Балалар гигиенасы туралы оқулық

Пән: Валеология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 147 бет
Таңдаулыға:

РСФСР Оқу министрлігінің Мектеп жасына дейінгі балалар тәрбиесі жөніндегі басқармасы ұсынған

Автор осы құралдың мазмұнының жақсаруы жөнінде құнды пікірлер айтқан рецензенттер Н. С. Галшиникова мен В. Руссковаға алғысын білдіреді.

Кітапта селодағы мектеп жасына дейінгі балалар мекемелерінде балаларды тәрбиелеу мен олардың дамуына гигиеналық жағдайлар жасау жөнінде және білім-тәрбие беру процесін гигиеналық жағынан ұйымдастыру, бөбектердің денсаулығын сақтау мен нығайту, сыртқы ортаны ұйымдастыру туралы ұсыныстар, тәрбиешінің ата-аналармен жұмыс істеуіне арналған материалдар берілген.

4305-164 С 404(05) -84 181 83

(g) Издательство «Просвещение», 1980 г.

ОҚЫРМАНҒА

Елімізде совет адамының денсаулығына қамқорлық жасау Советтік Социалистік Республиқалар Одағының Конституциясында (Негізгі Заңында) былайша баяндалған: «СССР азаматтары денсаулығын сақтауға праволы.

Бұл право мемлекеттік денсаулық сақтау мекемелерінің тегін көрсететін білікті медициналық көмегі арқылы, азаматтарды емдеуге және денсаулығын нығайтуға арналған мекемелер жүйесін ұлғайту арқылы кең көлемді профилактиқалық шаралар жүргізу арқылы, айналадағы ортаны сауықтыру жөніндегі шаралар арқылы, жеткіншек ұрпақтың денсаулығына айрықша қамқорлық жасау арқылы қамтамасыз етіледі.

Болашақ ұрпақтың денсаулығын мықты етіп тәрбиелеу міндеттерін шешуде балалар мекемелері ерекше роль атқарады. Бүгінгі таңда мектеп жасына дейінгі миллиондаған балаларға қоғамдық тәрбие беру қамтылып отыр.

Бала нәресте кезінен бастап, мектепке барғанға дейін яслилер мен бақшаларда тәрбиеленеді, сондықтан мектепке дейінгі мекемелерде баланың жан-жақты дамуын қамтамасыз ететіндей жағдайлар жасау қажет.

Гигиеналық және педагогиқалық тұрғыдан алғанда сыртқы ортаны дұрыс ұйымдастыру, балалардың күтімін жақсарту, режимді қатаң сақтау - бөбектердің денсаулығын сақтау мен нығайтудың, олардың денесі мен психикасын дамытудың міндетті шарты.

Бұл құралда балаларды селоның мектеп жасына дейінгі балалар мекемелерінде тәрбиелеудің гигиеналық шарттары туралы білім-тәрбие беру процесінің гигиеналық жағынан ұйымдастырылуы

Советтік Социалистік Республиқалар Одағының Конституциясы (Негізгі Заңы) . Алматы, «Қазақстан» баспасы, 1977, 17-бет. туралы, еліміздің ең кішкене азаматтарының денсаулығын қорғау туралы материал беріледі, әрбір-баланың дұрыс жетілуін қамтамасыз ететін сыртқы ортаны гигиеналық жағынан ұйымдастыру жөніндегі талаптар айқын көрсетіледі.

Селоның мектеп жасына дейінгі балалар мекемелері жоғары санитарлық мәдениеттің үлгісі болуға және ата-аналармен тиісінше жұмыс жүргізуге, оларды баланың денсаулығын қорғау мен нығайту туралы біліммен қаруландыруға тиіс.

Кітапта ата-аналармен әңгімелесу үшін келтірілген материалдар педагогтың мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу жөнінде ересектер ден қоятын мынадай сұрақтарға жауап беруіне көмектеседі: семьяда балдырған режимін қалай дұрыс ұйымдастыру керек? Баланы ашуланшақ болудан қайтіп сақтау керек? Балада денсаулыққа зиянды әдеттердің бел алып кетпеуі үшін не істеу керек? Және басқалар.

Ұсынылып отырған нұсқаулар мектеп жасына дейінгі балалар мекемелерінің қызметкерлеріне жас ұрпақты үйлесімді дамыту міндеттерін шешуде көмек көрсетеді деп үміттенеміз.

БАЛА ТӘРБИЕСІ МЕН ОҚЫТУДЫҢ ГИГИЕНАЛЫҚ ШАРТТАРЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ

КҮН РЕЖИМІ

РЕЖИМ ЖӘНЕ БАЛАНЫҢ ДЕНСАУЛЫҒЫ

Режим - баланың дене құрылысы мен психикасының дұрыс дамуының маңызды шарты. Режим қызбалық және енжарлық процестерін қалыпқа түсіруге, нерв жүйесін шаршаудан қорғауға жәрдемдеседі. «Белгілі бір сағатқа» үйренген балалар өмірлік маңызы бар әдет пен дағдыларға ие болады, оларда жігерлілік сапалары қалыптасады.

Мектеп жасына дейінгі балалар мекемелеріндегі балалар режимін жасағанда алдымен әрбір жастағы топтарға арналған білім» тәрбие берудің барлық түрлерін (мезгілінде тамақтандыру, серуендету, сабақ еткізу және т. т. ) жоспарлау, сондай-ақ режимге енетін әрбір процестің уақыты, ұзақтығы және кезектілігі тұрақты болуын қамтамасыз ету қажет.

Түрлі жастағы балаларға арналған күн режимін жасағанда 1 бала организмінің белсенді іс-әрекет жағдайында ғана дамитыны негізге алынады. Бірақ бұл іс-әрекетті мөлшерлеп отыру қажет, бұл орайда баланың дамуы белгілі бір қиыншылықтарды жеңуді де қажет ететінін ескерген жөн. Бұл киыншылықтарға балалардың шамасы келетін және оларды онша күш жұмсамай-ақ орындай алатын болуға тиіс екендігі түсінікті. Күні бойы баланың бойындағы күш-жігер сияқты қасиеттер бірде артып, бірде төмендеп отыратынын да естен шығармау керек. Неғұрлым көп күш жұмсауды және белсенділік көрсетуді қажет ететін, яғни ұйымдастырылған сабақтар немесе түрлі ойындар сияқты процестер баланың тың кезінде - ертеңгілікте, түнгі ұйқыдан кейін және күндізгі тынығудан кейін өткізілуге тиіс екендігі белгілі. Оларды күш азырақ жұмсалатын істермен және ойындармен кезектестіріп отыру керек.

Баланың іс-әрекеті мен оның айналадағы ортаға бейімделуінің негізі дағдылануға байланысты, ал дағдыланудың басты физилогиялық механизмі шартты рефлекс болып табылады. Балаларды тәрбиелеу мен үйретуде олардың дұрыс дағдылар алуын қамтамасыз етудіқ маңызы зор, өйткені балаларда шартты рефлекстер тез қалыптасады және өте берік болады.

Бала туғаннан кейінгі алғашқы айларда балалардың режимді меңгеруі мен оны физиологиялық жағынан бұлжытпай сақтауы

Әр түрлі жастағы балалар топтарына арналған күн режимініц үлгісі мына кітапта берілген: «Балалар бақшасындағы тәрбие ісінің программасы». М., . 1978

динамиқалық стереотип арқылы қамтамасыз етіледі. Күн сайын біркелкі, белгілі бір тәртіппен қайталанып отыратын бірқатар шартты әсерлердің дәйектілігі нерв жүйесінің нығайту қасиеті осылай көрінеді. Стереотип қалыптасқанда, үйрену процесінде организм ортаға оп-оңай ерекше күш жұмсап жатпай-ақ дағдыланып алады.

Сондықтан балалар мекемесіне бірінші рет келген баланың өзі үшін жаңа ортаға үйренуіне-адаптацияға - тиісті жағдайлар жасалуын қамтамасыз ету қажет. Балалар мекемесінің жағдайына үйренгенше, ясли-бақшаға көптен келіп жүрген балаларға қарағанда «жаңадан келгендердің» салмақты мейлінше аз қосатынын, жиі ауыратынын байқаулар көрсетіп жүр. Балалардың дағдылануы әр түрлі. Мұның өзі әрбір баланың жас шамасына, оның денсаулығына, үйдегі жағдайына едәуір дәрежеде байланысты болады. Бірақ жалпы заңдылықтар да бар. 5-6 айға дейінгі балалар, әдетте, 5-6 ай толған (және 1 жыл 7-8 айға де-йінгі) балаларға қарағанда тезірек үйреніп кетеді.

Бөбектерді балалар мекемесіне апаруға біртіндеп әзірлейді. "Мысалы, үйдегі режим яслидегі режимнің үлгісімен үйлестіріледі. Топқа бір жолы көп дегенде 2-3 бала (арасына 2-'3 күн салып) қабылдау керек. Мұның өзі «жаңадан келгендерге» көбірек көңіл, бөліп, олармен танысуға, олардың бабын табуға мүмкіндік береді. Сәбидің ясли жағдайына мейлінше тез үйренуін қамтамасыз ету үшін балалар мекемесінің қызметкері сәбидің дағдылы өмір жағдайын мүмкіндігінше күрт өзгертпеу мақсатында баланың үйдегі тірйіілік жағдайларымен, оның бұрыннан қандай дағды алып, қандай әдетке қалыптасқанымен, оның қандай тамақтармен және қалай тамақтанатынымен, қалай ұйықтайтынымен және т. т. алдын ала танысуға тиіс. Баланың белгілі бір процеске жақсы көніл қоюының зор маңызы бар. Балаларды жаңа дағдыға табандылыкпен, ынталандыра, қызықтыра, еркелете отырып тәрбиелеу керек.

Режимді ұйымдастырғанда баланың жеке ерекшеліктері мен денсаулық жағдайын ескеру өте маңызды.

БӨБЕКТЕР РЕЖИМІ

Бір жасқа дейінгі балалар режимінің басты элементтері - тамақтандыру, ұйықтату, сергіту. Бұл элементтердің мөлшері мен ұзақтығы бөбектердің дүниеге келген уақытына байланысты. 2, 5 - 3 айдан бір жасқа дейінгі балалар үш кіші топқа: 2, 5-3 айдан 5- айға дейінгі, 5-6 айдан 9 айға дейінгі, 9 айдан бір жасқа дейінгі топтарға бөлінеді.

Балалар аз комплектілі мектеп жасына дейінгі балалар мекемелерінде, маусымдық ясли-бақшаларда, колхоздардағы балалар алаңдарында бір топқа әр түрлі жастағы балалардың біріктірілуі жиі кездеседі. Мұндай жағдайлардың өзінде де топтағы режим балалардың жас ерекшеліктері ескеріле отырылып жасалуға тиіс.

Сәбилердің туған айлары әр түрлі (2-3 айдан 5-6 айға дейінгі, 5-6 айдан 9 айға дейінгі және 9 айдан бір жасқа дейінгі балалар) топтарында режимді бір кіші топтағы балаларды сергітетін уақытта екінші кіші топтағы балалар ұйықтап жататындай етіп жасау керек. Бөбектерді тамақтандыруды қоса алғанның өзінде, аталған процестер уақыты жағынан сәйкес келмеуге тиіс. Басқаша айтқанда, жас мөлшері жағынан қанша топ болса, сонша режим болуы керек. Мұның өзі балаларды жақсы күтуге, әрбір нәрестеге көбірек көңіл белуге мүмкіндік береді. Бір құралыптас балаларды сергітуге жақсы жағдай жасап, басқа балалардың жақсы ұйықтауын қамтамасыз ету үшің, әр түрлі режим сақталатын топқа екі бөлме немесе бір бөлме мен веранда болуы қажет.

Егер режим дұрыс жасалып, уақытында орындалатын болса, жас мөлшері жағынан бірнеше кіші топ кіретін ясли топтарында барлық балалар бірден емес, олардың бір бөлігі ғана бip мезгілде, сейілдейді, демек, бір бөлігі ғана бақылау мен күтіп-баптауды қажет етеді. Мұның өзі қызметкердің жұмысын белгілі бір дәрежеде жеңілдетеді және балалардың шамадан тыс қызбалануын болдырмайды. Мысалы, таңертеңгілікте емшектегі балалар өмірін қалай ұйымдастыруға болады? 3 айға дейінгі және 3 айдан 5-6 айға дейінгі балалар ертеңгісін ясли-бақшаға әкелінгеннен кейін ұйықтауға жатқызылады, 6 айдан 9 айға дейінгілері қоршау ішіне орналастырылады, ал 9 айдан бір жасқа дейінгі балаларға бірден таңертеңгі тамақ беріледі.

Тамақтандыруды ұйымдастыру

Ясли-бақшада емшектегі балалар жеке-дара тамақтандырылады және баланың қанша айлық екені мен режиміне байланысты болады.

Балалар белгілі бір уақыт аралығында тамақтандырылуға тиіс. Балалар алғашқы айларында түнде алты сағат үзіліс жасап» әрбір 3 сағаттан кейін, яғни тәулігіне жеті рет емізіледі. 3 айдан, 5 айға дейінгі бала ана сүтін көбірек мөлшерде еміп алатындықтан, әрбір 3, 5 сағаттан кейін алты рет емізуге көшіріледі. 5 айдан кейін бір жасқа толғанға дейін бес рет (түнде 8 сағаттық үзіліс жасап, әрбір 4 сағат сайын) емізілетін болады.

Аналар балаларын емізу үшін белгілі бір сағатта, балалар күндізгі ұйқыдан оянғаннан кейін ясли-бақшаға келеді. Ясли қызметкерінің міндеті - емізерден бұрын әрбір ананың қолын щеткамен мұқият сабындап жууын, халат киіп, орамал тартуын, емшек ұшы мен емшегінің маңын қайнаған суға немесе бор қышқылы ерітіндісіне малынған таза мақтамен (немесе дәкемен) сүртуін қадағалау. Стол үстінде құтыдан мақта алуға арналған қысқыш және пайдаланылған мақта тасталатын ыдыс болуға тиіс.

Ана әрбір емізгенде балаға тек бір емшегін ғана емізеді, екіншісін келесі жолы емізеді. Емізудің ұзақтығы әдетте 20-25 минут болады. Көптеген балалар бұдан да тезірек, 10-l5 минуттың ішінде еміп тойып алады. Баланы емізіп болғаннан кейін ана емшегін қайтадан жуып, оны таза матамен мұқият сүртіп кептіруге және матаның қиындысымен немесе дәкемен жауып қоюға тиіс.

Егер ясли-бақшада емшек сүтін жинау ұйымдастырылса, бұған арналған орын болуы керек, онда ақ клеенка жабылған стол қойылып, стол үстінде бор қышқылының 2%-тік ерітіндісі, сүт саууға арналған стерилденген ыдыс және сүті құйылған шөлмекті тығындайтын мақта тампон болуға тиіс.

Тамақтандырушы қолы мен емшегін емізер алдында қалай жуып, тазаласа, сүтін сауар алдында да солай тазалауға тиіс.

Егер сауып жиналған сүт бірден пайдаланылмаса, оған термиялық өңдеу жасалады. Бұл үшін сүт құйылып, мақта тампонмен тығындалған шөлмек су стерилизаторына немесе ыстық су (70-80°) құйылған әдеттегі кастрюльге салынады. Стерилизатордағы судың деңгейі шөлмектегі сүттің деңгейінен жоғары болуға тиіс. Су қайнатылады да, сүт құйылған шөлмек онда су қайнай бастағаннан кейін 3-5 минут ұсталады, сонан соң одан алынып, салқындатылады да, тоңазытқышта сақталады.

Сүтін сауып өткізетін аналар емханада алдын ала тексеріліп, одан әрі айына кем дегенде бір рет дәрігердің бақылауынан өткізіліп отыруға тиіс.

Балалардың аралас және қолдан жасалған тамақ берген кездегі тамақтандыру режимі де шамамен алғанда емшек емізгендегі сияқты.

Аралас немесе қолдан жасалған тамақ бергенде дайын сүт қоспасы құйылған шөлмек 35-40°-қа дейін жылытылады. Бұл үшін қоспа құйылған шөлмекті ыстық (50-60°) суға салып, ара-тұра шайқап отырады. Бұл орайда сүт қоспасы біркелкі температурада (35-40°) болады және өзінің бағалы қасиетін жоғалтпайды. Балаға ыстық немесе онша жылытылмаған тамақ беpiп қоймау жағына өте мұқият болу керек. Баланың денсаулығына мұның екеуі де зиянды. Қоспа тікелей баланы тамақтандырардың алдында ғана жылытылады.

Шөлмектен емізу кем дегенде 8 минутқа созылады. Сүт емізілетін емізіктің тесігі тар, ботқа емізілетін емізіктікі кеңірек болуы керек.

Тамақтандыру кезінде емшектегі баланы ана алдына алып отыру керек. Оны кереуетте немесе қоршау ішінде де емізуге болады, бірақ қайткенде де оның жанында болып, шөлмектің ауыз жағы сүт қоспасына үнемі толып тұратындай етіп ұстап тұру керек. Бұлай етпеген жағдайда бала ауа жұтып, лоқсуы немесе тіпті құсып та тастауы мүмкін. Сондықтан тамақтанып жатқан кезде баланы жалғыз қалдыруға болмайды.

5 айдан бастап бөбек шалқайтыңқыраған күйде қасықпен тамақтандырылады. Бала шашалып қалмау үшін ара-арасында дем алдырып отырады.

Өз бетімен қасықпен тамақ іше алатын бала биік орындыққа отырғызылады. Мұндай жағдайда қатарынан екі баланы тамақтандыруға, алдымен біреуіне 1-2 қасық, сонан кейін екіншісіне солай беріп отыратын мүмкіндік туады. Әр баланың қасығы да, ыдысы, да бөлек болу керектігі өзінен-өзі белгілі. Жүре алатын (11-12 айлық) балалар жанында жақтаулы орындығы бар аласа столда тамақтандырылады.

Сәбиге 7-8 ай толғанда оны сүт немесе су құйылған шыны ыдысты ұстауға үйретуге болады. Бір жасқа аяқ басқан бала аздап сұйық тамақ құйылған ыдысты өз бетімен ұстауға тиіс. Сәбиді тамақты шайнап жеуге үйрету үшін оған тамақ ішкен кезде бір тілім кептірілген нан береді, ал овощ пюресімен немесе ботқамен тамақтандырғанда қолына қасық ұстатады. Қасықпен өз бетімен жеуге бір жасқа толғаннан кейін үйретіле бастайды. Егер бала тамақты өз бетімен жеуге дер кезінде үйретілмесе, ол ұзақ уақыт бойы сұйық тамақ ішкенді ұнататын болады, ал мұның өзі денесінің дамуына зиянды әсер етеді.

Бір жасқа жақындағанда гигиеналық дағдыларды қалыптас-тыра бастауға: тамақ алдында қолын жуғызып, столда отырып тамақтануға, тамақты баяу, асықпай шайнап жүтуға үйрете бас-тауға болады.

Асты жақсы қорытуда режиммен және алуан түрлІ тамақ бе« румен қатар, столды әдемілеп жасаудың да маңызы бар. Сәбидін алдына салфетка қоюға болады. Столға барлық тамақты: бірін-ші, екінші, үшінші тағамды - бірден-. қоймау керек. Бірінші тағам ішілгеннен кейін тәрелке алынып, сонан кейін ғана екінші, одан соң үшінші тағам беріледі.

Сергіту

Ұйықтату мен тамақтандыру аралығындағы уақытта сәбилер-ді ойнату керек. Бала неғүрлым ересектеу болса, оны сергітетін уақыт та соғұрлым үзағырақ, ойынының мазмұны да күрделірек боЛады. Сондықтан бұл уақытты дұрыс ұйымдастырудың маңызы зор. Ең кішкентайларды сергіту уақыты онша ұзақ еме£ - не бары 30-40 минут болса да, оны режимде керсетілген уақыттан ұзартудың қажеті жоқ, ейткені баланың шаршап қалуы мүмкін.

Ең кішкентай балаларды сергіту кезінде тамақтандырылған-нан кейін қоршау ішіне салады, онда олар ойыншықтармен - ілі-ніп қойылған шығыршықтармен, доптармен, әр түрлі ашық бояу-лы немесе жарқырауық ойыншықтармен - ойнайды.

Отыра алатын балаларға ойыншықтар қолына беріледі немесе қоршау ішіне қойылады: бала доптарды, резеңкеден жасалған ойыншықтарды, сылдырайтын ойыншықтарды оңай алады.

Балалар мекемелеріне ойыншықтар таңдағанда педагогиқалык талаптармен қатар гигиеналық талаптарды да: ойыншықтың қан-дай материалдан істелгенін, оның формасы, бояуы, көлемі гигие-налық талаптарға қаншалықты сай келетінін ескеру қажет. Ойын* шық баланың шамасы келетіндей, шағын келемді болуға тиіс. Сонымен қатар ол тым үсақ (30 мм-ден кем) болмауы керек. Бв-бектерге үсақ ойыншықтар беру қауіпті. Олардың ойыншықты ау-зына салуы, мүрнына, қүлағына тығуы мүмкін.

Ойыншықтың бейнесі де, боялуы да баланың жас ерекшелік-теріне сәйкес болуға тиіс. Туғаннан кейінгі үш айда сәби т(келей ойыншықпен әлі де ойнай алмайды. Ол ойыншықтарды қолымен ұстамайды, бар болғаны көзімен көріп жатады. Оны, мысалы, сылдырмақтардың бояуының ашықтығы немесе дыбысы еліктіре-

ді. Ең кішкентайлардың кереуетіне немесе қоршауына көлемді, ашық түсті бояумен боялған шығыршықтар, шарлар, сылдырмақ-тар, құстардың, жануарлардың ала-құла сүлбалары ілінеді. Ойын-шықтарды оларға баланың қарауына ыңғайлы (көзінің қыли бол-мдуы үшін кеуде тұсынан кем дегенде 50-60 см қашық) етіп ілу «ерек.

3-5 айда бала еріксіз де, өз еркімен де қимылдай бас-тайды. Бұл кезеңде онын қимылын дамыту үшін ойыншықтар ба-ланың қолы жететіндей қашықтыққа ілінеді, сонда ол ойынщық-тарды қалай да ұстайтын болады. Ойыншықтарды аздап алып, дүркін-дүркін алмастырып отыру керек. Олар бала қолымен ұстай алатындай ойыншықтар болуға тиіс.

Бұл мөлшердегі бала ойыншықты енді аузына салуға талпына-ды, сондықтан балалар мекемелерінің бояуы кетпейтін ойыншық-тарды ғана алуы керек. Бала сындырып немесе үзіп алатын үсақ бөлшектері бар ойыншықтар сәбилерге жарамайды. Егер бала кор-шау ішінде етпеттеп жатқызылса, ойыншықтар оның қолы жете-тіндей жерге қойылады.

. 7-8 айлық балаларды сергіту кезінде еденге отырғызу керек. Олар бөлменің неғүрлым жылы, жарық жеріне қойылған қор-шау ішіне орналастырылады. Алаң биіктігі 40-45 сантиметр бо-латын қоршаумен қоршалады; қажет болған жағдайда еденнен 5-10 см жоғары тұратындай етіліп фанер төселеді. Фанерге (немесе еденге) киіз немесе жүн одеял төселіп, астарлы клеенка қап-пеіі тысталады.

Қоршаудағы (манеж) ойыншықтар мен құралдар: басқышты және сырғанағы бар кішкене төбе, жәшіктері мен сөрелері бар күранды стол, аласа шағын диван, биіктігі 15-20 см жәшік, үл-кен доп, шағын арба және басқалар қойылады. Еденге кұрылған қоршау баланы белсенді қимылға: еңбектеуге, түруға, шағын ар-баны итеріп жүруге, ецбектеп жүруге, өрмелеуге және т. б. ынта-яандырады. Бұл уақытта бебек өзін және басқа балаларды жа-рақаттап алмауы үшін оның іс-әрекетін мүқият қадағалап отыру кажет.

9-10 айданбір-екі жасқа дейінгі балаға белсене-кимылдай алатын ойыншықтар беріледі. Мысалы, бебек жұмырт-қаны екіге бөліп ашады, қораптың қақпағын алады, матрешканы ашып, одан көлемі кіші басқа бірнешеуін шығарып алады (мұны ең кішкентайларға бермеу керек) . Бір жастан асқан балаларға бүдан да гөрі алуан түрлі ойыншықтар - доптар, құрастыратын кубиктер, алуан түрлі кішкене арбалар, итерілетін дөңгелектер жЬне басқа да доңғалақты ойыншықтар, қуыршактар - қажет.

Біржастан асқан балалар әлі де ездері ойнай білмейді, оларды ойнауға үйрету - ойыншықпен не істеу керек екендігін түсіндіру, корсету керек. Бұл шамадағы бала ширақ қимылдайды, білуге қүмар болады, бірақ бір нәрсемен әлі де ұзақ айңалыса алмайды, ұзаққа созылатын ойындар жалыктырып жібереді. л. Ба-лаларды үйрету мен ойнатуды ұйымдастырғанда мұны ескеру керек. ' •.

Ұйықтату

Бала іс-әрекетпен ұзақ уақыт немесе ынталана айналысқай кезде оның ми қабығының клетқалары шаршап, қажиды. Шаршау тіпті жаңа туған нәрестеге де тән қасиет. Сыртқы ортаның сан-сыз кеп қоздырғыштары (дыбыстар, түс, эр алуан заттар және т. т. ) ересек адамға қарағанда балаға әлдеқайда күшті эсер етеді, мұның өзі оның нерв клетқаларының шаршауына әкеп соғады. Еіі жақсы демалыс - ұйқы. Ересектерге қарағанда бала ұйқыны едәуір көп қажет етеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.