3-сынып математика пәні мазмұнының ерекшеліктері жайында



Қазақстан Республикасы Тәуелсіздік алуымен қызу қолға алынған ауқымды іс-шаралардың бірі - жеткіншек ұрпақты мүмкін болған жаңа қағидалар негізінде тәрбиелеу мәселесі. Тәуелсіздікке ие бола салысымен, тәуелсіз елге тән қағидалар негізінде, ұлттық және елжандылық сана-сезімі жоғары, әлем өркениетінің қазіргі даму деңгейімен үндесе алатын ұрпақ тәрбиелеу қолға алынды. Соның арқасында, бұл күнге дейін тарихи тұрғыдан қарағанда өте аз уақыт ішінде еліміздегі ұрпақ тәрбиесі мәселесінің бүгінгі және ертеңгі саясатын айқындайтын «Білім туралы заңы», «Білім стандарттары», «Білім тұжырымдары» сияқты құжаттар жарық көрді және олар заман ағымына орай жетілдірілді.
Мектеп реформасы бастауыш мектептен басталатыны белгілі. Қазіргі таңда бастауыш мектептегі білім беру мен тәрбиелеу мәселесі толық болмағанмен белгілі бір жүйеге түсті деп тұжырымдауға болады. Бұрын Республика мектептері 1979 жылдан бері М.И.Моро бастаған авторлар тобы дайындаған (алдымен үш жылдық, кейін төрт жылдық бастауыш мектептер үшін) математика оқулықтарын пайдаланып келді [1]. Мектеп партасындағы бүгінгі бала – ертеңгі қоғамның белсенді мүшесі, басшысы. Сондықтан балаға болашақ деп қарап, оның біліміне ерекше мән берілу керек. ҚР Білім туралы заңында білім беру жүйесі міндеттерінің бірі - «азаматтық пен елжандылыққа, өз отаны–Қазақстан Республикасына сүйіспеншілікке, мемлекеттік рәміздерді құрметтеуге, халық дәстүрлерін қастерлеуге, Конституцияға қайшы және қоғамға қарсы кез келген көріністерге төзбеуге тәрбиелеу» деп атап көрсетілген [2].
Болашағымызға қатысты, «Ел болам десең, бесігіңді түзе» (М.Әуезов) демекші, мемлекеттің ертеңі, қауіпсіздігі бүгінгі мектеп парталарында отырған оқушылардың санасын қалыптастыру мақсатында олардың санасына қандай дәннің себілуіне байланысты. Ал, дәл бүгінгі күн үшін «дән» дегеніміз – ұлттық ерекшелігімізді қамтыған оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендер. Олар арқылы біз жеткіншек ұрпақты «ұлша тәрбиелесек, ұл болады, ал құлша тәрбиелесек құл болады» (А.Байтұрсынұлы) тәрбиелеу мәселесі туындайды. Сондықтан, Жаңа сипатты мазмұндағы мектепті оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдармен қамтамасыз ету – ол мемлекеттік деңгейдегі саяси іс [3].
Сондықтан бастауыш мектептің математика курсынан бастап қазіргі таңдағы математиканың рөлі мен мүмкіндіктерін жете насихаттау қажет. Бірақ бүгінгі таңда математикалық дайындық бастауыш сынып оқушыларынан бастап, жоғары оқу орны студенттеріне дейін, барлығын да қанағаттандырмайды. Себебі, қазіргі таңда егемен еліміздің, қоғам дамуы демократиялық сипат алуынан, математиканы оқытудың әртүрлі әдістемелері мен ұсыныс-пікірлері тексерусіз, ғылыми тұрғыдан дәлелденбей-ақ, эксперименттік басқаруға ұсынылуда. Тіпті эксперимент нәтижелері сұрыпталып, сараланбай-ақ жалпыға ортақ міндетке айналуы білім сапасына кері әсерін тигізбей қоймайды.
Сонымен қатар, білім беру жүйесіндегі тұрлаусыздықтар, яғни білім беру стандарттарының, оқу бағдарламаларының жылда өзгеруі, оқу құралдарының жетіспегендігімен тұрмай, ішкі құрылымының жылда өзгерістерге ұшырауы, тіпті оның ішкі құрылымындағы тақырыптардың мән-мағынасының, сапасының төмендігі не күрделендіріп берілуі оқушы түгіл мұғалімдердің де өз міндеттеріне деген немқұрайлылығын туғызуы әбден мүмкін.
Математика пәнін оқытудың мақсаты төмендеді. Бекітілген уақыт көлемінде қарастырылатын материалдың көпшілігінен күрделі есептерді орындау, дәлелдеу, түрлендірудің стандартты жолдары ғана қарастырылып, шығармашыл тұлғалардың қалыптасуына, математикалық идеялардың туындауына мүмкіндіктің болмауы орын алуда.
Оқушылардың ойлануының психологиялық дамуын ескермей олардың жалпы логикалық дамуына ғана назар аударуынан, оқушыларды тек дайын білімді қабылдаушы ретінде қарау, яғни «мұғалім үйретеді, оқушылар есте сақтайды» жүзеге асуда. Нәтижесінде оқушылар қарапайым математиканың дәстүрлі тәсілдерін ғана меңгереді.
Сонымен қатар, мектеп оқушылары арасында математикалық білімді игеру пирамидалық тұрпатта дамиды. Демек, соңғы сынып оқушыларының 10%-ы ғана мектеп бағдарламасын толық меңгерсе, 30%-ы «қанағаттанарлық» деген бағаға сәйкес келеді. Ал қалған 50%-ын математикадан алшақтатып алғанымыз рас және ата-аналардың, оқушылардың, тіпті мұғалімдердің арасында «барлық оқушылар бірдей математиканы оқуға қабілетті емес» деген кереғар пікір қалыптасты [4].
Бұрынғы жылдары математикалық білім деңгейі, қабілеті жоғары оқушыларға құрбы-достары қызығушылықпен, қызғанышпен қараса, бүгінгі таңда математиканы ұнататындарға басқаша көзқарастар қалыптасуда. Жастардың математикалық білім деңгейлерінің төмендігін, есептеуіш техникалар толықтырады деген түсініктер бұл мәселені одан әрі қиындатып жіберді. Қалыптасқан жағдай өте маңызды, терең зерттелген, шаралардың қолдануын қажет етеді.
1. Моро М.И., Пышкало А.М. Методика обучения математике в І-ІІІ классах. –М., 1978
2. ҚР жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттары. Жалпы бастауыш білім.- Алматы, 2002.
3. Оспанов Т.Қ, Құрманалина Ш.Х. Математиканың бастауыш курсын оқытудың әдістемесі. 1, 2 бөлімдер. – Алматы, 1995, 1996.
4. Оспанов Т.Қ. және т.б. Математика 1-4 сыныптар. - Алматы, 1997-2004.
5. Оспанов Т.Қ. Бастауыш кластарда математиканы оқыту. – Алматы, 1987.
6. Оспанов Т.Қ., Құрманалина Ш.Х., Қайыңбаев Ж.Т., Қосанов Б.М., Ерешева К.Ә. Математика. 3-сынып. –Алматы, 1999.
7. Қайыңбаев Ж.Т. Білім стандарты және бастауыш сыныптарда математиканы оқыту. -Алматы, 2003.
8. Оспанов Т.Қ. Бастауыш мектепте математиканы оқытудың теориясы және технологиясы. – Алматы, 1994.
9. Эрдниев П.М., Эрдниев Б.П. Теория и методика обучения математике в начальной школе. -М., 1988.
10. Моро М.И., Бантова М.А., Бельтюкова Г.В. Бастауыш кластарда математиканы оқыту методикасы. – М., 1984.
11. Кучер Т.П., Акрамова А.С., Кукарина Г.И. Математика оқыту әдістемесі. -Алматы, 2010.
12. Кучер Т.П., Акрамова А.С., Кукарина Г.И., Әділбекова А.Қ. Математика. 3-сынып. -Алматы, 2010.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:   
3-сынып математика пәні мазмұнының ерекшеліктері
.

Қазақстан Республикасы Тәуелсіздік алуымен қызу қолға алынған ауқымды
іс-шаралардың бірі - жеткіншек ұрпақты мүмкін болған жаңа қағидалар
негізінде тәрбиелеу мәселесі. Тәуелсіздікке ие бола салысымен, тәуелсіз
елге тән қағидалар негізінде, ұлттық және елжандылық сана-сезімі жоғары,
әлем өркениетінің қазіргі даму деңгейімен үндесе алатын ұрпақ тәрбиелеу
қолға алынды. Соның арқасында, бұл күнге дейін тарихи тұрғыдан қарағанда
өте аз уақыт ішінде еліміздегі ұрпақ тәрбиесі мәселесінің бүгінгі және
ертеңгі саясатын айқындайтын Білім туралы заңы, Білім стандарттары,
Білім тұжырымдары сияқты құжаттар жарық көрді және олар заман ағымына
орай жетілдірілді.
Мектеп реформасы бастауыш мектептен басталатыны белгілі. Қазіргі
таңда бастауыш мектептегі білім беру мен тәрбиелеу мәселесі толық
болмағанмен белгілі бір жүйеге түсті деп тұжырымдауға болады. Бұрын
Республика мектептері 1979 жылдан бері М.И.Моро бастаған авторлар тобы
дайындаған (алдымен үш жылдық, кейін төрт жылдық бастауыш мектептер үшін)
математика оқулықтарын пайдаланып келді [1]. Мектеп партасындағы
бүгінгі бала – ертеңгі қоғамның белсенді мүшесі, басшысы. Сондықтан балаға
болашақ деп қарап, оның біліміне ерекше мән берілу керек. ҚР Білім туралы
заңында білім беру жүйесі міндеттерінің бірі - азаматтық пен
елжандылыққа, өз отаны–Қазақстан Республикасына сүйіспеншілікке,
мемлекеттік рәміздерді құрметтеуге, халық дәстүрлерін қастерлеуге,
Конституцияға қайшы және қоғамға қарсы кез келген көріністерге төзбеуге
тәрбиелеу деп атап көрсетілген [2].
Болашағымызға қатысты, Ел болам десең, бесігіңді түзе (М.Әуезов)
демекші, мемлекеттің ертеңі, қауіпсіздігі бүгінгі мектеп парталарында
отырған оқушылардың санасын қалыптастыру мақсатында олардың санасына
қандай дәннің себілуіне байланысты. Ал, дәл бүгінгі күн үшін дән
дегеніміз – ұлттық ерекшелігімізді қамтыған оқулықтар мен оқу-әдістемелік
кешендер. Олар арқылы біз жеткіншек ұрпақты ұлша тәрбиелесек, ұл болады,
ал құлша тәрбиелесек құл болады (А.Байтұрсынұлы) тәрбиелеу мәселесі
туындайды. Сондықтан, Жаңа сипатты мазмұндағы мектепті оқулықтар мен оқу-
әдістемелік құралдармен қамтамасыз ету – ол мемлекеттік деңгейдегі саяси
іс [3].
Сондықтан бастауыш мектептің математика курсынан бастап қазіргі таңдағы
математиканың рөлі мен мүмкіндіктерін жете насихаттау қажет. Бірақ бүгінгі
таңда математикалық дайындық бастауыш сынып оқушыларынан бастап, жоғары оқу
орны студенттеріне дейін, барлығын да қанағаттандырмайды. Себебі, қазіргі
таңда егемен еліміздің, қоғам дамуы демократиялық сипат алуынан,
математиканы оқытудың әртүрлі әдістемелері мен ұсыныс-пікірлері тексерусіз,
ғылыми тұрғыдан дәлелденбей-ақ, эксперименттік басқаруға ұсынылуда. Тіпті
эксперимент нәтижелері сұрыпталып, сараланбай-ақ жалпыға ортақ міндетке
айналуы білім сапасына кері әсерін тигізбей қоймайды.
Сонымен қатар, білім беру жүйесіндегі тұрлаусыздықтар, яғни білім беру
стандарттарының, оқу бағдарламаларының жылда өзгеруі, оқу құралдарының
жетіспегендігімен тұрмай, ішкі құрылымының жылда өзгерістерге ұшырауы,
тіпті оның ішкі құрылымындағы тақырыптардың мән-мағынасының, сапасының
төмендігі не күрделендіріп берілуі оқушы түгіл мұғалімдердің де өз
міндеттеріне деген немқұрайлылығын туғызуы әбден мүмкін.
Математика пәнін оқытудың мақсаты төмендеді. Бекітілген уақыт көлемінде
қарастырылатын материалдың көпшілігінен күрделі есептерді орындау,
дәлелдеу, түрлендірудің стандартты жолдары ғана қарастырылып, шығармашыл
тұлғалардың қалыптасуына, математикалық идеялардың туындауына мүмкіндіктің
болмауы орын алуда.
Оқушылардың ойлануының психологиялық дамуын ескермей олардың жалпы
логикалық дамуына ғана назар аударуынан, оқушыларды тек дайын білімді
қабылдаушы ретінде қарау, яғни мұғалім үйретеді, оқушылар есте сақтайды
жүзеге асуда. Нәтижесінде оқушылар қарапайым математиканың дәстүрлі
тәсілдерін ғана меңгереді.
Сонымен қатар, мектеп оқушылары арасында математикалық білімді игеру
пирамидалық тұрпатта дамиды. Демек, соңғы сынып оқушыларының 10%-ы ғана
мектеп бағдарламасын толық меңгерсе, 30%-ы қанағаттанарлық деген бағаға
сәйкес келеді. Ал қалған 50%-ын математикадан алшақтатып алғанымыз рас және
ата-аналардың, оқушылардың, тіпті мұғалімдердің арасында барлық оқушылар
бірдей математиканы оқуға қабілетті емес деген кереғар пікір қалыптасты
[4].
Бұрынғы жылдары математикалық білім деңгейі, қабілеті жоғары оқушыларға
құрбы-достары қызығушылықпен, қызғанышпен қараса, бүгінгі таңда
математиканы ұнататындарға басқаша көзқарастар қалыптасуда. Жастардың
математикалық білім деңгейлерінің төмендігін, есептеуіш техникалар
толықтырады деген түсініктер бұл мәселені одан әрі қиындатып жіберді.
Қалыптасқан жағдай өте маңызды, терең зерттелген, шаралардың қолдануын
қажет етеді.
Математика - тек математиктерге керек деген кереғар пікірден,
математикалық сауаттылықтың іргелілігін, оның білімі бастауының негізі
екенін көзі ашық, көкірегі ояу ата-ана, мұғалім түсінуі қажет секілді.
Мұндай да психологиялық сәттерді де ескермесе болмайды
Әрбір оқытушы - бастауыш мектептен жоғары мектепке дейін, әрбір
зерттеуші білуге тиіс білім де математиканың салаларында жатыр және оны ат
үсті біліп қоймау керек, терең түсініп, математикалық толысуға жету керек.
Арнайы математиканың білімдері болмаса да математиканың маңызын, ұрпақ
тәрбиесіне тигізер әсерін түсініп қазақтың тұңғыш зиялылары М.Дулатов,
С.Қожанов, К.Жәлелов, Е.Омаров мектепке арналған математика оқулықтарын
жазып шығарса, Ә.Ермеков Ұлы математика курсын шығарды. А.Байтұрсынов та,
Қ.Сәтбаев та математикаға дәл осындай ағартушылық қызығу танытқан.
Әлемдегі алдыңғы қатарлы дамыған елдерде білім сапасына, әсіресе, дәлдік
пәндерді тереңдетіп оқытуға баса назар аударатындары мәлім. Оқусыз халық
қанша бай болса да, біраз жылдардан кейін оның байлығы өнерлі халықтардың
қолына көшпекші деген ұлы ағартушы А.Байтұрсыновтың сөзі бүгінгі таңда
да маңыздылығын жойған жоқ. Оның айқын дәлелі ретінде еліміздің кен байлығы
мен қуатты өндіріс орындарындағы шетелдік компаниялардың үлес салмағының
артуын айтуға болады.
Республикамыздың қазақ тіліндегі бастауыш мектептері 1992-93 оқу
жылынан бастап төл оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендер негізінде
оқытуға көшті.
Алғашқы кезде дайындалған оқу құралдарының сапасы ойдағыдай болды
деуге болмайды. Оның себебі, алғаш оқу құралдарын жазған авторлардың бәрі
демесекте көбінің автор ретінде тәжірибесі жеткілікті болды деп айта
алмаймыз. Дегенмен, бастауыш сыныптарда математиканы оқытуға байланысты
ғылыми-зерттеу жұмыстарының нәтижелі жүргізілуі және де соның негізінде
салыстрмалы түрде тез арада оқу-әдістемелік кешенінің жарық көруі
республикада аталған сала бойынша мамандардың бар екендігін және
олардың қандай жүкті болса да мойнына ала алтындығын көрсетті. Тек
қана Республика азаматтарынан құралған, бастауыш мектеп мұғалімдері
(Ерешова К., Қазгелдина Қ., Мұхамбетқызы С., Абраева Б.), арнаулы
педагогикалық оқу орнының оқытушысы (Құрманалина Ш.) педагогикалық жоғары
оқу орнының оқытушысы Оспанов Т., ғылыми-зерттеу институтының
қызметкерлері Өтеева Қ., Қайыңбаев Ж., Наурызбаева Ә., Сәтімбекова М.
осы екі авторлар тобы республика мектептері үшін дайындалған базалық оқу
жоспарына сәйкес бастауыш сыныптарда математиканы оқыту барысын
жетілдіру мақсатында ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізді. Соның арқасында
қысқа мерзімде бастауыш математика курсының мақсаты мен мазмұны т.б
айқындалып, бастауыш мектептері үшін математикадан оқу-әдістемелік топтама
дайындалды [5].
Алайда, сол кезде Т.Оспанов бастаған авторлар тобы дайындаған оқу-
әдістемелік топтамамен қатар Қ.Өтеева бастаған авторлар тобы әзірлеген
және сол кезде Білім министрлігі байқау мектебіне ұсынған топтаманың
көп таралыммен шығуы бастауыш мектеп мұғалімдерін шатастырды.
Кейін екі авторлар тобы біріге отырып, төлтума оқу-әдістемелік
топтаманы пайдаланған мектептердің тәжірибесін зерттей келе, тәуелсіз
мемлекетіміздің білім беру құжаттарын негізге ала отырып, ғылыми-зерттеу
жұмыстарын жетілдіре түсті.
Соның нәтижесінде 1997-1998 оқу жылынан бастап бастауыш
сыныптарда математиканы оқыту жаңа буын оқу құралдарымен қамтамасыз
етіле бастады.
Ал, үшінші сынып 1999-2000 оқу жылынан бастап жаңа буын
оқулығына көшті.
Яғни, 1999 жылдан бастап, Т.Қ.Оспанов, Ш.Х.Құрманалина,
Ж.Т.Қайыңбаев, Б.М.Қосанов, К.Ә.Ерешова авторлары дайындаған Атамұра
баспасынан шыққан жалпы білім беретін мектептің 3-сыныбына арналған
оқулық осы қазіргі күнге дейін оқытылып келеді. Аталған оқулық 2003-
жылы өңделіп, қайта басылып шығарылды [6].
Сонымен қатар оқушының ... жеке бас тұлғасын тәрбиелеу мәселесінің
бір қыры ретінде біз, жалпы, тар мағынасындағы тәрбиені, оның ішінде,
әсіресе, елжандылық, отансүйгіштік тәрбиені түсінеміз. Қазақстан сияқты
көпұлтты және кейбір ұлттардың саны деңгейлес жағдайда, оның үстіне кейбір
ұлттардың ар жағында іргелі елдер тұрған кезде отансүйгіштік, елжандылыққа
ден қоймаса анық.
Осы жағдайларға байланысты қазіргі бастауыш математиканың білім
мазмұны және ол нақты көрініс табатын тапсырмалардың мазмұны, игерілу
тәсілі оқушылардың психологиялық тұрғыдан дамытатындай, елжандылық тұрғыдан
тәрбиелейтіндей (есептердің мазмұны, суреттер, т.б.) етіп құрылуына
авторлар тобы күш салды [7].
1999-2000 оқу жылында республиканың қазақ, орыс және ұйғыр
мектептерінің 3-сыныптары жаңа буын оқулықтары мен оқу-әдістемелік кешенге
көшті. Бұл сынып бойынша математиканың жаңа буын оқулықтары мен оқу-
әдістемелік кешендерінің мынандай ерекшеліктері бар.
3-сыныпқа арналған математика оқулығы байқау мәртебесімен, яғни,
республиканың әр аймағында орналасқан Ы.Алтынсарин атындағы Қазақ білім
академиясының тәжірибе, сынақ жұмыстарын жүргізуге арналған мектептері үшін
шектеулі тараалыммен баспадан шықты. Осы мектептерде оқулықты сынақтан
өткізген мұғалімдерден және оқулықтар таратылған облыстық, қалалық
мұғалімдер білімін жетілдіру институттары қызметкерлерінен келіп түскен
пікірлер оқулық авторларымен бірге Білім академиясы жанындағы оқу-
әдістемелік кеңесте талқыланды.
Соның негізінде оқулықтың мазмұнына, құрылымына кейбір түзетулер
енгізілді. Осындай жұмыстардан соң ғана оқулық қажетті таралыммен шығарылу
үшін қайтадан баспаға өткізілді.
Бұл сынып математика оқулығының тағы бір ерекшелігі, мұнда 1 және
2-сынып оқулықтарының қазақша нұсқасы орысшаға тікелей, тура аударылған
жоқ. Яғни, 3-сынып математика оқулығының орыс тіліндегі нұсқасы
мүмкіндігінше орыс халқының тарихынан, мәдениетінен мәлімет беретіндей және
де осы мақсатта басқа да жағдайлармен бірге көптеген орыс халқының ескі
есептері де пайдаланылған, яғни, лайықталған (адаптацияланған) оқулық. Бұл
жағдайдың іс-жүзіне асуына төл оқулық авторларымен бірге, Алматы қалалақ
білім беру жүйесі мамандарының білімін көтеру және қайта даярлау
институтының қызметкері Валентина Яковлена Анисимова да үлесін қосты.
Демек, 3-сынып математика оқулығы, біріншіден, күрделі сынақтан өтіп
барып жарық көрсе, екіншіден, қазақ тіліндегі нұсқа мен орыс тіліндегі
нұсқада қандай да деңгейде айырмашылық бар [8]. Түсінікті болу үшін 1-
кестеде төл және аударма бағдарлама бойынша 3-сынып математика пәні
мазмұнындағы мәселелерді салыстырайық.

1-кесте
Аударма бағдарлама, аптасына 5 сағ., барл. Төл бағдарлама, аптасына 5
170 сағ. сағ., барл. 170 сағ.
1-ден 100 ге дейінгі сандар – 110 сағ. Мың көлеміндегі сандар – 170
Өткенді қайталау және қорыту сағ.
Таблицалық көбейту және бөлу–57 сағ. Қосу және азайту - 4 сағ.
Таблицадан тыс көбейту және бөлу– 34 сағ. Көбейту және бөлу – 21 сағ.
1-ден 1000-ға дейінгі сандар – 48 сағ. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Бастауыш сыныпта математиканы оқыту ерекшелігі
2 – сынып математика пәні мазмұн ерекшеліктері
2 – сынып математика пәні мазмұнының ерекшеліктерін зерттеу
Толық жүздіктерді қосу және азайту
Бастауыш сыныптағы еңбекке баулуды оқыту әдістемесі
Екінші сынып математика пәні мазмұнының ерекшеліктері
Математика оқу пәнінің базалық білім мазмұны тарауларына сипаттама
2 – сынып математика пәні мазмұнының ерекшеліктері туралы
Математиканы оқытудың теориясылық негізі
Математиканы оқыту әдістемесі пәнінің мақсаты және оқыту әдістері
Пәндер