Microsoft Visual basic 6-ең жаңа программалау тілі
Кіріспе ... ... ... ... ... ... .4
I тарау. Мәліметтер қоры теориясы, модельі және объектілі бағдарлы
мәліметтер қоры.
1.1.Мәліметтер қорының теориясы ... ... ... ... 5
1.2.Мәліметтер қорының модельдері мен иерархиялық модель ... ... ... ... ... .7
1.3.Обьектілі бағытталған мәліметтер қоры ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
ІІ тарау. Visual Basic тілінің мәліметтер қорын оқытудың әдістемесі
2.1.RDBMS . ң жұмыс істеу тәртібі мен құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.2.Мәліметтер қорын қалыпқа келтіру...15
2.3. SQL тілі және байланысқан басқару элементтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
2.4. Мәліметтер қорын және енгізу формасын құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
2.5.Мәліметтерді басқару элементтерін бағдарламалау ... ... ... ... ... ... ... ... .31
Қорытынды ... ... ... ..77
Қосымша. Электрондық оқыту құралын жасау мен пайдалану әдісі.
Пайдаланылған әдебиеттер
I тарау. Мәліметтер қоры теориясы, модельі және объектілі бағдарлы
мәліметтер қоры.
1.1.Мәліметтер қорының теориясы ... ... ... ... 5
1.2.Мәліметтер қорының модельдері мен иерархиялық модель ... ... ... ... ... .7
1.3.Обьектілі бағытталған мәліметтер қоры ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
ІІ тарау. Visual Basic тілінің мәліметтер қорын оқытудың әдістемесі
2.1.RDBMS . ң жұмыс істеу тәртібі мен құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.2.Мәліметтер қорын қалыпқа келтіру...15
2.3. SQL тілі және байланысқан басқару элементтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
2.4. Мәліметтер қорын және енгізу формасын құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
2.5.Мәліметтерді басқару элементтерін бағдарламалау ... ... ... ... ... ... ... ... .31
Қорытынды ... ... ... ..77
Қосымша. Электрондық оқыту құралын жасау мен пайдалану әдісі.
Пайдаланылған әдебиеттер
Кез-келген программалау тілі бұл адам жасаған жасанды тіл.Яғни берілгенді өңдеу мақсатында қандай да бір анықталған мақсатты орындау. Өңделіп, орындалатын тапсырманың ауқымдылығына қарай программалау тілі де әмбебап болу керек. Бір жағынын бұл әмбебаптылық кейбір нақты есеп,шешуге,пайдалануға жарамсыз болуы мүмкін. Әр есептің түріне сәйкес өзінің тілдері қарастырылады. Мәселен шығарылатын есептер үшін Фортран, Бейсик–ті айтуға болады. Біз осы бейсік тілінің дамыған түрі-Windows жүйесінде программалауға арналған Visual Basic программалау тілін қарастырайық.
Visual Basic – қазіргі уақытта программалаудың ең танымал тілдерінің бірі болып саналады. Q BASIC –тің ең күшті мүмкіндіктерін,оның негізгі алгоритмдік құрылымдарын және жаңаша ақпараттық-технологиялық амалды- MS Office немесе Internet Explorer сияқты ресурстарды бірлесіп пайдалану идеологиясын бойына жинақтаған, ол кәсіби программист үшін де, жаңадан үйренушіге де бірдей тартымды.
Visual Basic – қазіргі уақытта программалаудың ең танымал тілдерінің бірі болып саналады. Q BASIC –тің ең күшті мүмкіндіктерін,оның негізгі алгоритмдік құрылымдарын және жаңаша ақпараттық-технологиялық амалды- MS Office немесе Internet Explorer сияқты ресурстарды бірлесіп пайдалану идеологиясын бойына жинақтаған, ол кәсіби программист үшін де, жаңадан үйренушіге де бірдей тартымды.
1.С.Браун «Visual Basic 6»: учебный курс , Питер , 2001 ж .
2.Микаэл Хальворсон « Шаг за шагом.Microsoft Visual Basic 6.0.» «ЭКОМ», Москва 2001 г.
3.Е.Ы:Бидайбеков «Подготовка специалистов совмещенного с информатикой профиля в Республике Казахстан ».Монография,Алматы 1998 г.
4. «Visual Basic Руководство по программированию»Система программирование по Windows ,1991-1997,Корпорация Microsoft.
5. «Microsoft Visual Basic 6.0.», «ЭКОМ»,Москва 2000.
6. Microsoft Visual Basic 6.0.Система программирвания для Windows NT, версия 5.0 и Windows 95.Корпарация Microsoft.
7.Е.Қ Балапанов,Б.Б Бөрібаев,А.Қ.Дәулетқұлов «Жаңа ақпараттық технологиялар: Информатикадан іс сабақ»,Алматы «Шартарап»2001ж.
8.К.З.Халықова «Информатиканы оқыту әдістемесі»,Алматы, «Білім»2002ж.
9.Михаил Райтингер .Геральд Муч «Самоучитель по компьютерной графике»,BHV , «Ирина»,Киев,2000г.
10.Михаил Райтенгер,Геральд Муч «Office 2000», «Ирина»,Киев,2000г.
2.Микаэл Хальворсон « Шаг за шагом.Microsoft Visual Basic 6.0.» «ЭКОМ», Москва 2001 г.
3.Е.Ы:Бидайбеков «Подготовка специалистов совмещенного с информатикой профиля в Республике Казахстан ».Монография,Алматы 1998 г.
4. «Visual Basic Руководство по программированию»Система программирование по Windows ,1991-1997,Корпорация Microsoft.
5. «Microsoft Visual Basic 6.0.», «ЭКОМ»,Москва 2000.
6. Microsoft Visual Basic 6.0.Система программирвания для Windows NT, версия 5.0 и Windows 95.Корпарация Microsoft.
7.Е.Қ Балапанов,Б.Б Бөрібаев,А.Қ.Дәулетқұлов «Жаңа ақпараттық технологиялар: Информатикадан іс сабақ»,Алматы «Шартарап»2001ж.
8.К.З.Халықова «Информатиканы оқыту әдістемесі»,Алматы, «Білім»2002ж.
9.Михаил Райтингер .Геральд Муч «Самоучитель по компьютерной графике»,BHV , «Ирина»,Киев,2000г.
10.Михаил Райтенгер,Геральд Муч «Office 2000», «Ирина»,Киев,2000г.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 76 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 76 бет
Таңдаулыға:
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
I тарау. Мәліметтер қоры теориясы, модельі және объектілі бағдарлы
мәліметтер қоры.
1.1.Мәліметтер қорының
теориясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5
1.2.Мәліметтер қорының модельдері мен иерархиялық
модель ... ... ... ... ... .7
1.3.Обьектілі бағытталған мәліметтер
қоры ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
ІІ тарау. Visual Basic тілінің мәліметтер қорын оқытудың әдістемесі
2.1.RDBMS – ң жұмыс істеу тәртібі мен
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
2.2.Мәліметтер қорын қалыпқа
келтіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.3. SQL тілі және байланысқан басқару
элементтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
2.4. Мәліметтер қорын және енгізу формасын
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
2.5.Мәліметтерді басқару элементтерін
бағдарламалау ... ... ... ... ... .. ... ... ...31
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..77
Қосымша. Электрондық оқыту құралын жасау мен пайдалану әдісі.
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..78
Кіріспе
Кез-келген программалау тілі бұл адам жасаған жасанды тіл.Яғни
берілгенді өңдеу мақсатында қандай да бір анықталған мақсатты орындау.
Өңделіп, орындалатын тапсырманың ауқымдылығына қарай программалау тілі де
әмбебап болу керек. Бір жағынын бұл әмбебаптылық кейбір нақты
есеп,шешуге,пайдалануға жарамсыз болуы мүмкін. Әр есептің түріне сәйкес
өзінің тілдері қарастырылады. Мәселен шығарылатын есептер үшін Фортран,
Бейсик–ті айтуға болады. Біз осы бейсік тілінің дамыған түрі-Windows
жүйесінде программалауға арналған Visual Basic программалау тілін
қарастырайық.
Visual Basic – қазіргі уақытта программалаудың ең танымал тілдерінің
бірі болып саналады. Q BASIC –тің ең күшті мүмкіндіктерін,оның негізгі
алгоритмдік құрылымдарын және жаңаша ақпараттық-технологиялық амалды- MS
Office немесе Internet Explorer сияқты ресурстарды бірлесіп пайдалану
идеологиясын бойына жинақтаған, ол кәсіби программист үшін де, жаңадан
үйренушіге де бірдей тартымды.
Visual Basic – тің арқасында, соңғы кезде ойыншық саналған Бейсік тілі
программалау тілдерінің ең қарапайымы және ең күштісі болды. Visual Basic
қысқа мерзімде Windows – қа кәсіби деңгейлі интерфейсі бар қолданбалар
жасауға мүмкіндік береді, бұл жағдай кәсіби програмистердің оны оның
пайдалануын жиілетіп, оның позициясын құрастырушылар бәсекесінде күшейте
түседі.
Visual Basic программалауда алғашқы қадамдар жасап жүргендер үшін ерекше
тартымды. Бірінші түйінді сөз үйреніп, Windows - та жұмыс істеу дағдылары
болса жеткілікті. Қолданбаның сыртқы көрінісін жасау үшін, Paint сияқты
дайын обьектілерді экранның қажетті орнына жай ғана тасымалдап отыруға
болады.
Visual Basic программалау жүйесі Windows – тың барлық офистік
қолданбаларына енгізілген, бұл жағдай ақпараттық технологияға ойшыл,
шығармашылық тұрғыдан қарауға мүмкіндік береді.
Кез келген басқа объектілі бағдарламалау тілдеті тәрізді Visual Basic
тілінің де мәлімметтер қорымен жұмыс істеуге бейімделген басқару
элементтері бар, өз кезегінде олардың атқаратын қызыметін пайдаланушыға,
яғни мектеп оқушылары мен студенттерг үйрету үшін алдымен әдістемелік оқу
құралын, лабораториялық жұмыстар мен тапсырмалар жинағын жасау керек
екендігі мәлім. Осы мәселені шешу мақсатында жасалынып отырған түлектік
жұмысымыздың негізгі мақсаттары келесідей:
- Visual Basic тілінің мәліметтер қорын оқытудың әдістемелік құралын
ұсыну;
- басқару элементтерінің атқаратын қызыметтерін түсіндіру, оқытып үйрету
мақсатында жасалынған лабораториялық жұмыстарды тағайындап ұсыну;
- Электрондық оқыту құралын жасау және пайдаланушыға ұсыну.
Мәліметтер қорымен жұмыс істеу.
Көптеген бағдарламалардың өзегі (ең алдымен комерциялық қосымшалар)-
мәліметтер қорына қатынас құру құралдары. Мәліметтер сипатына қарамастан,
яғни ол тапсырыс берушілер жөніндегі мәліметтер болсын немесе фирма
жабдықтары және жұмысшылары жөніндегі мәліметтер болсын, мәліметтер қоры
барлық мекемелерде ең басты рөлді атқарады.Оларсыз тек өндірістік қызметті
ғана емес, сонымен қатар көп жағдайда жеке өмірдіде елестету мүмкін емес.
Мәліметтер қоры дегеніміз не?
Таным теориясының көз қарасынан алып қарағанда, мәліметтер қоры-болмыстың
бейнесі болып табылады. Болмыс өте қиын, күрделі болғандықтан, оны сан
немесе жазба түріне келтіру үшін мәліметтер қорына сыртқы өмірдің кішкене
мөлшерде, ең маңызды деген ақпараттар бөлігін енгізеді. Мысалы тапсырыс
берушілердің мәліметтер қоры тапсырысты орындау үшін керекті мағлұматтар,
яғни мекен-жай, телефон нөмірі және т.б маңызды ақпараттардан тұрады. Әрине
тек бұл болмыстың бір бөлігі ғана.Мысалы:сыртқы келбет жөнінде, биография
жөнінде және тапсырыс берушінің таныстары жөнінде ақпараттар сақталмайды.
Алайда,ақиқатқа мәліметтер қорындағы мәліметтер сәйкес келу талабы талап
етіледі. Мысалы: клиенттің басқа қалаға көшуіне байланысты мәліметтер
қорындағы мекен-жайы өзгеруі тиіс.
Жақын , туыстардың телефон нөмірін, мекен жайларын жазып жүрген
кітапшаңыздың өзі-мәліметтер қоры болып саналады. Оны жазған уақыттың
өзінде өзіндік бір ережелер мен постулаттарға сүйеніп жазасыз.
Мәліметтер қоры ақпараттық жүйенің негізі, оны өңдеудің объектісі болып
табылады. Мәліметтер қоры дегеніміз не? Кең мағынада алып қарасақ,
мәліметтер қоры – қоғамның қандай-да бір саласындағы немесе оның
бөлігіндегі нақты объектілер туралы мағлұматтар жиынтығы. Мысалы: металл
және оны балқыту жөніндегі мәліметтер қоры (металлургия), емханалардың
мәліметтер қоры (медицина), т.с.с.
Егер мәліметтер топтастырылмаса, толығымен реттеліп отырмаса, біз
мәліметтер былығында қалар едік. Мәліметтерді реттеу үшін мәліметтер
тақырыптары, өзара қисынды біріктірілген арнайы анықтамалар, каталогтар,
карточкалар, энциклопедиялар және т.б. бар.
Осындай үлкен көлемді мәліметтерді сақтау, өңдеу және іздеу үшін
компьютерде арнайы программа бар. Мұндай программалар мәліметтер қорын
басқару жүйесі деп аталады.
Мәліметтер қорын басқару жүйесі (МҚБЖ) - бағдарламалық жабдық, оның
көмегімен мәліметтер қоры құрылады, соның негізінде ақпаратты іздеу жүйесі
құрылады және жұмыс істейді. Ақпаратты іздеу жүйесі дегеніміз - мәліметтер
қорының жиынтығы және оларға қызмет көрсетуші бағдарламалар. Қолданылу
түріне байланысты МҚБЖ дербес және көпшілік қолданушы деп бөлінеді. Дербес
МҚБЖ бір компьютерде жұмыс істейтін локальды (желілік) мәліметтер қорын
құруды қамтамасыз етеді. Дербес МҚБЖ - не Paradox, dbase, FoxPro, Access
т.б жатады. Көпшілік қолданушы МҚБЖ клиент-сервер архитектурасында жұмыс
істейтін ақпараттық жүйелерді құруға мүмкіндік береді. Көпқолданылушы МҚБЖ-
не Oracle, InterBase, Microsoft SQL, Server, Informix және т.б жатады.
МҚБЖ - нің негізгі үш функциясын бөліп көрсетуге болады.
• Мәліметтерді анықтау (data definition) - мәліметтер қорында қандай
ақпараттар сақталатынын анықтай аласыз, мәліметтер құрылымын және типін,
сонымен қатар бұл мәліметтер бір-бірімен қалай байланысқанын көрсете
аласыз. Кейбір жағдайларда мәліметтерді тексеру форматы мен критериін
беруге болады;
• Мәліметтерді өңдеу - мәліметтерді әртүрлі тәсілдермен өңдеуге болады.
Мәліметтерді онымен байланысқан басқа бір ақпаратпен байланыстырып,
нәтиже мәнін есептеуге болады;
• Мәліметтерді басқару - мәліметтерді басқаруда мәліметтермен кім танысуына
болатынын көрсетіп, оларды өшіріп немесе жаңа ақпарат қосуға болады.
Сонымен қатар мәліметтерді ұжымдық қолдану ережелерін анықтауға болады.
Бір базада орналасқан мәліметтер өзара қисынды байланысқан болуы керек.
Бұл нақты параметрлері, қасиеттері бойынша, яғни бір – біріне қатысының
белгілері бойынша деректерді, яғни мәліметтерді біріктіру жолымен іске
асырылады.
Мәліметтер қоры төмендегідей талаптарды қанағаттандырады:
1. Мәліметтер тәуелсіздігі – бұл принципті екі жақты анықтауға болады.
а) Мәліметтер өзгертілгенде осы мәліметтерге қолданылған
программа өзгертілуі міндетті емес.
ә) Мәліметтер қорымен жұмыс жасайтын барлық программа басқа
программадағы өзгертулерден оқшауланған болуы тиіс.
2. Мәліметтер қорында мәліметтер мүмкіндігінше қайталанбауы тиіс, яғни,
артық мәлімет болмайтындай етіп, сақтауды ұйымдастыру.
3. Жан – жақты байланысты орнату және қолдау. Мұндай байланыстар қандай
да бір файлды әр түрлі қолданбалы программалардан шақыруды
ұйымдастырады.
4. Үзіліссіз дамытылуы, яғни, барлық уақытта мәліметтер өзгертіліп және
кеңейтіліп отыру мүмкіндігі бар.
5. Мейлінше аз шығындану, яғни жадыдан көп орын алмау.
Мәліметтер қоры негізінде үш белгісі бойынша жіктеледі.
Бірінші белгісі – сақталынған информацияның сипатына қарай мәліметтер
қоры фактографиялық және құжаттық болып бөлінеді.
Фактографиялық мәлімет қоры қатаң анықталған пішімде ұсынылған, жазылған
объектілердің қысқаша мәліметтерінен тұрады. Мысалы, кітапханадағы кітаптар
қорының мәлімет қорында әрбір кітап туралы деректер библиографиялық түрде
сақталады: шығарылған жылы, авторы, аты және т.б. Кітаптың мәтіні
мәліметтер қорында сақталмайды. Яғни, фактографиялық мәлімет қоры –
картотекалар.
Құжаттық мәлімет қоры әр түрлі типтегі: мәтіндік, графикалық,
дыбыстық, мультимедиалық кең көлемдегі информациялардан тұрады. Мысалы,
заңдық актілердің құжаттық мәлімет қоры заңдардың мәтінінен тұрады. яғни,
құжаттық мәлімет қоры – бұл архив.
Екінші белгісі – информацияларды сақтау әдісі бойынша мәліметтер қоры
орталықтандырылған және бөлектелінген болып бөлінеді. Орталықтандырылған
мәлімет қорында барлық информациялар бір компьютерде сақталады.
Бөлектелінген мәлімет қоры компьютердің жергілікті және ауқымды
желілерінде қолданылады және информацияның әр түрлі бөліктері бөлек
компьютерлерде сақталуы мүмкін.
Үшінші белгісі – информацияны ұйымдастыру құрылымы бойынша мәліметтер
қоры реляциялық, иерархиялық және желілік болып бөлінеді. Кез-келген
мәліметтер қоры деректердің реляциялық моделіне негізделеді.
Мәліметтердің реляциялық негізінде қатынастар (relation - ағылшын тілінде
қатынас) ұғымы жатыр. Егер белгілі шарттарды орындасақ, қатынасты екі
өлшемді кесте түрінде берген ыңғайлы болады. Кесте көрнекті, әрі адамға
түсінікті бейнелеу болып табылады. Реляциялық мәліметтер қоры - бұл өзара
байланысқан қатынастар жиыны. Әрбір қатынас (кесте) компьютерде файл
түрінде беріледі.
Мәліметтер қорының модельдері.
Қазіргі уақытта мәліметтер қорының 3 түрі бар: иерархиялық, желілік, ре-
ляциялық.
Иерархиялық модель.
Иерархиялық модельдің негізгі қағидасы, аты атап тұрғандай, мәліметтердің
иерархиялық құрылысы.Яғни, мәліметтер қорындағы әрбір жазба бірнеше
ұрпақтан тұруы мүмкін, бірақ бір ғана ата-анадан таралады.
10.1.суретінде мәліметтер қорының иерархиялық моделі көрсетілген.
Жазбалардың төменнен жоғарыға қарай және жоғарыдан төменге қарай өңдей
берсе болады. Бірақ қиыншылықтар тууы мүмкін. Біріншіден, бірінеше бөлімде
жұмыс істейтін жұмысшылар немесе бірнеше мамандық бойынша жұмыс істейтін
жұмысшылар жөніндегі мәліметтерді біріктіру мүмкіншіліктері жоқ. Екіншіден,
жұмысшыларды бір бөлімнен екінші бөлімге ауыстырған кезде мәліметтер
қорының құрылысын модификациялауға тура келеді. Сонымен қатар жаңа
жұмысына да мәліметтер қорына қосу мәселесі де бар.
10.1 сурет.Мәліметтер қорының иерархиялық моделі.
Желілік модель.
Мәліметтерді ұйымдастыруға желілік модельдің қағидасы иерархиялық модельді
толықтыру болып табылады. Иерархиялық модельде бір
ғана бастамадан тұратын болса,желілік модельде бастама көп.
10.2.мәліметтер қорының желілік модельі.
Суреттен мәліметтерге өзгерістер енгізген кезде шығындардың көп болатындығы
көрініп тұр. Бұл модельдің кемшіліктеріне сақтау жадына жоғарғы талаптар
қоюы және төменгі жылдықтарды жатқызуға болады.
Реляциялық модель.
Реляциялық мәліметтер қоры деп, өзінің құрамды бөліктерінің өзара
байланысынан құрастырылған мәлімет қорын атайды. Мәліметтердің реляциялық
негізінде қатынастар (relation - ағылшын тілінде қатынас) ұғымы жатыр.
Реляциялық модельдерді 1970 жылы Э.Ф.Код ойлап тапқан. Жоғарыда аталып
өткен модельдерге қарағанда бұл модельдің артықшылықтары зор. Ең маңызды
ерекшілігі – қолдану негізіндегі қарапайымдылығы.
10.3 Реляциялық модель.
Егер белгілі шарттарды орындасақ, қатынасты екі өлшемді кесте түрінде
берген ыңғайлы болады. Кесте көрнекті, әрі адамға түсінікті бейнелеу болып
табылады.
Реляциялық модельдерді кесте түріндегі мәліметтерден–ақ тануға болады.
Реляциялық модельдер қорындағы мәліметтер кесте ішінде орналасады және
олар бір-бірінен баланыста болмайды. Өңдеуші кесте құрар кезде мәліметтерді
мәліметтер қорынан шығарып алған кезде, сол мәліметтерді қалайша
біріктіру керек екендігі жөнінде ойлану керек. Содан кейін бірнеше
кестеден шыққан мәліметтерге сұраныс, қалып (форма), есеп құру
мүмкіншілігі туады. Кестелер арасына байланыс орнату жолы арқылы
үйлестіруді жүзеге асыруға болады.
Егер белгілі шарттарды орындасақ, қатынасты екі өлшемді кесте түрінде
берген ыңғайлы болады. Кесте көрнекті, әрі адамға түсінікті бейнелеу болып
табылады. Кестелік информациямен күнделікті өмірде жиі кездесеміз. Мысалы,
сынып журналы, үлгерім табелі, т.с.с.
Мәліметтер қорының реляциялық моделі төмендегідей қасиеттерге ие:
• Кестенің әрбір элементі-мәліметтердің бір элементі.
• Кестенің барлық бағандары бір тектес, яғни бір типті (мысалы: текст, күн-
уақыт, сан, т.с.с)
• Әрбір бағанның ерекше нақты аты бар.
• Кестеде бірдей жолдар болмайды.
• Кестеде жолдардың орналасу реті еркін және өрістер санымен, жазбалар
санымен, берілгендер типімен анықталуы мүмкін.
Мәліметтер қорының осы моделінде мынадай әрекеттерді жүзеге асыру
ыңғайлы:
1. Мәліметтерді реттеу (мысалы: алфавит бойынша)
2. Топтар бойынша мәліметтерді таңдау (туған күні, фамилия бойынша)
3. Жазуларды іздеу (фамилия бойынша, т.с.с)
Кестелер арасындағы байланысты кілттік өрістердегі сәйкес келетін мәндер
арасындағы қатынастар орнатады. Алайда,мәліметтер қорының көлемінің
үлкеюіне байланысты реляциялық модельдің жылдамдығы төмендейді. Сол себепті
нарықта қуатты есептеу жүйесі шыққаннан кейін ғана реляциялық модель өз
күшіне ене бастады. Бұл модель Visual Basic-те кеңінен пайдаланылады.
Обьектілі бағытталған мәліметтер қоры.
Реляциялық мәліметтерде қажетті ақпарат бірнеше кестелердегі мәліметтерден
құралады. Мысалы: 10.3 суретте көрсетілгендей тапсырыс берушілерге есептер
жазып, дайындау керек. Ол үшін тапсырыс берушілер жөніндегі кесте мен
есептер туралы кестені біріктіру керек болады. Біріктіргеннен кейін ғана
есепті басып шығару үшін қорытынды мәліметтерді алуға болады. Мәліметтерді
сақтау алдында кестелер бөлініп кетеді де, жүктеу барысында қайтадан
қосылады.
Обьектілі бағытталған мәліметтер қорында әртүрлі қатынасты мәліметтер 1
обьекті ретінде қарастырылады. Сондықтан да қолданушы кестелерді біріктіру
не бөлу жөнінде ойламай-ақ қойса да болады. Бұл жұмыстардың обьектілі
бағытталған мәліметтер қоры өзі орындайды.
Қазіргі кезде кеңінен таралған обьектілі бағытталған мәліметтер өте аз.
RDBMS- ың жұмыс істеу тәртібі мен құрылымы.
Мәліметтер басқару кезінде Visual Basic реляциялық мәліметтер қорын
басқаратын жүйе ретінде жұмыс істейді (Relational Date Base Management
System, RDBMS) . Жоғарыда атап өткендей реляциялық мәліметтер қоры көптеген
кестелер жиынынан тұрады. Кестелерде алуан түрлі ақпараттық обьектілер
сақталады. Мысалы: тапсырыс берушілердің тізімін енгізсек, бұл тапсырыс
берушілер кестесі болады, сол сияқты тауарлар кестесі, есептер кестесі және
т.б.
10.4 Кесте құрылымы
Кортеждер, атрибуттар және атомдар.
Кесте жолдары жазба немесе кортеждер деп аталады. Бөлек бағандарды өріс
немесе атрибуттар деп атайды. Жол мен бағанның қиылысын мәлімет(мән) немесе
атом деп атайды.
Дәлірек айтқанда мәліметтер қорында кестенің әрбір жолы жазба болып
табылады, ал жазба бірнеше өрістерге бөлінеді. Бір жазба мәліметтер қорының
бір ғана объектісі туралы информацияларынан тұрады. Жазбалар бір-бірінен
өрістің түйінді (кілт) мәнімен ерекшеленеді. Мәліметтер қорының кілті деген
– басқа жазбаларда қайталанбайтын мәндері бар өріс (өрістердің жиынтығы).
Өріс – мәліметтер қоры құрылымының негізгі элементі. Берілгендердің
қандай типін енгізу керектігі, өріс қасиетіне тәуелді. өрістің мынадай
қасиеттері бар: өріс аты, ұзындығы, подписі. Подпись – баған тақырыбында
көрінетін ақпарат. Ұзындығы - өріске қанша ақпарат орналасқандығын
анықтайды. Ол байтпен өлшенеді. өріс аты (имя поле) нүкте, леп белгісі,
бұрышты жақшадан басқа символдардан құралады. Оның ұзындығы 64-тен аспайды
және мәліметтер қорында екі өріске бірдей ат берілмейді.
Мәліметтер қорында жазуы бар әрбір өрістің типі болады. Өріс типтері:
1. Мәтіндік тип (текстовый). Бұл өріс ұзындығы 255 символдан аспайтын мәтін
ді қамтиды. Өріс ұзындығын өріс өлшемі (размер поля) қасиетінен бекітеді.
2. Сандық тип (числовой). Бұл өріске сандар енгіземіз. Оның да өлшемін өріс
өлшемі қасиетінен бекітеді. Сандық типтің екі түрі бар: бүтін және нақты.
Нақты сандарды енгізгенде санның ондық бөлігінің өлшемі көрсетілуі тиіс
3. Күн және уақыт типі (датавремя). Бұл типтегі өріске күн және уақыт
енгізіледі.
4. Логикалық тип (логический). Бұл өрістің қабылдайтын мәндері: иә немесе
жоқ; 0 немесе 1; ақиқат немесе жалған.
5. Ақшалы тип (денежный). Ақша суммасын енгізетін өріс типі. Ондық нүктеден
солға қарай 15 разряд, оңға қарай 4 разряд құрайтын сандар енгізіледі.
6. OLE объект алаңы (поле объекта OLE). Бұл өріс типінде суреттер, музыка,
видеожазбалар сақталады.
7. МЕМО типті өріс. Бұл өріске ұзын текст енгізіледі. Онда 65535 символ
сақталады. МЕМО өрісінің ерекшелігі: мәліметтер сол өрісте емес, басқа
орында сақталады.
8. Счетчик типті өріс. Бұл өрісте жаңа жазу енгізген сайын өріс мәні бір-
бірлікке автоматты түрде ауысып отырады.
Бірінші (алғашқы) кілт.
Кестеге бөлек жазба идентификациялау үшін кілт қолданылады. Бірінші кілт
(Primary Key, PK) кез-келген кестеде болады. Кілт дегеніміз- кесетелердегі
әрбір жазбаны анықтайтын бір немесе бірнеше өрістер. 10.4 суретінде
кестенің алғашқы кілт кестеде бір рет кездесіп тұрғаннан кейін тапсырыс
берушінің фамилясы жазылған өріс бола алады. Әрине, алғашқы кілт кестеде
Майер жөнінде жазба пайда болғанша әрекет жасай алады. Сондықтанда фамилия
сияқты өрістер ешқашан алғашқы кілт ретінде анықталмайды. Алғашқы кілт
ретінде арнайы өрістер енгізіледі. Мысалы тапсырыс берушінің немесе
жұмысшылардың нөмірі. Мұндай нөмірлер тек бір рет қана меншіктеледі. Сол
арқылы алғашқы кілт пен жергілікті жазба арасында қатынас пайда болады.
Сыртқы кілт.
Реляциялық мәліметтер қорында маңызды рольді тағы бір кілт алады. Оны
сыртқы кілт деп атайды. Сыртқы кілт дегеніміз- басқа кестенің алғашқы
кілтіне сілтейтін бір кестенің өрісі.
10.5 Алғашқы кілтпен сыртқы кілттің байланысы
Бұл кестеде Counts кестесі мен Customers кестесі Customer Num кілтімен
байланысқан. Counts кестесін алатын болсақ, онда Count Num алғашқы кілт,
and ал Customer Num- сыртқы кілт болады.
Екінші кілт.
Алғашқы және сыртқы кілттермен қатар кестелерде басқа да екінші кілттер деп
аталатын кілттер болады. Бұл кілттерді басқаша индекстер деп те атайды.
Олар кітаптардың пәндік сілтеуіші секілді қызмет атқарады.
Кітаптан белгілі бір термин табу үшін кітап беттерін ақтармай-ақ, пәндік
сілтеуішті қарап, керекті беттің нөмірі арқылы табуға болады. Егер
Customers кестесінен Майер фамилиясын табу керек болса, RDBMS пәндік
сілтеуіші жоқ кітап сияқты Майер фамилиясын тапқанша жазбаларды бірінен соң
бірін қарап іздейді. Ал егерде Surname бағанын индекстесек, яғни нөмірлер
енгізсек, RDBMS сілтеуіштер мен кесте аттарынан тұратын кесте құрады.
10.6 Кілт бойынша іздеу үрдісі.
Кестелермен жұмыс істеген кезде, мысалы, жазбаларды қосу не жою барысында
индекстерді жаңадан құру керек. Сондықтан да индексті пайдалану кезінде
жұмыс баяулайды. Бұл жерде жылдамдықтың көп қажеттігі болмаса да, кестедегі
көптеген өрістерді нөмірлей берген дұрыс емес. Тек қана көбіне іздеу
жасайтын өрістерге ғана индекс құрған дұрыс. Біздің жағдайда Surname
өрісіне индекс құрса болады. Тәжірибеге көбіне
тапсырыс берушіні нөмірі бойынша емес, фамилиясы бойынша іздейді.
Мәліметтер қорын қалыпқа келтіру
Мәліметтер қорын жоспарлау теориясы мәліметтер қорының құрылымын
оптимизациялауға арналған қалыпты формалардың концепциясынан тұрады. Қалпты
форма - мәліметтер қорына қолданылатын сызықтық бірізді ережелер.
Жалпы айтқанда, қалыпқа келтіру Кодтың реляциялық моделінің құрамына
кірмейді. Қалыпқа келтіру (нормализациялау) – көп сатылы үрдіс, мұнда
мәліметтер қорындағы кестелер ұйымдасады, бөлінеді және мәліметтер қалыпқа
келтіріледі.
10.7 Есеп үшін мәліметтер көзі
Бір-бірге қатынасы.
Бір-біргеқатынасында бір кестенің кез-келген жазбасы басқа кестенің бір
жазбасына сәйкес келеді. Мысал ретінде жұмысшылар мен олардың мекен-жайлар
кестесін келтіруге болады. Байланыстың бұл түрін көп
қолданбайды, өйткені мұндай мәліметтерді бір кестеге де жазса болады.
Мәліметтер қорында бұл қатынастың түрі көп кездеседі. Мұндай жағдайда бір
кестенің бір жазбасы басқа кестенің бірнеше жазбасына сәйкес қойылуы
мүмкін. Алайда 2-і есептің кез-келген жазбасы 1-і кестенің 1 жазбасын
артық жазбаға сәйкестірілмейді.
10.9 сурет Бірге-көптің қатынасы
Бұл қатынаста бір кестенің бір жазбасы 2-і бір кестенің бірнеше
жазбасына сәйкес қойылады, ал 2-і кестенің бір жазбасы 1-і кестенің
бірнеше жазбасына сәйкес қойылады.
Ереже бойынша бұл қатынасты орнату үшін 3-і кесте, яғни байланыстырушы
кесте құру керек. Бұл кесте 2-кестенің алғашқы кілттерімен құралады.
Мысалы: мұндай қатынас кітапханалық каталог құрар кезде жүзеге
асырылады. Бір автор бірнеше кітап жаза алады, сонымен қатар бір кітапта
бірнеше авторлар бола алады. Яғни бұл жағдайда авторлар кестесі,
кітаптар кестесі және авторлардың аты мен кітап атынан тұратын 3-і
кесте болуы керек.
10.10Көптің көпке қатынасы
SQL- тілі
Visual Basic- те мәліметтерді басқаруда мүмкіншіліктері SQL тілі арқылы
жүзеге асырылады.
SQL дегеніміз не?
SQL стандарты
SQL (Structured Query Language)- құрылымдық сұраныстар тілі. Ол 70-і
жылдары IBM фирмасының көмегімен шығарылған және ANSI-да стандартталған
(American National Standards Institute-Америкалық ұлттық стандарттау
институты). Сол себептен бұл тілді көбіне ANSI-SQL-деп те атайды. ISO-да
бұл стандартты растаған (International Standards Organization-халықаралық
стандарттау ұйымы).
SQL-ң ерекшеліктерінің бірі-оның кеңінен таралуы. Ол барлық жұмыс
станциялары мен PC жүйелерінде жүзеге асырылған. Сонымен қатар үлкен және
орташа есептеу машиналарында да қолданылады.
SQL тілі 3 бөлімшеден тұрады:
1. DDL (Data Definition language)
2. DML (Data Manipulation Language)
3. DCL (Data Control Language)
Динамикалық мәліметтер
SQL сұранысы әрекеттерінің нәтижесі Record set динамикалық мәліметтері
болып табылады.
SQL операторлары
10.4 кестесінде мәліметтерді өңдеу кезіндегі SQL операторларының
негізгілері жазылған:
10.4 кестесі. Visual Basic SQL операторлары
SQL операторы Қызметі
SELECT Кестеден мәліметтерді таңдайды.
SELECT...INTO Құрылған кестелердің негізінде жаңа кесте құрайды.
DELETE Кестеден жазбаларды жояды
INSERT Құрылған кестеге жазбалар енгізеді
TRANSFORM Қиылысу кестесін құрады
UPDATE Мәліметтерді өзгертеді
CREATE Жаңа кесте,жол және индекс құрады
DROP Индекстер мен кестелерді жояды
ALTER Кесте анықтамасын өзгертеді
Select операторы
Select операторы мәліметтерді белгілеу қызметін атқарады. Нәтижесінде
белгіленген кестеде немесе кестелерде көрсетілген рет бойынша таңдау шартын
қанағаттандыратын жолдар белгіленіп, сортталады немесе топтастырылады.
Сонымен қатар нәтижесін көрсететін жаңа виртуалды кесте құрылады.
Оператордың синтаксисі төмендегідей түрде болады:SELECT
[ALLDISTINCTDISTINCTROW] select list FROM table name
[WHERE criteria]
[ORDER BY sort record]
[GROUP BY group field list]
[HAVING criteria]
WHERE шарты іздеу критериін көрсетуге мүмкіндік береді. Мысалы:
Select Name, Residense, Telephone FROM Customers WHERE
Residence = Мюнхен
Орындалу нәтижесінде тапсырыс берушінің мекен жайынан, атынан, телефон
нөмірінен,яғни Мюнхен қаласында тұратын барлық тапсырыс берушілер жөнінде
мәліметтерден тұратын кесте құрылады.
SELECT...INTO операторы.
Бұл оператордың Select операторынан айырмашылығы орындалу нәтижесінде жаңа
кестенің құрылуы.
SELECT ... [ALL \DISTINCT\DISTINCTROW] selectilist FROM tablename
INTO Tablename [targetname]
[WHERE criteria]
[ORDER BY sortrecord]
[GROUP BY groupfieldlist]
[HAVING criteria]
Төменде келтірілген Мюнхен қаласындағы тапсырыс берушілер жөнінде жаңа
кесте құрады. Бұл кестеге Customers кестесінің Мюнхендеген мәні бар
Residence өрісінің барлық жазбалары көшіріледі.
Select * from Customers INTO заказчики из Мюнхена WHERE Residence =
Мюнхен
SQL-дегі *символы.
Жұлдызша *.SQL тілінің операторларында төмендегідей мағына береді;яғни
операторлардың орындалу барысында кестенің немесе кестелердің барлық
өрістері әрекетке қатысу керек.
Delete операторы.
Delete операторы кестенің жазбаларын жою қызметін атқарады.
Оның жазылу синтаксисі:
Delete From table [WHERE criteria]
Delete
Delete From Customers WHERE Last Custom #1.1.1992#
Customers кестесінен тапсырыс берушілер жөніндегі жазбаларды жояды, және
1992 жылы 1 қаңтарыны дейін жасалған тапсырыстарды да жояды. Last Custom
-өріс аты.
INSERT операторы.
Insert операторы бір кестеден екінші кестеге жазбалар енгізу қызметін
атқарады. Оператор синтаксисі:
INSERT INTO table name [target name] [select statement]
Сонымен қатар оператор мәліметтерді таңдап қоюға да мүмкіндік береді. Және
де басқа мәліметтер қорында орналасқан мәліметтерді де пайдалануға
мүмкіндік береді.
INSERT INTO Customers SELECT* FROM New Customers.
Бұл оператордың орындалу нәтижесінде New Customers кестесінің барлық
мәліметтері Customers кестесіне көшеді. Екі кестеде де бір мәліметтер
қорында орналасады.
INSERT INTO Customers in “C:\DATA\OL DCUST .DBF” “dbaseIV”
SELECT * FROM NewCustomers WHERE Residense = “Мюнхен”
Бұл оператор күрделірек. New Customers кестесіндегі тапсырыс берушілер
жөніндегі мәліметтер DBASE мәліметтер қорында сақталған. Бұл Customers
мәліметтер C:\DATA \ OLDCUST. DBFмекен жайында орналасқан және кестесіне
қосылады.Сонымен қатар Мюнхенде тұратын тапсырыс берушілер жөніндегі
жазбалар таңдап алынады.
Бұл мысалды тағы да таңдау шарттарын қосып , кеңейтуге де болады.
TRANSFORM операторы.
TRANSFORM операторы қиылысу кестелерін құру қызметін атқарады. Қиылысу
кестелері-қиылысу сұраныстарының орындалу нәтижесінде пайда болған
кестелер.
Сұраныстың орындалу барысында кейбір қорытынды мәндер есептеледі, ал
нәтижелері кесте түрінде қайтарылады, және олар берілген өрістерді жол мен
бағанның тақырыбы ретінде пайдаланады.
10.17 сурет Қиылысу кестесі.
10.17 суретте қиылысу сұранысының орындалу нәтижесінде пайда болған
кестенің мысалы келтірілген. Тұлғалар кестесінен сатушылар аты-жөні
бағанның тақырыбы болып келеді. Тауарлар тізімі жол тақырыбы рөлін атқарып
тұр.Ұяшықтардағы мәндер әр сатушының сатқан тауарлар саны.
Енді нәтижесінде төмендегідей кесте пайда болатын операторға көңіл бөлелік:
TRANS FORM Sum (CustomDetails.Pieces) As Pieges
SELECT Article . AtyicleName as Product
FROM Employees, Customs, Article, CustomDetaile
PIVOT Employees. Name
TRANS FORM операторының толық синтаксисі төмендегідей болады.
TRANS FORM agg function select statement PIVOT column me
UPDATE операторы.
UPDATE операторы берілген шарт негізінде көрсетілген кесте өрістерінің
мәндерін бір уақытта өзгерту мүмкіндігін береді. Мысалы, белгілі бір
категория бойынша тауарлардың бағасын 5% -5 өсіру үшін, UPDATE операторын
таңдау керек.
Оның синтаксисі төмендегідей:
UPDATE table reference SET Set list [WHERE criteria]
Жоғарыдағы мысалды орындау үшін төмендегідей код қажет:
UPDATE Product Set Price = Price * 1.05 WHERE Category = “Кабель”
Бұл мысалда Product кестесі Кабелькатегориясындағы тауар қорының мәндері
5%-ға өседі.
CREATE кілттік сөзі.
SQL операторы CREATE кілттік сөзімен жаңа өріс, индекс және жаңа кесте
құруға мүмкіндік береді.
CREATE TABLE
CREATE TABLE операторы мәліметтер қорында жаңа кестелер құруға мүмкіндік
береді.
CREATE TABLE table (field 1 type [(size)] [index 1] :
[, field 2 type [(size)] [inde [2] [...]]
[, multifieldindex [,]]
Бұл мысалда жаңа EMPLOYESS кестесі құрылған және оның Name, SALARY атты
өрістерде құрылған.
CREATE INDEX.
Кесте құрылғаннан кейін CREATE INDEX операторының көмегімен индекстеу
жеңіл.
CREATE [UNIQUE] INDEX index ON table (field [ASC\DESC])
[, field [ASC\DESC] ...])WITH
{PRIMARY\DISALLOW NULL\IGNORE NULL}]
Параметрлер индекс түрлерін және сұрыптау бірізділігін көрсету мүмкіндігін
береді.
CREATE UNIQUE INDEX pk ON
Бұл мысалда Name өрісі үшін pk индексі құрылған және ол алғашқы кілт болып
табылады.
ALTER операторы.
Кестеге жаңа өріс қосу немесе жою қызметін ALTER TABLE операторы атқарады.
ALTER TABLE table {ADD {COLUMN field type [(size)]
[CONSTRAINT index]
CONSTRAINT multisieldindex}
DROP {COLUMN field\CONSTRAINT indexname}}
Берілген мысалда EMPLOYEES кестесінен SALARY өрісі жойылады. Бұл жағдайда,
әрине, мәліметтер жойылады.
ALTER TABLE EMPLOYESS DROP COLUMN [Salary]
DROP операторы.
DROP операторы мәліметтер қорынан кестені немесе индексті жою.
DROP {TABLE tableINDEX index ON table}
Бір оператордың көмегімен не бір кестені, не бір индексті жоюға болады.
DROP table Employees
Бұл оператор мәліметтер қорынан Employees кестесін жойып отырғанын көріп
отырмыз.
SQL предикаттары.
SQL операторларының предикаттары болады. Олардың ең маңыздылары төменде
көрсетілген.
10.5 кестесі SQL предикаттары
Предикаттар Қызметі
ALL *-ны пайдаланғанмен бірдей
DISTINCT Бірнеше бірдей өрістерден тек бір ғана өріс жазбаға
қосылады
DISTINCTROW Distinct-ке ұқсас әрекет жасайды,бірақ бірдей
жолдарға
Байланысқан басқару әрекеттері
Бұл тарауда сіздер танысатын мәліметтерге қатынас жасау әдісі. Visual
Basic- те жалғыз емес. Байланысқан басқару элементтері (Bound Controls)-
бұл мәліметтер қорының қосымшаларын программалаудың тез әдістерінің бірі.
Visual Basic- те мәліметтерге қатынас жасаудың 3 интерфейсі бар: Active
Data Objects (ADO), Remote DATA Objects (RDO), DATA Access Objects (DAO).
3 модель не үшін керек? Мәліметтерге қатынас жасау технологиясы үнемі
жетілдіріліп отырады. Және 3 интерфейстің әрқайсысы осындай дамудың әртүрлі
этаптарын қамтамасыз етеді. Ең жаңа түрі болып ADO интерфейсі саналады.
Мәліметтер қатынасын құру әдістері
Жоғарыда атап өткендей Visual Basic мәліметтерге қатынас құруда 2 әдістен
тұрады. Біріншісі- байланысқан басқару элементтерінің көмегімен. Visual
Basic- те қарапайым концепция шындалады. Кейбір басқару элементтерін
белгілі бір кестенің өрісімен байланыстыруға болады. Осылай программист
мәліметтердің көрінісіне немесе енгізуді басқару жөнінде ойламаса да
болады.
Data басқару элементі
Data арнайы басқару элементі ешқандай программалаусыз кестенің жазбалары
бойынша ауысу мүмкіндігін береді.
Visual Basic келесі мәліметтер көзіне қатынас жасай алады:
1. Microsoft Jet мәліметтер базасына
2. DBC мен Microsoft Fox Pro мәліметтер қорына
3. dBase III, IV және 5.0 мәліметтер қорына
4. Paradox-ң 3х, 4х және 5х версияларының мәліметтер қорына
5. Microsoft Excel кестелеріне
6. WKS, WK1, WK3 және WK4 версиялы Lotus кестелеріне
7. Кестелік форматтағы ASCII текстік файлдарына
8.HTML файлындағы кестелерге
9.Microsoft Exchange каталогында
ODBC
Сонымен қатар сыртқы мәліметтер көзіне ODBC (Open Data Base Connectivity-
мәліметтер қорымен байланысудың ашық құрылғылары) арқылы қатынас жасауға
болады. Мысалы, Oracle мәліметтер қорына немесе Microsoft SQL Server-ге.
Құрылған мәліметтер көзіне қатынас жасап қана қоймай, сонымен қатар жаңа
мәліметтер қорын құруға болады, бірақ олар тек Microsoft Access
форматында ғана құрылады.
Access Engine Jet Engine
Мәліметтерге қатынас құру Access Engine мәліметтер қорын басқару жүйесі
арқылы жүзеге асырылады. Microsoft Access- те жұмыс істеген болсаңыз,
бұл жүйе сізге таныс болу керек.
ADO Data Control басқару элементі
ADO Data Control басқару элементі енгізілген Data басқару элементіне және
Remote Data Control (RDC) басқару элементіне ұқсас келеді. Бұл басқару
элементі мәліметтер қорымен ADO ( Microsoft ActivexDATA Objects)
объектісін пайдалана отырып, жеңіл байланыс орнатуға болады.
Мәліметтер қорын құру
Visual Basic-те мәліметтерді құру (Visual Data Manager) пакет құрамына
кіретін мәліметтер диспетчері көмегімен орындалады. Егер сіз мәліметтер
қорымен жиі жұмыс істейтін болсаңыз, Microsoft Access қосымшасын
орнатқаныңыз жөн.
Мәліметтер қорымен қатынас құру және оны басқару қарапайым түрде
орындалады.
Мәліметтер қорының проектісінің мысалы
Кез келген басқа тарауда, теорияның иллюстрациясы ретінде, автомобиль
шығарудағы шығындарды есептеу мәліметтер қорының проектісі мысалы
қарастырылады.
Мәліметтер құрылымы
Мәліметтер құрамының кейбір ерекшеліктеріне тоқталып кетелік. Автомобиль
шығарудағы шығындарды есептеу жөніндегі ақпараттарды бір кестеге
орналастыру керек. Бұл кестені Master Data (негізі мәліметтер) деп атап,
оған төмендегі мәліметтерді енгізелік:
10.6 Master Data кестесінің өрістері
Кесте өрісі Қызметі
Auto Num Алғашқы кілтке нұсқайтын счетчик өрісі
Designation Көлік құралдарын өрнектеу
Specification Автомобильдің қысқаша атауы (марка, модель)
Admission Эксплуатациялауды бастаудың күні
Екінші кестеге шығындар жайында мәліметтерді енгізген дұрыс. Оның атын
Costs деп қоямыз және оған төмендегі ақпаратты енгіземіз:
10.7 Costs кестесінің өрістері
Кесте өрісі Қызметі
Cost ID Счетчик өрісі- бір мәнді кілт
Specification Түсіндірме мәтін
Date Шығын датасы
Amount Шығын өлшемі
Auto Num Шығынға қатысты автомобиль
Бірдің- көпке қатынасы
Енді екі кесте арасында байланыс орнату керек. Бір көлікке бірнеше шығын
түрі сәйкес келу мүмкіндігінің арқасында бірдің- көпке қатынасын
пайдаланамыз.
Мәліметтер диспетчерін жүктеу
Мәліметтер құрамын құрғаннан кейін мәліметтер қорын құруға кіріскен жөн. Ол
үшін Visual Basic-те мәліметтер диспетчері қолданылады. Ол Add-Ins.
Менюіндегі Visual Data Manager командасы арқылы жүктеледі. Мәліметтер
диспетчерінің File менюінде New\Microsoft Access MDB командасын
таңдаңыз.
Жаңа кесте.
Егер мәдіметтер қоры құрылған болса, Database Window терезесі пайда
болады. Жаңа кесте құру үшін жанама менюінен New Table командасын
таңдасаңыз жеткілікті. Пайда болған диалог терезесінің Table Name өрісіне
Master Data деп кесте атын өзгертіңіз.
Жаңа өрістер.
Жаңа өріс құру үшін диалог терезесінде оның қасиетіне (аты,типі,өлшемі)
нұсқау керек және диалог терезесінің сол жағында орналасқан тізімге қосу
керек.
10.20 Өрісті анықтау
Берілген мысалда Auto Num өрісі типті болып келеді. Бұл өрісті счетчик
(есептеуіш)етсе де болады. Бұл өрістің мәні қолданушы жаңа жазба енгізген
сайын 1 санға автоматты түрде өсіп отырады. Мәндерін өзгерту Auto Iner
Field үшін жалаушасын қою керек.
10.8 Master Data анықтау.
Жол аты Типі өлшемі
AutoNum Long -
Designation Text 12
Spesification Text 40
Admission DateTime -
Car ID Text 40
10.21 Индекстер мен кілттер құру.
Жоғарыда кілттер мен индекстер жөнінде айтып өттік. Кестеде сонымен қатар
алғашқы кілтті де анықтау керек. Алғашқы кілтті анықтау үшін және кестені
индекстеу үшін диалог терезесінің төменгі жағындағы Add Field өрісіне
жүгіну керек.
Table structure диалог терезесінің төменгі жағынан индекстелетін
өрістерді таңдаңыз, индекстің атын енгізіңіз және қажетті қасиеттерін
орнатыңыз.
Алғашқы кілт.
Кілтті алғашқы деп анықтау үшін жалауша орнатқан жеткілікті. Алғашқы кілт
өлшемі бір мәнді болғандықтан, Unique жалаушасында орнатқан жөн.
10.9 Costs кестесі
Жол аты типі Өлшемі
Cost ID Long Integer -
Spesification Text 60
Date DateTime -
Amount Currency -
AutoNum Long -
Cost ID өрісін алғашқы кілт ретінде анықталған жөн.
Мәліметтер диспетчеріне мәліметтер енгізу.
Мәліметтер диспетчері мәліметтерді енгізуді және редактрлеуді қамтамасыз
етеді.
10.23 Мәліметтер диспетчеріне мәліметтер енгізу.
Мәліметтер енгізу формасын құру.
Visual Basic-тен жаңа құрылған мәліметтер қорына қатынастар құру үшін
байланысқан басқару элементтері қажет болуы мүмкін. Байланысқан элементтері
(Bound Controls) мәліметтерді көрсету қызметін атқарады және басқа басқару
элементтерімен салыстырғанда 2-ге артық қасиеті бар.
Control. Data Source
Control. Data Field
Барлық осы екі қасиеті бар басқару элементтері кесте өрістерімен
байланыстыруға болады.
Data басқару элементтері
Басқару элементтерінің көмегімен мәліметтерге қатынас құратын екінші
компонент- Data. Data формадағы байланысқан басқару элементі мен мәліметтер
қоры арасында байланыс құрады. Міне осылай элементтер қоры мен басқару
элементінің арасында байланыс орнатылады.
Мәліметтерге қатынас құру обьектілері (Record set).
Мәліметтер қорымен байланыс қалай жүзеге асады? Әдетте мәліметтер қорын
басқару жүйесі(Data Base Management System, DBMS) кестелерге қатынас құру
үшін динамикалық мәліметтер қабылдауды пайдаланады. Яғни кестедегі
өзгерістер динамикалық қабылдау көрінісінде болады. Екінші жағынан өз
кезегінде өзгерістер кестеге жазылады. Мұндай виртуальды кесте мәліметтерді
басқару элементі болып табылады, оны бұл жағдайда жазбаларды
қабылдау(Record set)деп атайды.
Data басқару элементі Record set обьектінің 3 түрінің бірінен тұрады:
статикалық жазбалар (Snapshot), динамикалық жазбалар (Dynaset), немесе
кесте (Table). Record set обьектісінің типін таңдау Record set Type
қасиетінде анықталады.
Table типті жазбалар
Кесте типті Record set объектісі негізгі кестенің программалық көрінісі
болып табылады. Бұл объект кесте жазбаларын қосу, өзгерту және жою үшін
қолданылады. Жадқа ағымдағы жазба ғана жүктеледі. Кестедегі объект Record
set –те жазбалардың ретін анықтау үшін алдын ала анықталған индекс
қолданылады. Record set кестелік объектісін Microsoft Jet мәліметтер қоры
кестенің негізінде құрылады. Сонымен қатар Record set ISAM
мәліметтер қорымен бірге пайдаланылады (Fox Pro, dBase немесе Paradox).
Record set объектісінің басқа типті жазбаларына қарағанда кестелік тип бір
ғана негізгі кестесі болады. Мұндай объектті SQL операторының көмегімен
құру мүмкін емес.
Record set кестелік объектісіне қатынас жасау үшін қолданушы жазба реті
анықталатын алдын ала анықталған индексті нұсқайды. Егер кестеде индекс
болмаса, онда жазба реті анықталмаған болады. Кесте типті Record set
объектісінде жазба ретін анықтау үшін Index қасиетінің мәніне қажетті
индекстің атын енгіземіз.
Dynaset типті жазбалар
Dynaset типті Record set объектісі бірнеше кестенің өрістерінен немесе
мәліметтер қорының жазбаларынан тұрады. Бұл жазбалар жаңартылған болып
табылады.
Record set объектісінің бұл типін кестеде немесе кестелерде мәліметтерді
өңдеу үшін пайдаланылады. Бұл типтің статикалық типтен айырмашылығы жадқа
жазбалардың барлық мәліметтері жүктелмейді, керісінше тек барлық
жазбаларды анықтайтын уникалды кілт қана жүктеледі.
Динамикалық жазбаларды қабылдау нәтижесінде әдетте мәліметтер көзі өзгерген
кезде өзгереді, ал статикалық мәліметтерді қабылдауда өзгеріссіз қалады.
Dynaset типті Record set объектісін құру үшін Open Record set әдісін
пайдалану керек. Қолданушыларды мәліметтерді жаңарту мөлшеріне қарай
өзгерістер негізгі кестелерде көрінеді. Желілік мәліметтер қорында бірнеше
қолданушылар бір уақытта Dynaset типті жазбаларды аша алады. Бұл жазбалар
динмикалық болғаннан кейін, бір қолданушы мәліметтерге өзгеріс енгізетін
болса, басқа қолданушылар да сол өзгерісті көріп, қатынас құра алады.
Алайда бір қолданушы жаңа жазбаны қосатын болса, басқа қолданушылар Record
set объектісіне Require әдісін қолданбайынша жаңа жазбаны көрмейді. Ал
ергер бір жазбаны бір қолданушы жоятын болса, сол
жазбаға қатынас құрған кезде басқа қолданушылар ол жазбаның жойылғандығы
жөнінде хабарландыру алады. Мәліметтер қорына қосылған жазбалар Add New
және Update әдістерінің көмегімен қосылмаса олар Record set динмикалық
жазбаларының бір бөлігі бола алмайды.
Мәліметтердің бүтіндігін сақтау үшін мәліметтер қорының өзегі Microsoft Jet
Edit операциясы мен жұмыс барысында немесе операциясымен жұмыс барысында
кесте типті Record set объектісін және динамикалық жазбаларды блоктайды,
яғни белгілі бір жазбаны тек бір ғана қолданушы өзгерте алады.
ODBC хаттамасы бойынша сыртқы кестелерге қатынас құру Microsoft Jet жұмыс
аймағы арқылы Update блоктау түрін пайдалану керек. Блоктау типті
жазбаларды редакторлеу кезінде Lock Edits қасиетінде көрсетіледі және Open
Record set блоктау әдістің аргументінің мәнінде көрсетіледі. Динмикалық
жазбалардың барлық өрістері жаңартылмайды. Белгілі бір өрістің жаңартылуға
жататындығын білу үшін Data Update table қасиеттерінің мәнін тексеру керек.
Жаңартылмайтын жағдайлар:
1. уникалды индекстің болмауы;
2. мәліметтер орналасқан бетті басқа қолданушы блоктағы болса;
3. жазба соңғы оқудан кейін өзгерген болса;
4. қолданушы сәйкес рұқсаты жоқ болса;
5. бір немесе бірнеше кестелер, өрістер тек оқу үшін ашылған;
6. мәліметтер базасы тек оқу үшін ашылған.
Snap shot типті жазбалар жиынтығы.
Record set обьектінің статистикалық жазбалар жиынтығы жаңартылмайтын
жазбалар жиынынан тұрады,және олар негізгі кестедегі немесе кестелердегі
мәліметтер қарау үшін пайдаланылады. Статистикалық жазбалар типін құру
үшін Open Record set әдісін ашық мәліметтер қорына пайдалану керек.
Статистикалық жазбалар жиыны бір немесе бірнеше мәліметтер қорының
кестелерінің өрістерінен тұрады. Microsoft Set жұмыс аймағында статикалық
жазбалар жиыны жаңартылмайды. Ал ODBC Direct жұмыс аймағында ODBC драйверін
қолдайтын статикалық жазбалар жиыны жаңартылады.
Record set обьектінің статикалық жазбаларын құрған кезде жадқа Microsoft
Access форматының файлдарынан Memo және Activex өрістерінен басқа барлық
өрістердің мәндері жүктеледі.
Record set обьектісінің статикалық жазбалар жиыны оперативті жадта немесе
дисктегі уақытша файлдар каталогында сақталатындықтан динамикалық жазбалар
жиынына қарағанда жазбалар тез құрылады және мәліметтерге тез қатынас
жасайды.
Data Base Name және Record Source қасиеттері
Мәліметтерді басқару элементтерінің мәліметтер қорымен байланыс жасау үшін
тағы да 2 қасиеттің көмегімен жүзеге асады.
Data. Data Base Name= data Base name
Data. Record Source=tab name
Егер қатынас туралы мәліметтер қоры Microsoft Access- тен басқа форматты
қолдайтын болса, онда тағы бір Connect қасиетінің мәнін енгізу керек.
Data. Connect=connecting
Connect қасиеті
Connect қасиетінің мәні мәліметтер қорының типіне тәуелді Мысалы Paradox
мәліметтер қорын шақыру синтаксисі төмендегідей
Data1.Data Base Name-“C:\DATA\Customers”
Data1.Connect-“Paradox”
Data1.RecordSourse=”Addresses”
Бұл қасиетті Oracle немес SQL Server мәліметтер қорына қатынас құрған кезде
де пайдалануға болады. Мұнда қолданушы аты, пароль және т.б орнатылады.
Тағы да басқа құнды мүмкіншілігі- SQL операторларының Data элементін
Record Source қасиетінде пайдалану болып табылады. Осылай Data басқару
элементі үшін SELECT операторының көмегі арқылы мәліметтерді таңдауға
болады.
Data1.RecordSource=”Select Name FROM Customers WHERE Residence. LIКE.’’M*”
Бұл операторды Record Source қасиетінің мәні ретінде қолдануға болады, яғни
оны орындау уақытында және қасиеттер терезесінде өңдеу кезінде де
қайталанса болады.
Алайда Record set Type қасиетінің мәні vbRS Type Pynaset немесе vbRS Type
Snap Shot болуы керек.
ADO DATA Control (ADODC) басқару элементі
ADODC немесе ADO DATA Control басқару элементі мәліметтерге қатынас құру
технологиясының даму этаптарын қамтамасыз етеді. Сондықтанда Microsoft жаңа
қосымшаларда ADODC-ты пайдалануды ұсынады.
ADODC басқару элементін төмендегідей жағдайлар үшін қолдануға болады:
1. жойылған немесе жергілікті мәліметер қорын байланыстыру үшін;
2. мәліметтер қорында кесте түрінде немесе процедура түрінде сақталған
жазбалар жиынын не мәліметтер базасының кестелерін ашу үшін;
3. байланысқан басқару элементтеріне өзгерту үшін не көрсету үшін өріс
мәндерін;
4. жаңа жазба қосу үшін не өзгерістерді сақтау үшін.
Мәліметтер қорымен байланысты қосымшаны өңдеу барысында және орындау
барысында да орнатуға болады.
Қосымша өңдеу барысында байланыс орнату үшін Connect String қасиетіне,
содан кейін Record Source қасиетіне сәйкес мән беру керек. Connect String
қасиетінің мәні ретінде байланысты анықтайтын файл атын алуға болады. Ол
Data link диалог терезесінің көмегімен пайда болды.
Қосымшаның жұмыс істеу кезінде қосу параметрлерін өзгерту үшін Connection
String және Record Source қасиеттерінің мәнін динамикалық түрде өзгертіп
отыруға болады.
ADODC басқару элементтерінің басқа да қасиеттері:
1. Command Time Out және Connection Time Out- командаларды орындау
кезінде және байланыс құру кезінде ең максималды уақытын анықтайды.
2. Cursor Type және Cursor Location- көрсеткіштің типін және мекен жайын
анықтайды.
3. User Name және Password- қолданушының аты жөнінде және оның
мәліметтерге қосылу кезінде қолданылытын пароль жөнінде ақпараттардан
тұрады.
4. Mode- байланыс құру режимін көрсетеді (оқу, жазу, оқу және жазу)
5. Lock Type–блоктау типін анықтайды (оптимистік, пессимистік)
Мәліметтер көзі мен байланысқан басқару элементтерін біріктіру
DATA басқару элементін формаға ауыстырғаннан кейін және мәліметтер
базасымен байланыстыратын қасиетін бергеннен кейін оны басқа да басқару
элементтерімен байланыстырса болады. Байланыс орнату үшін жоғарыда атап
өткен басқару элементінің 3 қасиетін пайдалануға болады. Өңделіп жатқан
қосымшада кесте өрістерімен төмендегі басқару элементтерін басқарса
болады:
-TextBox
-Image
-Label
-PictureBox
-CheckBox
-DataRepetear
-DataCombo
-DataCrid
-DataList
-DBLis
-DBCombo
-DataCridt
-DataList
-DBCombo
-DBCrid
-MSChart
-MSHFiexGrid
-MaskedEdit
Элементті белгілі бір өріспен байланыстыру үшін төмендегі қасиеттерге мән
беру керек:
Control. Data source= data control name
Control. Data Field= data field name
Бір көзге бұл байланыс түрі күрделі болып көрінеді. Төмендегі сурет бұл
байланысты жақсы түсінуге көмектеседі.
Егер қолданушы Data немесе ADODC элементтерінің батырмаларына шертсе, ол
кесте бойынша орналасады. Байланысқан басқару элементтерін толтыру
автоматты түрде жүзеге асады.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
I тарау. Мәліметтер қоры теориясы, модельі және объектілі бағдарлы
мәліметтер қоры.
1.1.Мәліметтер қорының
теориясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5
1.2.Мәліметтер қорының модельдері мен иерархиялық
модель ... ... ... ... ... .7
1.3.Обьектілі бағытталған мәліметтер
қоры ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
ІІ тарау. Visual Basic тілінің мәліметтер қорын оқытудың әдістемесі
2.1.RDBMS – ң жұмыс істеу тәртібі мен
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
2.2.Мәліметтер қорын қалыпқа
келтіру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.3. SQL тілі және байланысқан басқару
элементтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
2.4. Мәліметтер қорын және енгізу формасын
құру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
2.5.Мәліметтерді басқару элементтерін
бағдарламалау ... ... ... ... ... .. ... ... ...31
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..77
Қосымша. Электрондық оқыту құралын жасау мен пайдалану әдісі.
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..78
Кіріспе
Кез-келген программалау тілі бұл адам жасаған жасанды тіл.Яғни
берілгенді өңдеу мақсатында қандай да бір анықталған мақсатты орындау.
Өңделіп, орындалатын тапсырманың ауқымдылығына қарай программалау тілі де
әмбебап болу керек. Бір жағынын бұл әмбебаптылық кейбір нақты
есеп,шешуге,пайдалануға жарамсыз болуы мүмкін. Әр есептің түріне сәйкес
өзінің тілдері қарастырылады. Мәселен шығарылатын есептер үшін Фортран,
Бейсик–ті айтуға болады. Біз осы бейсік тілінің дамыған түрі-Windows
жүйесінде программалауға арналған Visual Basic программалау тілін
қарастырайық.
Visual Basic – қазіргі уақытта программалаудың ең танымал тілдерінің
бірі болып саналады. Q BASIC –тің ең күшті мүмкіндіктерін,оның негізгі
алгоритмдік құрылымдарын және жаңаша ақпараттық-технологиялық амалды- MS
Office немесе Internet Explorer сияқты ресурстарды бірлесіп пайдалану
идеологиясын бойына жинақтаған, ол кәсіби программист үшін де, жаңадан
үйренушіге де бірдей тартымды.
Visual Basic – тің арқасында, соңғы кезде ойыншық саналған Бейсік тілі
программалау тілдерінің ең қарапайымы және ең күштісі болды. Visual Basic
қысқа мерзімде Windows – қа кәсіби деңгейлі интерфейсі бар қолданбалар
жасауға мүмкіндік береді, бұл жағдай кәсіби програмистердің оны оның
пайдалануын жиілетіп, оның позициясын құрастырушылар бәсекесінде күшейте
түседі.
Visual Basic программалауда алғашқы қадамдар жасап жүргендер үшін ерекше
тартымды. Бірінші түйінді сөз үйреніп, Windows - та жұмыс істеу дағдылары
болса жеткілікті. Қолданбаның сыртқы көрінісін жасау үшін, Paint сияқты
дайын обьектілерді экранның қажетті орнына жай ғана тасымалдап отыруға
болады.
Visual Basic программалау жүйесі Windows – тың барлық офистік
қолданбаларына енгізілген, бұл жағдай ақпараттық технологияға ойшыл,
шығармашылық тұрғыдан қарауға мүмкіндік береді.
Кез келген басқа объектілі бағдарламалау тілдеті тәрізді Visual Basic
тілінің де мәлімметтер қорымен жұмыс істеуге бейімделген басқару
элементтері бар, өз кезегінде олардың атқаратын қызыметін пайдаланушыға,
яғни мектеп оқушылары мен студенттерг үйрету үшін алдымен әдістемелік оқу
құралын, лабораториялық жұмыстар мен тапсырмалар жинағын жасау керек
екендігі мәлім. Осы мәселені шешу мақсатында жасалынып отырған түлектік
жұмысымыздың негізгі мақсаттары келесідей:
- Visual Basic тілінің мәліметтер қорын оқытудың әдістемелік құралын
ұсыну;
- басқару элементтерінің атқаратын қызыметтерін түсіндіру, оқытып үйрету
мақсатында жасалынған лабораториялық жұмыстарды тағайындап ұсыну;
- Электрондық оқыту құралын жасау және пайдаланушыға ұсыну.
Мәліметтер қорымен жұмыс істеу.
Көптеген бағдарламалардың өзегі (ең алдымен комерциялық қосымшалар)-
мәліметтер қорына қатынас құру құралдары. Мәліметтер сипатына қарамастан,
яғни ол тапсырыс берушілер жөніндегі мәліметтер болсын немесе фирма
жабдықтары және жұмысшылары жөніндегі мәліметтер болсын, мәліметтер қоры
барлық мекемелерде ең басты рөлді атқарады.Оларсыз тек өндірістік қызметті
ғана емес, сонымен қатар көп жағдайда жеке өмірдіде елестету мүмкін емес.
Мәліметтер қоры дегеніміз не?
Таным теориясының көз қарасынан алып қарағанда, мәліметтер қоры-болмыстың
бейнесі болып табылады. Болмыс өте қиын, күрделі болғандықтан, оны сан
немесе жазба түріне келтіру үшін мәліметтер қорына сыртқы өмірдің кішкене
мөлшерде, ең маңызды деген ақпараттар бөлігін енгізеді. Мысалы тапсырыс
берушілердің мәліметтер қоры тапсырысты орындау үшін керекті мағлұматтар,
яғни мекен-жай, телефон нөмірі және т.б маңызды ақпараттардан тұрады. Әрине
тек бұл болмыстың бір бөлігі ғана.Мысалы:сыртқы келбет жөнінде, биография
жөнінде және тапсырыс берушінің таныстары жөнінде ақпараттар сақталмайды.
Алайда,ақиқатқа мәліметтер қорындағы мәліметтер сәйкес келу талабы талап
етіледі. Мысалы: клиенттің басқа қалаға көшуіне байланысты мәліметтер
қорындағы мекен-жайы өзгеруі тиіс.
Жақын , туыстардың телефон нөмірін, мекен жайларын жазып жүрген
кітапшаңыздың өзі-мәліметтер қоры болып саналады. Оны жазған уақыттың
өзінде өзіндік бір ережелер мен постулаттарға сүйеніп жазасыз.
Мәліметтер қоры ақпараттық жүйенің негізі, оны өңдеудің объектісі болып
табылады. Мәліметтер қоры дегеніміз не? Кең мағынада алып қарасақ,
мәліметтер қоры – қоғамның қандай-да бір саласындағы немесе оның
бөлігіндегі нақты объектілер туралы мағлұматтар жиынтығы. Мысалы: металл
және оны балқыту жөніндегі мәліметтер қоры (металлургия), емханалардың
мәліметтер қоры (медицина), т.с.с.
Егер мәліметтер топтастырылмаса, толығымен реттеліп отырмаса, біз
мәліметтер былығында қалар едік. Мәліметтерді реттеу үшін мәліметтер
тақырыптары, өзара қисынды біріктірілген арнайы анықтамалар, каталогтар,
карточкалар, энциклопедиялар және т.б. бар.
Осындай үлкен көлемді мәліметтерді сақтау, өңдеу және іздеу үшін
компьютерде арнайы программа бар. Мұндай программалар мәліметтер қорын
басқару жүйесі деп аталады.
Мәліметтер қорын басқару жүйесі (МҚБЖ) - бағдарламалық жабдық, оның
көмегімен мәліметтер қоры құрылады, соның негізінде ақпаратты іздеу жүйесі
құрылады және жұмыс істейді. Ақпаратты іздеу жүйесі дегеніміз - мәліметтер
қорының жиынтығы және оларға қызмет көрсетуші бағдарламалар. Қолданылу
түріне байланысты МҚБЖ дербес және көпшілік қолданушы деп бөлінеді. Дербес
МҚБЖ бір компьютерде жұмыс істейтін локальды (желілік) мәліметтер қорын
құруды қамтамасыз етеді. Дербес МҚБЖ - не Paradox, dbase, FoxPro, Access
т.б жатады. Көпшілік қолданушы МҚБЖ клиент-сервер архитектурасында жұмыс
істейтін ақпараттық жүйелерді құруға мүмкіндік береді. Көпқолданылушы МҚБЖ-
не Oracle, InterBase, Microsoft SQL, Server, Informix және т.б жатады.
МҚБЖ - нің негізгі үш функциясын бөліп көрсетуге болады.
• Мәліметтерді анықтау (data definition) - мәліметтер қорында қандай
ақпараттар сақталатынын анықтай аласыз, мәліметтер құрылымын және типін,
сонымен қатар бұл мәліметтер бір-бірімен қалай байланысқанын көрсете
аласыз. Кейбір жағдайларда мәліметтерді тексеру форматы мен критериін
беруге болады;
• Мәліметтерді өңдеу - мәліметтерді әртүрлі тәсілдермен өңдеуге болады.
Мәліметтерді онымен байланысқан басқа бір ақпаратпен байланыстырып,
нәтиже мәнін есептеуге болады;
• Мәліметтерді басқару - мәліметтерді басқаруда мәліметтермен кім танысуына
болатынын көрсетіп, оларды өшіріп немесе жаңа ақпарат қосуға болады.
Сонымен қатар мәліметтерді ұжымдық қолдану ережелерін анықтауға болады.
Бір базада орналасқан мәліметтер өзара қисынды байланысқан болуы керек.
Бұл нақты параметрлері, қасиеттері бойынша, яғни бір – біріне қатысының
белгілері бойынша деректерді, яғни мәліметтерді біріктіру жолымен іске
асырылады.
Мәліметтер қоры төмендегідей талаптарды қанағаттандырады:
1. Мәліметтер тәуелсіздігі – бұл принципті екі жақты анықтауға болады.
а) Мәліметтер өзгертілгенде осы мәліметтерге қолданылған
программа өзгертілуі міндетті емес.
ә) Мәліметтер қорымен жұмыс жасайтын барлық программа басқа
программадағы өзгертулерден оқшауланған болуы тиіс.
2. Мәліметтер қорында мәліметтер мүмкіндігінше қайталанбауы тиіс, яғни,
артық мәлімет болмайтындай етіп, сақтауды ұйымдастыру.
3. Жан – жақты байланысты орнату және қолдау. Мұндай байланыстар қандай
да бір файлды әр түрлі қолданбалы программалардан шақыруды
ұйымдастырады.
4. Үзіліссіз дамытылуы, яғни, барлық уақытта мәліметтер өзгертіліп және
кеңейтіліп отыру мүмкіндігі бар.
5. Мейлінше аз шығындану, яғни жадыдан көп орын алмау.
Мәліметтер қоры негізінде үш белгісі бойынша жіктеледі.
Бірінші белгісі – сақталынған информацияның сипатына қарай мәліметтер
қоры фактографиялық және құжаттық болып бөлінеді.
Фактографиялық мәлімет қоры қатаң анықталған пішімде ұсынылған, жазылған
объектілердің қысқаша мәліметтерінен тұрады. Мысалы, кітапханадағы кітаптар
қорының мәлімет қорында әрбір кітап туралы деректер библиографиялық түрде
сақталады: шығарылған жылы, авторы, аты және т.б. Кітаптың мәтіні
мәліметтер қорында сақталмайды. Яғни, фактографиялық мәлімет қоры –
картотекалар.
Құжаттық мәлімет қоры әр түрлі типтегі: мәтіндік, графикалық,
дыбыстық, мультимедиалық кең көлемдегі информациялардан тұрады. Мысалы,
заңдық актілердің құжаттық мәлімет қоры заңдардың мәтінінен тұрады. яғни,
құжаттық мәлімет қоры – бұл архив.
Екінші белгісі – информацияларды сақтау әдісі бойынша мәліметтер қоры
орталықтандырылған және бөлектелінген болып бөлінеді. Орталықтандырылған
мәлімет қорында барлық информациялар бір компьютерде сақталады.
Бөлектелінген мәлімет қоры компьютердің жергілікті және ауқымды
желілерінде қолданылады және информацияның әр түрлі бөліктері бөлек
компьютерлерде сақталуы мүмкін.
Үшінші белгісі – информацияны ұйымдастыру құрылымы бойынша мәліметтер
қоры реляциялық, иерархиялық және желілік болып бөлінеді. Кез-келген
мәліметтер қоры деректердің реляциялық моделіне негізделеді.
Мәліметтердің реляциялық негізінде қатынастар (relation - ағылшын тілінде
қатынас) ұғымы жатыр. Егер белгілі шарттарды орындасақ, қатынасты екі
өлшемді кесте түрінде берген ыңғайлы болады. Кесте көрнекті, әрі адамға
түсінікті бейнелеу болып табылады. Реляциялық мәліметтер қоры - бұл өзара
байланысқан қатынастар жиыны. Әрбір қатынас (кесте) компьютерде файл
түрінде беріледі.
Мәліметтер қорының модельдері.
Қазіргі уақытта мәліметтер қорының 3 түрі бар: иерархиялық, желілік, ре-
ляциялық.
Иерархиялық модель.
Иерархиялық модельдің негізгі қағидасы, аты атап тұрғандай, мәліметтердің
иерархиялық құрылысы.Яғни, мәліметтер қорындағы әрбір жазба бірнеше
ұрпақтан тұруы мүмкін, бірақ бір ғана ата-анадан таралады.
10.1.суретінде мәліметтер қорының иерархиялық моделі көрсетілген.
Жазбалардың төменнен жоғарыға қарай және жоғарыдан төменге қарай өңдей
берсе болады. Бірақ қиыншылықтар тууы мүмкін. Біріншіден, бірінеше бөлімде
жұмыс істейтін жұмысшылар немесе бірнеше мамандық бойынша жұмыс істейтін
жұмысшылар жөніндегі мәліметтерді біріктіру мүмкіншіліктері жоқ. Екіншіден,
жұмысшыларды бір бөлімнен екінші бөлімге ауыстырған кезде мәліметтер
қорының құрылысын модификациялауға тура келеді. Сонымен қатар жаңа
жұмысына да мәліметтер қорына қосу мәселесі де бар.
10.1 сурет.Мәліметтер қорының иерархиялық моделі.
Желілік модель.
Мәліметтерді ұйымдастыруға желілік модельдің қағидасы иерархиялық модельді
толықтыру болып табылады. Иерархиялық модельде бір
ғана бастамадан тұратын болса,желілік модельде бастама көп.
10.2.мәліметтер қорының желілік модельі.
Суреттен мәліметтерге өзгерістер енгізген кезде шығындардың көп болатындығы
көрініп тұр. Бұл модельдің кемшіліктеріне сақтау жадына жоғарғы талаптар
қоюы және төменгі жылдықтарды жатқызуға болады.
Реляциялық модель.
Реляциялық мәліметтер қоры деп, өзінің құрамды бөліктерінің өзара
байланысынан құрастырылған мәлімет қорын атайды. Мәліметтердің реляциялық
негізінде қатынастар (relation - ағылшын тілінде қатынас) ұғымы жатыр.
Реляциялық модельдерді 1970 жылы Э.Ф.Код ойлап тапқан. Жоғарыда аталып
өткен модельдерге қарағанда бұл модельдің артықшылықтары зор. Ең маңызды
ерекшілігі – қолдану негізіндегі қарапайымдылығы.
10.3 Реляциялық модель.
Егер белгілі шарттарды орындасақ, қатынасты екі өлшемді кесте түрінде
берген ыңғайлы болады. Кесте көрнекті, әрі адамға түсінікті бейнелеу болып
табылады.
Реляциялық модельдерді кесте түріндегі мәліметтерден–ақ тануға болады.
Реляциялық модельдер қорындағы мәліметтер кесте ішінде орналасады және
олар бір-бірінен баланыста болмайды. Өңдеуші кесте құрар кезде мәліметтерді
мәліметтер қорынан шығарып алған кезде, сол мәліметтерді қалайша
біріктіру керек екендігі жөнінде ойлану керек. Содан кейін бірнеше
кестеден шыққан мәліметтерге сұраныс, қалып (форма), есеп құру
мүмкіншілігі туады. Кестелер арасына байланыс орнату жолы арқылы
үйлестіруді жүзеге асыруға болады.
Егер белгілі шарттарды орындасақ, қатынасты екі өлшемді кесте түрінде
берген ыңғайлы болады. Кесте көрнекті, әрі адамға түсінікті бейнелеу болып
табылады. Кестелік информациямен күнделікті өмірде жиі кездесеміз. Мысалы,
сынып журналы, үлгерім табелі, т.с.с.
Мәліметтер қорының реляциялық моделі төмендегідей қасиеттерге ие:
• Кестенің әрбір элементі-мәліметтердің бір элементі.
• Кестенің барлық бағандары бір тектес, яғни бір типті (мысалы: текст, күн-
уақыт, сан, т.с.с)
• Әрбір бағанның ерекше нақты аты бар.
• Кестеде бірдей жолдар болмайды.
• Кестеде жолдардың орналасу реті еркін және өрістер санымен, жазбалар
санымен, берілгендер типімен анықталуы мүмкін.
Мәліметтер қорының осы моделінде мынадай әрекеттерді жүзеге асыру
ыңғайлы:
1. Мәліметтерді реттеу (мысалы: алфавит бойынша)
2. Топтар бойынша мәліметтерді таңдау (туған күні, фамилия бойынша)
3. Жазуларды іздеу (фамилия бойынша, т.с.с)
Кестелер арасындағы байланысты кілттік өрістердегі сәйкес келетін мәндер
арасындағы қатынастар орнатады. Алайда,мәліметтер қорының көлемінің
үлкеюіне байланысты реляциялық модельдің жылдамдығы төмендейді. Сол себепті
нарықта қуатты есептеу жүйесі шыққаннан кейін ғана реляциялық модель өз
күшіне ене бастады. Бұл модель Visual Basic-те кеңінен пайдаланылады.
Обьектілі бағытталған мәліметтер қоры.
Реляциялық мәліметтерде қажетті ақпарат бірнеше кестелердегі мәліметтерден
құралады. Мысалы: 10.3 суретте көрсетілгендей тапсырыс берушілерге есептер
жазып, дайындау керек. Ол үшін тапсырыс берушілер жөніндегі кесте мен
есептер туралы кестені біріктіру керек болады. Біріктіргеннен кейін ғана
есепті басып шығару үшін қорытынды мәліметтерді алуға болады. Мәліметтерді
сақтау алдында кестелер бөлініп кетеді де, жүктеу барысында қайтадан
қосылады.
Обьектілі бағытталған мәліметтер қорында әртүрлі қатынасты мәліметтер 1
обьекті ретінде қарастырылады. Сондықтан да қолданушы кестелерді біріктіру
не бөлу жөнінде ойламай-ақ қойса да болады. Бұл жұмыстардың обьектілі
бағытталған мәліметтер қоры өзі орындайды.
Қазіргі кезде кеңінен таралған обьектілі бағытталған мәліметтер өте аз.
RDBMS- ың жұмыс істеу тәртібі мен құрылымы.
Мәліметтер басқару кезінде Visual Basic реляциялық мәліметтер қорын
басқаратын жүйе ретінде жұмыс істейді (Relational Date Base Management
System, RDBMS) . Жоғарыда атап өткендей реляциялық мәліметтер қоры көптеген
кестелер жиынынан тұрады. Кестелерде алуан түрлі ақпараттық обьектілер
сақталады. Мысалы: тапсырыс берушілердің тізімін енгізсек, бұл тапсырыс
берушілер кестесі болады, сол сияқты тауарлар кестесі, есептер кестесі және
т.б.
10.4 Кесте құрылымы
Кортеждер, атрибуттар және атомдар.
Кесте жолдары жазба немесе кортеждер деп аталады. Бөлек бағандарды өріс
немесе атрибуттар деп атайды. Жол мен бағанның қиылысын мәлімет(мән) немесе
атом деп атайды.
Дәлірек айтқанда мәліметтер қорында кестенің әрбір жолы жазба болып
табылады, ал жазба бірнеше өрістерге бөлінеді. Бір жазба мәліметтер қорының
бір ғана объектісі туралы информацияларынан тұрады. Жазбалар бір-бірінен
өрістің түйінді (кілт) мәнімен ерекшеленеді. Мәліметтер қорының кілті деген
– басқа жазбаларда қайталанбайтын мәндері бар өріс (өрістердің жиынтығы).
Өріс – мәліметтер қоры құрылымының негізгі элементі. Берілгендердің
қандай типін енгізу керектігі, өріс қасиетіне тәуелді. өрістің мынадай
қасиеттері бар: өріс аты, ұзындығы, подписі. Подпись – баған тақырыбында
көрінетін ақпарат. Ұзындығы - өріске қанша ақпарат орналасқандығын
анықтайды. Ол байтпен өлшенеді. өріс аты (имя поле) нүкте, леп белгісі,
бұрышты жақшадан басқа символдардан құралады. Оның ұзындығы 64-тен аспайды
және мәліметтер қорында екі өріске бірдей ат берілмейді.
Мәліметтер қорында жазуы бар әрбір өрістің типі болады. Өріс типтері:
1. Мәтіндік тип (текстовый). Бұл өріс ұзындығы 255 символдан аспайтын мәтін
ді қамтиды. Өріс ұзындығын өріс өлшемі (размер поля) қасиетінен бекітеді.
2. Сандық тип (числовой). Бұл өріске сандар енгіземіз. Оның да өлшемін өріс
өлшемі қасиетінен бекітеді. Сандық типтің екі түрі бар: бүтін және нақты.
Нақты сандарды енгізгенде санның ондық бөлігінің өлшемі көрсетілуі тиіс
3. Күн және уақыт типі (датавремя). Бұл типтегі өріске күн және уақыт
енгізіледі.
4. Логикалық тип (логический). Бұл өрістің қабылдайтын мәндері: иә немесе
жоқ; 0 немесе 1; ақиқат немесе жалған.
5. Ақшалы тип (денежный). Ақша суммасын енгізетін өріс типі. Ондық нүктеден
солға қарай 15 разряд, оңға қарай 4 разряд құрайтын сандар енгізіледі.
6. OLE объект алаңы (поле объекта OLE). Бұл өріс типінде суреттер, музыка,
видеожазбалар сақталады.
7. МЕМО типті өріс. Бұл өріске ұзын текст енгізіледі. Онда 65535 символ
сақталады. МЕМО өрісінің ерекшелігі: мәліметтер сол өрісте емес, басқа
орында сақталады.
8. Счетчик типті өріс. Бұл өрісте жаңа жазу енгізген сайын өріс мәні бір-
бірлікке автоматты түрде ауысып отырады.
Бірінші (алғашқы) кілт.
Кестеге бөлек жазба идентификациялау үшін кілт қолданылады. Бірінші кілт
(Primary Key, PK) кез-келген кестеде болады. Кілт дегеніміз- кесетелердегі
әрбір жазбаны анықтайтын бір немесе бірнеше өрістер. 10.4 суретінде
кестенің алғашқы кілт кестеде бір рет кездесіп тұрғаннан кейін тапсырыс
берушінің фамилясы жазылған өріс бола алады. Әрине, алғашқы кілт кестеде
Майер жөнінде жазба пайда болғанша әрекет жасай алады. Сондықтанда фамилия
сияқты өрістер ешқашан алғашқы кілт ретінде анықталмайды. Алғашқы кілт
ретінде арнайы өрістер енгізіледі. Мысалы тапсырыс берушінің немесе
жұмысшылардың нөмірі. Мұндай нөмірлер тек бір рет қана меншіктеледі. Сол
арқылы алғашқы кілт пен жергілікті жазба арасында қатынас пайда болады.
Сыртқы кілт.
Реляциялық мәліметтер қорында маңызды рольді тағы бір кілт алады. Оны
сыртқы кілт деп атайды. Сыртқы кілт дегеніміз- басқа кестенің алғашқы
кілтіне сілтейтін бір кестенің өрісі.
10.5 Алғашқы кілтпен сыртқы кілттің байланысы
Бұл кестеде Counts кестесі мен Customers кестесі Customer Num кілтімен
байланысқан. Counts кестесін алатын болсақ, онда Count Num алғашқы кілт,
and ал Customer Num- сыртқы кілт болады.
Екінші кілт.
Алғашқы және сыртқы кілттермен қатар кестелерде басқа да екінші кілттер деп
аталатын кілттер болады. Бұл кілттерді басқаша индекстер деп те атайды.
Олар кітаптардың пәндік сілтеуіші секілді қызмет атқарады.
Кітаптан белгілі бір термин табу үшін кітап беттерін ақтармай-ақ, пәндік
сілтеуішті қарап, керекті беттің нөмірі арқылы табуға болады. Егер
Customers кестесінен Майер фамилиясын табу керек болса, RDBMS пәндік
сілтеуіші жоқ кітап сияқты Майер фамилиясын тапқанша жазбаларды бірінен соң
бірін қарап іздейді. Ал егерде Surname бағанын индекстесек, яғни нөмірлер
енгізсек, RDBMS сілтеуіштер мен кесте аттарынан тұратын кесте құрады.
10.6 Кілт бойынша іздеу үрдісі.
Кестелермен жұмыс істеген кезде, мысалы, жазбаларды қосу не жою барысында
индекстерді жаңадан құру керек. Сондықтан да индексті пайдалану кезінде
жұмыс баяулайды. Бұл жерде жылдамдықтың көп қажеттігі болмаса да, кестедегі
көптеген өрістерді нөмірлей берген дұрыс емес. Тек қана көбіне іздеу
жасайтын өрістерге ғана индекс құрған дұрыс. Біздің жағдайда Surname
өрісіне индекс құрса болады. Тәжірибеге көбіне
тапсырыс берушіні нөмірі бойынша емес, фамилиясы бойынша іздейді.
Мәліметтер қорын қалыпқа келтіру
Мәліметтер қорын жоспарлау теориясы мәліметтер қорының құрылымын
оптимизациялауға арналған қалыпты формалардың концепциясынан тұрады. Қалпты
форма - мәліметтер қорына қолданылатын сызықтық бірізді ережелер.
Жалпы айтқанда, қалыпқа келтіру Кодтың реляциялық моделінің құрамына
кірмейді. Қалыпқа келтіру (нормализациялау) – көп сатылы үрдіс, мұнда
мәліметтер қорындағы кестелер ұйымдасады, бөлінеді және мәліметтер қалыпқа
келтіріледі.
10.7 Есеп үшін мәліметтер көзі
Бір-бірге қатынасы.
Бір-біргеқатынасында бір кестенің кез-келген жазбасы басқа кестенің бір
жазбасына сәйкес келеді. Мысал ретінде жұмысшылар мен олардың мекен-жайлар
кестесін келтіруге болады. Байланыстың бұл түрін көп
қолданбайды, өйткені мұндай мәліметтерді бір кестеге де жазса болады.
Мәліметтер қорында бұл қатынастың түрі көп кездеседі. Мұндай жағдайда бір
кестенің бір жазбасы басқа кестенің бірнеше жазбасына сәйкес қойылуы
мүмкін. Алайда 2-і есептің кез-келген жазбасы 1-і кестенің 1 жазбасын
артық жазбаға сәйкестірілмейді.
10.9 сурет Бірге-көптің қатынасы
Бұл қатынаста бір кестенің бір жазбасы 2-і бір кестенің бірнеше
жазбасына сәйкес қойылады, ал 2-і кестенің бір жазбасы 1-і кестенің
бірнеше жазбасына сәйкес қойылады.
Ереже бойынша бұл қатынасты орнату үшін 3-і кесте, яғни байланыстырушы
кесте құру керек. Бұл кесте 2-кестенің алғашқы кілттерімен құралады.
Мысалы: мұндай қатынас кітапханалық каталог құрар кезде жүзеге
асырылады. Бір автор бірнеше кітап жаза алады, сонымен қатар бір кітапта
бірнеше авторлар бола алады. Яғни бұл жағдайда авторлар кестесі,
кітаптар кестесі және авторлардың аты мен кітап атынан тұратын 3-і
кесте болуы керек.
10.10Көптің көпке қатынасы
SQL- тілі
Visual Basic- те мәліметтерді басқаруда мүмкіншіліктері SQL тілі арқылы
жүзеге асырылады.
SQL дегеніміз не?
SQL стандарты
SQL (Structured Query Language)- құрылымдық сұраныстар тілі. Ол 70-і
жылдары IBM фирмасының көмегімен шығарылған және ANSI-да стандартталған
(American National Standards Institute-Америкалық ұлттық стандарттау
институты). Сол себептен бұл тілді көбіне ANSI-SQL-деп те атайды. ISO-да
бұл стандартты растаған (International Standards Organization-халықаралық
стандарттау ұйымы).
SQL-ң ерекшеліктерінің бірі-оның кеңінен таралуы. Ол барлық жұмыс
станциялары мен PC жүйелерінде жүзеге асырылған. Сонымен қатар үлкен және
орташа есептеу машиналарында да қолданылады.
SQL тілі 3 бөлімшеден тұрады:
1. DDL (Data Definition language)
2. DML (Data Manipulation Language)
3. DCL (Data Control Language)
Динамикалық мәліметтер
SQL сұранысы әрекеттерінің нәтижесі Record set динамикалық мәліметтері
болып табылады.
SQL операторлары
10.4 кестесінде мәліметтерді өңдеу кезіндегі SQL операторларының
негізгілері жазылған:
10.4 кестесі. Visual Basic SQL операторлары
SQL операторы Қызметі
SELECT Кестеден мәліметтерді таңдайды.
SELECT...INTO Құрылған кестелердің негізінде жаңа кесте құрайды.
DELETE Кестеден жазбаларды жояды
INSERT Құрылған кестеге жазбалар енгізеді
TRANSFORM Қиылысу кестесін құрады
UPDATE Мәліметтерді өзгертеді
CREATE Жаңа кесте,жол және индекс құрады
DROP Индекстер мен кестелерді жояды
ALTER Кесте анықтамасын өзгертеді
Select операторы
Select операторы мәліметтерді белгілеу қызметін атқарады. Нәтижесінде
белгіленген кестеде немесе кестелерде көрсетілген рет бойынша таңдау шартын
қанағаттандыратын жолдар белгіленіп, сортталады немесе топтастырылады.
Сонымен қатар нәтижесін көрсететін жаңа виртуалды кесте құрылады.
Оператордың синтаксисі төмендегідей түрде болады:SELECT
[ALLDISTINCTDISTINCTROW] select list FROM table name
[WHERE criteria]
[ORDER BY sort record]
[GROUP BY group field list]
[HAVING criteria]
WHERE шарты іздеу критериін көрсетуге мүмкіндік береді. Мысалы:
Select Name, Residense, Telephone FROM Customers WHERE
Residence = Мюнхен
Орындалу нәтижесінде тапсырыс берушінің мекен жайынан, атынан, телефон
нөмірінен,яғни Мюнхен қаласында тұратын барлық тапсырыс берушілер жөнінде
мәліметтерден тұратын кесте құрылады.
SELECT...INTO операторы.
Бұл оператордың Select операторынан айырмашылығы орындалу нәтижесінде жаңа
кестенің құрылуы.
SELECT ... [ALL \DISTINCT\DISTINCTROW] selectilist FROM tablename
INTO Tablename [targetname]
[WHERE criteria]
[ORDER BY sortrecord]
[GROUP BY groupfieldlist]
[HAVING criteria]
Төменде келтірілген Мюнхен қаласындағы тапсырыс берушілер жөнінде жаңа
кесте құрады. Бұл кестеге Customers кестесінің Мюнхендеген мәні бар
Residence өрісінің барлық жазбалары көшіріледі.
Select * from Customers INTO заказчики из Мюнхена WHERE Residence =
Мюнхен
SQL-дегі *символы.
Жұлдызша *.SQL тілінің операторларында төмендегідей мағына береді;яғни
операторлардың орындалу барысында кестенің немесе кестелердің барлық
өрістері әрекетке қатысу керек.
Delete операторы.
Delete операторы кестенің жазбаларын жою қызметін атқарады.
Оның жазылу синтаксисі:
Delete From table [WHERE criteria]
Delete
Delete From Customers WHERE Last Custom #1.1.1992#
Customers кестесінен тапсырыс берушілер жөніндегі жазбаларды жояды, және
1992 жылы 1 қаңтарыны дейін жасалған тапсырыстарды да жояды. Last Custom
-өріс аты.
INSERT операторы.
Insert операторы бір кестеден екінші кестеге жазбалар енгізу қызметін
атқарады. Оператор синтаксисі:
INSERT INTO table name [target name] [select statement]
Сонымен қатар оператор мәліметтерді таңдап қоюға да мүмкіндік береді. Және
де басқа мәліметтер қорында орналасқан мәліметтерді де пайдалануға
мүмкіндік береді.
INSERT INTO Customers SELECT* FROM New Customers.
Бұл оператордың орындалу нәтижесінде New Customers кестесінің барлық
мәліметтері Customers кестесіне көшеді. Екі кестеде де бір мәліметтер
қорында орналасады.
INSERT INTO Customers in “C:\DATA\OL DCUST .DBF” “dbaseIV”
SELECT * FROM NewCustomers WHERE Residense = “Мюнхен”
Бұл оператор күрделірек. New Customers кестесіндегі тапсырыс берушілер
жөніндегі мәліметтер DBASE мәліметтер қорында сақталған. Бұл Customers
мәліметтер C:\DATA \ OLDCUST. DBFмекен жайында орналасқан және кестесіне
қосылады.Сонымен қатар Мюнхенде тұратын тапсырыс берушілер жөніндегі
жазбалар таңдап алынады.
Бұл мысалды тағы да таңдау шарттарын қосып , кеңейтуге де болады.
TRANSFORM операторы.
TRANSFORM операторы қиылысу кестелерін құру қызметін атқарады. Қиылысу
кестелері-қиылысу сұраныстарының орындалу нәтижесінде пайда болған
кестелер.
Сұраныстың орындалу барысында кейбір қорытынды мәндер есептеледі, ал
нәтижелері кесте түрінде қайтарылады, және олар берілген өрістерді жол мен
бағанның тақырыбы ретінде пайдаланады.
10.17 сурет Қиылысу кестесі.
10.17 суретте қиылысу сұранысының орындалу нәтижесінде пайда болған
кестенің мысалы келтірілген. Тұлғалар кестесінен сатушылар аты-жөні
бағанның тақырыбы болып келеді. Тауарлар тізімі жол тақырыбы рөлін атқарып
тұр.Ұяшықтардағы мәндер әр сатушының сатқан тауарлар саны.
Енді нәтижесінде төмендегідей кесте пайда болатын операторға көңіл бөлелік:
TRANS FORM Sum (CustomDetails.Pieces) As Pieges
SELECT Article . AtyicleName as Product
FROM Employees, Customs, Article, CustomDetaile
PIVOT Employees. Name
TRANS FORM операторының толық синтаксисі төмендегідей болады.
TRANS FORM agg function select statement PIVOT column me
UPDATE операторы.
UPDATE операторы берілген шарт негізінде көрсетілген кесте өрістерінің
мәндерін бір уақытта өзгерту мүмкіндігін береді. Мысалы, белгілі бір
категория бойынша тауарлардың бағасын 5% -5 өсіру үшін, UPDATE операторын
таңдау керек.
Оның синтаксисі төмендегідей:
UPDATE table reference SET Set list [WHERE criteria]
Жоғарыдағы мысалды орындау үшін төмендегідей код қажет:
UPDATE Product Set Price = Price * 1.05 WHERE Category = “Кабель”
Бұл мысалда Product кестесі Кабелькатегориясындағы тауар қорының мәндері
5%-ға өседі.
CREATE кілттік сөзі.
SQL операторы CREATE кілттік сөзімен жаңа өріс, индекс және жаңа кесте
құруға мүмкіндік береді.
CREATE TABLE
CREATE TABLE операторы мәліметтер қорында жаңа кестелер құруға мүмкіндік
береді.
CREATE TABLE table (field 1 type [(size)] [index 1] :
[, field 2 type [(size)] [inde [2] [...]]
[, multifieldindex [,]]
Бұл мысалда жаңа EMPLOYESS кестесі құрылған және оның Name, SALARY атты
өрістерде құрылған.
CREATE INDEX.
Кесте құрылғаннан кейін CREATE INDEX операторының көмегімен индекстеу
жеңіл.
CREATE [UNIQUE] INDEX index ON table (field [ASC\DESC])
[, field [ASC\DESC] ...])WITH
{PRIMARY\DISALLOW NULL\IGNORE NULL}]
Параметрлер индекс түрлерін және сұрыптау бірізділігін көрсету мүмкіндігін
береді.
CREATE UNIQUE INDEX pk ON
Бұл мысалда Name өрісі үшін pk индексі құрылған және ол алғашқы кілт болып
табылады.
ALTER операторы.
Кестеге жаңа өріс қосу немесе жою қызметін ALTER TABLE операторы атқарады.
ALTER TABLE table {ADD {COLUMN field type [(size)]
[CONSTRAINT index]
CONSTRAINT multisieldindex}
DROP {COLUMN field\CONSTRAINT indexname}}
Берілген мысалда EMPLOYEES кестесінен SALARY өрісі жойылады. Бұл жағдайда,
әрине, мәліметтер жойылады.
ALTER TABLE EMPLOYESS DROP COLUMN [Salary]
DROP операторы.
DROP операторы мәліметтер қорынан кестені немесе индексті жою.
DROP {TABLE tableINDEX index ON table}
Бір оператордың көмегімен не бір кестені, не бір индексті жоюға болады.
DROP table Employees
Бұл оператор мәліметтер қорынан Employees кестесін жойып отырғанын көріп
отырмыз.
SQL предикаттары.
SQL операторларының предикаттары болады. Олардың ең маңыздылары төменде
көрсетілген.
10.5 кестесі SQL предикаттары
Предикаттар Қызметі
ALL *-ны пайдаланғанмен бірдей
DISTINCT Бірнеше бірдей өрістерден тек бір ғана өріс жазбаға
қосылады
DISTINCTROW Distinct-ке ұқсас әрекет жасайды,бірақ бірдей
жолдарға
Байланысқан басқару әрекеттері
Бұл тарауда сіздер танысатын мәліметтерге қатынас жасау әдісі. Visual
Basic- те жалғыз емес. Байланысқан басқару элементтері (Bound Controls)-
бұл мәліметтер қорының қосымшаларын программалаудың тез әдістерінің бірі.
Visual Basic- те мәліметтерге қатынас жасаудың 3 интерфейсі бар: Active
Data Objects (ADO), Remote DATA Objects (RDO), DATA Access Objects (DAO).
3 модель не үшін керек? Мәліметтерге қатынас жасау технологиясы үнемі
жетілдіріліп отырады. Және 3 интерфейстің әрқайсысы осындай дамудың әртүрлі
этаптарын қамтамасыз етеді. Ең жаңа түрі болып ADO интерфейсі саналады.
Мәліметтер қатынасын құру әдістері
Жоғарыда атап өткендей Visual Basic мәліметтерге қатынас құруда 2 әдістен
тұрады. Біріншісі- байланысқан басқару элементтерінің көмегімен. Visual
Basic- те қарапайым концепция шындалады. Кейбір басқару элементтерін
белгілі бір кестенің өрісімен байланыстыруға болады. Осылай программист
мәліметтердің көрінісіне немесе енгізуді басқару жөнінде ойламаса да
болады.
Data басқару элементі
Data арнайы басқару элементі ешқандай программалаусыз кестенің жазбалары
бойынша ауысу мүмкіндігін береді.
Visual Basic келесі мәліметтер көзіне қатынас жасай алады:
1. Microsoft Jet мәліметтер базасына
2. DBC мен Microsoft Fox Pro мәліметтер қорына
3. dBase III, IV және 5.0 мәліметтер қорына
4. Paradox-ң 3х, 4х және 5х версияларының мәліметтер қорына
5. Microsoft Excel кестелеріне
6. WKS, WK1, WK3 және WK4 версиялы Lotus кестелеріне
7. Кестелік форматтағы ASCII текстік файлдарына
8.HTML файлындағы кестелерге
9.Microsoft Exchange каталогында
ODBC
Сонымен қатар сыртқы мәліметтер көзіне ODBC (Open Data Base Connectivity-
мәліметтер қорымен байланысудың ашық құрылғылары) арқылы қатынас жасауға
болады. Мысалы, Oracle мәліметтер қорына немесе Microsoft SQL Server-ге.
Құрылған мәліметтер көзіне қатынас жасап қана қоймай, сонымен қатар жаңа
мәліметтер қорын құруға болады, бірақ олар тек Microsoft Access
форматында ғана құрылады.
Access Engine Jet Engine
Мәліметтерге қатынас құру Access Engine мәліметтер қорын басқару жүйесі
арқылы жүзеге асырылады. Microsoft Access- те жұмыс істеген болсаңыз,
бұл жүйе сізге таныс болу керек.
ADO Data Control басқару элементі
ADO Data Control басқару элементі енгізілген Data басқару элементіне және
Remote Data Control (RDC) басқару элементіне ұқсас келеді. Бұл басқару
элементі мәліметтер қорымен ADO ( Microsoft ActivexDATA Objects)
объектісін пайдалана отырып, жеңіл байланыс орнатуға болады.
Мәліметтер қорын құру
Visual Basic-те мәліметтерді құру (Visual Data Manager) пакет құрамына
кіретін мәліметтер диспетчері көмегімен орындалады. Егер сіз мәліметтер
қорымен жиі жұмыс істейтін болсаңыз, Microsoft Access қосымшасын
орнатқаныңыз жөн.
Мәліметтер қорымен қатынас құру және оны басқару қарапайым түрде
орындалады.
Мәліметтер қорының проектісінің мысалы
Кез келген басқа тарауда, теорияның иллюстрациясы ретінде, автомобиль
шығарудағы шығындарды есептеу мәліметтер қорының проектісі мысалы
қарастырылады.
Мәліметтер құрылымы
Мәліметтер құрамының кейбір ерекшеліктеріне тоқталып кетелік. Автомобиль
шығарудағы шығындарды есептеу жөніндегі ақпараттарды бір кестеге
орналастыру керек. Бұл кестені Master Data (негізі мәліметтер) деп атап,
оған төмендегі мәліметтерді енгізелік:
10.6 Master Data кестесінің өрістері
Кесте өрісі Қызметі
Auto Num Алғашқы кілтке нұсқайтын счетчик өрісі
Designation Көлік құралдарын өрнектеу
Specification Автомобильдің қысқаша атауы (марка, модель)
Admission Эксплуатациялауды бастаудың күні
Екінші кестеге шығындар жайында мәліметтерді енгізген дұрыс. Оның атын
Costs деп қоямыз және оған төмендегі ақпаратты енгіземіз:
10.7 Costs кестесінің өрістері
Кесте өрісі Қызметі
Cost ID Счетчик өрісі- бір мәнді кілт
Specification Түсіндірме мәтін
Date Шығын датасы
Amount Шығын өлшемі
Auto Num Шығынға қатысты автомобиль
Бірдің- көпке қатынасы
Енді екі кесте арасында байланыс орнату керек. Бір көлікке бірнеше шығын
түрі сәйкес келу мүмкіндігінің арқасында бірдің- көпке қатынасын
пайдаланамыз.
Мәліметтер диспетчерін жүктеу
Мәліметтер құрамын құрғаннан кейін мәліметтер қорын құруға кіріскен жөн. Ол
үшін Visual Basic-те мәліметтер диспетчері қолданылады. Ол Add-Ins.
Менюіндегі Visual Data Manager командасы арқылы жүктеледі. Мәліметтер
диспетчерінің File менюінде New\Microsoft Access MDB командасын
таңдаңыз.
Жаңа кесте.
Егер мәдіметтер қоры құрылған болса, Database Window терезесі пайда
болады. Жаңа кесте құру үшін жанама менюінен New Table командасын
таңдасаңыз жеткілікті. Пайда болған диалог терезесінің Table Name өрісіне
Master Data деп кесте атын өзгертіңіз.
Жаңа өрістер.
Жаңа өріс құру үшін диалог терезесінде оның қасиетіне (аты,типі,өлшемі)
нұсқау керек және диалог терезесінің сол жағында орналасқан тізімге қосу
керек.
10.20 Өрісті анықтау
Берілген мысалда Auto Num өрісі типті болып келеді. Бұл өрісті счетчик
(есептеуіш)етсе де болады. Бұл өрістің мәні қолданушы жаңа жазба енгізген
сайын 1 санға автоматты түрде өсіп отырады. Мәндерін өзгерту Auto Iner
Field үшін жалаушасын қою керек.
10.8 Master Data анықтау.
Жол аты Типі өлшемі
AutoNum Long -
Designation Text 12
Spesification Text 40
Admission DateTime -
Car ID Text 40
10.21 Индекстер мен кілттер құру.
Жоғарыда кілттер мен индекстер жөнінде айтып өттік. Кестеде сонымен қатар
алғашқы кілтті де анықтау керек. Алғашқы кілтті анықтау үшін және кестені
индекстеу үшін диалог терезесінің төменгі жағындағы Add Field өрісіне
жүгіну керек.
Table structure диалог терезесінің төменгі жағынан индекстелетін
өрістерді таңдаңыз, индекстің атын енгізіңіз және қажетті қасиеттерін
орнатыңыз.
Алғашқы кілт.
Кілтті алғашқы деп анықтау үшін жалауша орнатқан жеткілікті. Алғашқы кілт
өлшемі бір мәнді болғандықтан, Unique жалаушасында орнатқан жөн.
10.9 Costs кестесі
Жол аты типі Өлшемі
Cost ID Long Integer -
Spesification Text 60
Date DateTime -
Amount Currency -
AutoNum Long -
Cost ID өрісін алғашқы кілт ретінде анықталған жөн.
Мәліметтер диспетчеріне мәліметтер енгізу.
Мәліметтер диспетчері мәліметтерді енгізуді және редактрлеуді қамтамасыз
етеді.
10.23 Мәліметтер диспетчеріне мәліметтер енгізу.
Мәліметтер енгізу формасын құру.
Visual Basic-тен жаңа құрылған мәліметтер қорына қатынастар құру үшін
байланысқан басқару элементтері қажет болуы мүмкін. Байланысқан элементтері
(Bound Controls) мәліметтерді көрсету қызметін атқарады және басқа басқару
элементтерімен салыстырғанда 2-ге артық қасиеті бар.
Control. Data Source
Control. Data Field
Барлық осы екі қасиеті бар басқару элементтері кесте өрістерімен
байланыстыруға болады.
Data басқару элементтері
Басқару элементтерінің көмегімен мәліметтерге қатынас құратын екінші
компонент- Data. Data формадағы байланысқан басқару элементі мен мәліметтер
қоры арасында байланыс құрады. Міне осылай элементтер қоры мен басқару
элементінің арасында байланыс орнатылады.
Мәліметтерге қатынас құру обьектілері (Record set).
Мәліметтер қорымен байланыс қалай жүзеге асады? Әдетте мәліметтер қорын
басқару жүйесі(Data Base Management System, DBMS) кестелерге қатынас құру
үшін динамикалық мәліметтер қабылдауды пайдаланады. Яғни кестедегі
өзгерістер динамикалық қабылдау көрінісінде болады. Екінші жағынан өз
кезегінде өзгерістер кестеге жазылады. Мұндай виртуальды кесте мәліметтерді
басқару элементі болып табылады, оны бұл жағдайда жазбаларды
қабылдау(Record set)деп атайды.
Data басқару элементі Record set обьектінің 3 түрінің бірінен тұрады:
статикалық жазбалар (Snapshot), динамикалық жазбалар (Dynaset), немесе
кесте (Table). Record set обьектісінің типін таңдау Record set Type
қасиетінде анықталады.
Table типті жазбалар
Кесте типті Record set объектісі негізгі кестенің программалық көрінісі
болып табылады. Бұл объект кесте жазбаларын қосу, өзгерту және жою үшін
қолданылады. Жадқа ағымдағы жазба ғана жүктеледі. Кестедегі объект Record
set –те жазбалардың ретін анықтау үшін алдын ала анықталған индекс
қолданылады. Record set кестелік объектісін Microsoft Jet мәліметтер қоры
кестенің негізінде құрылады. Сонымен қатар Record set ISAM
мәліметтер қорымен бірге пайдаланылады (Fox Pro, dBase немесе Paradox).
Record set объектісінің басқа типті жазбаларына қарағанда кестелік тип бір
ғана негізгі кестесі болады. Мұндай объектті SQL операторының көмегімен
құру мүмкін емес.
Record set кестелік объектісіне қатынас жасау үшін қолданушы жазба реті
анықталатын алдын ала анықталған индексті нұсқайды. Егер кестеде индекс
болмаса, онда жазба реті анықталмаған болады. Кесте типті Record set
объектісінде жазба ретін анықтау үшін Index қасиетінің мәніне қажетті
индекстің атын енгіземіз.
Dynaset типті жазбалар
Dynaset типті Record set объектісі бірнеше кестенің өрістерінен немесе
мәліметтер қорының жазбаларынан тұрады. Бұл жазбалар жаңартылған болып
табылады.
Record set объектісінің бұл типін кестеде немесе кестелерде мәліметтерді
өңдеу үшін пайдаланылады. Бұл типтің статикалық типтен айырмашылығы жадқа
жазбалардың барлық мәліметтері жүктелмейді, керісінше тек барлық
жазбаларды анықтайтын уникалды кілт қана жүктеледі.
Динамикалық жазбаларды қабылдау нәтижесінде әдетте мәліметтер көзі өзгерген
кезде өзгереді, ал статикалық мәліметтерді қабылдауда өзгеріссіз қалады.
Dynaset типті Record set объектісін құру үшін Open Record set әдісін
пайдалану керек. Қолданушыларды мәліметтерді жаңарту мөлшеріне қарай
өзгерістер негізгі кестелерде көрінеді. Желілік мәліметтер қорында бірнеше
қолданушылар бір уақытта Dynaset типті жазбаларды аша алады. Бұл жазбалар
динмикалық болғаннан кейін, бір қолданушы мәліметтерге өзгеріс енгізетін
болса, басқа қолданушылар да сол өзгерісті көріп, қатынас құра алады.
Алайда бір қолданушы жаңа жазбаны қосатын болса, басқа қолданушылар Record
set объектісіне Require әдісін қолданбайынша жаңа жазбаны көрмейді. Ал
ергер бір жазбаны бір қолданушы жоятын болса, сол
жазбаға қатынас құрған кезде басқа қолданушылар ол жазбаның жойылғандығы
жөнінде хабарландыру алады. Мәліметтер қорына қосылған жазбалар Add New
және Update әдістерінің көмегімен қосылмаса олар Record set динмикалық
жазбаларының бір бөлігі бола алмайды.
Мәліметтердің бүтіндігін сақтау үшін мәліметтер қорының өзегі Microsoft Jet
Edit операциясы мен жұмыс барысында немесе операциясымен жұмыс барысында
кесте типті Record set объектісін және динамикалық жазбаларды блоктайды,
яғни белгілі бір жазбаны тек бір ғана қолданушы өзгерте алады.
ODBC хаттамасы бойынша сыртқы кестелерге қатынас құру Microsoft Jet жұмыс
аймағы арқылы Update блоктау түрін пайдалану керек. Блоктау типті
жазбаларды редакторлеу кезінде Lock Edits қасиетінде көрсетіледі және Open
Record set блоктау әдістің аргументінің мәнінде көрсетіледі. Динмикалық
жазбалардың барлық өрістері жаңартылмайды. Белгілі бір өрістің жаңартылуға
жататындығын білу үшін Data Update table қасиеттерінің мәнін тексеру керек.
Жаңартылмайтын жағдайлар:
1. уникалды индекстің болмауы;
2. мәліметтер орналасқан бетті басқа қолданушы блоктағы болса;
3. жазба соңғы оқудан кейін өзгерген болса;
4. қолданушы сәйкес рұқсаты жоқ болса;
5. бір немесе бірнеше кестелер, өрістер тек оқу үшін ашылған;
6. мәліметтер базасы тек оқу үшін ашылған.
Snap shot типті жазбалар жиынтығы.
Record set обьектінің статистикалық жазбалар жиынтығы жаңартылмайтын
жазбалар жиынынан тұрады,және олар негізгі кестедегі немесе кестелердегі
мәліметтер қарау үшін пайдаланылады. Статистикалық жазбалар типін құру
үшін Open Record set әдісін ашық мәліметтер қорына пайдалану керек.
Статистикалық жазбалар жиыны бір немесе бірнеше мәліметтер қорының
кестелерінің өрістерінен тұрады. Microsoft Set жұмыс аймағында статикалық
жазбалар жиыны жаңартылмайды. Ал ODBC Direct жұмыс аймағында ODBC драйверін
қолдайтын статикалық жазбалар жиыны жаңартылады.
Record set обьектінің статикалық жазбаларын құрған кезде жадқа Microsoft
Access форматының файлдарынан Memo және Activex өрістерінен басқа барлық
өрістердің мәндері жүктеледі.
Record set обьектісінің статикалық жазбалар жиыны оперативті жадта немесе
дисктегі уақытша файлдар каталогында сақталатындықтан динамикалық жазбалар
жиынына қарағанда жазбалар тез құрылады және мәліметтерге тез қатынас
жасайды.
Data Base Name және Record Source қасиеттері
Мәліметтерді басқару элементтерінің мәліметтер қорымен байланыс жасау үшін
тағы да 2 қасиеттің көмегімен жүзеге асады.
Data. Data Base Name= data Base name
Data. Record Source=tab name
Егер қатынас туралы мәліметтер қоры Microsoft Access- тен басқа форматты
қолдайтын болса, онда тағы бір Connect қасиетінің мәнін енгізу керек.
Data. Connect=connecting
Connect қасиеті
Connect қасиетінің мәні мәліметтер қорының типіне тәуелді Мысалы Paradox
мәліметтер қорын шақыру синтаксисі төмендегідей
Data1.Data Base Name-“C:\DATA\Customers”
Data1.Connect-“Paradox”
Data1.RecordSourse=”Addresses”
Бұл қасиетті Oracle немес SQL Server мәліметтер қорына қатынас құрған кезде
де пайдалануға болады. Мұнда қолданушы аты, пароль және т.б орнатылады.
Тағы да басқа құнды мүмкіншілігі- SQL операторларының Data элементін
Record Source қасиетінде пайдалану болып табылады. Осылай Data басқару
элементі үшін SELECT операторының көмегі арқылы мәліметтерді таңдауға
болады.
Data1.RecordSource=”Select Name FROM Customers WHERE Residence. LIКE.’’M*”
Бұл операторды Record Source қасиетінің мәні ретінде қолдануға болады, яғни
оны орындау уақытында және қасиеттер терезесінде өңдеу кезінде де
қайталанса болады.
Алайда Record set Type қасиетінің мәні vbRS Type Pynaset немесе vbRS Type
Snap Shot болуы керек.
ADO DATA Control (ADODC) басқару элементі
ADODC немесе ADO DATA Control басқару элементі мәліметтерге қатынас құру
технологиясының даму этаптарын қамтамасыз етеді. Сондықтанда Microsoft жаңа
қосымшаларда ADODC-ты пайдалануды ұсынады.
ADODC басқару элементін төмендегідей жағдайлар үшін қолдануға болады:
1. жойылған немесе жергілікті мәліметер қорын байланыстыру үшін;
2. мәліметтер қорында кесте түрінде немесе процедура түрінде сақталған
жазбалар жиынын не мәліметтер базасының кестелерін ашу үшін;
3. байланысқан басқару элементтеріне өзгерту үшін не көрсету үшін өріс
мәндерін;
4. жаңа жазба қосу үшін не өзгерістерді сақтау үшін.
Мәліметтер қорымен байланысты қосымшаны өңдеу барысында және орындау
барысында да орнатуға болады.
Қосымша өңдеу барысында байланыс орнату үшін Connect String қасиетіне,
содан кейін Record Source қасиетіне сәйкес мән беру керек. Connect String
қасиетінің мәні ретінде байланысты анықтайтын файл атын алуға болады. Ол
Data link диалог терезесінің көмегімен пайда болды.
Қосымшаның жұмыс істеу кезінде қосу параметрлерін өзгерту үшін Connection
String және Record Source қасиеттерінің мәнін динамикалық түрде өзгертіп
отыруға болады.
ADODC басқару элементтерінің басқа да қасиеттері:
1. Command Time Out және Connection Time Out- командаларды орындау
кезінде және байланыс құру кезінде ең максималды уақытын анықтайды.
2. Cursor Type және Cursor Location- көрсеткіштің типін және мекен жайын
анықтайды.
3. User Name және Password- қолданушының аты жөнінде және оның
мәліметтерге қосылу кезінде қолданылытын пароль жөнінде ақпараттардан
тұрады.
4. Mode- байланыс құру режимін көрсетеді (оқу, жазу, оқу және жазу)
5. Lock Type–блоктау типін анықтайды (оптимистік, пессимистік)
Мәліметтер көзі мен байланысқан басқару элементтерін біріктіру
DATA басқару элементін формаға ауыстырғаннан кейін және мәліметтер
базасымен байланыстыратын қасиетін бергеннен кейін оны басқа да басқару
элементтерімен байланыстырса болады. Байланыс орнату үшін жоғарыда атап
өткен басқару элементінің 3 қасиетін пайдалануға болады. Өңделіп жатқан
қосымшада кесте өрістерімен төмендегі басқару элементтерін басқарса
болады:
-TextBox
-Image
-Label
-PictureBox
-CheckBox
-DataRepetear
-DataCombo
-DataCrid
-DataList
-DBLis
-DBCombo
-DataCridt
-DataList
-DBCombo
-DBCrid
-MSChart
-MSHFiexGrid
-MaskedEdit
Элементті белгілі бір өріспен байланыстыру үшін төмендегі қасиеттерге мән
беру керек:
Control. Data source= data control name
Control. Data Field= data field name
Бір көзге бұл байланыс түрі күрделі болып көрінеді. Төмендегі сурет бұл
байланысты жақсы түсінуге көмектеседі.
Егер қолданушы Data немесе ADODC элементтерінің батырмаларына шертсе, ол
кесте бойынша орналасады. Байланысқан басқару элементтерін толтыру
автоматты түрде жүзеге асады.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz