Антикалық дүниетанымдық ой
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Антикалық дүниетанымдық ойының дiни дəуiрi
2. Антикалық философия тарихындағы ерекше орынды софистер
ІІІ. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
ІІ. Негізгі бөлім
1. Антикалық дүниетанымдық ойының дiни дəуiрi
2. Антикалық философия тарихындағы ерекше орынды софистер
ІІІ. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
“Антикалық философия” деген термин мың жылдан аса тарихы бар грек-рим
философиясын бiлдiредi. “Антика” сөзiнiң латын тiлiнен аударғанда “көне” деген мағынаны бiлдiретiнiн ескерсек, бұл жалпы философиялық ой дамуының бастапқы кезеңiн аңғартар едi. Алайда, қалыптасқан дəстүр бойынша антикалық дəуiр тек батыстың көне заманын бiлдiрiп, осы грек-рим əлемiне қатысты айтылады. Ал хронологиялық шеңберiне келер болсақ, антикалық философия өзiнiң бастауын б.з.д. VII-VI ғасырдан алып, ал оның аяқталуы б.з. 529 жылы император Юстинианның барлық христиандық
емес философиялық мектептердi ресми түрде жаптырған датасымен байланыстырылады. А.С.Богомоловтың айтуынша оның iшiндегi үш iрi кезеңдi айқындауға болады: антикалық философияның қалыптасуы немесе Сократпен аяқталатын ерте классика (б.з.д. VII-V ғ.); классикалық грек философиясы (б.з.д. ΙV ғ); эллиндiк-римдiк философия (б.з.д. ΙΙ ғ - б.з. V ғ).
философиясын бiлдiредi. “Антика” сөзiнiң латын тiлiнен аударғанда “көне” деген мағынаны бiлдiретiнiн ескерсек, бұл жалпы философиялық ой дамуының бастапқы кезеңiн аңғартар едi. Алайда, қалыптасқан дəстүр бойынша антикалық дəуiр тек батыстың көне заманын бiлдiрiп, осы грек-рим əлемiне қатысты айтылады. Ал хронологиялық шеңберiне келер болсақ, антикалық философия өзiнiң бастауын б.з.д. VII-VI ғасырдан алып, ал оның аяқталуы б.з. 529 жылы император Юстинианның барлық христиандық
емес философиялық мектептердi ресми түрде жаптырған датасымен байланыстырылады. А.С.Богомоловтың айтуынша оның iшiндегi үш iрi кезеңдi айқындауға болады: антикалық философияның қалыптасуы немесе Сократпен аяқталатын ерте классика (б.з.д. VII-V ғ.); классикалық грек философиясы (б.з.д. ΙV ғ); эллиндiк-римдiк философия (б.з.д. ΙΙ ғ - б.з. V ғ).
1.Алтаев Ж., Қасабек А., Мухамбет-әлi Қ. Философия тарихы. Алматы, 2000.
2. Философия (құр. Т.Х.Ғабитов). Алматы. Раритет, 2005.
3.Дхамманады. М.: 1960.
4.История Китайской философии. М.: 1989.
5.Классическая Йога. М.: 1992.
6.Кішібеков Д.К.,Сыдықов Ұ.Е. Философия. Алматы, 2003.
7.А. Қасабек. Тарихи философиялық таным. Алматы, 2002.
2. Философия (құр. Т.Х.Ғабитов). Алматы. Раритет, 2005.
3.Дхамманады. М.: 1960.
4.История Китайской философии. М.: 1989.
5.Классическая Йога. М.: 1992.
6.Кішібеков Д.К.,Сыдықов Ұ.Е. Философия. Алматы, 2003.
7.А. Қасабек. Тарихи философиялық таным. Алматы, 2002.
Жоспар
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Антикалық дүниетанымдық ойының дiни дəуiрi
2. Антикалық философия тарихындағы ерекше орынды софистер
ІІІ. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Антика философиясы
“Антикалық философия” деген термин мың жылдан аса тарихы бар грек-рим
философиясын бiлдiредi. “Антика” сөзiнiң латын тiлiнен аударғанда “көне”
деген мағынаны бiлдiретiнiн ескерсек, бұл жалпы философиялық ой дамуының
бастапқы кезеңiн аңғартар едi. Алайда, қалыптасқан дəстүр бойынша антикалық
дəуiр тек батыстың көне заманын бiлдiрiп, осы грек-рим əлемiне қатысты
айтылады. Ал хронологиялық шеңберiне келер болсақ, антикалық философия
өзiнiң бастауын б.з.д. VII-VI ғасырдан алып, ал оның аяқталуы б.з. 529 жылы
император Юстинианның барлық христиандық
емес философиялық мектептердi ресми түрде жаптырған датасымен
байланыстырылады. А.С.Богомоловтың айтуынша оның iшiндегi үш iрi кезеңдi
айқындауға болады: антикалық философияның қалыптасуы немесе Сократпен
аяқталатын ерте классика (б.з.д. VII-V ғ.); классикалық грек философиясы
(б.з.д. ΙV ғ); эллиндiк-римдiк философия (б.з.д. ΙΙ ғ - б.з. V ғ). Ал
Дж.Реале мен Д.Антисери антикалық философия дамуының төмендегiдей
жетiлдiрiлген жүйесiн ұсынады:
1. Б.з.д. VI жəне V ғасырлар аралығын қамтитын физис жəне космос
мəселерiмен айналысқан натуралистiк кезең. Мұның өкiлдерi қатарына
иониялықтар, пифагоршылдар, элеаттар, физик-плюралистер жəне физик-
эклектиктер жатады.
2. Адам болмысының мəнiн айқындаумен тұңғыш айналысқан гуманистiк кезең.
Бұл кезеңнiң басты өкiлдерi—софистер жəне Сократ.
3. Сезiмнен тыс əлемнiң ашылуы жəне негiзгi философиялық мəселелердi
органикалық түрде қарастырған Платон мен Аристотельдiң үлкен синтезi
кезеңi.
4. Александр Македонский жорықтары дəуiрiндегi эллиндiк
мектептердiң—кинизм, эпикуреизм, стоицизм, скептицизм жəне эклектицизм
бағыттарының дəуiрi.
5. Антикалық дүниетанымдық ойының дiни дəуiрi - неоплатонизм жəне оның
модификацияларының қайта жандану кезеңi.
6.Христиандық ойдың қалыптасуы жəне грек философиясының категориялары
тұрғысында жаңа дiннiң догмаларын рационалды қалыптастыру кезеңi.
Ежелгi Греция дүниетанымның жаңа формасы—философияны қалыптастырған
негiзгi үш мəдени орталықтың бiрi болып табылады. Оның қалыптасуы да Ерте
Үндi жəне Ежелгi Қытай жерлерiнде байқалған заңдылықтарға сай жүзеге асты.
Бiрақ эллиндiк ақыл-ойдың дүниеге келтiрген жемiсiнiң шығыстық философиямен
салыстырғанда өзiндiк түбiрлi ерекшелiктерi болды. Философияның
қалыптасуына алғышарт болған грек өмiрiнiң формалары қатарына, тағы да
басқа халықтардағы сияқты мифология, дiн, ғылыми бiлiмнiң бастапқы түрлерi,
əдеттiк сана жəне тiршiлiк даналығы жатады.
Грек философиясы “физис” философтары немесе натурфилософтар болған
милеет мектебiнiң өкiлдерiнен (Фалес, Анаксимандр жəне Анаксимен),
Гераклиттен жəне
Пифагордан басталады. Олар дүниедегi барлық заттардың түннегiзiн iздеумен
айналысты, нəтижесiнде дүниетанымда төңкерiс басталып, философияның
қалыптасуына əкелiп соқты.
Түпнегiз (архэ) - бұл барлық нəрселердiң шығу тегiн, олардың мəндiлiк
ретiнде өмiр сүруiн жəне неге айналатынын бiлдiретiн бастапқы негiз. Фалес
барлық нəрсенiң түпнегiзiн су деп пайымдаса, Анаксимандр өзi апейрон деп
атаған шексiздiк пен белгiсiздiктi атайды. Архэ ретiнде Анаксимен ауаны,
Гераклит отты атаса, ал Пифагор— сандық қатынастарға аса мəн бередi.
Бұлардың арасында Анаксимандр түпнегiздi неғұрлым философиялық жəне
абстракциялық тұрғыда түсiндiруге тырысады. Алайда, су, ауа жəне отты
физикалық-химиялық элементтердiң немесе процестердiң бiр бөлiгi ғана деген
ой туындамауы тиiс, себебi олар ең алдымен құдiреттi бастаумен
байланыстырылады. Бұл шексiз бастаудың құдiреттiлiк қасиетi бар, өйткенi ол
мəңгi өмiр сүредi жəне бұзылмайды. Бұл Сократқа дейiнгi алғашқы философтар
осы құдiреттi түпнегiздi əлемнен бөлiп алмай, керiсiнше əлемнiң мəнi
ретiнде түсiндiргендiктен “натуралистер” деп аталады. Сондықтан Гомер жəне
антикалық дəстүрмен салыстырғанда бұл ұғым пантеистiк типтегi түсiнiк болып
табылады. Мысалы, Фалес “бəрi құдайға толы” деп айтқанда барлық нəрсенiң өн
бойын түпнегiз қамтиды дегенге меңзейдi.
Ал өмiр бастапқы болғандықтан, бар тiрi нəрсенiң де жаны болады
(гилозоизм). Алғашқы грек ойшылдары əлемдегi бiр-бiрiне үстемдiк етуге
ұмтылған қарама- қарсылықтарды аңғара бiлдi (суық пен ыстық, құрғақтық пен
ылғалдық жəне т.б.).
Анаксимен барлық өзгерiстер мен трансформацияларды түсiндiрудiң
негiзi ретiнде өзiнiң үнемi өзгермелi табиғатына орай универсалдық стихия
түрiнде ауаны түпнегiз етiп алғаны белгiлi. Ол сонымен қатар, “тығыздалу”
мен “сиректелу” процестерiне динамикалық себеп принципiн енгiзгендiктен,
себептiлiктiң түпкi бастаумен жетiлген үйлесiмдiлiгiн түсiндiрiп
бергендiктен милеттiк ақыл-ойдың қатаң жəне логикалық көрiнiсiн айшықты
түрде көрсетедi. Кейiнiрек, бұл парадигмаға, иониялық ақыл-ойдың үлгiсiне
айналып, əсiресе Гераклитте барлығын басқаратын логос түрiндегi түпнегiз—от
ретiнде өзiнiң заңды жалғасын табады. Гераклит сонымен қатар, түпнегiздiң
универсалды динамизмi тақырыбын онан ары дамытты. Оның “бəрi ағады, бəрi
өзгередi” деген атақты тезисi осы ағын образынан туындайды. Осыған
байланысты Гераклит мынадай терең де батыл
түйiндерге тоқталады: бiр қарама-қарсылықтан екiншiсiне үнемi алмасу
ретiндегi қалыптасу идеясы, олардың тұтастығы мен күресi идеясы, олардың
үйлесiмдiлiкке бiрiгуi, ақиқат пен танымның көп қырлығы. Гераклиттiң дəл
осы тұжырымдарын Гегель жоғары бағалап, өз еңбектерiнде пайдаланды.
Философия дүниеге келiсiмен құдiреттiлiк (Ксенофан) пен ақиқатқа (элеаттар)
қатысты ғасырлар бойы қалыптасқан наным-сенiмдердi бұзып, өзiнiң жаңашылдық
күш-қуатын байқатты. Элейден шыққан ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Антикалық дүниетанымдық ойының дiни дəуiрi
2. Антикалық философия тарихындағы ерекше орынды софистер
ІІІ. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Антика философиясы
“Антикалық философия” деген термин мың жылдан аса тарихы бар грек-рим
философиясын бiлдiредi. “Антика” сөзiнiң латын тiлiнен аударғанда “көне”
деген мағынаны бiлдiретiнiн ескерсек, бұл жалпы философиялық ой дамуының
бастапқы кезеңiн аңғартар едi. Алайда, қалыптасқан дəстүр бойынша антикалық
дəуiр тек батыстың көне заманын бiлдiрiп, осы грек-рим əлемiне қатысты
айтылады. Ал хронологиялық шеңберiне келер болсақ, антикалық философия
өзiнiң бастауын б.з.д. VII-VI ғасырдан алып, ал оның аяқталуы б.з. 529 жылы
император Юстинианның барлық христиандық
емес философиялық мектептердi ресми түрде жаптырған датасымен
байланыстырылады. А.С.Богомоловтың айтуынша оның iшiндегi үш iрi кезеңдi
айқындауға болады: антикалық философияның қалыптасуы немесе Сократпен
аяқталатын ерте классика (б.з.д. VII-V ғ.); классикалық грек философиясы
(б.з.д. ΙV ғ); эллиндiк-римдiк философия (б.з.д. ΙΙ ғ - б.з. V ғ). Ал
Дж.Реале мен Д.Антисери антикалық философия дамуының төмендегiдей
жетiлдiрiлген жүйесiн ұсынады:
1. Б.з.д. VI жəне V ғасырлар аралығын қамтитын физис жəне космос
мəселерiмен айналысқан натуралистiк кезең. Мұның өкiлдерi қатарына
иониялықтар, пифагоршылдар, элеаттар, физик-плюралистер жəне физик-
эклектиктер жатады.
2. Адам болмысының мəнiн айқындаумен тұңғыш айналысқан гуманистiк кезең.
Бұл кезеңнiң басты өкiлдерi—софистер жəне Сократ.
3. Сезiмнен тыс əлемнiң ашылуы жəне негiзгi философиялық мəселелердi
органикалық түрде қарастырған Платон мен Аристотельдiң үлкен синтезi
кезеңi.
4. Александр Македонский жорықтары дəуiрiндегi эллиндiк
мектептердiң—кинизм, эпикуреизм, стоицизм, скептицизм жəне эклектицизм
бағыттарының дəуiрi.
5. Антикалық дүниетанымдық ойының дiни дəуiрi - неоплатонизм жəне оның
модификацияларының қайта жандану кезеңi.
6.Христиандық ойдың қалыптасуы жəне грек философиясының категориялары
тұрғысында жаңа дiннiң догмаларын рационалды қалыптастыру кезеңi.
Ежелгi Греция дүниетанымның жаңа формасы—философияны қалыптастырған
негiзгi үш мəдени орталықтың бiрi болып табылады. Оның қалыптасуы да Ерте
Үндi жəне Ежелгi Қытай жерлерiнде байқалған заңдылықтарға сай жүзеге асты.
Бiрақ эллиндiк ақыл-ойдың дүниеге келтiрген жемiсiнiң шығыстық философиямен
салыстырғанда өзiндiк түбiрлi ерекшелiктерi болды. Философияның
қалыптасуына алғышарт болған грек өмiрiнiң формалары қатарына, тағы да
басқа халықтардағы сияқты мифология, дiн, ғылыми бiлiмнiң бастапқы түрлерi,
əдеттiк сана жəне тiршiлiк даналығы жатады.
Грек философиясы “физис” философтары немесе натурфилософтар болған
милеет мектебiнiң өкiлдерiнен (Фалес, Анаксимандр жəне Анаксимен),
Гераклиттен жəне
Пифагордан басталады. Олар дүниедегi барлық заттардың түннегiзiн iздеумен
айналысты, нəтижесiнде дүниетанымда төңкерiс басталып, философияның
қалыптасуына əкелiп соқты.
Түпнегiз (архэ) - бұл барлық нəрселердiң шығу тегiн, олардың мəндiлiк
ретiнде өмiр сүруiн жəне неге айналатынын бiлдiретiн бастапқы негiз. Фалес
барлық нəрсенiң түпнегiзiн су деп пайымдаса, Анаксимандр өзi апейрон деп
атаған шексiздiк пен белгiсiздiктi атайды. Архэ ретiнде Анаксимен ауаны,
Гераклит отты атаса, ал Пифагор— сандық қатынастарға аса мəн бередi.
Бұлардың арасында Анаксимандр түпнегiздi неғұрлым философиялық жəне
абстракциялық тұрғыда түсiндiруге тырысады. Алайда, су, ауа жəне отты
физикалық-химиялық элементтердiң немесе процестердiң бiр бөлiгi ғана деген
ой туындамауы тиiс, себебi олар ең алдымен құдiреттi бастаумен
байланыстырылады. Бұл шексiз бастаудың құдiреттiлiк қасиетi бар, өйткенi ол
мəңгi өмiр сүредi жəне бұзылмайды. Бұл Сократқа дейiнгi алғашқы философтар
осы құдiреттi түпнегiздi əлемнен бөлiп алмай, керiсiнше əлемнiң мəнi
ретiнде түсiндiргендiктен “натуралистер” деп аталады. Сондықтан Гомер жəне
антикалық дəстүрмен салыстырғанда бұл ұғым пантеистiк типтегi түсiнiк болып
табылады. Мысалы, Фалес “бəрi құдайға толы” деп айтқанда барлық нəрсенiң өн
бойын түпнегiз қамтиды дегенге меңзейдi.
Ал өмiр бастапқы болғандықтан, бар тiрi нəрсенiң де жаны болады
(гилозоизм). Алғашқы грек ойшылдары əлемдегi бiр-бiрiне үстемдiк етуге
ұмтылған қарама- қарсылықтарды аңғара бiлдi (суық пен ыстық, құрғақтық пен
ылғалдық жəне т.б.).
Анаксимен барлық өзгерiстер мен трансформацияларды түсiндiрудiң
негiзi ретiнде өзiнiң үнемi өзгермелi табиғатына орай универсалдық стихия
түрiнде ауаны түпнегiз етiп алғаны белгiлi. Ол сонымен қатар, “тығыздалу”
мен “сиректелу” процестерiне динамикалық себеп принципiн енгiзгендiктен,
себептiлiктiң түпкi бастаумен жетiлген үйлесiмдiлiгiн түсiндiрiп
бергендiктен милеттiк ақыл-ойдың қатаң жəне логикалық көрiнiсiн айшықты
түрде көрсетедi. Кейiнiрек, бұл парадигмаға, иониялық ақыл-ойдың үлгiсiне
айналып, əсiресе Гераклитте барлығын басқаратын логос түрiндегi түпнегiз—от
ретiнде өзiнiң заңды жалғасын табады. Гераклит сонымен қатар, түпнегiздiң
универсалды динамизмi тақырыбын онан ары дамытты. Оның “бəрi ағады, бəрi
өзгередi” деген атақты тезисi осы ағын образынан туындайды. Осыған
байланысты Гераклит мынадай терең де батыл
түйiндерге тоқталады: бiр қарама-қарсылықтан екiншiсiне үнемi алмасу
ретiндегi қалыптасу идеясы, олардың тұтастығы мен күресi идеясы, олардың
үйлесiмдiлiкке бiрiгуi, ақиқат пен танымның көп қырлығы. Гераклиттiң дəл
осы тұжырымдарын Гегель жоғары бағалап, өз еңбектерiнде пайдаланды.
Философия дүниеге келiсiмен құдiреттiлiк (Ксенофан) пен ақиқатқа (элеаттар)
қатысты ғасырлар бойы қалыптасқан наным-сенiмдердi бұзып, өзiнiң жаңашылдық
күш-қуатын байқатты. Элейден шыққан ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz