3-сынып математика пәні мазмұнының ерекшеліктері жайында

Қазақстан Республикасы Тәуелсіздік алуымен қызу қолға алынған ауқымды іс-шаралардың бірі - жеткіншек ұрпақты мүмкін болған жаңа қағидалар негізінде тәрбиелеу мәселесі. Тәуелсіздікке ие бола салысымен, тәуелсіз елге тән қағидалар негізінде, ұлттық және елжандылық сана-сезімі жоғары, әлем өркениетінің қазіргі даму деңгейімен үндесе алатын ұрпақ тәрбиелеу қолға алынды. Соның арқасында, бұл күнге дейін тарихи тұрғыдан қарағанда өте аз уақыт ішінде еліміздегі ұрпақ тәрбиесі мәселесінің бүгінгі және ертеңгі саясатын айқындайтын «Білім туралы заңы», «Білім стандарттары», «Білім тұжырымдары» сияқты құжаттар жарық көрді және олар заман ағымына орай жетілдірілді.
Мектеп реформасы бастауыш мектептен басталатыны белгілі. Қазіргі таңда бастауыш мектептегі білім беру мен тәрбиелеу мәселесі толық болмағанмен белгілі бір жүйеге түсті деп тұжырымдауға болады. Бұрын Республика мектептері 1979 жылдан бері М.И.Моро бастаған авторлар тобы дайындаған (алдымен үш жылдық, кейін төрт жылдық бастауыш мектептер үшін) математика оқулықтарын пайдаланып келді [1]. Мектеп партасындағы бүгінгі бала – ертеңгі қоғамның белсенді мүшесі, басшысы. Сондықтан балаға болашақ деп қарап, оның біліміне ерекше мән берілу керек. ҚР Білім туралы заңында білім беру жүйесі міндеттерінің бірі - «азаматтық пен елжандылыққа, өз отаны–Қазақстан Республикасына сүйіспеншілікке, мемлекеттік рәміздерді құрметтеуге, халық дәстүрлерін қастерлеуге, Конституцияға қайшы және қоғамға қарсы кез келген көріністерге төзбеуге тәрбиелеу» деп атап көрсетілген [2].
Болашағымызға қатысты, «Ел болам десең, бесігіңді түзе» (М.Әуезов) демекші, мемлекеттің ертеңі, қауіпсіздігі бүгінгі мектеп парталарында отырған оқушылардың санасын қалыптастыру мақсатында олардың санасына қандай дәннің себілуіне байланысты. Ал, дәл бүгінгі күн үшін «дән» дегеніміз – ұлттық ерекшелігімізді қамтыған оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендер. Олар арқылы біз жеткіншек ұрпақты «ұлша тәрбиелесек, ұл болады, ал құлша тәрбиелесек құл болады» (А.Байтұрсынұлы) тәрбиелеу мәселесі туындайды. Сондықтан, Жаңа сипатты мазмұндағы мектепті оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдармен қамтамасыз ету – ол мемлекеттік деңгейдегі саяси іс [3].
Сондықтан бастауыш мектептің математика курсынан бастап қазіргі таңдағы математиканың рөлі мен мүмкіндіктерін жете насихаттау қажет. Бірақ бүгінгі таңда математикалық дайындық бастауыш сынып оқушыларынан бастап, жоғары оқу орны студенттеріне дейін, барлығын да қанағаттандырмайды. Себебі, қазіргі таңда егемен еліміздің, қоғам дамуы демократиялық сипат алуынан, математиканы оқытудың әртүрлі әдістемелері мен ұсыныс-пікірлері тексерусіз, ғылыми тұрғыдан дәлелденбей-ақ, эксперименттік басқаруға ұсынылуда. Тіпті эксперимент нәтижелері сұрыпталып, сараланбай-ақ жалпыға ортақ міндетке айналуы білім сапасына кері әсерін тигізбей қоймайды.
Сонымен қатар, білім беру жүйесіндегі тұрлаусыздықтар, яғни білім беру стандарттарының, оқу бағдарламаларының жылда өзгеруі, оқу құралдарының жетіспегендігімен тұрмай, ішкі құрылымының жылда өзгерістерге ұшырауы, тіпті оның ішкі құрылымындағы тақырыптардың мән-мағынасының, сапасының төмендігі не күрделендіріп берілуі оқушы түгіл мұғалімдердің де өз міндеттеріне деген немқұрайлылығын туғызуы әбден мүмкін.
Математика пәнін оқытудың мақсаты төмендеді. Бекітілген уақыт көлемінде қарастырылатын материалдың көпшілігінен күрделі есептерді орындау, дәлелдеу, түрлендірудің стандартты жолдары ғана қарастырылып, шығармашыл тұлғалардың қалыптасуына, математикалық идеялардың туындауына мүмкіндіктің болмауы орын алуда.
Оқушылардың ойлануының психологиялық дамуын ескермей олардың жалпы логикалық дамуына ғана назар аударуынан, оқушыларды тек дайын білімді қабылдаушы ретінде қарау, яғни «мұғалім үйретеді, оқушылар есте сақтайды» жүзеге асуда. Нәтижесінде оқушылар қарапайым математиканың дәстүрлі тәсілдерін ғана меңгереді.
Сонымен қатар, мектеп оқушылары арасында математикалық білімді игеру пирамидалық тұрпатта дамиды. Демек, соңғы сынып оқушыларының 10%-ы ғана мектеп бағдарламасын толық меңгерсе, 30%-ы «қанағаттанарлық» деген бағаға сәйкес келеді. Ал қалған 50%-ын математикадан алшақтатып алғанымыз рас және ата-аналардың, оқушылардың, тіпті мұғалімдердің арасында «барлық оқушылар бірдей математиканы оқуға қабілетті емес» деген кереғар пікір қалыптасты [4].
Бұрынғы жылдары математикалық білім деңгейі, қабілеті жоғары оқушыларға құрбы-достары қызығушылықпен, қызғанышпен қараса, бүгінгі таңда математиканы ұнататындарға басқаша көзқарастар қалыптасуда. Жастардың математикалық білім деңгейлерінің төмендігін, есептеуіш техникалар толықтырады деген түсініктер бұл мәселені одан әрі қиындатып жіберді. Қалыптасқан жағдай өте маңызды, терең зерттелген, шаралардың қолдануын қажет етеді.

1. Моро М.И., Пышкало А.М. Методика обучения математике в І-ІІІ классах. –М., 1978
2. ҚР жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттары. Жалпы бастауыш білім.- Алматы, 2002.
3. Оспанов Т.Қ, Құрманалина Ш.Х. Математиканың бастауыш курсын оқытудың әдістемесі. 1, 2 бөлімдер. – Алматы, 1995, 1996.
4. Оспанов Т.Қ. және т.б. Математика 1-4 сыныптар. - Алматы, 1997-2004.
5. Оспанов Т.Қ. Бастауыш кластарда математиканы оқыту. – Алматы, 1987.
6. Оспанов Т.Қ., Құрманалина Ш.Х., Қайыңбаев Ж.Т., Қосанов Б.М., Ерешева К.Ә. Математика. 3-сынып. –Алматы, 1999.
7. Қайыңбаев Ж.Т. Білім стандарты және бастауыш сыныптарда математиканы оқыту. -Алматы, 2003.
8. Оспанов Т.Қ. Бастауыш мектепте математиканы оқытудың теориясы және технологиясы. – Алматы, 1994.
9. Эрдниев П.М., Эрдниев Б.П. Теория и методика обучения математике в начальной школе. -М., 1988.
10. Моро М.И., Бантова М.А., Бельтюкова Г.В. Бастауыш кластарда математиканы оқыту методикасы. – М., 1984.
11. Кучер Т.П., Акрамова А.С., Кукарина Г.И. Математика оқыту әдістемесі. -Алматы, 2010.
12. Кучер Т.П., Акрамова А.С., Кукарина Г.И., Әділбекова А.Қ. Математика. 3-сынып. -Алматы, 2010.