Бастауыш мектепте математиканы оқыту барысында оқушылардың логикалық алгоритмдік мәдениет элементтері

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 50 бет
Таңдаулыға:

БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ МАТЕМАТИКАНЫ ОҚЫТУ БАРЫСЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ ЛОГИКАЛЫҚ АЛГОРИТМДІК МӘДЕНИЕТ ЭЛЕМЕНТТЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ

ЖҰМЫСТЫҢ ЖОСПАРЫ

І. БАСТАУЫШ МЕКТЕПТІҢ ОҚУ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ- ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ

І. Кіріспе . . . 3

1. 1. Бастауыш мектепте оқыту үдерісінде оқушылардың ойлау операцияларын жүзеге асыру . . . 6

1. 2. Математика пәнін оқыту барысында оқушылардың іс-әрекетін ұйымдастыру . . . 13

II. БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ МАТЕМАТИКАНЫ ОҚЫТУ БАРЫСЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ ЛОГИКАЛЫҚ АЛГОРИТМДІК МӘДЕНИЕТ ЭЛЕМЕНТТЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗІ

2. 1. Бастауыш сынып оқушыларына математика сабақтарында логикалық алгоритм мәдениетін үйретудің мүмкіншіліктері . . . 27

2. 2. Бастауыш сынып оқушыларына математика сабақтарында логикалық алгоритмдік мәдениетін үйретудің ерекшеліктері . . . 44

Қорытынды……. . . . . 53

Пайдаланылған әдебиеттер . . . . . . 55

К І Р І С П Е

Білім беруді дамыту тұжырымдамасы мемлекеттік тәуелсіздікті қалыптастыру мен нығайтудың, елдің прогресшіл дамуының негізін құрайтын Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін дамытудың мақсаттары мен міндеттерін құрылымы мен мазмұнын және негізгі стратегиялық бағыттарын айқындайтын ғылыми-теориялық, әдіснамалық құжат болып табылады.

Н. Назарбаев Қазақстан халқына жолдануында айтып өткендей “әлемдік білім кеңістігінетолығымен кірігу білім беру жүйесін халықаралық деңгейге көтеруді талап ететінін, жоғарғы сатылы білімді азамат қалыптастыру” көзделінген еді. Білімнің негізі бастауышта қаланатыны барша халыққа мәлім. Қазақстан Республикасы бастауыш білімінің мемлекеттік стандартында:

“бастауыш сынып оқушысын белгілі бір қажетті біліктер мен дағдылардың иесі, оқу әрекетінің субьектісі, әр түрлі мәдениеттермен өз көзқарасы тұрғысынан диалогқа түсетін автор және жас ерекшелігіне сәйкес өз жолын қалыптастыруға күш жұмсап еңбектенетін бала”- деп қарау міндеті анықталған [1] .

Білім мазмұнына деген мұндай жаңаша көзқарас ең алдымен білім, білік, дағдыларды меңгерудің негізі ретінде оқушы дамуы мен тәжірибесін қамтамасыз ету міндеттерін шешуді көздейді. Басты кезекте бастауыш сынып оқушыларының игеруге қажетті білім, білік, дағдылар жүйесін бекіту кезінде оқушылардың іс-әрекетін ұйымдастырудың рөлі ерекше.

Қазақстан Республикасы білім беру жүйесі қазіргі таңда өзгермелі және өскелең талаптар мен қажеттіліктерді қанағаттандыра отырып, отандық білім сапасын әлемдік білім кеңістігіне кіріктіруге бетбұрыс жасауда. Бұл білім жүйесін жетілдіру және оны сапалы деңгейге көтеруді алға тартады.

Сабақта оқушылардың іс - әрекетін ұйымдастырудың - мұғалімнің шеберлігіне тәуелді. Ал шеберліктің өзі ұзаққа созылған тыңғылықты, өзін жасауға бағышталған мұғалім еңбегінің нәтижесі. Мұғалімнің басшылығымен сабақты жүйелі түрде оқыту үшін мұғалімнің сабақта жұмыс істеуге мүмкіндігінің болуы, оқушылардың білімі мен жан-жақты дамуына мұғалім тарапынан жағдай жасалуы тиіс. Қазіргі оқытудың тәрбиелік және оқушыларды жан-жақты дамыту сипатына ерекше мән беріліп - оқытудың әдістемелік негізі бүкіл сабақтың барысында оқушылардың белсенділігін арттыру, сабақ үдерісінде оқушылардың логикалық алгоритмдік мәдениет элементтерін пайдалануға үйрету, қалыптастыру. Осы айтылған мәселелердің маңыздылығы мен практикалық мәні диплом жұмысымның тақырыбын: «Бастауыш мектепте математиканы оқыту барысында оқушылардың логикалық алгоритмдік мәдениет элементтерін қалыптастыру» таңдауды талап етті.

Мұғалім болдың ба - кәсібіңді арғымақша ерттеп мін, өз ісіңнің шебері бола біл. Мұғалімнің тағы бір шеберлілігі математика сабақтарында оқушыларға есеп шығаруда алгоритмдік әдісті қолданып, дағдыға айналдыру. Сабақта есеп шығарудың логикалық алгоритмдік мәдениет элементттерін мұғалім орынды пайдаланып және оқушыны соған дағдыландыру мұғалімнің шеберлігі арқылы жүзеге асады.

Зерттеу нысаны: бастауыш сынып оқушыларының математика сабақтарына дайындығы.

Зерттеу пәні: математика 4-сынып.

Зерттеу мақсаты: бастауыш сынып оқушыларына математика сабақтарында оқушылардың бойында логикалық алгоритмдік мәдениет элементтерін қалыптастыру және бағдарламада анықталған көлемі мен деңгейіне қарай математикалық білімді, біліктілік пен дағдыны игерту.

Зерттеу міндеттері:

Бастауыш мектепте оқыту үдерісінде оқушылардың логикалық ойлауын жүзеге асыруда педагогикалық, психологиялық, әдістемелік әдебиеттерді талдау, мазмұнын, мәнін ашу;
математика сабақтарында есеп шығаруда оқушылардың логикалық ойлауын дамыту;
Математика сабақтарында логикалық алгоритмдік мәдениет элементтерін қалыптастыру.

Зерттеу жұмысының әдіснамалық және теориялық негіздері - табиғат, қоғам, ой дамуының жалпы заңдылықтары; жеке тұлғаны іс-әрекет арқылы дамыту теориясы; дамыта және деңгейлеп оқыту теориясы.

Зерттеу көздері: Қазақстан Республикасының «Бастауыш білім» туралы Заңы, Қазақстан Республикасы бастауыш білім мемлкеттік стандарты; Бастауыш мектеп математика оқулығы, оқу жоспарлары, бағдарламалары мен оқу-тәрбие үдерісі.

Зерттеу әдістері. Зерттеу маңыздылығы бойынша әдебиет, газет-журнал көздерінен қажетті мәліметтерді жинақтау және оларды жүйелеу; дарынды оқушылармен жүргізілетін жұмыстарды зерделеу, байқау, анықтау, педагогикалық тәжірибелер.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы: математика сабақтарында оқушылармен жұмыс жүргізудің негіздерін және мазмұнын түзу; оқытудың тиімді әдістері.

Зерттеудің практикалық маңызы: бастауыш сынып оқушыларын математиканы оқытудың мазмұнын дайындау.

Зерттеу кезеңдері: диплом жұмысы кіріспеден, екі тараудан әр тарау екі бөлімнен, қорытынды және пайдаланған әдебиеттерден тұрады.

Пайдаланылған әдебиеттер бөлімінде, әдебиеттердің тізімі, мақала авторлары, жарық көрген кезеңдері көрсетілген.

І. БАСТАУЫШ МЕКТЕПТІҢ ОҚУ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ-ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ

1. 1. БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ ОҚЫТУ ҮДЕРІСІНДЕ ОҚУШЫЛАРДЫҢ ОЙЛАУ ОПЕРАЦИЯЛАРЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ

Қазақстан Республикасының білім беру стандартында білім берудің басты міндеті логикалық ойлауды дамыту болып табылатындығы атап айтылған.

Бастауыш сынып - оқушылардың логикалық ойлауын дамытудың негізгі кезеңі. Бастауыш сыныпта балалардың ойлары нақты-бейнеліден абстрактылы-логикалық ойлауға қарай дамиды. Мектептің алғашқы сатысының міндеті - бала интеллектісін себеп-салдарлы байланыстарды түсіну деңгейіне дейін дамыту [2] .

Логикалық ойлауды дамыту туралы сөз етпес бұрын логика туралы қысқаша айтып кету керек. Логика (грек тілінен алынған lоdos - сөз, ой, ойлау, ақыл-ой) ойлаудың заңдылықтары мен түрлері туралы ғылым.

Объективтік пікірлерге негізделген процесс логикалық ойлау деп, ал дұрыс ойлаудың формалары мен заңдары туралы ғылым логика деп аталады.

Логикалық ойлаудың қисындылығы олардың шындыққа сай келуінде. Логикалық ойлауға түскен қүбылыстың себептері мен салдары, уғым-дар арасындағы байланыстар мен қатынас-тар логикалық ойлау жолымен ашылады. Бүл байланыстар мен қатынастардың дұрыстығын теріске шығаруға болмайтыны пікірлерде көрсетіледі.

Пікір алмасу кезінде, әсіресе математикалық тұжырымдар кезінде пайымдау, ойлау заңдылықтарын немесе былайша айтқанда, сол заңдылықтар мен формалары жөніндегі ғылым - логиканың көмегімен бір пікірден екінші пікірді шығарамыз.

Логикалық тұжырым теориясының ең алғаш грек философы Аристотель негізін қалаған. Ол - танымды ойлауды, оның құрылымы мен құрылысы және жүйесі тұрғысынан қарастыратын формальды логиканың негізін қалаушы. Ғылымның және күнделікті өмірдің әр саласында қолданылатын нақты мағынадағы түрлі ой-пікірлер бір құрылымды жүйелі болып келуі мүмкін.

Формальды логика адамның ойлау әдісін оның нақтылы мазмұнына мән бере зерттеп "біз қалай ойлаймыз?" деген сұраққа жауап іздейді.

Оқушылардың логикалық ойлауын дамытудың қажеттілігі туралы әдіскерлер А. Я. Зорина, Ж. Икрамов, И. Я. Лернер, А. В. Усова т. б. ерекше атап көрсеткен Ойлауды дамытудың маңызды мәселелерін Б. Г. Ананьев, Ж. Пиаже, С. Л. Рубинштейн, Н. С. Лейтес, Э. Ж. Гингулис, И. С. Якиманская [3] . және қазақстандық ғалымдар Д. Рахымбек, А. Е. Әбілқасымова, Ә. Қағазбаева, С. Қ. Меңліқожаева, Н. Ә. Талпақов, Ғ. А. Баймадиева т. б. еңбектеріндегі құнды пікірлерді естен шығармауымыз керек [4] .

Логикалық ойлауды дамыта оқытуды негіздеу үшін "логикалық ойлау" ұғымын терең түсіну, бұл ұғым және олармен байланысты мәселелер психологиялық-педагогикалық, оқу-әдістемелік әдебиеттерде қалай берілгенін анықтауымыз керек.

Ойлау - аса күрделі психологиялық процесс. Ойлауды зерттеумен бірнеше ғылым саласы айналысады. Бұлардың ішінде логика мен психологияның орны ерекше. Психология бірнеше жас ерекшеліктердің ойының пайда болу, даму, қапыптасу жолын яғни жеке адамның ойлау ерекшеліктері мен заңдылықтарын қарастырса, логика - бүкіл адамзатқа ортақ ой-әрекеттің заңдары мен формаларын айқындайды, адам ойының нақты нәтижесі болып табылатын ұғым, пайым, дәлел сияқты ой формаларының табиғатын зерттейді. Ойлау ерекшеліктерін таным мен ой процесінің сатысы ретінде зерттеу ойлаудың біліммен тікелей байланысты екенін көрсетеді.

Ой әрекеті барысында адам қоршаған дүниені танып, білу үшін ерекше ақыл-ой қызметін орындайды. Бұл нақты қызметтер: талдау, біріктіру, салыстыру, дерексіздендіру, нақтылау және қорытындылау сияқты ойлау тәсілдері арқылы жүзеге асырылады.

Талдау - бул оймен бүтінді жіктеу немесе бүтіннен оның қырларын, әрекет не қатынас бірліктерін бөліп алу, қарапайым формадағы талдау әрқандай затты практикалық қажеттілікке орай құрама бөлшектерге ажырату. Мысалы, балаларды қандай да бір өсімдіктермен таныстыруда оның қуұрамын көрсетуден байқаймыз (тамыры, сабағы, жапырағы) . Талдау тәжірибелік (ойлау-сөйлеу процесінде жүріп жатады) және теориялық (ақылдық) болып бөлінеді. Егер талдау жоғарыда аталған ой операцияларына ұштаспаса, онда қате, механикалық сипаталады. Мұндай талдау элементтері жас балаларда көптеп кездеседі (мысалы, ойыншығын бұзу) .

Біріктіру ~ бұл әрқилы бөлшектер, қасиеттер мен әрекет-қимылдарды тұтас бірлікке топтастыру. Біріктіру операциясы талдау әдістеріне қарама-қарсы. Бұл қызмет барысында жеке заттар мен құбылыстар күрделі, бүтін құбылысқа қатысы бар бөлшек, элементтер тобы ретінде қарастырылады. Біріктіру әрдайым бөліктердің жиынтығын не қосындысын аңдатпайды.

Ой процесіндегі талдау мен біріктіру әрекеттері оқу жұмысында аса үлкен маңызға ие. Бала жекелеп талдаумен әріптерді тануға қол жеткізеді, ал кейін сол игерген әріптердің басын біріктіріп буын құрайды, буыннан - сөз, сөзден - сөйлем, сөйлемдерді біріктіріп мәтін мазмұнын шығарады.

Талдау мен біріктіру ажырамас бірлікте жүріп жатады. Әрдайым біртұтас бүтіндік сипатқа ие болған зат қана талдануы мүмкін. Біріктіру де талдауға негізделеді: қандайда бөліктер мен элементтерді бір бүтінге келтіру үшін осы бөліктердің өзін және олардың белгілерін талдаудан танимыз. Ойлау барысында талдау мен біріктіру бірін-бірі кезекпен ауыстырып тұрады. Талдаудың не біріктірудің ойлау кезінде көбірек қажет болуы материал сипаты мен орындалатын жұмыстың шарттарына, сондай-ақ адамның ақыл-ой қабілетіне тәуелді.

Салыстыру - бұл әрқандай заттар мен құбылыстардың не ойлардың бөліктері арасындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды білуге бағышталған ой әрекеті. Күнделікті тұрмыстық салыстырулар бір затты екіншісіне беттестіру арқылы жеңіл-ақ орындалады. Кеңістіктегі өлшеу мен салмақты таразылау да осы салыстырудың көрінісі. Іс-әрекетті терең әрі дәл тану үшін аса қажет ойлау қасиеті - бұл ұқсас әр-түрлі заттардың айырмашылығын, өзара бөлек заттардың ортақ, ұқсас тараптарын сезіне білу .

Дерексіздендіру - бұл зерттеліп жатқан қандай нысанның қандай да белгісін бөліп алып, қалғандарын елемеу. (Сары, сарғыш, сарылау)

Нақтылау - ойдың жалпы және дерексіз күйден мазмұн ашуға керек болған көрнекі зат пен керекті мысалға ойысуы. Адам әрдайым нақтылауды айтылған пікір басқаларға түсініксіз болса, жалпыланған қасиет, белгілі бір нәрсенің мысалында дәлелдеу қажеттігі туындағанда пайдаланады.

Қорыту - заттар мен құбылыстарды ортақ және т. б. ұқсастықтан олардың бәрін бір түсінікпен арнайы топтық категорияға қосамыз. Ой әрекет қандайда нәтиже топшылауға бағытталады.

Мектеп курсында логика пән ретінде өтілмейді. Логикалық білім мен дағдыларды қалыптастыруда барлық сабақтардың үлнсі бар, олардың ішінде математика сабағының ара салмағы үлкен.

Логика дұрыс ойлаудың заңдары мен жүйелі де дәлелді түрде пайымдауға қойылатын талаптар туралы ғылым. Анықтама, дәлелдеме, пайымдау, жіктеп саралау сияқты т. б. логикалық амалдарын әрбір оқушы өзінің ойлау қызметінде қолданып отырады. Оқушы анықтамаларды жаттап, теоремаларды дәлелдей отырып, дәлелдеу мен бекерлеудің мәні, түрлері оларды қалай дұрыс қолдану туралы әдетте біле бермейді [5] .

Негізгі логикалық терминдер болып, табылатын «және», «немесе», «егер болса, онда», «емес», «сонда», «тек сонда ғана» т. б. арқылы құрастырылған сөйлемдердің мағынасын түсінуге бағытталған жұмыстарды мақсатты жүргізбейінше мекткп оқушыларының математикалық тілін жетілдіруге болмайтындығын айта келіп, Дж. Икрамов «теориялық материалдарды игеруге ғана емес, әр түрлі жаттығулар орындау барысында да негізгі логикалық терминдерді мектеп оқушыларының саналы түрде қолдана білу дағдыларының қалыптасуы, олардың өз ойларын дәл айтуы күнделікті қолдану тіліміздегі кездесетін көп мағыналық пен түсініксіздерді болдырмауға мүмкіндік береді» деп көрсетеді.

Логикалық ойлаудың ерекшелігі - қорытындылардың қисындылығы да олардың шындыққа сай келуінде. Логикалық ойлауға түскен құбылыс түсіндіріледі, себептері мен салдарлары қатесіз анықталады. Ұғымдар арасындағы байланыстар мен қатынастар логикалық ойлау жолымен ашылады. Бұл байланыстар мен қатынастардың дұрыстығын теріске шығаруға болмайтыны пікірлерде көрсетіледі. Пікір дегеніміз - ойлау формасы, мұнда бір нәрсе мақүлданады, не теріске шығарылады.

Бір немесе бірнеше пікірден жаңа пікір шығаратын ойлау формасы-ой қорытындылары деп аталады. Ой қорытындылары ретінде геометриялық теорема дәлелдерін алуға болады.

Адамның ойлау жұмысы әрқилы мезеттен қимыл-әрекеттерді қамтып түрлі деңгей, формаларда іске асып, ойлау түрлерінің сан алуандығынан хабар береді.

"Ойлауды дамыту" ұғымы "логикалық ойлауды дамыту" ұғымын қамтиды, Соңғы ұғымға оқу пәнінің әдіскерлері берген ұқсас әртүрлі анықтама бар.

Психолог А. Н. Леонтьев оқушылардың ақыл-ойын дамыту мен оқыту өзара байланысты екенін атап көрсетеді.

Н. Я. Велинкин логикалық ойлауды дамыту және есептерді шеше білуге анықтаманың нақты тұжырымдары, ұғымдардың дұрыс сыныпификациялануы, белгісіз тұжырымдарды қорытып шығарудың логикалық тәсілдері туралы білімдер математикадан тыс мәні бар проблемаларды шешу әдістерімен (аналогия, салыстыру, жалпылау, анализ, синтез, т. б. ) танысу ықпал етеді деп көрсетеді.

В. И. Мышиннің пікірінше: "логикалық ойлауды дамытудың мақсаты-ойлаудың қарапайым жағдайда, бір пікір екіншісінен қорытылып шығатындығын түсініп білу, тура пікірді керісімен шатастырмау, логиканың мүмкін жағдайын жіберіп алмау және т. б. меңгеріп жүзеге асыру". Логикалық ойлауға үйрену логикалық қателерді талдау және арнайы іріктелген жаттығуларды қолданудың маңызы зор.

Оқыту процесінде оқушыларда ойлаудың логикалық сапасын қорытындылай білу және болып жатқан өзгерістерге баға беру, өз ойлары мен пікірлерін дәлелдеу және т. б. болып табылады.

Баланың білім алуы мен психикалық дамуы үшін әртүрлі жас ерекшелік кезеңіне байланысты қандай да бір психикалық процесті қамтиды. Ерте балалық шақта қабылдау қабілеті дамыса, мектепке дейінгі кезеңде есте сақтау қабілеті дамиды. Ойлау әрекеті негізінде мектеп жасындағы балалардың дүниеге көзқарасы қалыптаса бсатайды, нақты ойлаудан (кіші мектеп жасындағы балаларға тән) абстрактылы ойлауға (жоғары сынып оқушылары көшеді) .

Сөйтіп, олардың ой-өрісі кеңиді.

Таным психикалық үдерістерінің (түйсік, қабылдау, зейін, ойлау, сөйлеу т. б. ) дамуымен бірге баланың психикалық қасиеттері де (қабілет, бейімділік, мінез) қалыптаса бастайды. Осыған байланысты ойлаудың қабылдағыштық, бақылағыштық, білуге құмарлық, білімге қызығушылық, тапқырлық, ізденімпаздық сияқты болымды жақтары жетіле түседі [6] .

Кіші мектеп жасындағы баланың психикалық дамуы жоғары деңгейде болады. Оларда қабылдау, есте сақтау, ойлау, бейнелік ойлау, тіл - барлық психикалық процесс ұзақ даму жолынан өткен. Психикалық процестің ойлау операцияларының барлығы бір-бірімен тығыз байланысты екенін естен шығармауымыз керек. Бұл психикалық процесс әрбір адамның өмірінің соңына дейін жалғасады, тек әрқайсысының өзінің жас ерекшелігіне байланысты дамитын кезеңі болады.
Психологиялық зерттеулерде кіші мектеп жасындағы баланың ойлауы барлық психологиялық процестің дамуына мүмкіндік мол.

Психологияда әдетте ойлаудың үш түрін қарастырады:

практикалық іс-әрекет;
көрнекі-бейнелік;
абстрактылы (сөзді-логикалық) .

Практикалық іс-әрекеттік ойлау - қандай да бір заттың практикалық жағынан ойлау (немесе тікелей байланыс жүргізе отырып, мысалы: парта - көзбен көріп, қолмен ұстап түсінуі) . Көрнекі-бейнелік ойлау - елестетуге және қабылдауға сүйене отырып ойлау (ерте жастық шақта қалыптасады) . Көрнекі-бейнелік ойлау тапсырманы берілген аймақты елестету арқылы шешуге мүмкіндік береді. Ары қарай сөзді-логикалық ойлау дамиды - бұл ойлау тікелей бейнеге ие болмаған түсініктерді, логикалық құрылымды пайдаланады (Мысалы, құн, адалдық, мақтаныш) . Осы ойлау операция-сы арқылы адам жалпы заңдылықтарды ашып, қоғамның даму жемісін алдын ала болжап, сан алуан көрнекі материалдарды жалпыланған қорытынды күйіне келтіреді. Сөзді-логикалық ойлау кіші мектеп пәнінің барлығында қарастырылады. Ойлаудың бұл формасы ойлаудың мазмұнымен тығыз байланысты. Білім алудың-алғашқы сатысында көрнекі-бейнелік басымдау, себебі мектепке келген алғашқы екі жылда балаларға сабақ түсіндіруде көрнекілік әдісі көп қолданылады. Кейін бұл әдіс бірте-бірте қысқара береді. Оқушы алған білімін ғылыми-лықпен дәлелдеуге үйрену арқылы байланыстырып ойлау операциясы практикалық іс-әрекетке немесе көрнекі тірекке өтеді. Сөзді-логикалық ойлауда оқушы амалдарды орындауға, ой қорытуға үйренеді және қандай да бір заттың қасиеттерін, қатынастарын түсінеді.

Логикалық ойлау осы айтылған ой операциялары арқылы жүзеге асырылады. Логикалық ойлауы дамыған оқушылар шығармашылыққа, ойлана жұмыс істеуге, өзінің іс-әрекетін анализдеуге үйренеді [7] .

1. 2. МАТЕМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУ БАРЫСЫНДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ ІС-ӘРЕКЕТІН ҰЙЫМДАСТЫРУ

Математика пәні оқушылардың білім, білік, дағдысын дамытуда ерекше роль атқаратын пәндердің бірі болғандықтан, осы пән арқылы оқушылардың ой-өрісін, сана-сезімін жан-жақты дамытуға тырысады. Оқушылардың өзіндік жұмыстардың ізденісті - зерттеу түрлерін ұйымдастыру үшін және дамытушы оқытуға арналған тапсырмаларды қолдану мақсатында С. Волкова, Н. Н. Столяровалардың 1-ші, 2-ші, 3-ші сыныптарға арналған «Математикалық тапсырмалар дәптерін» қазақ тіліне аударып, ықшамдап және дидактикалық ұлттық ойындар мен логикалық есептер құрастырылған, әр сыныпқа, әр оқушыға арналған жинақтарды қарастырады. Соның нәтижесінде оқушылардың танымдық қызығуларын, оқуға деген белсенділігін дамытуды жүзеге асырады.

Математиканы оқыту әдістерін мұғалім мен шәкірттің оқып үйрену кезіндегі қызмет, әрекет айырмашылықтарына қарай екі түрге бөлуге болады.

1. Оқыту әдістері (мұғалім әрекеті) . Бұған ақпараттық және оқушының басқару әдістері жатады [8] .

2. Оқу әдісі (шәкірт әрекеті) . Бұған оқу материалын тану, білу әдістері жатады. Бұл жіктеуде екінші топтағы әдістерге баса көңіл бөлінеді, өйткені олар арқылы оқу процесінің мақсаты болып табылатын оқу материалдарын игеру қамтамасыз етіледі. Математиканы оқып үйренудің әдістері деп оқушылардың өздерінің математика жөніндегі белсенді, дербес тану әрекетін іске асыру, ұйымдастыру тәсілдерін айтады. Бұл әдістер математиканы үйренудің ғылыми және оқу әдістері болып екіге бөлінеді. Біріншісі математиканы ғылым ретінде зерттеп білуге құрал болады. Екіншісі орта мектеп математика педагогикасында математиканы оқытуды күшейту үшін арнайы жасалынған әдістер болып табылады. Олар эвристикалық әдіс, модельдер арқылы үйрету әдісі, бағдармалық оқыту әдісі т. б.

Үйрену мен үйрету, оқу мен оқыту егіз жүретін үрдістер. Сондықтан да математика дидактикасында үйрету әдістері мен формаларына үлкен орын беріледі. Оқыту әдістері деп оқүшыларға математикалық білім, білік және дағдылардың белгілі бір жүйесін беру тәсілдерін айтады.

Оқушыларды белгілі бір үлгі бойынша әрекет үйрету немесе оларға өте күрделі өздігінше меңгеруге қиын түсетін оқу материалын өту кезінде оқыту әдістерінің көмегі зор болады.

Оқыту әдістеріне мұғалімнің кеңесі, әңгімесі, дәрістері, түсіндіру жаттығу ретіндегі өзіндік жұмысты басқару, шәкірттің оқу әдебиеті мен жұмысына әсер етуі т. б. жатады.

Математиканы оқыту формасы деп - оқу процесін ұйымдастыру тәсілдері түсіндіріледі. Олар ең әуелі сынып-сабақ, сынып-топ, зертханалық және практикалық жалпы формалар. Басқа формалар ішінен оқытудың проблемалық формасын, оқытудың даралаған формасын, техникалық құрал жабдықты кеңінен қолдану жағдайында өтетін оқу формасын т. б. бөліп айтуға болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.