Конструкциялық легерленген болаттардың қолданылу аймағы

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Конструкциялық легірленген болаттардың қолданылу аймағы.

Қолданылуына қарай легірленген болаттар конструкциялық, құрал-саймандық және ерекше қасиетті болаттар болып үш топқа бөлінеді.

Конструкциялық болаттар. Бұл болаттар өз алдына құрылыс болаттары және машина жасау болаттары болып екіге бөлінеді. Құрылыс болаттары төмен легірленген болаттар тобына жатады және олардың пісірілгіштік, тұтқырлық, коррозияға төзімділік қасиеттері жоғары болады. Бұл болаттар ірі құрылыстар салу, көпір фермаларын, үйлердің, крандардың негізгі қаңқаларын жасау үшін пайдаланылады. Практикада құрылыс болаттарының 18Г2С, 25Г2С, 30ХГ2С, 157С, 14ХГС т. б. маркалары жиі қолданылады. Машина жасауда жұмсалатын болаттың құрамында легірлеуші элементтердің мөлшері 5 - 10%, көміртегінің мөлшері 0, 15 - 0, 6% шамасында болады. Бұл болаттардың шыныққыштық, беріктік, тұтқырлық, пластикалық, үйкеліске беріктік, технологиялық қасиеттері жоғары.

Техникада машина жасауда қолданылатын болаттың бірнеше түрі кездеседі.

1. Хромды болаттар төмен, орташа легірленген (15Х, 40Х, 50Х) болат ретінде машина жасау өндірісінде тісті дөнгелектер, валдар жасау үшін, жоғары легірленген болат ретінде шарикті, роликті подшипниктер жасау үшін пайдаланылады. Хромды шарикоподшипник болатының Мемлекеттік стандарт (ГОСТ) бойынша төрт маркасы анықталған: ШХ6, ШХ9, ШХ5, ШХ15СГ. 1Х13, 2X13 маркалы хромды болаттардан турбиналардың қалақтарын, крекинг құрылысының қаңқасын, тоңазытқыш жабдықтарының детальдарын, ал 3X13, 4X13 маркалы болаттардан хирургиялық құрал-саймандар жасайды.

2. Хром-никель-вольфрамды және хром-никель-молибденді болаттар жоғары сапалы машина жасауда қолданатын болаттарға жатады. Бұл болаттардың құрамына қымбат бағалы молибден, ванадий элементтері енетіндіктен, оларды жауапты детальдар жасау үшін пайдаланады. 40ХН, 40ХМА, 40ХНВА маркалы болаттардың механикалық қасиеті мына төмендегідей:

Оның кемшілігі жону арқылы нашар өңделетіндігінде.

3. Хром-ванадийлі болаттардан 15ХФ, 20ХФ

тісті дөңгелектер, поршень саусақтары, кейбір маркасынан рессор серіппесі (пружина), 40ХФА

маркасынан вал, тісті дөңгелек, втулка, траверс жасалады.

4. Марганецті болаттардың көміртекті болаттарға қарағанда беріктік, шымыққыштық қасиеттері жоғары болып келеді.

маркалы болаттан серіппе шайба жасалады.

маркалы хромды болаттың пластикалық, тұтқырлық, үйкеліске беріктік қасиеттері өте жоғары, динамикалық күшке төзімді болғандықтан, хромды болаттардың бұл түрінен шабақ (крестовина) рельс, тас уатқыш диірменнің жабдықтары, құйынды және шарлы диірмендердін корпустары жасалады.

5. Хром-марганецті болаттардың 35ХГ2

механикалық қасиеттері хромды болаттарға қарағанда жоғары болғандықтан, бұл болаттан беріктігі мен үйкеліске беріктік қасиеттері жоғары тісті дөңгелек, поршень саусағы сияқты детальдар жасалады.

6. Хром-марганец-кремний болатынан 30ХГС

30ХГСМА

маркаларының пісірілгіштік, беріктік қасиеттері жоғары болғандықтан, олардан вал, иіндер жасайды.

7. Хром-марганец-титанды болаттардың 16ХГ

30ХГТ

маркалары автомобильдің жауапты детальдарын жасау үшін пайдаланылады.

Кремнийлі болаттардың 5С2, 60С2, 70С3

маркаларынан серіппе мен рессорлар жасалады, ал кремнийлі-марганецті болаттардың 27ГС, 85ГС

маркаларынан жол машиналарының детальдарын жасайды. 55ГС маркалы болаттан рессор мен серіппелер жасалады.

Құрал-саймандық болаттар. Құрал-саймандық болаттар Мемлекеттік стандарт (ГОСТ) бойынша көміртекті, легірленген, тез кескіш болаттар болып үш топқа бөлінеді.

1. У7, У7Н, У8, У8А маркалы құрал-саймандық болаттардан динамикалық соғу күштерін қабылдайтын құрал-саймандар жасалады. Көміртекті мұндай маркалы болаттан жасалған құралдың ішкі жағы жұмсақ, сыртқы беті қатты, тұтқырлық, беріктік қасиеттері жоғары болуы тиіс. Сондықтан жоғарыда көрсетілген маркалы болаттан жұмыс процесінде қатты соққыға ұшырайтын құрал-саймандар жасалады.

У9, У9А, У10, У10А, У12, У12А маркалы жоғары көміртекті болаттардан жұмыс процесінде аса қатты соққыға ұшырамайтын құрал-саймандар жасалады. Құрал-саймандық болаттар қолданылуына қарай кескіш-өлшегіш, суық және ыстық күйде өңдейтін соғу, штамптау болаттары болып бөлінеді. Кескіш - өлшеуіш құрал-саймандарын жасауға арналған болаттардың құрамында көміртегінің мөлшері 0, 8-1, 3%, легірленген эле-менттердің мөлшері 20-25%-ке дейін жетеді. Мұндай құрамды болаттың термиялық өңдеуден өткен соң қаттылығы, үйкеліске беріктік, кескіштік, технологиялық қасиеттері жоғарылап, морттық қасиеттері төмендейді. Металдарды ыстық күйде өңдеуге арналған штамптар жасалатын болаттың құрамында көміртегінің мөлшері 0, 8-0, 6%, легірлеуші элементтердің мөлшері 2-10%-ке дейін жетеді. Бұл болаттардың шыныққыштық, жұм-саруға қарсы төзімділік, үйкеліске беріктік, термиялық өңдеуге беріктік қасиеттері жоғары болып келеді.

Металдарды суық күйде өңдеуге арналған штамптау құрал-саймандық болаттарының қаттылығы мен үйкеліске беріктігі жоғары болуы керек.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.