Мұғалімдерді кәсіби қызметке даярлауды теориялық тұрғыдан негіздеу

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 81 бет
Таңдаулыға:

Мұғалімдерді кәсіби қызметке даярлауды теориялық тұрғыдан негіздеу

1. 1 Мұғалімнің кәсіби педагогикалық қызметінің психологиялық-педагогикалық негізі

Жоғары оқу орындарында болашақ мамандарды дайындау ерекше әдістемелік жүйеге сәйкес жүргізілуі қажеттігі айтылып келе жатқандығына қанша уақыт болса да оның мазмұндық құрылымына қойылатын талаптар мен алғы шарттардың нақты анықталмай отырғандығы белгілі. Қазақстан Республикасында 2005-2010 жылдарға арналған білім беру жүйесін дамытудың мемлекеттік бағдарламасында оқушылардың білім сапасын сапалы деңгейге көтеру маман даярлау жұмысын жаңа әдістемелік деңгейде жүзеге асырумен тығыз байланысты екенін атап көрсетілген болатын[1] . Онда дене тәрбиесі жас ұрпақтың салуатты өмір салтын ұйымдастыру негізі ғана емес оның тәрбие жүйесінің дұрыс бағытталуына жетекші іс-әрекеттерді қамтамасыз ететін педагогикалық шарттарды жүзеге асыра алатын мұғалімнің қызмет сферасын ұйымдастыру қарастырылған еді. Ол үшін төменде аталған педагогикалық шарттардың тәлім-тәрбиелік потенциалы мен күтілетін нәтижелердің мәнділігін сатылап көрсеткен жөн деп санаймыз.

Біріншіден - тәрбие процесін гуманизациялауды талап ету, ол педагогика жүйесін адамға жоғарғы элеуметтік құндылық ретінде қарауға адам қажеттіліктері мен қызығушылықтарын міндетті түрде есепке алуға және оларды дамытуға бағыттайды.

Екіншіден - оқу процесінің демократиялық бастауын және либерализациялауын дамыту, адамның өз құндылыгының абсолютті сипаттамасын потенциалдан шындыққа айналдыру дене тәрбиесі - спорт іс-әрекет түрлерін еркін таңдауға тіршілік әрекетінің салауатты өмір салтының шарттары мен амалдары.

Жас ұрпақ жалпы адамгершілік мақсаттарға сәйкес тәрбиеленуі қажет. Дене тәрбиесі процесінде табиғи жаратылысына сәйкес принциптің терең мәні мынада жатыр: Ол адамның дене потенциалының үздіксіз дамуына себебін тигізетін шарттар мен себептер жиынтығын осы уақыттағы үйлесуіне бағыттайды. Бұл уақыт қамтамасыз етудің морфофункционалды жүйелері мен қозғалыс дамуының табиғи ырғағына сәйкес болуы мүмкін еді[2] .

Осылай адам дамуының тарихи процесінде табиғи дамудың бөлек кезеңдері арасындағы ұтымды жалғастырушылықты қамтамасыз ету мүмкіндігі құрылады және жүзеге асырылады. Ол байланыстырып ғана емес, сонымен біпге табиғи түрде оқыту мен тәрбиені адам дамуымен қосады. Бұл принцип тәрбие формаларының көп түрлілігін жекелену және жіктелу негізінде белгілейді. Ол адамдар таңдаған кәсіп түрлерінде адамдардың қабілеттерін дамытып, және талаптарының пайда болуы үшін, денсаулық жағдайын, қызығушылығын және қажеттіліктерді есепке алып, осы түрлерді таңдау үшін қолайлы жағдайлар жасауды қажет деп санайды.

Бүл принциптің әдістемелік базасы В. К. Бальсевич, Л. В. Волков, А. А. Гужаловский, М. И. Семенов зерттеулерінде қарасытырылған. Бұл зерттеу-лерде адам қозғалысы дамуының ең жақсы нәтижелері, жеке қозғалу қабілеттері мен әлеуметтік - психологиялық себептерді толық есепке алынуда қамтамасыз етіледі. Осыдан педагогикалық жүйе мен психологиялық қатынаста басым болып өз-өзін тәрбиелеу қызметін жүзеге асыруға нақты алдын-ала жағдай жасайтын формалар мен әдістер табылады.

Оқу бағдарламаның бәріне бірдей мақсаттар қойылуы мүмкін емес, өйткені мұндай бірлікте басынан қалай тәрбиенің шектеулі құндылығы, сондай-ақ адамның өз-өзін бағалауының шектелуін жобалайды. Сонымен табиғат жаратылысына сәйкес принципінің жүзеге асырылуы, әрбір адам табиғатынан шығуға және тәрбие процесі мазмұнын үйлестіру мен жан-жақты болудан бас тартуды, жеке адам түлғасына байланысты оқыту, тәрбие және дамудың көп түрлі және көп нұсқалы бағдарламаларын жасауды талап етеді.

Адам тәрбиесінің әлеуметке сәйкестік принципі адам дамуының әрбір жас кезеңдері үшін әлеуметтік шындыққа қарай қатынастардың ерекше жеке жүйесін мойындау болып табылады, яғни өсіп келе жетқан адаммен әлеуметтік тәжірибе арқылы әрекеттер мен қатынастарды меңгеру деңгейі, өзін қоғамда тану деңгейі, өзін басқа адамдарға көру деңгейі, қоршаған ортада жауапты әрекетке бейімделу деңгейі, қоғамға қатынасында оның «мен» деген орынға шоғырлануы байқалады. Бір жағынан қоғамға қатынасында «Мен» деген орнына жинау нәтижелері, рефлекстің өсуі, өз-өзін бағалау, өз-өзін бақылау, өз-өзін түсініп дамуы, және оларды анықтауы жүзеге асырылғанда, екінші жағынан оның әрбір сатысына жіктелу қадам қажеттілігі түлғаның өзін-өзі жүзеге асырудағы қажеттіліктің ара қатынасын есепке алғанда ғана тәрбие процесінде өсудің потенциалды мүмкіншіліктерін пайдалана алатын ерекше күйді алуды белгілейді[3, 16 б] .

Ол тәрбие процесін, адамның әлеуметтік белсенділігін калыптастырудың психологиялық заңдылықтарына барабар құруға көмектеседі. Әлеуметтік дамудың маңызды көрсеткіші ретінде өсіп келе жатқан адамдардың қызығушылықтары алға шығады.

Онда жеке адам тұлғаның бағыты, оның ақыл-ой, эмоциялық және дене белсенділігі байқалады. Балалар, жасөспірім және бозбалалардың дамуында маңызды мәні болып мінез-құлығы мен іс-әрекетінің өзіне, басқа адамдарға, қоғамға қатынасының сипаты, өз-өзін түсіну және жауапкершілік деңгейі белгіленеді. Ұрпақ тәрбиесін әлеуметке сәйкестендіру принципі жаттығушылардың қызығушылықтары, себептері, қажеттіліктері мен ұстаған бағыттарына сәйкес дене шынықтыру саласында құндылық бағыттар арқылы ақылды реттеу қажеттіліктерін, тәрбие құралдар кешенінің спорт нәтижесіне даярлау тенденциясына қарсы мақсатқа сәйкес қолдануға негізделген реттелу қажеттілігін анықтайды. Сондықтан бұл жерде жас ұрпақты тәрбиелеу бойынша күрделі және еңбекті көп керек ететін жұмыстың орнына таза техникалық нәтижелеріне қарай оқытушы оқушылармен тек қана бір жақты, спорттық - техникалық міндетін орындаумен байланысқан үйретуші орнын алатынын есепке алу қажет.

Сонымен адам тәрбиесінің әлеуметке сәйкес принципі жеке адам тұлғасының қоғамда қызмет жасауға үмтылысы мен дайындығында, яғни өзін басқа адамдармен байланыста қарау секілді қоғамдық мәнді басымдылығынан шығады. Ол өзінің әлеуметтік қатысуын түсінуге қажетті тақырыпты - практикалык іс-әрекеті дамуының іс жүзіндегі формалары мен жолдарын белсенді ізденуге бағыттайды. Тәрбие процесінде қанағаттану принципі адамның «Мені» әр алуандық бірлігі, яғни жекелігінің қалыптасуын бақылап отыру формасы мен оның қажетті негізін құрайды. Бұл принциптің жалпы қисыны өте терең екендігін көрсетеді.

Сонымен, тәрбиені саралап ұйымдастыру (дифференциация) бірге қоғамдық, жеке адамға тән ерекшеліктері мен қажеттіліктері адам өмірінің жағдайларын жақсарту үшін, олардың саналы, мақсатқа сай іс-әрекетінің өнімі болып табылады. Қанағаттану адам мінез-қүлығындағы негізгі бағыт, яғни оның қызығушылықтарының табиғи негізі болып табылады. Адам қандайда бір қажеттілігіне бағынышты болганда онда ол таным мен ойланудан бастамайды, ал керісінше танымның өзі басынан бастап, қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін, құралдарды іздеуге бағындырады.

«Өзінің бағыттау қызметінде қажеттілік психологиялық танымның тақырыбы болып табылады» - деп А. Н. Леонтьев ерекше көрсеткен. Бұл принциптің жалпы қисынының басқа жолы іс-әрекеттің өз-өзін бағалауды мойындауында. Егер іс-әрекетті жүзеге асыру барысында қанағаттану сезімі пайда болса, онда мұндай іс-әрекеттің өзі құнды деп айтуға болады, өйткені ол субъектіде бар қандайда бір қажеттілік үшін жүзеге асырылмайды, ал қанағаттану ере жүреді, субъект үшін құндылық бола бастайды. «Ойынжар қанағаттанудың көтеріңкі сезімімен байланысқан жаттығудың түрін құрайды» - деп ерекше көңіл аударған.

Қанағаттану принципі адамда қажеттілік емес, әрекеттің басқа көзін және басқа мәнін, өз-өзін көрсету, түсініп және ұғынуға көмектеседі. Бүгінгі күні мәлім болғандай, адам табиғатында оның дене шынықтырудың нақты бір түріне, мамандануы көрінеді. Іс-әрекет процесінде бұл мамандану қабілеттерінің толық көрінуі, оқытудағы жетістігі, оқытудың төмен нәтижесіне байланысты азап шегуі, оның салдарынан қанағаттану немесе наразылығы көрінеді. Осыдан өте маңызды нәтиже шығады. Адам тек қана өзінің қажеттіліктері, қызығушылығы, ынтасы, яғни іс-әрекет нәтижелерінен қанағаттана алады, сонымен бұл іс-әрекетте оның табиғаты жүзеге асыралады. Бұл мәтінде қанағат іс-әрекетпен бірге жүреді және оны қанағаттандырады, оған аяқталғандық пен толықтық береді. Ал әрекетті адам өзін көрсету үшін қажетті шарт және де іс-әрекет түрлерін еркін таңдауын жүзеге асыру үшін қажетті құрал леп санайтындықтан, оны қанағаттанудың басты құралы ретінде қолданады.

Тәрбие жүйесінің білім кеңістігінің жоғарыда аталған принципі осы жүйенің бастапқы, қазіргі және ақырғы жағдайын оқу орнының әрбір түрі үшін анықтауында. Тәрбие процесінің оған қатысты сыртқы жағдайларымен, сонымен бірге осы процестің ішкі бөлімдері арасындағы заңды, байланыстар орнату қажеттілігінде болады. Ол үшін тәрбие мазмұнын дифференциалды ұйымдастыру жүйесі ішкі бөлімдерінің дамуы және сыртқы ұдайы дамуына бағыттайтын бірден-бір тиімді форма болмақ.

Жас ұрпақ тәрбиесі жүйесіндегі білім кеңестігінің әлеуметке сәйкестік принципі жаттығушылардың нақты оқу мүмкіндіктерін көптеген жеке ерекшеліктеріне қарай типологиялық тиістілігі бойынша бөлінуін қамтамасыз етеді. Олар Гегельдің сөзі бойынша «түрсіз шексіздіктің түрі болып табылады». Тәрбие мақсатының жекелену мақсаттарына сәйкес оқу материалдардың мазмұнын таңдауын, оқыту формалары мен әдістерін, оқу процессін әдістемелік және қаржы жағынан қамтамасыз етуін алға қарай жылжыту. Ол мұғалімдер мен жаттығушылардың тығыз байланысқан іс-әрекетін қалыптастыру және жүзеге асыру қажеттілігінен шығады. Мұндай іс-әрекет алдын-ала қойылған жағдайда мүмкіндігінше тиімді оқыту, тәрбие және өсуіне бағытталған. Сол уақытта білім кеңістігін қалыптастыру принципін жүзеге асыру денеге түсетін күшті анықтау кезінде этикалық, адамгершілік нормаларды сақтауын, алға қойылған мақсаттарға сәйкес спорт немесе сауықтыру әдістемелерді пайдалануын қарастырады[3, 37 б] .

Осы зерттеу кезінде алынған тәжірибелік материалдармен қатар қарастырылған қағидалар мен принциптердің дәйекті түрде жүзеге асырылуы дене тәрбиесі саласында жекешелену идеясы негізінде жаңа педагогикалық технологияларды пайдалануға мүмкіндік беретіне көз жеткізіп отырмыз.

Сонымен, бұл процесті ұйымдастыру амалдары мен олардың мәнділігі дене тәрбиесі сабақтарының мазмұнына инновациялық түр береді деп, дене тәрбиесі сабақтарын жүргізуде дифференциалды қатынас бала қабілеті мен физикалық табиғатын есепке алыуы тиіс деп санаймыз. Олай болса, дифференциалды дене тәрбиесінің мазмұнын анықтайтын мәнді кезеңі болып, дене тәрбиесі саласындағы біз ұсынып отырған жеке адамды қалыптастыру концепциясы шеңберінде мақсаттарды белгілеу мен міндеттерді қою болып табылатынын алдыңғы міндеттерге жүктеу қажет болады.

Тәрбие үдерісін ұйымдастыруда адамның өз құндылығын басым деп қабылдау әдістемесін есепке алып, Д. И. Фельдштейн берген анықтамаға адам тәрбиесінде нағыз адамгершілік қатынастардың мәнін нақты көрсетеді деп саналады, өйткені тәрбие деп біз өсіп келе жатқан адамның мақсатқа бағытталған дамуын қайталанбайтын адамның жекелігі, қоғамдық практиканы құру арқылы осы адамның рухани және шығармашылық күштерінің өсуін және жетілуін қамтамасыз етуді түсінеміз[1. 38] . Өйткені, қоғамдық практика жағдайында баланың өсе бастаған кезінде бар нәрсе келесі мүмкіндікті құрайтын шындыққа айналады. Бұл жерде тәрбиелеу дегеніміз, адамның субъективті дүниесін бір жағынан қоғамның өсіп келе жатқан адамға қоятын талаптарды жүзеге асыратын, рухани идеалға сәйкес әрекеттенуі ал екінші жағынан баланың жеке ерекшеліктерін барынша дамытатын мақсаттарды көздер бағыттау ретінде түсіндіріледі.

Болашақ мұғалінің кәсіби қызметке бағдарлануын ЖОО қалыптастыру тарихына жасалынған шолу мен талдау жеке адамның тұлғалық қалыптасуында білім күшінің нақты бір физиологиялық және психо-педагогикалық заңдылықтарға тәуелді екендігін растап отыр. Осы заңдылықтар жеке адамның даму және қалыптасу теориясын (Ананьев Б. Г адам әрекетінің жалпы психологиялық моделі теориясын (Леонтьев А. Н., Ломов Б. Ф. ), функциональды жүйелер теориясын (Анохин П. К., Пурия А. П. ), адамның дене белсенділігін (Бальсевич В. Қ. ), дене тәрбиесіндегі жекелеу және дифференциациялау принциптерін (Ильин Е. П. ), дене тәрбиесімен спорт және спорт педагогика-сының отандық теориясының гуманистік идеяларын (Ашмарин БА., Булкин В. А., Выдрин В. Н., Лубышева Л. И. Лях В. И., Матвеев Л. П., Мейксон Г. В., Новиқов А. Д., Пономаров Н. И., Решетень И. Н., Тер-Ованесян А. А., Филипов С. С, Хан А., Т. Қ. Бөлеев, т. б. ) негізге алғанымен, XXI ғасырдағы жеке адамның тәрбиеге тәуелділігін толық есепке алмай отыр.

Осыған сәйкес адам белсенділігі тәрбие объектісі емес, ол толық құқықты субъекті ретінде жобаланады. Бұл жерде өзіндік белсенділік, оның көріну формалары және негізінен оның нәтижелілігін анықтайтын деңгейі, адамды тарихи түрде қалыптасқан үлгі негізінде жасалуы керек. Бірақ оларды мәнсіз қайталау ретінде емес, шығармашылықпен пайдалана алатындай дәрежеде қалыптастыру қажет. Осы түсіндірме бойынша тәрбие балаларды, жасөспірімдерді, бозбалаларды әлеуметтік, тұрмыстық бар формаларына бейім делу және белгілі бір шамаға келтіру болып табылмайды, коғамдағы іс-әрекеттің формалары мен амалдарын иелену нәтижесінде адамның әрі қарай дамуы болады - белгілі бір құндылықтарға, оның бағытын және күрделі өмірлік мәселелерді шешуде дербестігін қалыптастыру деп қарастырылады.

Негізгі педагогикалық категориялардың біз қарастырған ұғымдарының сипаттамасын аяқтай келіп, оқыту мен тәрбие адам жекелігінің (адамның жеке басының) қалыптасуы және дамуы өтетін арнайы үйымдастырылған және саналы түрде басқарылатын процестер деп ерекше тоқталып айтуымыз қажет. Жоғарыда айтылған процестердің ерекшеліктері мен қатынастарының генетикалық негізі мен көзі - адамның қоғамдық қатынастардың субъектісі болуы, яғни қоғамға қажетті іс-әрекетке дайындық қабілеті болып табылады. Бұл қабілеттілік адамның шығармашылық күштеріне өзінше ойлауға, өз білімдерін жаңартып, кеңейтуге ептіліктеріне, қоғам өмірінің барлык саласына қатысуға дайындығына, қоғамдық түлға ретінде калыптасуына, көпжақты қабілеттіліктерінің дамуына негізделеді. Қоғамдық қатынастардың субъектісі және нәтижесі ретінде жеке адам саналы түрде қоршаған орта мен өзін, өз өмірлік потенциалын мақсатқа бағытталған іс-әрекетінің процесіне өзгертіп, белсенді қоғамдық әрекеттер арқылы қалыптасады[1. 61] . Жалпы ерекше және жеке қатыстың осы диалектикасының есебінсіз жоғарыда қарастырылған процестердің өзгеше ерекшеліктерін құрайтын нақты міндеттерін және ерекшелігін жан-жақты дене даму мәселесіне көшу үшін оны сипаттайтын негізгі ұғымдарын, олардың ерекше бағытын және дене тәрбиесінің қазіргі заманғы теориясының нақтылығын қарастыру дүрыс болады. Жалпы мағынасында адамның дене дамуы деп оның жеке өміріндегі ағзасының табиғи морфофункционалды қасиеттерінің өзгеру процесі айтылады. Бұл табиғи процесс, өйткені табиғи мұра бойынша берілетін, табиғи негізінде өседі және табиғи заңдарға бағынады. Оларға келесі заңдар жатады:

Дамудың мұрагерлік тенденциялары мен өмір жағдайымен анықталатын тенденцияларының әрекеттестігінің; функционалды және құрылма өзгерістерінің өзара келісімділігінің, даму кезеңдерінің біртіндеп және жас бойынша ауыспалылығының т. б. заңдары. Бірақ бұл заңдардың әсері адам өмірі мен іс-әрекетінің әлеуметтік жағдайларына байланысы байқалады. Осыған байланысты шешулі мөлшерде оның дене дамуының әлеуметтік мүмкіндігі ескеріледі. Дене дамуын төмендететін жағдайлар мен факторлар жиынтығына байланысты. Ол әр түрлі сипаттамаға ие болады, эр түрлі форма мен мазмұн қабылдай алады.

Л. П. Матвеевтің пікірі бойынша тәрбие жүйесі деп: «Әрбір қоғам формациясы үшін сай дене тәрбиесінің әлеуметтік практикасын ұйымдастыру амалы, оны бастапқы негіздері және азды-көпті біртұтас құрылымына біріккен анықтайтын жақтары». Тәрбие жүйесі - анықтайтын қағидаларының жиынтығымен қоғам дамуының ой және мақсатты негіздерімен, принцип-терімен сипатталады. Осыларды жүзеге асыру үшін нақты жүйе құрылады. Қоғамға маңызды ойлардың жиынтығы дене тәрбиесінің заңдылықтары, ережелері, құралдары мен әдістері туралы ғылыми практикалық білімдерін қүруды, оның бағдарламалық нормативті мазмұны мен сабақтарды ұйымдастыру формаларын құрастыруды қамтамасыз етеді. Тәрбие жүйесінің жүйе құрайтын факторы ретінде қоғамға сай белсенді түлғаны сипаттайтын рухани және адамгершілік қасиеттерін тәрбиелеумен бірге адамның дене қасиеттерімен онымен байланысты қабілеттерін жеткілікті деңгейде қалыптасу және қолдану түрінде ашылатын мақсат алға шығады. Дене тәрбиесі жүйесінің мазмұны мен құрылымын анықтауына мұндай тәсіл жеткіліксіз, өйткені ол біріншіден, негізінен адамның дене қозғалыс қабілеттерін жетілдірумен мәдени құндылығы белгіленетін дене тәрбиесінің спорттық іс-әрекеті болып табылады.

Бірақ нақты тәрбие жүйесі тұлғаның іс-әрекетінің кең түрі басқа қасиеттерден көрінеді; эстетикалық, ой қабілеттері, мінез-құлқының адамгершілік нормалары, сөйлесу дағдылары. Л. И. Лубышева ойы бойынша мұның бәрі, тәрбиенің іс-әрекеттік қозғаушы бөлігін, басқа оның негізгі жалпы мәдени құндылықтарымен, біліммен, әдістемелік тәсілдермен, дағдылармен, құнды бағыттармен, мақсаттармен осы іс-әрекеттің маңызды себептердің қалыптасуымен нығайтылады.

Екіншіден, жас ұрпақ тәрбиесі осы жүйесінің жөнге салынуы, ұйымдас-тырылуы және мақсатқа бағытталуы көбіне адамға дайындықтың мазмүны, қүралдары мен әдістердің берілгендігі ретінде емес, ол тәрбие берілгеннің объектісі ретінде адамға дәстүрлі бағытты белгілейді. Өйткені жанды дене үнемі қозғалыста болмаса өледі. Нақты мысал ретінде өзіне-өзі тәжірибе жүргізген Аристотельдің ой қорытындысын келтіруге болады. Ол бір жыл бойы күніне белгілі бір уақыт аралығында бір қолына батпам (гир) іліп ұстап тұрған. Содан, жылдың соңында жанағы батпан көтерген қолы жуандап, бұлшық еттері өсіп, қол қары күшейген де, жұмыс істемеген қолы солып кеткен.

Міне, адам баласы, сонау ықылым заманнан бері ұзақ өмір сүрудің. жолын карастыруда. Ақ терек пен көк терек 300-400 жыл өмір сүрсе, әр нәрсені бір шоқып жүріп күнелткен қара қарға да 300 жыл тіршілік етеді екен. Одан қала берді, сағатына бір адым жерге қозғалатын тасбақа 200 жыл жасайтьн көрінеді. Сонда, жаратқанның әмірімен табиғат занын бақылайтын адамзатқа сол жаратқан, егер діни ұғымға, болмаса аңызға сенсек, қанша өмір сүруді өз еркіне беріпті. Енді, дүиие жүзі көлемінде осы адамзаттың орта есеппен, өмір сүру уақыты. 50 жасқа жетпейді екен. Демек, мұның себебі неде, кімнің кінәсінен? Әрине, қанша өмір сүрсе де әркім өзіне жауапты. Себебі барлық адам бірдей бір уакытга өліп жатқан жоқ қой. Демек, әр адамның өмір сүру ұзақтығы өзіне байланысты болғандығы ғой.

Осылайша, адамзат күні бүгінге дейін ұзақ өмір сүрудің жолын қаншалықты іздегенімен, жетістіктің шыңы көрінбейді. Ұзақ өмір сүрудің негізі денсаулықты сақтау. Денсаулықты сақтау - ұзақ өмір сүру үшін күрес. Кезінде, XVIII ғасырда дүние жүзіне әйгілі француз дәрігері Тиссо -«қандай да болмасын ауруға қолданатын дәріні дене қозғалысы-ақ алмастыра алады, ал дүниедегі емдеудің барлық кұралы адамның саналы қозғалысын алмастыра алмайды»- депі. Демек, осындай ғылыми қағидаға сүйенсек, яғни ұзақ өмір сүру үшін бізге қозғалыс керек екен. Ол үшін әр адам өзінің шама-шарқына карай дене шынықтыру жаттығуларымен айналасуға тиісті көрінеді.

Адамзаттың таңертең орнынан тұрғаннан, кешке қайтадан орнына жатқанға дейін қозғалыста болатындығы баршамызға аян. Денсаулықты сақтап, ұзақ өмір сүру үшін бұл қозғалыс тіршілік талабын қанағаттандыра алмайды. Сондықтан да дене шынықтыратын косымша козғалыс керек. Саналы түрде дене шынықтыру жаттығуларының бір түрімене, яғни спортпен айналысу, яғни шұғылдану ар азаматын жеке басының міндеті деи есептейміз. Егер бұлай болмаған жағдайда дәл бүгінгі тіршілікпен болашақ ұрпақ өмірінің ұзақтығы орта есешіен 40 жасқа жетпейтін болар деп корыққан.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.