Корпорациялардың рентабельділігі, оның түрлері мен көрсеткіштерін анықтау

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Батыс Қазақстан инновациялық - технологиялық университеті

Тілдер және менеджмент факультеті

«Есеп және аудит» факультеті

Баяндама

Тақырыбы: «Корпорациялардың рентабельділігі, оның түрлері мен көрсеткіштерін анықтау. »

Орындаған: 411 - топ студенті, Еспосинова Ж. Б.

Тексерген: магистр, Абдуллаева Л. И.

Орал - 2017 жыл

Корпорация табысының жіктелуі және рентабельділігі.

Корпорация табыстары негізгі қызметтен түскен және негізгі емес қызметтен түскен табыстар болып бөлінеді.

Корпорацияның негізгі қызметтен алынатын табыстары - олардың негізгі өндірісі шығарған тауарларды сатудан, көрсеткен қызметтерден, сондай-ақ орындалған жұмыстардың барысында тапқан табыстары саналады.

Негізгі қызметтен алынған табыстарға корпорация жүйесінде келесілер жатады:

- дайын өнімді /жұмысты, қызметті/ сатудан түскен табыстар;

- сатылып алынған тауарларды сатудан түскен табыстар;

- құрылыс-монтаж, ғылыми-іздестіру, геологиялық барлау және т. б. болған табыстар;

- көлік ұйымдарының жүктер мен жолаушыларды тасымалдау жөніндегі қызметтен түскен табыстар;

- жалға байланысты алынған табыстар;

- байланыс ұйымдарының қызметінен түскен табыстар;

- сақтандыру компанияларының қызметінен түскен табыстар;

- инвестициялық қызметтен түскен табыстар;

Бұл табыстардың барлық түрлері үшін корпорацияның бухгалтериясында жекеленген бухгалтерлік шоттар ашылады.

Ал корпорацияның негізгі емес қызметінен түскен табыстары дегеніміз - субъектінің нақтылы негізгі қызметтерінен басқа жұмыстарды орындауы барысында тапқан табыстарын айтады.

Оларға: -корпорацияның материалдық емес активтерін сатудан түскен табыстар;

- негізгі құралдарды сатудан түскен табыстар;

- құнды қағаздарды сатудан түскен табыстар;

- акциялар бойынша дивиденттер мен пайыздардан түскен табыстар;

- курстық айырмашылықтан түскен табыстар және т. б.

Сонымен қатар, корпорацияның мұндай табыстарына басқа заңды және жеке тұлғалардан тегін келіп түскен материалдық емес активтер, негізгі құралдавр, материалдар, ақша қаражаттары, айыппұлдар, өсімақылар және т. б. төлемдер жатады.

Жалпы кез-келген корпорацияда пайда көрсеткіштері экономикалық мазмұнына қарай, функционалдық мағынасына қарай келесі көрсеткіштерге бөлінеді: барлық есептеулердің негізгі базасы ретінде - баланстық пайда табылады, яғни корпорацияның өндірістік-шаруашылық қызметінің негізгі қаржылық көрсеткіші.

Жалпы пайда - өнімді өткізуден түскен пайда сомасы, негізгі құралдар және тағы басқа корпорацияның сатудан тыс операцияларынан түскен кіріс болып табылады. Бірақ жалпы пайда корпорацияның бухгалтерлік есеп беруінде көрініс таппайтын болғандықтан, корпорацияның қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп беруде көрсетіледі. Ол нормативті құжаттарға сәйкес, яғни стандарт бойынша баланстық пайда деп аталады.

Салық салу мақсатына байланысты арналған көрсеткіш - жалпы пайда, ал оның негізінде салық салынатын және салынбайтын пайда болып бөлінеді. Салық салудан кейінгі және басқа да бюджет төлемдерінен кейінгі корпорацияның өзінде қалатын пайда таза пайда болып табылады. Бұл корпорация қызметінің соңғы қаржылық нәтижесі болып табылады

Корпорациядағы таза пайда келесі көздер бойынша бөлінуі мүмкін:

-резервтік капиталға;

-дивидендтер төлеуге;

-тұтыну және әлеуметтік қажеттіліктерге;

-өндірістік құралдар сатып алуға;

-кейінге қалдырылған несие төлемдерін жүзеге асыруға және т. б.

Корпорация табыстылығын жалпы бағалау үшін активтердің рентабельділігі анықталады. Рентабелділік - шығарылған өнімнің табыстылық дәрежесін сипаттайтын өндіріс тиімділігіне қатысты көрсеткіш. Рентабелділік көрсеткіші сауда-өндірістік процесстің табыстылығын, пайдалылығын көрсетеді. Ол келесі формула бойынша анықталады:

Р = Пайда / Өнімнің өзіндік құны * 100

Осыған байланысты әр түрлі дәрежелердің рентабелділігі анықталады:

Капитал рентабелділігі = таза пайда / таза активтер *100

Бұл көрсеткіш корпорацияның барлық салаларындағы жеке және заемддық капиталдарды, яғни ұзақ мерзімді негіздегі жұмылдырылған капиталдардың табыстылығын бағалауға арналған.

Сату рентабелділігі = сатудан түскен пайда / сатудан түскен түсім *100

Сату рентабелділігі корпорация қызметінің негізгі табыстылығын сипаттайды. Менеджерлер бұл көрсеткіштерді баға арасындағы, өткізілген тауар саны және көлемі арасындағы байланысты бақылау үшін қолданылады.

Ра=(ТТ/А) *100,

мұндағы: Ра - активтердің рентабельділігі; ТТ - таза табыс; А - активтердің құны.

Активтердің рентабельділігімен қатар тәжірибеде өнімнің рентабельділігі кеңінен қолданылады. Ол келесі формуламен анықталады:

Рө=(ЖТ/ӨҚ) *100,

мұндағы: Рө - өнімінің рентабельділігі; ЖТ - жалпы табыс; ӨҚ - өзіндік құн.

Рентабелділік көрсеткіштері корпорацияның қаржы-шаруашылық қызметін талдау процесінде, қаржылық жоспарлауда, басқару шешімдерін таңдауда және т. с. с. маңызды орын алады.

Кәсіпорын үлкен пайдаға шығындар құнымен жетеді. Сондықтан да өндірістік кәсіпорынның қызметін бағалаудың үшін тек қана пайда көрсеткішін қолдану жеткіліксіз. Мысалы, екі кәсіпорынның табатын пайдасы да бірдей, бірақ олардың өндірістік қорларыны, сонымен қатар негізгі капиталының және айналым құралдарының құндары әртүрлі. Бұл жерде өндірістік қорларының құны төмен болған кәсіпорын тиімді қызмет етеді. Солай, кәсіпорынның тиімді жұмыс жасауын бағалау үшін, пайда мен өндірістік қорларды. Міне, осы рентабельділік.

Рентабельділік - бұл шығындардың өтелу деңгейін және ресурстарды қолдану дәрежесін сипаттайтын өндірістің тиімділігіне қатысты көрсеткіш. Рентабельділіктің коэффициенттерін құру негізінде табыстың (көбінесе таза пайда) жұмсалған қаражаттарға немесе сатудан түскен пайдаға, я болмаса кәсіпорынның активтеріне деген қатынасы жатыр.

Рентабельділік көрсеткіштерін келесідей негізгі топтарға бөлуге болады:

Рентабельділік көрсекіштері

Есептеу формуласы

Белгіленуі

Рентабельділік көрсекіштері: Барлық тауарлық өнім мен өндірістің жекелеген түрлерінің рентабельділігі

Есептеу формуласы: өнім бірлігінің есебінің табысы x 100% өнім бірлігінің өзіндік құны тауар шығару есебінің табысы x 100% өнім бірлігінің өзіндік құны баланстық (таза) табысы x 100% негізгі өндірістік қорлардың және материалдық айналым құралдарының сомасы

Белгіленуі: әртүрлі өнім түрлерінің табысын, барлық тауарлық өнімнің және кәсіпорынның рентабельділігін (пайдалылығын) сипаттайды

Рентабельділік көрсекіштері: Өткізу (сату) рентабельділігі

Есептеу формуласы: өнімді сатудан түскен табысы x 100% сату бағасы

Белгіленуі: Кәсіпорынның әрбір теңгеден қандай пайыз табыс алатынын көрсетеді

Рентабельділік көрсекіштері: Активтердің (капитал) рентадельділігі Ағымдық активтердің рентабельділігі Таза активтердің рентабельділігі

Есептеу формуласы: Пайда x 1 00% жиынтық активтер Пайда x 100% ағымдық активтер Пайда x 100% таза активтер

Белгіленуі: Бір теңгеге шаққандағы келетін активтердің қайтарымдылығын сипаттайды

Рентабельділік көрсекіштері: Меншік капиталының рентабельділігі

Есептеу формуласы: баланстық (таза) пайда x 100% меншік капиталы

Белгіленуі: Бір теңгеге келетін меншік капиталын, сонымен бірге салықтар мен несиелер пайызын төлегеннен кейінгі қалатын пайданы сипаттайды

Рентабельділік көрсеткіштері кәсіпорынның экономикалық қызметін және меншік жинақтары есебінен өндірісті жаңарту мен кеңейту мүмкіндіктерін береді.

Көбінесе жиі қолданылатын көрсеткіш, ол активтердің (капитал), таза активтердің, меншік капиталының және өткізу (сату) рентабельділігі.

Рентабельділік көрсеткіштері өзара байданысты, егер активтердің айналымдылығына келетін өткізу (сату) рентабельділігін көбейтсе, активтердің рентабельділігін аламыз.

Пайданы жоспарлаудың мақсаты болып: оның көлемінің өсуін қамтамсыз ету және оның айналымының жоғарылауы негізінде рентабельділікті арттырумен қатар оның құрылымын жақсарту, халықтың қажеттілігіне сай материалдық, еңбек және қаржылық нәтижелерді тиімді қолдану табылады. Пайда жоспарын жасақтаудың экономикалық негізі болып мыналар табылады:

- жоспарланған көлем және айналым құрылымы;

- жүйенің өсімі бойынша жоспарлы кезең есебі;

- ұйымдық құрылымда, ставкада, тарифте, саудалық баға үстемелеуде және басқада есептесу жағдайында болатын өзгерістер.

Пайданы жоспарлауда мыналарды қолдануға болады:

- рентабельділікті болжау;

- баланстың жойылуын талдау;

- жойылудың жасырылуын бағалау;

- минималды айналымды регресті анықтау.

Өнім өткізуден (жұмыс, қызмет) түскен пайданы жоспарлауда келесі жоспарланатын кезең бойынша ортажылдық 3-5 жыл рентабельділік өзгеру қарқыны қолданылады. Кәсіпорынның шығындары мен пайдасының құрылуының өзгеру жағдайында бұл қарқындар шоғырланады. Пайда сомасын ағымдағы жылдағы сатудан түскен пайданы жоспарлы кезеңдегі қарқынның өзгерісіне бөлу арқылы анықталады.

Мүмкін болатын рентабельділік деңгейін бағалауда пайда көлемін шығындармен салыстыруға болады. Ол үшін пайданың нүктесін және шығындарды анықтайды. Бұл нүкте пайда және шығын жоқ кезде айналымның көлемімен сипатталады. Кризистік нүкте есептік немесе графикалық әдістермен анықталады.

Кәсіпорынның өндірістік тиімділігін арттыру үшін ең маңыздысы, салық саясаты нақты жасақталу қажет, ал салықтар болса дәл және тұрақты болуы керек. Дәлірек айтқанда осы тұрақтылық кәсіпорынның табысының (пайда) өсуіне алып келеді. Егер де мемлекет кәсіпорындарға жоғары мөлшерде салық салатын болса, онда бұл өндірістің дамуын, қаражаттардың бюджетке келіп түсуін жүзеге асырмайды. Соған орай, салық саясатын жетілдіру керек. Ол тұрақсыз және өте қиын.

Кәсіпорын қызметінің тиімділігін арттыруда заказ берушілерді іздестіру аса маңызды мәселелердің бірі болып саналады. Ең бастысы айналым құралдарының қозғалысының жылдамдығын арттыруға, қорлардың барлық түрлерін қысқартуға, жұмыстың максималды орындалуына қол жеткізуге көп көңіл бөлу керек.

Белгілі жұмыс пен қызметтің тұрақты жақсарту әдісін жүзеге асыра отырып, нарықтағы өз үлесінің артуын, көрсетілетін жұмыс пен табыстың көлемін қамтамасыз етуге болады.

Кәсіпорынның қызметіне байланысты пайданың өсірудің маңызды факторлары болып: келісім-шарттық жағдайға сәйкес көрсетілетін қызметтің көлемінің артуы, оның өзіндік құнының төмендеуі сапасының артуы, негізгі қорларды тиімді пайдаланудың жоғарылауы, еңбек өнімділігінің өсу табылады.

Ұйымның қызметіне байланысты емес факторларға: өткізілетін қызметке мемлекеттік реттелетін бағаның өзгерісі, табиғи, географиялық, транспорттық және техникалық жағдайлардың қызмет көрсетуге және т. б. әсері жатады.

Пайданың көлемін арттырудың жай ғана әдісі - көрсетілетін қызметтің бағасын көтеру. Қолданылатын бағалар кәсіпорынның қызметті көрсеткеннен түскен пайдасын арттыруды анықтайтын фактор болып саналады. Еркін бағалар кәсіпорынның еркімен көрсетілетін қызметінің бәсекеге қабілеттілігіне байланысты қойылады.

Сондықтан да қызметтің еркін бағасының деңгейі айтарлықтай дәрежеде кәсіпорынға байланысты фактор сналады. Кәсіпорынға байланысты фактор болып монополист-кәсіпорынның қызметіне қойылатын мемлекеттік реттелетін бағалар табылады. Көрініп тұрғандай, баға деңгейі алдымен, көрсетілетін қызметтің сапасына байланысты.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.