодализм елдің объективтік тарихи дамуын тежеді. Жаңа формацияның ауқатты топтары —өнеркәсіп иелері, саудагерлер, банкирлар өздерінің жағдайына көңілі толмады.
Ішкі нарық өнеркәсіп үшін өте тар болды. 1788 жылы Францияда айрықша экономикалық тоқырау орын алды. Селолардағы астықтың шықпауы шаруалардың көтерілісіне түрткі болды. Француздың ұлы ағартушылары Ш.Монтескье, Вольгер, Ж.Ж. Руссо бұл мәселеге қатысты түбегейлі реформаларды жүзеге асыру қажеттігін негіздеді. Ш.Монтескье өзінің 3аңдардың рухы туралы еңбегінде былай деп жазды: "Заң шығарушы, атқарушы және сот билігінің бір тұлғаның немесе органның қолында шоғырлануы жағдайында бостандықтың болуы мүмкін емес".
Патша үкіметі аталған талаптарды орындауға мәжбүр болды. Ол бір жарым ғасырдан астам уақыт шақырылмаған Бас штаттарды шақыру туралы жариялады. Бас штаттарды шақыру 1789 жылғы 5-мамырда өтті. Бұдан соң бірден мына мәселелерге қатысты даулар басталды: депуттардың өкілеттігін тексеру тәсілдері, біріккен және бөлек отырыстар. Бас штаттардың мақсаттары, үшінші сословиенің (буржуазияның) құқықтары туралы. Патшанын қолдауын тапқан алғашқы екі сословие —дворяндар мен дін қызметкерлері дауыс берудің ескі тәртібін жақтады: әр сословиеден бір дауыс берілді. Бұнымен үшінші сословиенің өкілдері келіспеді. Олар отырыстардың сословиелер бойынша бөлек емес, бірге өтуін және осы отырыстардағы шешім көпшілік дауыспен қабылдануын талап етті. Үкімет дауыс берудің мұндай тәрітібін қабылдаудан бас тартты. Бұған жауап ретінде үшінші сословиенің өкілдері 17-маусымда өздерін Ұлттық жиналыс деп, ал 1789 жылғы 9 шілдеде француз халқының атынан заңдарды қабылдауға және жоюға құқығы бар Құрылтай жиналысы деп жариялады. Патша мен аксүйектер Версальға (бұл жерде Құрылтай жиналысы орналасқан болатын) әскер жинай бастады. Парижде патшаның бұл шаралары туралы мәлім болған соң, халық қарулы көтеріліске шықты. Көп ұзамай көтеріліске шыққан халықтың жағына әскердің басым көпшілігі өтті, сөйтіп, қала толығымен көтерілісшілердің қолына өтті. 1789 жылғы 14 шілдеде халық патшаның абсолюттік билігінің рәмізі —қорған-түрме —Бастилияны басып алды. Бұл күн француз халқының ұтттық мерекесі болып саналады.
Революция бүкіл елге тарады. Провинцияларды ескі органдардың орнына жаңадан өзін-өзі басқару органдары —муниципалитеттер құрылды. Революцияның қарулы күштері —ұлттық гвардия қалыптаса бастады, алайда, әскери қару-жарақтың қымбаттығынан бұл әскерге тек ауқатты адамдар алынды. Ұлттық гвардияның басына маркиз Лафайет тағайындалды. 1789 жылғы 5 тамызда феодалдық режимді жою туралы декрет жарияланды. Сонымен, революцияның қозғаушы күші болып ірі буржуазия мен халықтың одағы табылды.
1789 жылғы 26 тамызда Құрылтай жиналысы ең алғашқы конституциялық акт-"Адам және азаматтың құқықтары туралы декларацияны қабылдады. Декларацияның кіріспе бөлімінде үкіметтің кемшіліктерінің себептері болып адамдардың білімсіздігі, адамның табиғи, ажыратылмайтын және касиетті құқықтарын ұмыту табылады деп жазылды:
"Адамдар өз құқықтары бойынша тең және еркін болып туылады".
"Әр мемлекеттік бірлестіктің (одақтың) мақсаты болып адамның табиғи құқықтарын қамтамасыз ету табылады. Олар: бостандық, меншік, қауіпсіздік, қанауға қарсылық".
Декларация адамдардың заң алдындағы теңдігік, ұлттың егемендігін, биліктің тармақтарға бөліну қағидасын және тағы да басқа маңызды ережелерді салтанатты түрде жариялады.
Декларацияны жасаушылардың ішіндегі Лафайет, Мирабо, Сиейс, Мунье, Дюпор сияқты ұлы тұлғалар XVII ғасырдағы Франциядағы алдыңғы қатарлы саяси ойлардың басты тұжырымдарын айқын, ашып көрсетіп өтті. Бұт еңбек Вольтер, Дидро, Гельвеций, Монтескье, Руссо, Мабли, ағылшын ойшылдары —Локк, Мильтон, Блэкстон сияқты атақты ғалымдардың еңбектеріне сүйенді.
Декларацияда тұлға құқықтарының маңызды кепілдіктері мен заңдылық қағиадалары бекітілді: қылмыс жоқ болса —жаза да жоқ, кінәсіздік презумпциясы (сот дәлелдемейінше ешкімді де кінәлі деп санауға болмайды), қылмыстарды жазалаудың әділдігі. Бұл жағдайлар Декларация авторларының демократиялық және алдыңғы қатарлы көзқарастарын, олардың жақсы теориялық базасы мен дайындығын көрсетеді.
Декларацияда жалпы теңдік бекітілді, алайда Декларацияны қабылдағаннан кейін бірнеше ай өткен соң, 1789 жылғы желтоқсанда, Құрылтай жиналысы Сайлаушылар үшін мүліктік және басқа да ценздер енгізу туралы декрет қабылдады.
Барлық азаматтар мүліктік ценз бойынша "белсенділер" және "бәсеңдер" деп бөлінді. Белсенді азамат деп танылу үшін мынадай талаптар қойылды: 1) ұлты француз болуы керек: 2) жасы 25-ке толуы керек; 3)бір кантонда 1 жылдан кем емес уақыт тұруы керек: 4) үш күндік жалақы мөлшерінде тікелей салық төлеуі керек: 5) малай жағдайында болмауы керек. "'Бәсең" азаматтар сайлауға қатыстырылмайтын.
1790 жылдың басында бірқатар маңызды декреттер күшіне енді. Шіркеу меншігін мемлекет ұлттандырды. Шіркеуден азаматт ақы хал актілерін жазу құқығы алынды. Ол мемлекеттің бақылауына көшті.
Жаңа әкімшілік-аумақтық бөлініс енгізілді. Франция 83 департаменке бөлінді, олардың әрқайсысына дистрикттер, кантондар, коммундар енді. Салық салу жүйесі біртұтас сипатты иеленді, дворяндық титулдар мен шендер жойылды.
Феодалдық режимді жойып, революция кәсіпкерлік қызметке жол ашты, бұл буржуазия үшін тиімді болды. Өз жағдайын күшейту үшін буржуазия Құрылтай жиналысы арқылы 1791 жылы 21 қазаңда халық көтерілістерін басу үшін қарулы күштерді қолдануға рұқсат беру туралы декретті қабылдады. 1791 жылғы 14 маусымда көтерілістер мен ереуілдерді жүргізуге тыйым салған Ле Шапелье заңы күшіне енді.

КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ МОНАРХИЯ
17 шілдеде монархияға қарсы шыққан бейбіт демонстраттарды ұлттық гвардияның атып өлтіруі көптеген адамдарды буржуазияның контрреволюциялық сипатта екендігіне көзін жеткізді. 1791 жылғы 13 қыркүйекте Құрылтай жиналысы конституциялық монархияны заңдастыру үшін конституцияны бекітті. Бұл конституцияға сәйкес жоғарғы заң шығарушы орган ретінде 2 жылғы сайланатын бір палаталы ұлттық жиналыс (заң шығару корпусы) танылды, бұл органды патша тарата алмайтын. Атқарушы билік патша мен оның алдында жауап беретін министрлерге берілді. Патша қабылданған заңдарға вето құқын қолдана алатын. Сот билігі сайланбалы судьяларга берілді. Кассациялық және жоғарғы соттар кұрылды.
Консервативтік бағыты ұстанған депутаттар революцияны аяқталды деп санады, себебі, олардың ойынша негізгі нәтиже болып абсолютизмді конституциялық монархияға жеткізу табылды.
1791-1792 жылдары ұлттық жиналыс атқарушы билікпен бір қатар мардымсыз мәселелер бойынша шиеліністі қатынастарды орнатты. Осы кезде дворяндық-монархиялық контрреволюция өз қызметін белсендете түсті. Антифеодалдық лагерьде де ішкі қарама-қайшылықтар мен келіспеушіліктер байқалды. 1791 жылы негізгі үш топ бөлініп шықты:
фельяндар (фейяндар) констуциялық-монархиялық буржуазия мен либералды дворяндардың мүдделерін білдірді;
жирондистер (көптеген басшылары Жирондэ провинциясының депутаттары болып табылды) провинциялық сауда-өнеркәсіптік буржуазияның мүдделерін білдірді;
якобиндер (қасиетті Якоба монастыры кітапханасының атауымен) ұсақ, орта буржуазияның қолөнершілердің, шаруалардың мүдделерін қорғады.
1789-1791 жылдары саяси өмірде фельяндар үстемдік құрды.

ЖИРОНДИСТІК РЕСПУБЛИКАНЫ ЖАРИЯЛАУ
1792 жылы революциялық Франция Еуропаның ірі монархияларының Францияға қарсы әскери коалициясын сезінді, олардың басты мақсаты болып революциялық Францияны әскери тұрғыдан құлату табылды. Контрреволюция патша мен сөз байласып, елді соғысқа дайындады. Халық фельяндарға қарағанда әлдеқайда революциялық болып саналған якобиндерге өз үмітін артты. 1792 жылғы 10 тамызда Парижде халық көтерлісі басталды, патша сарайы басып алынды және XVI Людовик қамауға алынды. Билік біраз уақытқа Париж Коммунасының қолына көшті. Ұлттық конвентті шақыру туралы декрет қабылданды.
1792 жылғы 17 тамызда қабылданған декретпен контрреволюционерлерді жазалау үшін Төтенше қылмыстық трибунал құрылды.
Қыркүйек айында Конвентке сайлау аяқталды. Нәтижесінде, 783 депутат сайланды (соның ішінде колониялардан 34 депутат), олардың ішінен 200-і жирондисиер, 100-ге жуығы якобиндер болды, қалған депутаттар "болот" деп аталды.
21 қыркүйекте Ұлттық конвент монархияның жойылуы туралы жариялады. Конвенттің 1792 жылғы 25 қыркүйектегі декретімен Франция республика ретінде жарияланды. Алайда, революцияның басты мәселесі —деревнядағы феодалдық қатынастардың толық және түбегейлі жойылуы өз шешуін таппады. Азық-түлік мәселесі де күрделі жағдайда болды.
21 қаңтарда XVI Людовик өлтірілді. Якобиндер монархияның қайта орнауын болдырмау үшін оның өлімін қалады. 1793 жылғы наурызда Вандейде роялистік көтеріліс басталды, және сонымен бір мезетте соғыстағы жағдай да нашарлады. Якобиндердің абыройы түсе бастады. 1793 жылғы 2-маусымда Париж Коммунасының революциялық комитеті басшылық еткен париждықтар мен ұлттық гвардия Жирондистік үкіметті құлатты.
10 маусымдағы декретпен ауылдағы феодалдық тәртіп жойылды. Ал 17 маусымдағы декретпен бүкіл феодалдық құқық жойылды. Шаруалардың көпшілік бөлігі бөлек жер алып жер иелеріне айналды. 1793 жылғы 24-маусымдағы Конвентпен конституция қабылданды. Ол өзінің ішкі мазмұны бойынша 1 791 жылғы "Адам және азамат құқықтары туралы декларациядан" және 1793 жылғы Конституциялық актіден тұрды. Якобиндердің конституциясы анағұрлым демократиялық сипатта болған еді ол басқарудың республикалық режимін бекітті. 1793 жылғы Адам және азамат құқықтары туралы декларацияда халық егемендігінің әлдеқайда радикалдық қағидалары көрініс тапты. Бұл акт 21 жасқа толған барлық француз азаматтары үшін жалпы сайлау құқығын бекітті. Сайлаушыларды "белсеңділер" және "бәсеңдер" деп болу жойылды. Мемлекеттік басқару функциялары 24 мүшеден кұралған Атқарушылық кенеске жүктелді, ол қабылданған декреттер мен заңдардың шегінде жұмыс істеуге тиіс болды.
Жаңа конституцияны контрреволюцияны толығымен жойғанға дейін енгізгілері келмеді, оған мыналар қарсы тұрды: Конвент —заңдарды шығару мен тусіндіру құқығын иеленген жоғарғы мемлекеттік билік органы; мемлекетті басқару және қорғау бойынша айрықша өкілеттіктері бар Қоғамдық құтқару комитеті. Оның кұрамында 14-15 мүше болатын, оның ішінде М.Робеспьер, Сен-Жюст, Кутон сияқты көрнекті якобиндер болған. Бұл комитеттің басшылығында және бақылауында Атқарушы кеңесті қосқанда барлық министрліктер мен ведомстволар болды. Қоғамдық кұтқару комитетінін айрықша қызметі ретінде әскерді қайта құру және 1793 жылғы 23-тамыздағы Декретпен жалпы әскери міндетті енгізуін атап өтсе болады. Мұндай шаралар Революциялық Францияға жауларын жеңу үшін аса қажет болды. Қоғамдық қауіпсіздік комитеті республиканың қауіпсіздігін қамтамасыз етуші бірден-бір орган болып табылды.
Комитетте қаралған соң істер Революциялық трибуналға жіберілетін (бұрынғы Төтенше қылмыстық трибунал) онда жылдамдатылған сот өндірісі жүзеге асырылып, кінәлі тұлғаларға қатысты өлім жазасы қолданылатын. Полиция мен түрме Қоғамдық қауіпсіздік комитетіне бағынатын.
Төтенше әкілеттіктерге иеленген Конвент комиссарлары да маңызды роль атқарған. Олар революцияга жоғары қауіп төніп тұрған жерлерге жіберілетін (әскер, ведомствоғ провинция).
Жүзеге асырылған шаралардың нәтижесінде, 1793 жылғы күз айларында әскердің саны бір миллионға жуық адамға жетті, олар әскери тәртіп және дайындықтан өткен жауынгерлер еді. Командирлыққа абыройлы және еркек офицерлер тағайындалды. (24 жастағы артилериялық офицер Н.Бонапарттың жоспары бойынша Тулон басып алынды, сол сәттен бастап оның лауазымы өсе бастады).
Елдегі саяси өмірде Коммунаның (Париждік) маңызы зор болды.
1793 жылғы қыркүйек айында спекулянттармен күресу және Парижды азық-түлікпен қамтамасыз етіп отыру үшін ерекше революциялық әскер құрылды. Спекуляция мен колеңкелі нарықтыңдамуын тежеу үшін Конвент 1793 жылғы 11-қыркүйекте бидай, ұн, фураждың ең жоғарғы бағасын бекіткен декрет қабылдады. 1 793 жылғы 29-қыркүйекте барлық алғашқы қажеттіліктегі негізгі тауарларға тұрақты бағалар бекіткен және енбек ақының ең жоғарғы шегін анықтаған "Жалпы максимум туралы" декрет қабылданды. Соның арсында, 1794 жылғы жаз айында революцияның алдына қойған негізгі мақсаттары орындалды. М.Робеспьердің басшылығымен якобиндіктер революциялық күштен жазалаушы күшке айналды. Революциялық трибунал террор жүргізуші органға айналды. 1794 жылғы 10-маусымда қабылданған декрет "халық жауы" деген түсінікті енгізді, ондай адам болып революцияның жаулары емес көбіне М.Робеспьердің саясатымен келіспеген жеке жаулары табылды.
Ле Шапель заңының сакқалуы, сол жакқық ағымдардың күйреуі М.Робеспьердің әлеуметтік тірегі —бұқара халықтың одан теріс қарауына әкелді. Саяси террор халықтың жаппай көңіл толмаушылығына әкеп соқты. 1794 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.