Балалар және мектеп жиһаздарына қойылатын гигиеналық талаптар. оқытудың техникалық құралдары

1. Мектепке дейінгі және мектеп жиһаздарына қойылатын гигиеналық талаптар.
2. Балалар жиһаздарын гигиеналық бағалау
3. Мектеп жиһаздарына қойылатын гигиеналық талаптар

Жиһаздарға қойылатын негізгі талаптардың бірі оның баланың бойына (ұзындығына) және дене пропорциясына міндетті сәйкестілігі. Осы талапты орындау балалардың гармониялық дамуына, тұлғасының дұрыс қалыптасуына, іскерлігін ұзақ сақтауына ықпал етеді. Балаларды бойлары бойынша бөлу, балалардың және мектептік жиһаздардың негізгі түрлерін мемлекеттік стандарттауға мүмкіндік береді (кесте). Функционалдық белгісі бойынша балалар мекемелерінің жабдықтарын 7 негізгі топтарға бөлуге болады:
- горизонтальды жазықтағы жұмыстарына арналған жихаздар (үстелдер, парталар), отыруға, жатуға, сақтауға қимылды ісіне көп функциялы тағайындалған жиһаздар және тасымалдауша жабдықтар. Гигиеналық тұрғыдан ең маңыздылығы болып алғашқы 2 топтағы жихаздар саналады, өйткені олар оқу-тәрбиелену процесімен тығыз байланысты және балалардың дене дамуына, сүйек-бұлшық ет және көру аппаратының құрылуына тікелей әсер етеді.
Жиһаздар жасайтын негізгі материалдар басқа материалдармен салыстырғанда аз жылу өткізімді болып келетін ағаштардың түрлері. Бұл жихаздармен жанасатын дене бөлімдерімен жылу комфортын қамтамасыз етеді. Жихаздың беті тегіс, жақсы полирленген, түпсіз болуы, ал қолданылатын өңдеуші материалдарды дезинфекциялаушы және жуушы заттарды қолданып, жылы сумен (60 Сдейін) жууға төзімді болуы керек. Жихаздың жұмыс беті күңгірт, ал алдыңғы беттерінің еңінің шағылысу коэффициенті 30-35% шамасында болуы керек.
Ойын-асхана жабдықтарын таңдағанда ойынға және сабақ жүргізуіне максимальды бос орын қалдыруға тырысу керек. Ол үшін көп функциональды, жиналмалы, жеңіл тасымалдаушы жихаздарды қолдану тілекке сай келеді (кереуеттері қайырылатын, қабырғаға орналастырған шкафтар жиналмалы үстелдер, орындықтар т.б.).
Ұйқы бөлмелерінде кереуеттер оларға келуін қимылдатпайтындай орналастырылады. Кереуеттердің араларындағы минималды қашықтық-0,3м, сыртқы қабырғадан кереуеттерге дейін арақашықтық-0,7-1,0м болу керек. Екі қабатты кереуеттерді де пайдалануға болады. Топтық бөлмелер 4 орынды (1-ден 4 жастағы балалар топтарында) немесе екі орындық (4 жастан жоғары) үстелдермен жабдықталады. Сабақ жүргізу уақыттарында бұл үстелдер парталар ретінде пайдаланады, ал балаларды тамақтандыруда қостап біріктіріледі. Үстелдердің терезелерден қашықтығы ең кемінде 0,45м (1м болғаны дұрыс), ал қатарлар араларында - ең кемінде 0,45м болуы керек.
Грефельді тақта, сәуле сол жағынан түсетіндей, еденнен 0,7-0,8м биіктікте орнатылады. Тақтаның өлшемі - 0,75х1,5м болу керек.
2-7 жастағы балалар үшін тік жазықтық бойынша оңтайлы көру аймағы -57см, ал максималды аймағы -125-150см болып саналады.
МДМ дене -мәдениет жабдықтарының номенклатурасына 19 бұйым кіреді: гимнастикалық қабырға, тайғанау науасы, көпір-тербелтпе, секіруге арналған бағана т.б.
Оқушыларды антропометриялық зерттеулер әрбір сынып үшін негізінен жихаздың екі номері қажет екендігін көрсетіп отыр. Жалпы тектептер бойынша жабдықтау паспортты А тобындағы жихаздардың -10%. Д тобындағы жихаздардың-5% және Б,В,Г топтарының әрқайсысы -25-30% құралған. 4-ші сыныпқа дейін парталар пайдаланып, кабинеттік оқыту жүйесіне ауысудан бастап (4-ші сыныптан жоғары) "үстел-орындық" комплектісіне көшеді.

1. Гигиена детей и подростков. Учебник (В. Н. Кордашенко, Е. П. Стромская, Л. П. Кондакова – Варламова и др.). Под ред. В. Н. Кордашенко 2 издание и переб. и дополн.- м.:М – Медицина, 1988г. (Учебн. литература для студентов медицинских институтов).
2. Гигиена детей и подростков. Руководство для санитарных врачей. Под ред. Г. Н. Сердюковской и А. Г. Сухарева – Медицина, 1986.
3. Избранные лекции по гигиене детей и подростков. (Методичекое пособие для студентов санитарно – гигиенического и педиатрического факультетов.). Составитель проф. А. Г. Сердюковской. М. Медицина, 1983г.
4. Руководство для врачей школ. Под ред. Г. Н. Сердюковской. М. Медицина, 1983г.
5. Справочник по санитарно – гигиеническому контролю за детскими учреждениями. Под. ред. М. Г. Шандалы. Киев: Здоровье. 1979г.
6. Громбах С. М. Оценка здоровья детей и подростков при массовых осмотрах. - Вопросы охраны материнства, 1973г. 7,7 стр.
7. А. Р. Чекин. Очерки развития санитарно – эпидемиологической службы в Казахстане. Изд. Казахстан, Алма – Ата, 1975г.
8.Жасқа сай физиология жєне мектеп гигиенасы. Авторы К.Дуйсембин,
З. Алиакбарова Алматы 2002 ж.
9. Гигиена детей и подростков. Учебник для студентов медицинских вузов . Под ред.