Жасанды интеллект жүйесіндегі аспаптық құрылғылар

ЖОСПАР

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Жасанды интеллект жүйесіндегі аспаптық құрылғылар.
2.Жасанды интеллект обылысындағы зерттеудің негізгі бағыттары ... ... ... 5

3.Пролог логикалық программалау тілі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
3.1.1.ші ретті предикаттарды есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
3.2.1.ші ретті предикаттар тілінің синтаксисі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
3.3.1.ші ретті предикаттар тілінің симантикасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13

4.Синтаксис және унификация ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
4.1.Унификация ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19

5.Арифметикалық өрнектеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
5.1.Арифметикалық өрнектеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
5.2.Арифметикалық операторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
5.3.Арифметикалық өрнектерді есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
5.4.Арифметикалық өрнектер нәтижесін салыстыру ... ... ... ... ... ... ... ... 23

6.Рекурсия ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31

КІРІСПЕ
Жасанды интеллект (искуственный интеллект) – бұл адам ойын компьютерде бейнелейтін (имитирующий) программалық жүйе.Бұндай жүйені жасау үшін белгілі бір облыста шешім қабылдайтын немесе нақтылы есептерді шешетін адамның ойлау процесін зерттеу қажет және осы процестің негізгі қадамдарын бөліп көрсетіп , оларды компьютерде іске асыратын программалық жабдықтарды жасау қажет.
Адам іс-әрекетінің негізінде ойлау қабілеті жатады.Адам ойлау процесінің соңғы нәтижесі мақсат деп аталады.Әдетте барлық белгілі фактілерді қолдану ережесі негізінде мақсатқа жетеміз.
1-Мысал:
1-Факт.Жанып тұрған плита-ыстық.
1-Ереже.Егер қолыңды жанып тұрған плитаға қойсаң,онда күйіп қалуға болады.
2-Мысал:
2-Факт.Час пик кезінде көшеде машина көп.
2-Ереже.Егер час пик кезінде жолдан өтсең , онда машина астына түсіп қалуға болады.
3-Мысал:
3а-Факт.Тыныш , қараңғы көше қорқынышты.
3б-Факт.Кәрі адамдар әдетте қылмыс жасамайды.
3в-Факт.Полиция адамдарды қылмыскерлерден қорғайды.
3а-Ережесі.Егер тыныш , қараңғы көшеде кәрі адам кездессе , онда онша қорықпауға болады.
3б-Ережесі.Егер тыныш,қараңғы көшеде полицияны көрсеңіз ,онда өзінізді қорғанған адам ретінде сезінуіңізге болады.
Жасанды интеллект жұмысы екі бағытқа бөлінеді.
Сонымен бірінші бағыт адамның интеллектуальды әрекетінің өнімін қарастырады , оның құрылысын меңгереді(есептерді шешу, теоремаларды дәлелдеу ,ойындар) және бұл өнімдерді қазіргі техника көмегімен жасайды.
Жасанды интеллектінің екінші бағыты интеллектуальды іс- әрекетінің нейрофизиологиялық және психологиялық механизмі туралы мәліметтерді , дәлірек айтқанда адамның саналы іс-әрекетін қарастырады.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1. Стерлинг Л., Шапиро Э.
“Искуссиво программирования на языке Пролог”.
2. Ин Ц., Соломон Д.
“Использование Турбо Пролога”.
3. Дж.Доорс, Рейблейн А.
“Пролог – язык программирования будущего”.
4. Янсон А.
“Турбо Пролог в сжатом изложении”.
5. Клоксик У., Меллши
“Программирование на языке Пролог”.
6. Хоггер К.
“Введение в логическое программирование”.

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...3
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Жасанды интеллект жүйесіндегі аспаптық құрылғылар.
2.Жасанды интеллект обылысындағы зерттеудің негізгі
бағыттары ... ... ... 5
3.Пролог логикалық программалау
тілі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
3.1.1-ші ретті предикаттарды
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
3.2.1-ші ретті предикаттар тілінің
синтаксисі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...12
3.3.1-ші ретті предикаттар тілінің
симантикасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
4.Синтаксис және
унификация ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... .14
4.1.Унификация ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
5.Арифметикалық
өрнектеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... 20
5.1.Арифметикалық
өрнектеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ...21
5.2.Арифметикалық
операторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... 22
5.3.Арифметикалық өрнектерді
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
5.4.Арифметикалық өрнектер нәтижесін
салыстыру ... ... ... ... ... ... .. ... ..23
6.Рекурсия ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .30
ҚОЛДАНЫЛҒАН
ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 31

.

КІРІСПЕ
Жасанды интеллект (искуственный интеллект) – бұл адам ойын
компьютерде бейнелейтін (имитирующий) программалық жүйе.Бұндай жүйені
жасау үшін белгілі бір облыста шешім қабылдайтын немесе нақтылы
есептерді шешетін адамның ойлау процесін зерттеу қажет және осы
процестің негізгі қадамдарын бөліп көрсетіп , оларды компьютерде іске
асыратын программалық жабдықтарды жасау қажет.
Адам іс-әрекетінің негізінде ойлау қабілеті жатады.Адам ойлау
процесінің соңғы нәтижесі мақсат деп аталады.Әдетте барлық белгілі
фактілерді қолдану ережесі негізінде мақсатқа жетеміз.
1-Мысал:
1-Факт.Жанып тұрған плита-ыстық.
1-Ереже.Егер қолыңды жанып тұрған плитаға қойсаң,онда күйіп қалуға
болады.
2-Мысал:
2-Факт.Час пик кезінде көшеде машина көп.
2-Ереже.Егер час пик кезінде жолдан өтсең , онда машина астына
түсіп қалуға болады.
3-Мысал:
3а-Факт.Тыныш , қараңғы көше қорқынышты.
3б-Факт.Кәрі адамдар әдетте қылмыс жасамайды.
3в-Факт.Полиция адамдарды қылмыскерлерден қорғайды.
3а-Ережесі.Егер тыныш , қараңғы көшеде кәрі адам кездессе , онда онша
қорықпауға болады.
3б-Ережесі.Егер тыныш,қараңғы көшеде полицияны көрсеңіз ,онда өзінізді
қорғанған адам ретінде сезінуіңізге болады.
Жасанды интеллект жұмысы екі бағытқа бөлінеді.
Сонымен бірінші бағыт адамның интеллектуальды әрекетінің өнімін
қарастырады , оның құрылысын меңгереді(есептерді шешу, теоремаларды
дәлелдеу ,ойындар) және бұл өнімдерді қазіргі техника көмегімен
жасайды.
Жасанды интеллектінің екінші бағыты интеллектуальды іс- әрекетінің
нейрофизиологиялық және психологиялық механизмі туралы мәліметтерді ,
дәлірек айтқанда адамның саналы іс-әрекетін қарастырады.

Жасанды интеллект облысындағы зерттеудің негізгі
бағыттары
Нейрон тәрізді желілер – робототехникалық қоңдырғыларды басқару
жүйесін тұрғызудың тиімді құралы.

ПРОЛОГ ЛОГИКАЛЫҚ ПРОГРАММАЛАУ ТІЛІ.

Пролог программалауда дәстүрлі түрде қолданылатын тілдерден
кәдімгідей өзгеше.Бейсик, Алгоритм және Паскаль тілдерінде программалау
әдісі есепті дискретті қадамдарға бөлу және оларды тізбекті түрде
сипаттау болып табылады.Қадамдар тізбегі компьютерде орындалатын
машиналық командаларға бейнеленеді.Алдыңғы орындалған командаларды
өзгерту мүмкін емес , себебі жадыдағы мәліметер үнемі өзгертіліп
отырады.Мұндай түрдегі программалау тілдері алгоритмдік деп
аталады.Алгоритм – есепті ақырлы санды қадамда шешетін математикалық
процедура.Пролог алгоритмдік тілге жатпайды.
Пролог өз атауын ЛОГикалық тілде ПРОграммалау сөзінен алынған.
Шын мәнінде Пролог таза логикалық программалау тілі болып
есептелінбейді,бірақ оның ашылуы – бұл бағыттағы маңызды кезең.
Прологқа білім инженериясы мен жасанды интеллект облысы
мамандары көп көңіл бөледі.Оның академиялық әлемде беделі өсе
түсуде.
Пролог жапондардың бесінші ұрпақ ЭЕМ-дерін жасау бағдарламасында
базалық тіл негізінде қабылданған.Бұл ЭЕМ-дер логикалық программалау
және жасанды интеллект әдістерін зерттеуге бағытталған.
Пролог тілінде программалағанда шешімді сипаттау біраз
жеңілдетіледі, және программист есеп шешімдерін алгоритмдік тілдерде
программалағандағыдай шағын қадамдарға бөліп программалау әдістерін
іздестірмейді,керісінше тікелей есеппен айналысу мүмкіндігіне ие
болады.
Прологтың теоретикалық негізін предикаттарды есептеу деп аталатын
символдық логика бөлімі құрайды.Пролог дәстүрлі программалау
тілдерінде жоқ біраз қасиеттерге ие.Бұл қасиеттер оны логикалық
программалау облысында қуатты етіп көрсетеді.Мұндай қасиеттерге
іздестіретін және кері қайтаратын мүмкіндігі бар шығару механизмі,
үлгімен сәйкестендіретін кіріктірілген механизмі , және мәліметтердің
қарапайым бірақ оны өзгерте алатындай мүмкіндігі бар құрылымы
жатады.Мәліметтер мен программалар – Пролог объектілеріне тек екі
түрлі көзқарас қана.Мәліметтердің біріккен (единая) қоймасында жеке
элементтерді еркін түрде жасауға және жоюға болады.Програмалар мен
мәліметтер арасында айырмашылық болмайтындықтан, программаны оның
жұмысы барысында да өзгертуге болады.Пролгта көрсеткіштер , GO_TO
және меншіктеу операторлары жоқ.Программалаудың негізгі әдісі
рекурсия болып табылады.
Прологта программа жұмысы аяқталғанда (мақсат дәлелденгенде) екі
жағдай ғана туындауы мүмкін: дәлелденді және дәлелденген жоқ.Кейде
олар сәйкесінше ақиқат және жалған деп аталады.Біздер ақиқат
және жалған терминдерін қолданбаймыз,себебі олар нәтиже мағынасын
анықтайды. Дәлелденген тұжырым әдетте ақиқат болып табылады, бірақ
міндетті емес , себебі дәлелдеу белгілі деректер мен олардың
негізінде жасалған қорытындыларға тәуелді болады.
Дерек (факт) дегеніміз қайсыбір тұжырым;барлық деректер
дәлелденген болып анықталады.Дербес жағдайда рекс-бұл ит
деректеледі.Бірақ Феликс ит болып табылады ма? дерегігн сұрау
белгілі деректер көмегімен дәлелденілмейді.Пролог жүйесінің теріс
жауабы феликс - ит тұжырымы жалған дегенді емес , тек бізде
феликс туралы және оның ит болу мүмкігдігі туралы деректердің
жоқтығын білдіреді.Деректердің көп болуына байланысты ,біз оларда
сипатталған объектілердің жаңа қасиеттерін анықтай аламыз.Басқаша
айтқанда деректерден қасиеттер шығады. Рекс-бұл ит дерегіне қайтып
оралайық.Біз белгілі деректер негізінде ит болу қасиетіне ие
барлық объектілерді анықтағымыз келеді дейік. Қандай тіршілік иелері
ит болып табылады? сұрағын қойып Рекс- бұл ит жауабын аламыз.Біз
қорытынды шығарудың тривиалды мысалын келтірдік.Қайсыбір қосымша
ақпарат енгізейік:
Рекс-бұл ит :дерек
Голди рекстің ата-анасы :дерек
Джек рекстің ата-анасы :дерек
объект ит болады ,егер ол иттің ата – анасы болып табылады
шарты орындалса.
Мәліметтердің алғашқы 3 элементі дерек болып табылады,ал 4-ші
элемент ереже деп аталатын қалыпты түрдегі қорытынды.Перпендикуляр
қарастырылып отырған есепке алгоритімдік көзқарасты көрсету үшін
сәйкес программасын Паскаль тілінде көрсетейік.
Төмендегі программада Рекске, Голдиге және Джекки-ге
қатысты ақы сипатталады, сосын барып анықтама бойынша және қорытынды
нәтижесі бойынша ит болып табылатын объектілер қарастырылады.

Progrom является Собакой (input,output);
type
строка =packet array [1..6] of char;
{определить символы}
Символ= (рекс, голди,джек);
{определить виды информации}
информация =(собакаИнф,родительИнф);
объект=record
case инф: информация of
родительИнф:(родитель Чей –либо:символ);
собакаИнф (являетьсяСобакой:логический);
end{record};
var
данные:array[символ] of объект ;
имя: array[символ] of строка;
Х: символ;
{эта функция будет возвращать значение истсна ,если объект
являеться собакой}
Function собака (Х:объект):логический;
Begin
If Х.инф=собакаИнф
Then собака:=Х являеться Собакой
Else собака:=собака(данные [Х.родительЧей-либо])
end;
begin
{Установить имена объектов}
Имя[рекс]:=рекс;
Имя[голди]:=голди;
Имя[джек]:=джек;
{устоновить информацию для рекса}
With данные [рекс] do
Begin
Инф:=собакаИнф;
являетьсяСобакой:=истина;{рекс-это собака}
end;
{Установить информацию для голди}
With данные [голди] do
Begin
инф:=РодительИнф;
родитель:=рекс;
End;
Данные [джек]:=данные [голди];
For X:=рекс to джек do
If собака(данные [Х]) then
Writeln (‘строку’,или[Х];
End.
Осы есептің Прологтағы программаларынан үзінді келтірейік:
(*факт ‘рекс – это собака’
Собака (рекс).
*вывод “ объект являеться собакой если он
*является родителем У являющив.собакой
Собака(Х):-родитель (Х,У), собака(У)
*факт ‘голди является родителем рекса’
Родитель(Джек,рекс).
Қолданылған Пролог синтаксисінің кейінірек нақтылап
анықтаймыз.Әзірше кішкене әріптермен жазылған әрбір әріптер Литерал
деп есептейік.Ол объектіні береді және өзгертуге келмейді. Үлкен
әріптен басталатын әрбір сөз (мыс:Х,У,Кім) айнымалы болып
табылады.Программаның орындалу барысында айнымалыларға мән
беріледі.Яғни одан кейін келетін мақсатты дәлелдеу көзделеді.Пролог
мәліметтер базасының сұраныстардың немесе программаның орындалу
барысында ақпаратын өзгерте алатындай немесе қосымша ақпараттар еңгізе
алатындай етіп,жабдықталған.

I РЕТТІ ПРЕДИКАТТАРДЫ ЕСЕПТЕУ.
1.Формальды жүйені анықтау.
Формальды жүйе деп синтаксистік түрде өңделген символдар жиының
мағынасын ескермей өңдеу ережелері анықталатын абстрактілі объектінің
жиының айтамыз.Формальды жүйе құраушылары төменде берілген:
1. Ақырлы алфавит (Символдардың ақырлы жиыны)
2. Формальды жүйе формулаларын (немесе сөздерін) жасау
процедурасы.
3. Аксиома деп аталатын формулалар жиыны.
4. Формулалардың ақырлы жиының алуға мүмкіндік беретін қорытынды
шығару ережелердің ақырлы жиыны.
Бұл ережелер келесі түрде берілуі мүмкін:
U1 U2 ... .Um W1 W...Wn.
Мұнда Ui , Wj – формальды жүйе формулалары , ал “ “ -
‘шығады’ немесе ‘туындайды’ дегенді білдіреді.
Формальды жүйе кейде аксиоматикалық, формальды теория немесе
формулалар жиыны деп те аталады.
Алфавит ақырлы деп есептеледі және оны кейде сөздік деп те
атайды.Оған const-лар , айнымалылар және операторлар кіреді.
Формулаларды жасау процедурасы құрылып тұрған символдардан
синтаксистік немесе граматикалық символдарды тұрғызуға арналады.Ол
қорытынды шығару ережесінен өзгеше болады.
Формальды дәлелдеу деп М1 ,М2 ... Мп формулалардың ақырлы жиынында
әрбір Мі формуласы не аксиома немесе алдыңғы Мj (j)
формулаларынан қорытынды шығару ережелері көмегімен алынатындай
формулалардың жиынтығын айтамыз.
t формуласы th деп аталады, егер оның соңғы болатындығын
анықтайтын дәлелдеу болса Mn= t
Жеке жағдайда кез келген аксиома th болып табылады.Қорытынды
шығару ережесінің 2 типі бар. І типтегі ережелер бір тұтас деп
есептелетін формулаларға қолданылады.(Бұл жағдайда оларды өнім, өнім
ережелері немесе өнімдік ережелер деп аталады).
ІІ типтегі ережелер формуланы жеке бөліктеріне қолданылуы
мүмкін.Сонымен қатар , бұл бөліктер қалыпты жүйеге енетін формулалар
болып табылады.Мұндай ережелер қайта жазу ережелері деп аталады.
Мысал :
1) Алфавит :Е,S,A;
2) Формула: алфавит кез келген символдардың тізбегі;
3) Аксиома : (Т,А); ТА;
4) Қорытынды шығару ережелері;
R1)tA – tAS (өнім)
R2)Tt – Ttt (өнім)
R 3)AAA – S (қайтып жазу)
R4)SS –
R1 ережесі болып табылады және тек th-ң соңғы әріпі А болғанда
ғана қолданылады.Мыс: “TASTA” th-нан “TASTAS”-ты шығаруға болады.
R2 ережесі “TSA” th-сын “TSASA” th-сын шығаруға мүмкін
береді.
R3 ережесі мысалы ,“TSAAAST”-дан “TSSST”-ға өтуге мүмкін
береді.
R4 ережесі “TASSSST” әрбір 2 S-ті бос орынмен алмастырады және
нәтижесінде “TAT”-ты аламыз.
Формальды жүйелер өңделетін тұжырымды мағынасын қарыстырмай-ақ
ой-қорытындыларын жасауға арналған.Яғни ой-қорытындылар жасалатын
барлық элементтер мағыналары басқа кез келген элементтермен
алмастырылуы мүмкін.
Жақсы белгілі целлогизмді қарастырайық. Барлық ер адамдар
өлуге жаратылған.Сократ- ер адам , демек Сократ өлуге жаралған.
Бұл сөйлемде кез келген ер адам немесе барлық Сократ , өлуге
жаратылған сөздері қорытынды жасау мағынасы ақиқат болатындай кез
келген сөздермен алмастырылады.Мысалы, абстрктілі модельдерде кез
келген Х дегеніміз У болып табылады.Егер Z Х болып табылса , онда
Z У-те болып табылады. X,Y,Z айнымалылары қолданылады.Байланыс
сөздері : егер, онда, немесе және т.б.
Оператарлар деп аталатын бірінші ретті предикаттар тілінің
синтаксисі.

І РЕТТІ ПРЕДИКАТТАР ТІЛІНІҢ СИНТАКСИСІ.
Предикат кез келген логикалық функция деп , ақиқат мәндер
қабылдайтын аргументтер саны кез келген болатын функция
аталады.Мысалы,И-истина -1, Л-жалған -0 , аргументтер арқылы, шексіз
немесе кез келген Д жиынының пәндік облысы деп аталатын бөлігінен
мәндер қабылдайды.Аргументтінің саны п-ге тең предикат , п-орынды
предикат деп аталады.
Д пәндік облысында анықталған F(X) предикаты Д жиынының
элементтеріне белгілі бір қасиет береді, сонымен қатар егер пікір
ақиқат болса , онда F И мәніне ие және жалған болса Л мәніне
ие.
F(x1, x2 ... ..xn) предикаты x1, x2 ... ..xn элементтері арасындағы
қатынасты береді және x1, x2 ... ..xn өзара F қатынасында болады
пікірін береді.Мысалы, Д натурал сандар жиыны болсын , онда F(X)
предикатын Х жұп сан немесе Х тақ сан деп белгілеуге ,ал G(X,Y)
предикатын Х У-тен артық немесе Х У-ке бөлінеді деп
белгілеуге болады.
І ретті предикаттар тілінің алфавиті келесі символдар жиынынан
тұрады:
1.Бөлімдер (разделитель) ашылатын немесе жабылатын жақшалар, үтір.
2.Кішкентай әріптермен немесе осындай әріптер тіркесімен
белгіленетін тұрақтылар,мысалы а, друг .
3.Үлкен әріптермен белгіленетін айнымалы: мысалы У, АДРЕC.
4.Үлкен әріптермен белгіленетін предикаттар: Р , Q , артық.
5.Бір пәндік облыс мәнін басқа пәндік облысқа бейнелейтін және
тәуелділікті орнататын функциялар , п орынды функция ,предикаттын
аргументтері болып қызмет жасай алады.Функцияларды кішкентай
әріптермен белгілейміз.

І РЕТТІ ПРЕДИКАТ ТІЛІНІҢ СИМАНТИКАСЫ.
Формула белгілі бір мағынаға ие болады,яғни қайсыбір пікірді
білдіреді , егер қандай да бір интерпретация бар болса , формуланы
интерпретациялау бұл онымен белгілі бір бос емес Д жиынын
байланыстыру деген сөз яғни пәндік облысы нақтылау және мыналарды
көрсету:
1.Формуладағы әрбір тұрақты үшін Д-дан нақтылы элементі.
2.Формуладағы әрбір п орында функцияльдық әріп үшін Д-дан п
орынды нақтылы функцияны.
3.Формуладағы әрбір п орынды предикаттын әріп үшін Д-ң п
элементтері арасындағы нақтылы қатынас.
Мысалы ,G(f(a,b)) ,g(a,b) атомы п төмендегі интерпретацияны
қарастырайық: Д – нақты сандар жиыны а=2,b=3 ,f – қосу функциясы
f(a,b)=a+b, g- көбейту функциясы , g(a,b)=a*b G –кем емес қатынасы.
Мұндай интерпретацияда төмендегі формула 2+3 қосындысы 2*3
көбейтіндісінен кем емес пікірін білдіреді.Бұл тұжырым дұрыс емес
, сондықтан G(f(a,b)6g(a,b))=Л ,яғни жалған.Егер в=1 немесе в=2 деп
интерпретацияның түрін өзгертсек , онда G(f(a,b)6g(a,b))=U ақиқат
болады.

СИНТАКСИС ЖӘНЕ УНИФИКАЦИЯ.
СИНТАКСИС.
1.Термдер. Прологта мәліметтер объектісі термдер деп аталады. Терм
тұрақты (константа), айнымалы немесе құрамды терм (құрылым) болуы мүмкін.
Бүтін немесе нақты сандар константа болып табылады, мысалы:
0, -1, 123.4, 0.23Е-5
Прологтың кейбір версияларында нақты сандар қолданылмайды.
Константаларға сонымен қатар
голди, а, атом, +, :, ‘Фред Блогс’,
сияқты атомдар да жатады.
Атом дегенміз бірлік тырнақшаға алынған символдардың кез-келген
тізбегі. Егер атомдарды айнымалалрды сипаттауға арналған символдардан
ажырата алуға болатын болса, онда бірлік тырнақшаларды қолданбауға болады.
Атомдардың тағы бірнеше мысалдарын келтірейік:
abсd, фред, ‘:’, Джо
Басқа программалау тілдеріндегі сияқты константалар нақтылы элементар
объектілерді береді, ал мәліметтердің барлық басқа типтері константалар мен
айнымалардың бірігуінен тұрады.
Айнымалалр аттары үлкен әріптерден немесе сызықша _ белгісінен
басталады. Мысалы:
Х, Айнымалы, _3, _айнымалы.
Егер айнымалы бір-ақ рет қолданылса,онда оған ат беру міндетті
емес ,оны сызықша белгісінен тұратын анонимді айнымалы сияқты
жазуға болады.Айнымалыларда атом тәрізді Пролог тілінің элементар
объектілері болып табылады.
А-а:Айнымалыларға немесе тұрақтыларға жатқызуға келмейтін
синтаксистік бірлік күрделі терм деп аталады. Демек күрделі терм
айнымалылар мен тұрақтылардан тұрады.Тұрақтылар барлық
программисттерге белгілі.Прологта тұрақты атом немесе сан болуы
мүмкін.
2.Атом. Атом дегеніміз бірлік тырнақшаға алынған символдар
тізбегі.Атом ішінде кездесетін бірлік тырнақша 2 рет жазылады.Атом
баспаға шыққанда тырнақшаның ішкі символдары жазылмайды , атомды
тырнақшаның ішіне жазу міндетті болмайтын бірнеше ерекше жағдайлар
бар.Олар: тек сандардан,әріптерден,,сызықша символынан тұратын және
бас әріптен басталатын атомдар.ІІ тұтастай арнайы символдардан
тұратын атомдар.Олар: + , - , * , , : , ; , @ , $ , ^ , &;
Егер * жазудан басталатын атом , бірлік тырнақшаға алынбаса
түсіндірмені басталуы ретінде қадылданады.
Тырнақшаға алу міндетті емес атомдарды тырнақшаға алыпта жазуға
болады.Ішкі тырнақшалармен немесе оларсыз да жазылған жазу бір
атомды анықтайды.
Ескерту: Атом бірден-бір символы жоқ (нольдік атом деп аталады)
немесе баспаға шықпайтын символдардан тұруы мүмкін.(Прологта
атомдарды тұрғызуға арналған баспаға шықпайтын немесе басқарушы
символдардан тұратын предикаттар бар).Мұндай атомдарды баспаға
шығарғанда қате туындауы мүмкін.
Прологтың көптеген версияларында бүтін немесе нақты сандармен
жұмыс жасалады.Олардың диапазондары мен дәлдігі қандай екенін білу
үшін сол версия туралы мәліметтерге көз салу қажет.
3.Айнымалылар. Прологтағы айнымалы ұғымы көптеген программалау
тілінде қабылданғандағыдан біраз өзгеше.Айнымалы жадының бір
бөлінген аумағы сияқты қарастырылмайды.Ол аты бойынша қарастырылған
болмайтын объектіні белгілеу үшін қолданылады.Айнымалыны қайсыбір
объектіні локальды аты деп есептеуге болады.
Айнымалы үлкен әріптен немесе сызықша белгісінен басталуы және
тек әріп , сан және сызықша символдарынан тұруы тиіс.
Айнымалының әрекет ететін облысы тұжырым болып табылатын
шекарасында бір ат,сол бір айнымалыға ғана тән ,2 тұжырым бір
айнымалы атын әртүрлі әдіспен қолдануы мүмкін.
Әрбір анонимді айнымалы тұжырымға анонимді айгымалылардан анық
ажыратылады.
А-а: Анонимдерден өзгеше айнымалылар атаулы деп ,ал нақтылан-
баған (мән берілмеген) айнымалылар еркін деп аталады.
4.Күрделі терминдер немесе құрылымдар. Құрылым – басты функтор
деп аталатын атомнан және құрылым компоненттері деп аталатын
термдер тізбегінен тұрады.Компоненттер үтірмен ажыратылады және
дөңгелек жақшаға алынады.Құрылымды термдерге мысал кел-тірейік :
собака (рекс) , родитель (Х,У) құрылымдағы компонент саны құрылым
арносты деп аталады.Берілген мысалда собака құрылымы 1 арносты
болып , ал родитель құрылымы 2 арносты болып табылады.Атомды нолінші
арностаға құрылым ретінде қарауға болады.
Егер құрылымды басты функтор ретінде қолданылатын атомды
оператор деп жарияласақ ,онда 1-ші және 2-ші арносты құрылым
операторлық түрінде жазылады.
А-а: Тізім – қайсы бір 2-ші арносты құрылым болып табылады.
Жол – деп қос тырнақша алынған баспаға шығаруға болатын
символдар тізбегін айтамыз. жол ішінде 2 рет жазылады.
ПРОЛОГ-тың кейбір версияларында жолда атомдар немесе тізімдер
сияқты белгілі бір объектілер типі ретінде қарастырады.оларды өңдеу
үшін арнайы кіріктірілген тридекаттар еңгізіледі.Басқа версияларда
жолдар тізімдер сияқты өңделсе ,онда тізімдерді өңдеуге арналған
кіріктірілген тридикаттар қолданылады.
5.Тұжырымдар.Пролог программасы дегеніміз, бұл тұжырым
жиынтығы.Тұжырымдар мақсаттардан тұрады және Прологтың мқ-да
сақталады.Тұжырым соңында нүкте қойылады , кейде тұжырым сөйлем деп
аталады.
Прологтың негізгі операциясы – тұжырымға кіретін мақсаттарды
дәлелдеу.
Тұжырымның 2 типі бар: дерек – бұл міндетті түрде ақиқат
болатын бірлік мақсат.
ІІ ереже: Кейбір жағдайларда ақиқат болатын бір басты мақсаттан
және бір-бірінше құйрықты мақсаттардан тұрады.
Ереже әдетте, мақсаттар конъюнкциясы түрінде болатын бірнеше
құйрықты мақсаттардан тұрады.
Конъюкцияны логикалық функция және түрінде қарастыруға
болады.Сонымен , ереже келісіледі, егер оның құйрықты мақсаттары
келісілсе.
Деректер мысалдары: собака (рекс),
родитель (голди,рекс).
Ереже мысалдары: собака (х):-родитель (х,у) , собака (х),
человек (х):- мужчина (х) .
Ережелер ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.