Бақтияр Артаев

“Бақтиярың кім, “Баркерің” кім еді өзі?” дейсіздер ме? Бақ¬тияр – осыдан төрт жыл бұрын өткен Афина Олимпиадасының жалғыз дара чемпионы, ал “Бар¬кер” деп отыр¬ғанымыз – Олимпиада кезіндегі ең шебер боксшыға берілетін Вэл Баркер атындағы ауыспалы кубок. Бұл ку¬боктың дүние жүзінде бар¬маған елі жоқ. Тәуелсіздік ал¬ға¬лы бергі он алты жыл ішінде қа¬зақ жұртын да екі рет қуантты. Бі¬рінші жолы “Балқаш жол–¬бବрысы” – Василий Жиров ұс¬тап келсе, екіншісінде “Та¬раз¬дың тастүлегі” Бақтияр төбесіне көтеріп қайтты.
Бақтияр бұл құрметке қалай қол жеткізді? О-о-о, ол енді ұзақ әң¬гіме. Бірақ, әліміз келгенше қыс¬қартып айтып көрелік.
***
Алматыдағы оқу-жаттығу жи¬ы¬ны шамадан тыс ауырлау бол¬ды да, боксшылар шаршаң¬қырап қалды. Оның үстіне Афи¬наға бар¬ғаннан кейін де жаттығу үде¬месе, саябырлаған жоқ. Өйткені, он күндей ерте барған бокс-шы¬лар¬дың жаттығуға уақыты мол еді. Баשּׁкерлер де аямады. Темірден жаралған жоқ қой, Бақтияр да құр сүл¬дері қалған жігіттердің бірі. Бі¬рақ дес бергенде ақылы “күш-қай¬ратыңды сақта, жат¬ты¬ғу¬ға ба¬рыңды сала берме” деп сы¬быр¬ла¬ғандай болды. Өйткені, жаттығу ке¬зінде шаршап-шал¬ды¬ғып, құр сүл¬дері қалса, рингке шық¬қанда қар¬сыласыңа “жем” бол¬дым дей бер. Сондықтан күтіп, бап¬керлеріне “ағай, бү¬гін ауырып тұрмын” деп төрт күн-дей де¬малып, жарыс бас¬тал¬ған¬ша өзін-өзі “қалыпқа” кел¬ті¬ріп алды.
Алғашқы жекпе-жек ка¬ме¬рун¬¬дық боксшымен болды. Одан кейін әлекедей жаланған түр¬кі¬мен жігіті рингке шықты. АИ¬БА-ның әлемдік рейтин¬гі¬сін¬де атବғы онша шықпаған жігіт бол¬са да, мықты екен. Әсіресе, оң қо¬лының соқ-қы¬сы өте ауыр. Ауы¬¬ры сол, алғашқы жек¬пе-же¬гін¬де латвиялық бокс¬шы¬ны екін¬ші әлде үшінші раунд¬та ұшырып түсірді.
Түркіменмен жекпе-жекке шы¬¬¬¬ғар алдында төрт күн үзіліс бо묬ды. Бақтияр осы төрт күнді “а鬬ламды қалай асырсам екен” де¬ген оймен өткізді. Өйткені, бокс¬¬тың аты бокс, оң қолының ың¬ғайына кеп қалсаң, тағдырым бір-ақ секөнтте шешілді дей бер. Ал ақалтеке тұлпарлары бол¬ма¬са, бокс өнерінде аты беймәлім түр¬кі¬меннен “ұтылып қалды” деген сөз¬ді қазақтар кешірмейді. Жат¬ты¬ғу залына бас сұғып көр¬м嬬ген¬дердің өзі: “Кім еді ол сон¬ша?” – деп шығады. Бірақ, түр¬кі¬мен бокс¬ында да күштілер бар. Сон¬дық¬тан Бақтияр “ұрысқа” жақ¬сылап дайын¬далып, оны бі¬рінші раунд¬та-ақ “сындырып” тас-тады. Қалған раундтарда ер¬кін ойнады...
Үшінші жекпе-жек - украи¬нବлық Поляков деген боксшыға түсті. Ол да Олимпиадаға “мық¬тымын” деп келген боксшы. Өзі Ре¬сей турнирлерінде үнемі же¬ңіс¬ке жетіп, мерейі үстем боп жүр екен. Тіпті Р嬬сейдің ең мықтысы атанған Олег Саитовты ұтқан боксшылармен де бақ сынасып, жеңіске ие болған де¬ген атағы құлаққа жеткен. Оның үс¬тіне ширек финалға Еуропаның кіл мықтыларын қирата жеңіп кеп отыр. Міне, осы Поляков “паңмен” жек¬пе-жекке шығар алдында бап¬кер¬¬лер жүзінен алаңдаушылық сезімі кә¬дімгідей-ақ байқалып қалған. Бі¬рақ Бақтиярдың көңілінде “мен оны қалай да ұтамын” деген бір се¬нім ұялап, намысын қам¬шы¬ла¬ғандай болды. Бірақ алғашқы 50 секөндте Бақ¬тияр одан 6:1 болып ұтыла бас¬тады. Сын сағатта бес ұпай деген де әжептеуір айырмашылық. Екінші минөт басталған кезде Бақтияр қар¬қы¬нын үдетті. Былайғы кезде қыз¬дай болып сызылып тұратын ұяң жі-гіттің бір ерекшелігі рингке шыққан кезде ата-бабасының туған жері Бо¬ран-дының желіндей дүлейленіп ке¬теді. Міне, осы дүлей бо¬ранға ұқ¬сବған ға¬ла¬мат соққыларға Поля¬ков шы¬¬дамады. Сөйтіп, үшінші раун䬬¬тың басында Бақ¬тияр 20 ұпай ж謬нап, айқын басы¬м¬дықпен жеңіске жет¬ті. Бапкерлердің таңғалысында шек жоқ. “Олимпиада сияқты үлкен жବрыста жартылай финалға айқын бବсымдықпен шығу екінің бірінің қо¬лы¬нан келе бермейді”, – дейді мәз болып.