Шитті мақта мен мақта-талшығын өңдеумен айналысатын өңдеуші кәсіпорындардың маркетингтік басқару

Пән: Маркетинг
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 72 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстанда маркетингті енгізудің қажеттілігі жалпы дүние жүзі бойынша басқару теориясы мен тәжірибесінің дамуы үрдісінің негізінде жүргізілуде. Сонымен қатар маркетинг қоғамның даму үрдісін белгілейді, сол кездегі уақыттың және сыртқы ортаның дамуын көрсетеді. Маркетингтің батыстық моделінің қаншалықты тәжірибеге бай болсада, оның кейбір тармақтары мен әдістерін түгелімен Қазақстан кәсіпорындарын басқару теориясына дәлме-дәл көшіру мүмкін еместігін уақыт дәлелдеді, осы негізде, экономикасы дамыған мемлекетттерге белгісіз оларға тән емес маркетингтік проблемалар алға шыққан кейін Қазақстанның өзіне тән маркетинг әдістерінің дүние келу шарттары пайда болды.

Маркетингтің класикалық сызбасын біздің шарттарымызға енгізу және пайдалану процесі, біздің шарттарымызда өз қиындығы бар. Арнайы шарттарда, Қазақстандық отандық кәсіпорындарда маркетингті құру, өз кезегінде белгілі бір дәрежеде проблемалар туғызады және маркетингтің даму моделін тежейді. Бұл бағытта жүргізілетін жұмыстардың нақты бағыты жоқ, себебі алға шыққан проблемларды шешу үшін сол мезеттегі шарттарға негіздеп жұмыстар жүргізуге мәжбүр.

Соңғы жылдары кәсіпорындарды басқаруда маркетингтік әдістер мен тәжірибесі ауыл шаруашылық саласын басқарудың пәлcапасына және ажырамас құрамдас бөлігіне айнала отырып, кәсіпорынның келекшектегі басты шаруашылық мақсаттарына жетуіне мүмкіндік беретін кешенді жоспар ретінде қарастырыла басталды.

Нарықтық қатынастарға өту барысында қалыптасқан басқару жүйесінің, оның агроөнеркәсіптік өндірістің әлеуметтік экономикалық тиімділігі мен құрылымдық ұйымдасуына әсері тұрғысының бағалануы агроөнеркәсіптік кешендегі бүгінгі құбылыстарының көбіне өндірістік үрдістері басқарудың төмен деңгейі нәтижесінде пайда болғанын аңғартады.

Агроөнеркәсіптік кешеннің осындай салаларының бірі - мақта шаруашылығы. Бұл шаруашылық кешен құрылымында болмашы үлес салмаққа ие бола отырып, тоқыма өнеркәсібін шикізатпен қамтамассыз етеді және экспортқа бағдарлы өнім шығарады. Қайта құру жылдарында мақта шаруашылығымен айналысатын кәсіпорындардың еңбек тиімділігі көрсеткіштері елеулі төмендеді. Өңдеуші кәсіпорындардың өндірістері мен басқармаларының тиімділігі әзірге мардымсыз деңгейде қалып отыр. Жекелеген аудандарда шитті - мақта өндірісінің көлемі мен мақталық шығымдылығы төмендеп, мақта өңдеуші кәсіпорындарының өндірістік және ресурстық әлеуеті бұзылды.

Осығын байланысты нарықтық ортада мақта өңдеуші кәсіпорындарды басқарудың экономикалық тиімділігін көтерудің теориялық - әдістемелік тұстарын үйренуге және мақта өндіру мен өңдеуді дамытудың келешегі зор бағыттарын анықтау негізінде мақта нарығын дамытуға қатысты нақты шешімдерді қабылдауға арналған зерттеулердің маңызы артты. Бұл мақта агробизнесіндегі дағдарыстық құбылыстардың пайда болу түрлері мен себептерін сараптамадан өткізуді, мақта шаруашылығында қалыптасқан өзара байланыстардың негізгі даму заңдылықтары мен бағыттарын анықтаудың, шитті - мақтаны өңдеумен айналысатын кәсіпорындарды дамыту бағыттары жөнінде басқаруда жаңашыл маркетингтік ұсыныстар жасап негіздеуді және мақта саласындағы кәсіпорындардың нарықтық эканомиканың өзгермелі шарттарына бейімделуін тездету мақсатында оларды іс - жүзінде іске асыру туралы шараларды айқындауды талап етеді.

Нарықтық қатынастарды дамыту жағдайында мақта агробизнесінің қалыптасуы мен тиімді жұмыс істеуінің экономикалық механизмінің осы және өзге де аспектілерінің жете зерттелмегендігі терең зерттеуді қажетсіне отырып, мәселенің ғылыми - тәжрибелік құндылығын айқындайды және осы зерттеу тақырыбын таңдауға негіз қалайды.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Маркетингтің теориясы мен әдістемесі Ф. Котлер, Дж Эванс, Б. Берман, Р, Баззел, Д. Кокс, Р. Браун, Е. Дихтль, Х, Хершген, А. Дайан, П. Друкер, Ж. Ж. Ламбен шетелдік ғалымдардың еңбектерінде көрсетілген. Бұл бағыттағы еңбектері экономикасы дамыған мемлекеттердің қазіргі таңдағы даму деңгейін сипаттайды.

Нарықтық қатынастарда отандық маркетингтік әдістемлердің отандық деңгейде қалыптасуына өз ықпалын тигізген ТМД мемлекеттерінің ғалымдарының еңбектерінде көрініс тапқан: А. Г. Абрамишвили, И. Н. Герчикова, Е. П. Голубкова, В. Е. Демидова, В. Е. Хруцкой және Ю. А. Цыпкин. Сонымен қатар ескеретін мәселе батыс тәжірибесін қаншалықты өңдеп біздің қазақстан экономикасына негіздеген өз ғалымдарымыздың еңбектері де бар, олар өз кезегінде Қазақстан экономикасындағы ауңыл шаруашылық саласында маркетинг ілімнің қалыптасуына өз ықпалдарын тигізді. Қазақстандық басқарушылық негіздерді қалыптастыру мәселелеріне экономист-ғалымдар А. К. Қошанов, К. А. Сағадиев, А. А. Сатыбалдин, С. Р. Есімжанова, У. Б. Баймұратов, С. С. Сатубалдин, Н. К. Мамыров, Т. А. Есіркепов, С. Н. Нысанбаев, Д. К. Ильясов және басқалар өз үлестерін қосты.

Агроқұрылымдардың экономикалық механизміне және олардың жұмыс істеу тиімділігі көтеруге арналған жарияланымдар саны да артып келеді.

Нарықтық экономика жағдайында агроөнеркәсіп кешенді басқару жүйесі қазіргі заман талаптарына жауап беретін жаңа ұйымдық - құқықтық құрылымдарды құруды және оларды үнемі жетілдіріп отыруды талап етеді. Сондықтан, нарықтық экономиканың ерекшеліктерін ескере отырып, шаруашылық жүргізудің ұйымдық - басқарушылық механизмін дамытуға аса қажеттілік туындап отыр. Эканомикалық - математикалық модельдеуді, нарықтық шаруашылықтың қазіргі бағыттарын және агроқұрылымдар жұмысына қатысты озық тәжірбиелерді қолдануға негізделген және мамандану ерекшелігін ескеретін стратегиялық менеджменттің кешендік құралдарын дайындау ғылыми - тәжірбиелік тұрғыдан да өзекті мәселе болып табылады.

Зерттеудің мақсаты мен міндеті. Шитті мақта мен мақта-талшығын өңдеумен айналысатын өңдеуші кәсіпорындардың маркетингтік басқару жүйесін жетілдіру жөніндегі ғылыми негізді ұсыныстар мен нарық жағдайларында оның тиімділігін мақсатын қалыптастырады. Бұл мақсат келесі міндеттерді қою барысында айқындалды:

нарықтық қатынастардың даму жағдайында агроөнеркәсіптік кәсіпорындарды тиімді басқарудың маркетингтік теориялық негіздері мен әдістемелік тәсілдерін зерттеп білу;
Қазақстандағы мақта шаруашылығының қалыптасқан даму ерекшеліктегі мен интеграциялық өзара байланыстарын оның пайда болу генезисін зерттеу негізінде анықтау;
республикадағы шитті - мақтаны өндіру мен өңдеуді басқарудың қазіргі кездегі ахуалы мен ұйымдық - экономикалық шарттарын зерттеп білу;
мақта өңдеуші кәсіпорындардың ресурстық мүмкіндігі мен икізатпен қамтамасыз етілу деңгейі эканомикалық тұрғыдан бағалау;
мақта өңдеуші кәсіпорындардың негізгі даму бағыттарын анықтау және шитті - мақтаны өндіруші мен өңдеуші агроқұрылымдардың перспективті түрлерін негіздеу;

Зерттеудің пәні болып нарықтық экономика жағдайындағы шитті - мақтаны өндіру мен өңдеу саласындағы ұйымдық - экономикалық қатынастар таңдалды.

Зерттеудің нысаны. Оңтүстік Қазақстан облысындағы шитті - мақтаны өндіруші - өңдеуші кәсіпорындар зерттеу нысаны болып табылады

Зерттеудің ілімдік және әдістемелік негіздері ретінде маркетинг басқару теориясының әдістемесімен айналасқан аграрлық экономистердің еңбектері, қолданыстағы заңнамалық актілер және аграрлық қайта құру мәселелеріне қатысты Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықтары мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулылары алынды.

Зерттеу барысында қисынды және салыстырмалы талдау, монографиялық суреттеу, баланстық, графиктік - сараптамалық, есептік - құрылымдық және экономикалық - математикалық әдістер қолданылды.

Зерттеудің ғылыми-тәжірибелік маңызы мақта өңдеуші кәсіпорындардың іс-тәжірбиесінде олардың маркетингтік басқару ұйымның нақты басқару пәлсапасын, экономикалық іс-әрекеттерін жетілдіру үшін осы диссертацияда қолданылған әдістемелік тәсілдірдің және ұсыныстар мен қортындылардың іске асыру мүмкіндігімен анықталды, бұл өндіріс шығындарын азайтуға, қорларды жақсы пайдалануға және мақта нарығындағы өз орнын нығайтуға мүмкіндік туғызады.

Жұмыстың құрылымы мен көлемі. Жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен тұрады.

1 Аграрлық секторда маркетингтік қызметтерді ұйымдастырудың ғылыми негіздері

1. 1 Агроөндірістік кешендегі маркетинг дамуының теориялық негіздері

Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының экономикасы түбегейлі жүйелік өзгерістер кезеңін басынан өткеріп отыр.

Кәсіпорындар мен ұйымдарда басқарудың жаңа жүйесі қалыптасып келе жатқан кезінде негізгі құрамдастарының бірі-маркетинг жүйесі.

Қазақстан республикасында нарықтық экономика шарттарына негізделген маркетингтік құқықтық және нормативтік базалар құрылды.

Қазіргі таңда қалыптасқан экономикалық жағдайларда кәсіпорындар алдында тұрған жаңа мәселелерді пайымды шешу маркетинг принциптері мен әдістерін қолдану арқылы жүзеге асады.

Қазақстан маркетинг жүйесінің қалыптасуы мен бағыттарының мүмкіндіктері, шарттарын анықтау мақсатында маркетингтік дамуының теориялық тұжырымдамаларын құру және оның тәжірибесін талдау маңызды мәселелердің бірі.

Қазіргі уақытта екі мыңға жуық маркетингтің анықтамалары бар. Маркетинг іскерлігі өсіңкілігі және күрделілігін куәлендіретін және оның кешенді сипаттамасын беруге тырысуда ол бір немесе бірнеше жақтан қарастырылады. Жалпылай әр түрлі маркетинг анықтамаларын бірнеше топқа бөлуге болады:

Маркетинг нақты мәселелер тізбегі немесе іскерлік бағыттары арқылы анықталады. Американың маркетинг ассоциациясы (АМА) 1985 жылы келесі анықтаманы құптады: ”Маркетинг жоспарлау және оның мағыналық енгізілуі, баға белгілеу, жылжыту процестерін жүзеге асырып, идеялар, тауар немесе қызметті айырбас арқылы жекелей тұлғалар және ұйымдар мақсаттарын қанағаттандыруды сипаттайды”.
Маркетинг нарық шарттарына әсер ету және есепке алу арқылы пайда табуға бағытталған кәсіпорынды басқару жүйесі ретінде қарастырылады.
“Маркетинг - айырбас арқылы қажеттілік және тұтынушылықты қанағаттандыруға бағытталған адам іс-әрекетінің түрі.

“Маркетинг тауарларды құру, ұсыну және айырбас арқылы индивидтер, оның топтарының қажетілігі мен тұтынушылығын қанағаттандыруға бағыталған әлеуметтік және басқарушылық үрдіс”.

Барлық анықтамалар бойынша маркетингтің мақсаты мен мәнін анықталмайды тек марктеингтің технологиясына анықтама беріледі. Агроөндірістің маркетингі басқа маркетинг салаларынан ерекшеленеді.

Жалпы маркетингтің анықтамасы бойынша ең бастысы тауар мен қызметтердің жылжуы, бірақ бұлардың бірнеше кемшіліктері бар. Тауардың жылжуы артады, арту негізінде маркетинг қызметпен көбінде мемлекеттік, қоғамдық және коммерциялық ұйымдар айналысады.

Маркетинг жүйесінің спектрі мен оның обьектісіні бойынша қарастыратын болсақ, маркетингке әлеуметтік топтардың (қызметкерлер, жұмысшылар, акционерлер, әр түрлі бірлестіктер, одақтар, т. б. ) қайта байланыстың ролі мен ұйымдастыруында, моралдық және этникалық аспектілер әсер етеді. Бұл да және басқа анықтамаларда маркетингтің мәнін бере алмайды.

Мақсаттардың кеңінен құлаш жаюы, маркетингтің құрылымы мен функцияларының өзгеруіне байланысты. Оған жаңа анықтама беруге болады. Барлық анықтамаларда маркетингтің негізі ретінде тұтынушы, оның қажеттіліктері, қызығушылығы, сұраныстары болып табылады. 1960 жылы американдық маркетинг ассоциациясы маркетингке жаңа анықтамасын бекітті (1985 жылы құптаған) “Маркетинг- жоспарлау процесі, ойлаған ойды жүзеге асыру, бағалау, идеяларды жылжыту және оны жүзеге асыру, айырбас арқылы тауар мен қызметтер, бір тұлғаның немесе ұйымның мақсатын қанағаттандыру”. Бұл анықтаманың басқа анықтамалардан айырмашылығы маркетинг жүйесінің қолданыс аумағынының кеңдігін көрсетеді және тек кәсіпкершілік қызметімен шектеліп қалмайды.

Қарастырылған анықтамалар маркетингтің әр қилы категориялары аспектілерін айқындап, кейбір батыс мамандарының есебінше, берілген сұрақты оқу үшін аз пайдалы және шектелген мағына түрінде табылатын маркетинг ретінде айқынсыз аумақта және кең анықтаманы үстірт беруге тырысады. Берілген аумақ кеңділігі және өміршілдігі жайлы шынайы сипаттамалар құру соғырлым пайдалы. Барлық басқару жүйесіне тән аспектілер қатары маркетингке қатысты. Оның ішінде философиялық жоспарда бұл құбылысты жан-жақты қамту үшін оның кең мәні мен нақты мағынасы анықталады.

Жоғарғыда көрсетілген барлық анықтамалар негізінде маркетингтің тұтынушының қажеттілігі мен сұранысын қанағаттандыруға негізделген іс-әрекет ретінде бизнес философиясына айналуына атап айта аламыз.

Маркетингтің даму тарихынын зерттей отырып Дж. Эванс пен Б. Берманның анықтамаларын айырықша көрсете аламыз. Екі негізі анықтама топтарын бөліп көрсетеді: классикалық және қазіргі уақыттағы.

Классикалық анықтамалар негізінде маркетинг кәсіпкерлік іскерлік түрі ретінде қарасытырылып шектелді. Ал маркетинг даму өлшемі бойынша коммерциялық емес ұйымдар, жекелей адамдар іскерлігі, аймағы, идеялары болып әр сипаттағы аумақтарды қамтиды. Сол себепті авторлар маркетингтің өз анықтамаларын төмендегідей ұсынады: “бұл айырмас арқылы тауар, қызмет, ұйым, адамдар, аймақ және идеяларға сұранысты болжау, басқару және қанағаттандыру”. Қызықты маркетинг категориясының анықтамасы Дж. Гильберт еңбегінде сипатталып, оның маңызды үш мәнін бөліп көрсеткен:

- біріншіден, бұл анықталған функциялар, топтар, немесе фирманың ішкі бөлімдерінде (жарнама, өнімді жылжыту, өткізу, сатып алушыларға қызмет көрсету, баға белгілеу саясатына және т. б. ) қатысты басқару іс-әрекеті;

- екіншіден, маркетингтің әлеуметтік ролін атап өтуде көбінесе маркетинг сөзі макроэкономикада маркетинг жүйесі түсінігі баламасы ретінде пайдаланылды;

- үшіншіден, бұл фирманы басару философиясы болып табылып, маркетинг қызметіне қарасты жүрмей жоғарғы басқару деңгейіне жүзеге асады.

Қазіргі таңда маркетинг -тұтынушы, оның сұраныстары және олардың пайда табуы.

Француз ғалымдары А. Оливье, А. Дайан және Р. Урсенің пайымдауынша тұтынушының сұранысын қанағаттандыру емес, тұтынушыны бизнестің тиімділігі үшін жаулап алу дейді. “Маркетинг -рыноктың шартарын есептей отырып, кәсіпорын клиенттер арттыру немесе ең төменгі жағдайда нарыққа бейімдеуге арналған іс-шаралардың жүйесі және техникалық амалдардың жиынтығы, ” деген тұжырымда береді.

Дайанның маркетингке берген анықтамасы:“психологиялық шарттарда тұтынушы үшін және қаржылық шарттарда дистрибьютерлер үшін табиғи және жасанды сұраныстарды қанағаттандыруға арналған техникалық әдістер”.

Бірақ Дайанның анықтамасы қисынсыз себебі маркетингті бір жақты тек техникалық әдіс деп қарастыру мүмкін емес. Маркетингке толық сәйкес анықтама берген Британ басқару институтының анықтамасы бойынша маркетинг - бұл басқару жүйісенің творчестволық бір түрі, тауарды сатуды ұлғайтуға және өндірісті кеңейтуге, тұтынушының талаптарын зерттей отырып, тұтынушының талаптарын қанағаттаттандыру жолдарын қарастыруға негізделеді. Маркетинг өндірістің мүмкіндіктері мен өндіріс тауарларын және қызметтерін өткізуде өзінің мінез-құлқын қалыптастырады, барлық жұмыстардың бағыты мен масштабын анықтайды. Соңғы тұтынушыға максималдық көлемде тауар сату нәтижесінде пайда табу болып табылады.

Бұл анықтаманың негізі ретінде өндіріс пен тауарларды өткізу арасындағы тығыз байланыста маркетингтің алатын орнын көрсеткен.

Ф. Котлер өзінің атақты еңбегінің тоғызыншы халықаралық басылымында былай деп анықтама береді: ”Маркетинг жеке тұлғалармен топтардың тауарларды айырбастау және ұсыну арқылы сұраныстарын қанағаттандыруға арналған басқару және әлеуметтік процесс қажетті мінез-құлықты табу, бағалауда, тауардың өтімділігін және оны жылжытуы . ”

Экономикалық теория, басқару, әлеуметтану және де тағы басқа ғылымдар негізіне және ғалымдардың еңбектеріне сүйене отырып маркетинге былай деп анықтама береді: ”Тауарлар мен қызметтердің сұранынысын қанағаттандырудағы жоспарлау мен ұйымдастырудағы басты мақсаттағы қызмет ”.

Бұл анықтама маркетингтің негізгі мәнін береді. Барлық атқарылатын қызметтер бір мақсатқа біріктірілуі тиіс. Маркетингтің басқару жүйесіндегі басты мақсат тұтынушының көңілінен шығатын тауарлар мен қызмет көрсету.

Сұранысты қанағаттандыруды жоспарлау дегеніміз бұл маркетингпен бизнестің тиімділігін кепілдігін береді. Болжау және болжауға арналған бағдарламар негізінде маркетингтің стратегиялық, ағымдық және оперативтік жоспарлау түрлері жетілдіріледі. Бәсекелестердің іс-әрекеттері тексеріледі және болжанады, осылардың негізінде маркетингтің стратегиясы мен тактикасы қалыптасады. Бұлардың барлығы маркетингтік жоспарларда қолданылады.

Маркетингтің басқарудың теориясы мен практикасы ретінде пайда болуы АҚШ-пен байланысты болғандықтан, маркетингтің отаны Америка болып саналады.

Қазіргі уақыттағы маркетинг тұжырымдамасы ұзақ эволюцияны басынан өткерді. Маркетинг көп уақыт бойы шаруашылық іскерлікті жетілдіру нәтижесі болып табылады. Оның негізгі ірге тасы нақты өнімдердің өндірушілері мен тұтынушылары арасындағы құрылатын қатынастары және тәжірибелерінің жинауынан қаланады.

Маркетингтің алқашқы құраушылары (жарнама, баға саясаты, дизайн) папирус және тастық жазбалар кезінде пайда болған. Ал оның негізін қалайтын қағидалар және әдістер саналы түрде ХІХ ғасырдың ортасында қолданыла бастады. А. Смиттің зерттеуінде өндіріс пен тұтыну орталығында тұрып, тікелей оның айналасында іскерлік өмір шоғырлануы тиіс делінген. Экономикадағы ежелден белгілі үрдістерді «маркетинг» түсінігі деп белгілейді.

Американың теоретигі Ф. Тейлордың массалық өндіріске ұйымдастырудың негізгі қағидаларын енгізе отырып, сонымен қатар өндірістік-өткізу іскерлігі аумағында маркетинг әдістерін таратуы оның дамуына орасан ықпал етті. Маркетингті қолданудың обьективті қажеттілігі рыноктың кең көптүрлілікті тауар және қызметтерімен тез толуы кезеңінде пайда болды. Осы уақыттағы басты проблема өндіріс емес, өткізу болып табылады.

Бүгінгі күнгі маркетингтің әр сипаттағы барлық анықтамалары толықтай тауар рыногымен тығыз байланысты болады және оған қатысты жекелей қолданылу ауқымына қарай тұтынушылық, өнеркәсіп тауарлары және қызметтері аумақтарына бөлінеді. Бұл әр бір осы рыноктың өзгеше ерекшелігі мен өзінің дамуы және мінез-құлықтық модельдері болуын жоспарлау мен басқаруда есепке алынады. Жалпы тұтынушылық және өнеркәсіптік рыноктардың басты өзгешелігіне тұтынушылық нарыққа делдалдардың қатысуын жатқыза аламыз, ал өндірістік белгілеудегі тауар рыногында, ереже бойынша, пайдаланушы сатып алуды өзі іске асырады. Сонымен қатар олардың арасында басқа да көптеген өзгешеліктер бар. Осы факторлар әр түрлі маркетинг түрлерінің пайда болуы мен әр түрлі маркетингтік стратегияларды құруға ықпал етті.

Өндіріс құралдары аумағындағы маркетингтің кейінірек дамуына рыноктағы тапсырыс берушілер тұтынушылығының әртүрлендіру процесінің баяу ырғағымен жүруі себеп болды. Өндірістік белгілеудегі тауарлар маркетингтің өзгешелігі өз аумағындағы қызметтер жүйесін дамыту және құру болып табылып, сонымен қатар тауарлардың сатылуы мен құрал жабдықтың жеткізілуіне ұласады.

Маркетинг бойынша әр түрлі мамандар оның концепцияларын қалыптасуының ұқсаса кезеңдерін көрсетеді. Әлемдегі маркетингтің классигі болып саналатын Ф. Котлер маркетингтің дамуының бес концепциясына ерекше тоқталады - өндірісті жетілдіру, тауарды жетілдіру, коммерциялық күштеулер интенсификациясы, маркетинг, әлеуметтік-маркетинг деп бөлді.

Ал, Новиков үш кезеңді көрсетеді - индустриалдық, постиндустриалдық және технологиялық деп атап көрсетті. В. Хруцкий маркетингтің жекелей кезеңдерін қарастырып, оның ішінде қосымша индустриалдық және ақпараттық деп атап көрсетті.

Ноздрева Р. Б. және Цыгичко Л. Н. маркетингтің дамуын үш кезеңге бөліп, оның әр қайсысына тән өз жүйесі бар деп қарастырады: біріншісіне - өндірістік, екіншісіне - өткізу және үшіншісі- өткізу. Олардың пайымдауынша тарихи өткізу және өндірістік өткізу жүйелері дамуы нарықтағы сұраныс пен ұсыныс ара қатынасы және нарықтық қатынас сипатына тығыз тәуелді болады.

Қызметтер нарығы және коммерциялық емес іскерлікте маркетинг қолдану бойынша негізінен өнеркәсіптен арта қалған, соның өзінде соңғы жылдары қызметтер аумағында, коммерциялық емес маркетингтің тез даму қарқыны байқалады. Қазақстан Республикасына қатысты тұтынушылық рынокта, өндіріс құралдары нарығында және қызмет аумағындағы өндіріс ошақтарында маркетинг қағидалары бір уақытта қолданылып, осы қезде қызмет көрсететін салаларда (жарнамалық бизнес, , банктік және қаржылық аумақ, сауда да ) біршама үлкен қарқынмен дамуын көре аламыз.

И. Н. Герчикова дәлелдеуінше қазіргі уақыттағы маркетинг ХХ ғасырдың 60-шы жылдарында пайда болды дейді. Негізгі бастапқы факторлар ішінен екеуін бөліп көрсетеді: бірінші қажеттіліктегі тауарлар нарығын толтыру және ҒТП мәні күшейді деп қарастырады.

Маркетинг басқару жүйесінің теориясы мен практикасы негізінде Америкада кең көлемде пайдаланғандықтан Америка маркетингтің отаны болып саналды. Кейінен ол Еуропа мемлекеттері мен Жапонияға тарай бастады. Қазіргі таңда маркетингтің даму кезеңдері 1- кестеде көрсетілді.

Бірінші кезең маркетинг жүйесі, ХХ ғасырдың бастапқы жылдарында коммерциялық қызметтердің құрамы ретінде пайдалана бастады. Бұл жерде өндіріс өзінің өндіре алатын өнімін сатуға мәжбүр болды. Бұл кезеңдерде өнеркәсіпті басқару жүйесінің негізгі бағытында маркетинг тек өнімге негізделген болды, тұтынушының талаптары еш есепке алынбады, өнімнің сапасын ішкі стандарттарға сәйкес жүргізілді. Кәсіпорынның негізгі мақсаты - пайда табу. Пайда табудың көзі - өндірілген өнімді сату.

Экономикалық жүйенің өзінің эколюция салдарынан маркетингтің белсенділігін арттыру кезеңдерін көрсетіледі. Осы эволюцияны 4 тізбектей фазаға бөлуге болады және әр қайсысы анықталған даму кезеңдеріне сәйкес келетінін көрсеткен: 1 фаза - өнеркәсіптік эволюция;

2 фаза - экономикалық өсу; 3 фаза - молшылық экономикасы, 4 фазада - постиндустралдық қоғам.

Осы көрсетілген фазаларда кәсіпорын өзінің тапшылық формасына сәйкес келді. Осы тапшылықтарды фазаларда келесі түрде қарастыратын болсақ: 1- өндіріс құралдар тапшылығы; 2 фазада - тарату арналадың тапшылығы; 3 фазада - сұраныс тапшылығы; 4 фазада - ресурстар тапшылығы.

Жоғарғыда көрсетілген тапшылықтарға байланысты фазадан фазаға өтуде маркетинг эволюциясы өзгеріске ұшырап, әр фазада маркетингтің дамуын, жетілу кезеңдерін қарастырамыз.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.