Адамның сөйлеу органдары

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Адамның тілі оның басындағы миының функциясы болып табылады. Қоршаған ортаға түсінікті болуы үшін тілді, яғни естілетін сөзді жүзеге асыратын сөйлеу аппараты деп аталатын бірқатар органдардың, жүйелері мен бұлшық еттердің бір уақыттағы қатаң жағдайларда керекті түзетулер де енгізіліп отырады. қызметі талап етіледі.

Сөйлеу аппаратына жататындар: өкпе, кеңірдек тарамдары, кеңірдек, көмей, жұтқыншақ, ауыз қуысы және қосымша қуыстары мен мұрын қуысы. Осы органдардың әрқайсысының қызметіне жетекшілік етіп, бақылау жасайтын бастағы ми арқылы тарамдалғам жүйке байланысы жүйелерінің бөлімдері. Бастағы ми-заң органы секілді, ал тіл-дыбыстың, дыбыс тіркестерінің фразалардың дыбысталуына қажетті қимылдарды сұрыптап, іріктеп, оның қозғалыстарының үйлесімділігі мен жүйелілігін айқындайтын осы аумақтағы келісілген қызмет болып табылады. Қысқаша айтқанда, сөйлеу аппарат-тарының барлық бұлшықеттері жұмыс істеуге тиіс бағдарлама құрастырып, жүзеге асырады. Сөйтіп, бұл бағдарламаның орындалуына қатаң бақылау жасалып, қажетті жағдайларда керекті түзетулер енгізіліп отырады.

Сөйлеу процесінің қиындығын, дауыстың пайда болуын және дауысты дайындау процестерін дұрыс түсіндіру үшін, ең алдымен, органдарды ұйымдастырудың және орналастырудың негізгі принциптерін білу қажет. Біздің дауысымыздың үні қалай және қайда пайда болатындығы жөнінде және оның негізгі сапалары: жоғарылығы, күштілігі және тембрлігі неге байланысты екендігі жөнінде де түсінік болуы керек.

Адам денесінің ішкі қуысы екі жартыға демді ішке тартудың ең басты бұлшықеттері көк ет, бауыр ет және диафрагмаға бөлінеді. Диафрагманың астында құрсақ қуысы орын алады. Ол ішкі органдармен-асқазан, бауыр, көк бауыр, ішектермен толыққан. Ал, диафрагмадан жоғары кеуде қуысы орналасқан. Ол біздің организмімізді өмірлік қызметпен қамтамасыз ететін жүрек және өкпемен қамтылған.

Өкпе-кеуде қуысының басым бөлігін алып жатқан қос тыныс алу органы. Олар: сол жақта екіге, ал оң жақта үшке бөлінеді. Олардың әрқайсысы байланыстырушы тканьдермен біріккен жеке бөліктермен қамтамасыз етілген.

Өкпенің пішіні конус тәрізді. Сол жақ өкпе жүрекке жаншылған және сол жақ өкпеге қарағанда ұзындау болып келеді.

Жоғарыдан төмен қарай кеуде қуысы ортасымен кеңірдек өтеді.

Ұзындығы 12-17см, өзара шығыршық байланысы-менбрананың көмегімен байланысқан таға тәрізді формадағы шеміршек шығыршықтарынан тұратын трубка. Шығыршық арт жағынан тұйықталмаған және бұл аймақ байланыстырғыш тканьдері мембранамен және бұлшық еттермен толысқан. Осындай үйлесім және бұлшық еттердің болуынан кеңірдек иілігіш, созылғыш қассиеттермен ерекшеленеді. Оның диаметрі 2, 5-3см саңылауы өзгерту қасиеті бар екенінде айта кеткен жөн.

Кеңірдек екі басты кеңірдек тарамдарына таралады. Оң жақтағы кеңірдек тарамдары сол жаққа қарағанда қысқалау және ол кеңірдектің жалғасы болып саналады. Кеңірдек тарамдары құрылымының кеңірдек құрылымынан еш айырмашылығы жоқ. Олар өкпе қалыңдығына енерде ақырындап тарамдалып, диаметрі кішірейіп, сөйтіп кеңірдек тарамдарына екінші тәртіппен ауысып, ары қарай жалғасалды. Кеңірдек тарамдарының калибрі кішірюімен оның құрылысы да өзгеріске ұшырайды. Біртіндеп шеміршек элементтері жоғалады, сөйтіп, ұсақ кеңірдек тарамдарының қабырғалары және соңғы кееңірдек тарамдары тек байланыс дканьдер мен иілгіш бұлшық еттерді ғана құрайды. Кеңірдек тарамдары өкпе бөліктерімен аяқталады. Ол өкпенің созылғыш тканін бейнелейтін өкпе көбікшелерінен тұрады.

Өкпе жоғарғы жағынан тегіс және жылтыр қабық плеврамен жабылған. Плевра өзгеше плевралық сұйықтықты бөледі, соның нәтижесінде өкепе бөгетсіз кеуде қуысы қабырғаларын бойлай жылжиды. Өзінің қабырға және төменгі бетімен кеуде қуысынан және диафрагмаға жабысып, өкпе олардың барлық қимылдарын қайталайды. Сөйтіп дем алу және дем шығару процесін жүзеге асырады.

Мойын деңгейінде кеңірдек көмейге ауысады. Шеміршек, бұлшық ет және сіңір жүйелерінен көмей адам дауысының үні туындайтын жалғыз орын. Сондай-ақ, мұрын қуысы, жұтқыншақ, кеңірдек және кеңдек тарамдары сияқты жоғарғы тыныс алу жолдарының бір бөлігі болып саналады.

Көмей бірнеше шеміршектен тұрады. Олардың ең негізгілері: жүзікше домалақша тәрізді болып келген көмей үсті шеміршектері. Көмей скелеттің негізгі іргетасы сақина тәрізді шеміршектер болып табылады.

Көмейдің алдыңғы қабырғаларын домалақша тәрізді шеміршектер бейнелейді.

Жүзік тәрізді шеміршек бөліктерінің жоғарғы айналасына жылымалы мүшеленген буындардың көмегімен қос шөміш тәрізді шеміршектер бекітілген. Көмейдің ішкі қуысы ақиқатты дауыс желбезегінің екі кеңістігіне бөлінеді:жоғарғы-көмейге кіргенге дейін жалғасатын көмейдің сіңір үсті қуысы, төменгі- сіңір асты кеңістік. Көмейдің сіңір үсті қуысының қабырғалары қозғалмалы келеді.

Қөмейден жоғары орналасқан барлық орындар жалғалмалы трубка деп аталады. Оған: жұтқыншақ, қосымшаларымен мұрын қуысы тіл ауыз қуысымен, тістермен, қатты және жұмсақ таңдаймен төменгі жақ сүйектері жатады. Бұл органдар сөйлеу процесі барысында артипуляторлы тектес резонаторлық дауысты дайындау функциясын атқарады.

Жұтқыншақ- өзін қоршаған көптеген органдар:тыныс алу, шайнау, жұтыну, сөйлеу сияқты адам организімі үшін өмірлік қажетті функцияларды атқару процесінде келісілген автоматты түрдегі қызметі өттетін ең маңызды және ең көлемді тоғысумен салыстыруға болады.

Жұтқыншақтың басты атқарар функциялары жұтыну және тыныс алу. Сөйлеу процесі кезінде жұтқыншақ көмейдің сіңір үсті кеңістігімен біріңғай резонатор камерасын құрады. Жұтқыншақты шартты түрде:жоғарғы, ортаңғы және төменгі үш бөлікке бөлуге болады.

Төменгі бөлік-жүзік тәрізді шеміршек деңгейінде, тартылып өңешке өтеді.

Жұтқыншақтың ортаңғы бөлігі-жұтқыншақ арқылы ауыз қуысымен байланысады. Жұтқыншақ саңылауы кішкентай тілмен, жұқа таңдаймен шектелген. Оны, сондай-ақ, таңдай пердесі деп атайды.

Ауыз қуысы-жоғарыда қатты және жұмсақ таңдаймен, қырынан тістермен, ал ауыз ашық болған жағдайда-бетпен, төменгі жағында тілмен шектелген. Ауыз қуысы бет бөлігінің ортаңғы бөлігін алып жатыр. Ол мұрын тасасымен екіге бөлінген. Әр қуыстың сыртқы қабырғасында үш мұрын қабыршағы бар. Мұрын қуысының қабырғаларының шыршты қабығы ерекше тканьмен және ағыл-тегіл жабдықталған қан тамшыларымен қамтылған.

Мұрынның негізгі функциялары-тыныс алу және иіс сезу. Адам демді ішке тартқанда мұрын қуысы арқылы өткен ауа жылынады, дымқылданады және тозаң бөліктері мен микроорганизмдерден тазарады. Жоғарғы тыныс алудың күрделі жүйесі мұрыннан басталады. Сондай-ақ, резонаторлық қабілетті меңгерген мұрын қуысы сөйлеу процесіне қатыса алады.

Қалыпты жағдайда адам мұрыны арқылы дем алады. Мұрын арқылы тыныс алу физиологиялық дұрыс тәсіл болып табылады. Мұрынмен дем алудың қиындығы мұрын қуысындағы потологиялық процестермен байланысты және бүкіл организмнің тіршілік қабілеттілігінің жалпы бұзылуына акеп соғады. Мұрынның шыршты қабығы барлық органдармен, оның ішінде көмеймен, өкпемен және тыныс алу бұлшық еттерімен, мұрын және ауыз қуыстарын рефлектормен қамтамасыз ететін рецептормен молынан жабдықталған. Мұрынның шыршты қабығында демді ішке тарту және демді шығару уақытында туындаған күш бүкіл тыныс алу органы жүйесінде қалыпты функцияны қолдау үшін маңызды болмақ. Кез-келген кәсіби сөйлеу өкілдеріне мұрын қуысының қалыпты жағдайын және жұмыс қабілетін сақтау аса маңызды.

Бауыр ет немесе диафрагма-адамның ішкі қуысын екі бөлікке бөледі. Олар:кеуде және құрсақ қуыстары. Бұлар өзіндік бұлшық еттер және бірнеше буда талшықтардан тұрады. Бұл бұлшық еттің жоғарғы алдынғы жағында сіңір орталығы бар. Бұлшық еттің айналасында дененің ішкі кеңістігіндегі барлық қоршау бойынша бекітілетін көлемді алаң бар.

Диафрагма алдынан төменгі кеуде кленткаларының саңылауларына айнала бекітіледі, ал қырынан кеуде қуысы қабырғалары бойынша аздап жоғары төменгі қабырға мүшелері, артынан бұлшық еттің буда талшықтары бел омыртқасына және омыртқамен төменгі қабырғаны байланыстыратын созылмалы сіңірге бекітіледі.

Диафрагмада саңылаулармен тесіктер көп. Ол арқылы кеуде қуысынан қарынға өңеш, орта және басқада нервтер өтеді. Соған байланысты адамның ішкі органдары кеуде және қарын қуыстарында тең орналаспаған. Диафрагманың жоғарғы жағы тең емес. Оң жақ бөлігі біраз шығынқы болып келген.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.