Бастауыш сыныпта қазақ тілі сабағын оқытуда көрнекі құралдарды пайдалану арқылы оқушылардың қызығушылықтары мен қабілеттерін дамытудың жолдары

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 56 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

І КІРІСПЕ

I БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҒЫН ОҚЫТУ БАРЫСЫНДА КӨРНЕКІ ҚҰРАЛДАРДЫ ҚОЛДАЛАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Бастауыш сыныптың оқыту үдерісінде көрнекілік принципін қолдану ерекшелігі

1. 2 Бастауыш сыныптың қазақ тілі сабағында көрнекілікті қолданудың әдіс-тәсілдері

ІІ БАСТАУЫШ СЫНЫПТА ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҒЫН ОҚЫТУДА КӨРНЕКІ ҚҰРАЛДАРДЫ ПАЙДАЛАНУ АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҚТАРЫ МЕН ҚАБІЛЕТТЕРІН ДАМЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК МӘСЕЛЕЛЕРІ

2. 1 Бастауыш сыныпта қазақ тілі сабағын оқытуда көрнекі құралдарды пайдалану арқылы оқушылардың қызығушылықтары мен қабілеттерін қалыптастырудың жолдары

2. 2 Бастауыш сыныпта қазақ тілі сабақтарында көрнекі құралдарды пайдаланып оқушылардың қызығушылықтары мен қабілеттерін дамытудың өзіндік ерекшеліктері

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер.

Қосымша

КІРІСПЕ

Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының қоғамдық өмірінде жүріп жатқан демократиялық өзгерістерге байланысты белгілі әлеуметтік шарттарды ескере отырып, білім беру жүйесіне қойылып отырған талаптар күшеюде.

Егеменді еліміздің өсіп келе жатқан ұрпағын ойлы да іскер, жігерлі де батыл, өзіне-өзі сенімді, интеллектуалдық деңгейі биік, дүниетанымы дұрыс қалыптасқан азамат етіп тәрбиелеуде мектептің алатын орны айрықша. Мектеп қазіргі қоғамның дамуымен, әлеуметтік практикамен тығыз байланысты. Мектеп өмірі балаға жаңа әлемнің есігін ашып беріп, рухани дүниесінің қалыптасуына негіз салады.

Тәрбиенің сан салалы, күрделі мәселелеріне терең бойлауға бастайтын, күнделікті тұрмыста кездесетін дағдылар арқылы баланың жан дүниесіне әсер ететін білім мен тәрбиенің алғашқы баспалдағы - бастауыш мектеп . Бастауыш саты - білім, дағды, іскерліктің қалыптасуының бастамасы болып табылады.

Қазақстан қазір бүкіл әлем таныған, әлемдегі ең беделді халықаралық ұйымдардың бірі -Европадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық жөніндегі ұйымға (ОБСЕ) төрағалық орынтағына отырды. Енді Отанымыз қолына лауазымдық қызмет тізгіні тиген сындарлы сәтте сенімге селкеу түсірмеу жастарымыздың қолында. Сондықтан бастауыш мектепте оқытылатын барлық пәндер, ол пәндердің әр сабағындағы, оның ішінде математика пәні бойынша оқушылардың білім деңгейінің басқа елдердегі құрдастарынан төмен болмауы, біріншіден практикалық қажеттілікке, екіншіден, оқушыларымыздың оқуға деген құштарлығына байланысты.

Бастауыш математиканың білім мазмұны « . . . дүние жүзіндегі аса дамыған және өркениетті елдердегі мөлшер мен деңгейден төмен емес» қазіргі жағдайда мектеп оқушысының төменгі сыныптан бастап оқуға деген қызығушылығын, танымдық әрекет белсенділігін қалыптастыру үшін мұғалім өскелең оқытуға негізделген қажетті оқыту принциптерімен оқыту қажет. .

Бастауыш мектеп математика пәнін оқытуда оқушылардың белсенділігін арттыруда көрнекілік принципін жүзеге асыру ерекшеліктерін қарастыру көкейтесті мәселе.

Көрнекілік принципін алғаш зерттеп, оған мәнді үлес қосқан Я. А. Коменский, К. Д. Ушинский т. б.

К. Д. Ушинский көрнекілік жайындағы ілімді дамыта келіп, көрнекілік - балалардың психологиялық ерекшеліктеріне жауап береді, балалар заттардың пішіні мен дыбысы, бояуы арқылы ойлайды, яғни бастауыш мектеп жасындағы баланың ойлау түрі бірте-бірте көрнекі қимылдан көрнекі бейнеліге ауысады, тіпті мұнда қандай да деңгейде абстрактілі ойлар да жүзеге аса бастайтыны белгілі. Сондықтан да, оқытудың көрнекілік принципі бастауыш оқытудағы ең басты принциптердің бірі болып саналады.

Бастауыш сыныптарда оқыту үдерісінде көрнекілікті дұрыс пайдалану жолдарын қарастыру қажеттілігі туындап, оны жүзеге асыру арқылы оқушының пәнге деген қызығушылығын арттыру жолдары көзделуде. Осы мақсатты зерделеу үшін зерттеу жұмысымыздың тақырыбын " БАСТАУЫШ СЫНЫПТА ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҒЫН ОҚЫТУДА КӨРНЕКІ ҚҰРАЛДАРДЫ ПАЙДАЛАНУ АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҚТАРЫ МЕН ҚАБІЛЕТТЕРІН ДАМЫТУДЫҢ ЖОЛДАРЫ " - деп таңдадық.

Тақырыптың өзектілігі, қажеттілігі жұмыстың зерттеу мақсаты мен міндеттерін айқындайды.

Зерттеудің мақсаты: Бастауыш сыныпта қазақ тілі сабағын оқытуда көрнекі құралдарды пайдалану арқылы оқушылардың қызығушылық қабілеттерін дамытудың жолдарын анықтап, оның әдістемесін жасау.

Зерттеу нысаны: Бастауыш мектепте қазақ тілін оқыту үдерісі

Зерттеу пәні: -2-сынып қазақ тілі .

Зерттеудің міндеттері:

-Бастауыш мектеп оқу жұмысындағы көрнекілік принципінің талаптарын жүзеге асырудың дидактикалық негіздері анықтау;

-Бастауыш мектептің оқыту үдерісінде көрнекілік принципін қолданудың ерекшеліктерін анықтау;

-Бастауыш мектеп қазақ тілі сабақтарында көрнекі құралдарды қолданудың қажеттілігін қарастыру жолдары;

- Бастауыш сыныпта қазақ тілі сабағын оқытуда көрнекі құралдарды пайдалану арқылы оқушылардың қызығушылық қабілеттерін дамытуды жүзеге асыру жолдарының тәжірибесiн жасау.

Зерттеу жұмысының әдіснамалық және теориялық негіздері - табиғат, қоғам, ой дамуының жалпы заңдылықтары; таным, білім, жеке тұлға және оның іс-әрекеті, ақыл-ой, ойлау құндылықтары туралы философиялық, психологиялық, педагогикалық теориялар мен тұжырымдамалар, білім сапасы және оны арттырудағы бақылаудың алатын рөлі мен атқаратын қызметі туралы теориялар. Тест әдісін қолдануда оқу сапасын арттырудағы мүмкіндіктерін анықтайтын ілімдер. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы, Қазақстан Республикасының жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттары, бастауыш мектептің пәндік оқу бағдарламалары, педагог және әдіскер ғалымдардың зерттеу мәселесіне қатысты іргелі еңбектері.

Зерттеу көздері : Қазақстан Республикасының «Бастауыш білім» туралы Заңы, Қазақстан Республикасы бастауыш білім мемлекеттік стандарты; Бастауыш мектеп математика оқулығы, оқу жоспарлары, бағдарламалары мен оқу-тәрбие үдерісі.

Зерттеу әдістері . Зерттеу тақырыбының мазмұнына қатысты философиялық педагогикалық, психологиялық, және әдістемелік еңбектермен танысу және талдау жасау; бастауыш мектеп бағдарламаларына, математика оқулықтарына, есептер жинағына дидактикалық материалдар және оқу құралдарына зерттеу мәселесі тұрғысынан талдау жасау; бастауыш сыныптарда математиканы оқыту үдерісінде көрнекілікті қолдануды бақылау және талдау жасап, қорытындылау; зерттеу мәселесіне сәйкес жүргізілген жеке өз тәжірибесін талдап, одан қорытынды жасау.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы : математика сабақтарында оқушылармен жұмыс жүргізудің негіздерін және мазмұнын түзу; оқытудың тиімді әдістері.

Зерттеудің практикалық маңызы : бастауыш сынып оқушыларына математиканы оқытуда көрнекіліктің маңызын көрсету.

Зерттеу кезеңдері: диплом жұмысы кіріспеден, екі тараудан әр тарау екі бөлімнен, қорытынды және пайдаланған әдебиеттерден тұрады.

Пайдаланылған әдебиеттер бөлімінде мақала авторлары, әдебиеттердің тізімі мен жарық көрген кезеңдері көрсетілген.

1. 1 БАСТАУЫШ СЫНЫПТЫҢ ОҚЫТУ ҮДЕРІСІНДЕ КӨРНЕКІЛІК ПРИНЦИПІН ҚОЛДАНУ ЕРЕКШЕЛІГІ

Біздің қоғамдағы нарықтық қатынастарды игеру, алдыңғы қатарлы дамыған елу елдің қатарына қосылу, үдемелі ақпараттар ағыны, ғаламдық компьютерлік жүйеге өту қазіргі заманда өмір сүріп отырған адамның өз білімін үнемі жетілдіруіне, жаңарып тұруына икемділігін тәрбиелеп отыруына көзін жеткізіп отыр. Осы күні мектепте әлеуметті жағынан белсенді, еркін ойлай алатын, өз бетінше жаңа ақпаратты меңгере білетін, саналы адамдар тәрбиелеуге талап қойылуда. Осыған байланысты қазіргі жағдайда мектеп оқушысының төменгі сыныптан бастап оқуға деген қызығушылығын, танымдық әрекет белсенділігін қалыптастыру үшін мұғалім өскелең оқытуға негізделген жаңа бағадарламамен оқыту қажет.

Қазақтың дарынды ұстазы Ахмет Байтұрсынов «Елді түзетуді - бала оқыту ісін түзетуден бастау керек» - деген. Ертең осы елге ие болып, тізгінін ұстар азаматтар - бүгінгі мектеп оқушылары болғандықтан қазақ тілінде оқытатын мектептердің бүгінгі жайы, даму бағыттары бүкіл қоғамның, мемлекеттің назарында.

Сондықтанда бүгінгі мұғалімдерге әсіресе, бастауыш сынып мұғалімдеріне қойылатын талаптың жүгі ауыр. Бұл міндетті іске асыру үшін кәсіби шеберлігін шыңдауға шаршамайтын, жаңалыққа жаны құмар мұғалім қажет.

Бастауыш мектеп - оқушыны тұлға етіп қалыптастырудың алғашқы баспалдағы. Көп пәнді бастауыш мектептің сан қырлы жақтарына төселе отырып, жеке пәнді оқытудың ерекшеліктерін, әр пәннің білім беру формасы мен оқытудың принциптерін меңгертудің тәрбиелік мәні зор.

Осы мақсаттарды жүзеге асырудың негізінде оқытудың принциптерін дұрыс таңдай алып, оқушының пәнге деген қызығушылығын арттыруда білім берудің тиімді жолдарын қарастырып, оқытудың жаңа көп нұсқалық қағидасын бекітті. Оның өзіңе оңтайлысын таңдай білуді ұсынды. Кез-келген оқыту принциптерін қолдануда мұғалімнен терең теориялық білім мен үлкен педагогикалық шеберлік, жан-жақты ізденіс пен баланың жан дүниесін түсіне білетін психолог болуды талап етеді.

ХХ ғасырдың басындағы ұлттық ойшылдарымыздың бірі Жүсіпбек Аймауытов «Сабақ беру - үйреншікті жай ғана шеберлік емес, ол - жаңаны табатын өнер» - деген екен.

Білім беру саласындағы оқыту үдерісінің мәні өте зор, өйткені осы кездегі қоғамдық-өндірістік қатынастың дамуы оқытудың ғылыми-практикалық деңгейіне байланысты. Оқыту үдерісінің міндеттері, мазмұны, формалары, әдістері тұтас логикалық тізбек құрса, онда қарастырылып отырған байланыс заңдылықтары ақырғы немесе қорытынды нәтижені қамтамасыз етеді.

Оқыту үдерісінің заңдылықтары оның принциптерінде бейнеленеді. Принцип (латын сөзі) - басшылыққа алатын идея, негізгі талап, қағида.

Оқытуға қойылатын талаптардың бастапқы белгілі жүйесін оқыту үдерісінің принциптері деп атайды.

Дидактикалық принциптер - оқытудың мазмұнын, ұйымдастыру түрлерін, әдістерін, оқытудың мақсаты мен заңдылықтарына сай анықтайтын қағидалар жүйесі. Оқыту принциптері дидактиканың категорияларына жатады. Олар оқыту заңдарын және заңдылықтарын пайдалану әдістерін сипаттайды.

Дидактика тарихында зерттеушілер оқыту принциптерін, негізгі қағидаларды белгілеуге көп күш салды.

Дидактикалық принциптер нақтылы тарихи - әлеуметтік жағдайларға байланысты. Қоғамның оқытуға қойылатын талаптары өзгеріп отырғандықтан, кейбір принциптер ескіріп (табиғатқа сәйкестік, партиялық), кейбіреулері жаңадан пайда болады (кірістіру, ізгілендіру), Кейбір авторлар оқыту принциптерінің санын қысқартуды ұсынса, басқалары, керісінше, кеңейтуді ұсынып келеді. Заманауи принциптер оқу үдерісінің барлық құрамдас бөліктеріне (логикасына, мақсатына, міндеттеріне, мазмұнын қалыптастыруға, түрлері мен әдістерін таңдауға, ынталандыруға, нәтижелерді жоспарлау мен талдауға) өз талаптарын ұсынады.

Оқыту үдерісінде кез келген мұғалім дидактиканың принциптерін басшылыққа ала отырып оқытудың мазмұнын, амал - тәсілдерін және ұйымдастыру формаларын таңдап, шәкірттерін жоғары нәтижеге жеткізуі шарт. Мұғалім дидактикалық принциптерді дұрыс таңдаса және оқытуды дұрыс ұйымдастырса сабақ тиімді және нәтижелі болары даусыз.

Дидактикалық принциптердің қызметі: олардың негізінде оқушыларда оқытудың мақсатына сәйкес берілетін білім мазмұнын жүйелі, саналылықпен белсенді түрде меңгеруге деген қызығушылықтар пайда болады. Дидактика принциптері оқыту үдерісінің негізгі буыны ретінде бірімен-бірі логикалық өзара байланыста болады

Сонымен, ең негізгі, ғасырлар бойы педагогтар қауымы мойындаған оқыту үдерісінің бірнеше принциптер жүйесіне келсек,

-мақсаттылық ;

-ғылымилық;

-жүйелілік пен бірізділік;

- теория мен тәжірибенің байланыстылығы;

-саналылық пен белсенділік;

-беріктік;

-көңіл-күй ескеру;

-түсініктілік;

-сәйкестік принципі;

-көрнекілік.

Осы принциптерді талдаудан алдын принциптер мен ережелер байланысына тоқталайық. Педагогикалық ереже - жалпы принциптерге негізделген белгілі жағдайдағы, белгілі мақсаттағы педагогтық қызметтің бейнеленуі. Ережелер оқыту принциптерін қолданудың тәжірибелік жақтарын көрсетеді, теориядан тәжірибеге көшу жолдарын айқындайды. Заңдылықтар мен принциптермен салыстырғанда ережелер мұғалімге нақты педагогтық жағдайда қандай да нақты шараларды пайдалану қажеттігін ұсынады.

Осы жерде айта кететін жайт: ережелерді қатаң, мүлтіксіз орындау ұстаздың қолын байлап қояды; ережелерге немқұрайлы қарау оқыту сапасын төмендетеді. Сондықтан, әрбір мұғалім дидактикалық ережелерді типтік, стандарттық жағдайларда тиімді пайдаланса, күрделі педагогтық жағдайларда дидактикалық принциптерге сүйеніп шығармашылық танытса қойылған мақсатына жетері сөзсіз.

Ережелер принциптерге сүйенеді, принциптер ережелер арқылы жүзеге асады. Ережелер педагогтық тәжірибенің қорытындысы ретінде дидактика принциптерін қолдану құралы болады. Сонымен, педагогтар оқытудың принциптеріне сай қалыптасқан белгілі ережелерге сүйеніп мақсат - міндеттерін іске асырады.

Біздің оқулықта арнайы қарастырылмаған принциптер көп, мысалы, мұғалімнің басшылық ролі; ынталандыру; проблемалық оқыту; дамыту, оқыту және тәрбиелеу бірлігі; ізгілендіру; жас және дара ерекшеліктерін назарға алу; кіріктіру принциптері.

Енді принциптер мен ережелердің мәнін ашу жолдарын қарастырайық.

Әрбір сабаққа дайындалу үшін ең алдымен оның мақсатын анықтайды. Мақсатсыз сабақ жақсы нәтиже бермейді. Өйткені оқыту әдістері олардың мақсаттарына байланысты. Осыған орай, әрбір баланың және ұжымның ерекшеліктерін еске алып, мұғалім оқыту жұмыстарының формаларын, мазмұнын, әдістерін іріктеп алады. Оқыту мен тәрбие жұмыстарын осындай мақсатпен ұйымдастыру мұғалім мен оқушылардың іс-әрекеттерінің үнемі жоспарлы түрде өтуіне игі әсер етеді.

Оқытудың ғылымилық принципіне орай оқушылар ғылыми білімдер мен ғылыми әдістерді меңгерту керек. Бұл принциптің астарында жатқан заңдылықтар: дүниені танып білуге болады, адам өмірінде ғылымның ролі күннен - күнге өсуде, оқытудың ғылымилығы оқытудың мазмұны және мұғалімнің іс-әрекеті арқылы жүзеге асады. Мысалы, педагог ғылым жаңалықтарын адам үшін қызмет ететінін түсіндіре отырып, оқушыларда дүниеге диалектикалық, ғылыми - материалистік көзқарас қалыптастырады.

Аталмыш принципті іске асыру үшін педагог орындайтын негізгі талаптар:

- Білім мазмұнын педагогика, психология ғылымдарының қазіргі даму дәрежесіне сәйкестендіру, жаңа әдістемелер мен жаңашыл ұстаздардың тәжірибесін қолдану.

- Оқушылардың ғылыми диалектикалық ойлау қабілетін дамыту, бастауыш мектептің өзінде тек индукциялық ғана емес, дедукциялық оқытуды енгізу.

- Шәкірттерге жаңа ғылыми ұғымдарды түсіндіру, жүйелі түрде қайталау, пайдалану, қолдану, іске асыру.

- Оқыту әдістері арқылы оқушыларды ғылыми әдістермен таныстыру, оларды ізденушілікке, шығармашылыққа баулу, зерттеу тәсілдерін пайдалану үшін кітаппен, анықтамалармен жұмыс істеуге ынталандыру.

- Әрбір ғылымның ашқан жаңалықтарын оқушылар санасына жүйелі түрде қарапайым ұғымдармен берік түрде жеткізу мұғалімнің негізгі міндеті.

- Ғылымдағы жаңалықтардың жан-жақты байланыстарын көрсетіп оқушылардың білім деңгейімен ұштастыру, жаңа пән сөздерді қолдану.

- Белгілі ғалымдардың өмірбаянымен, олардың қосқан үлесімен оқушыларды таныстыру.

Бұл принциптің өзекті негіздері: адам миында сыртқы дүниені бейнелейтін өзара байланысты түсініктер жүйесі қалыптасқанда ғана, оның білімі толық және шынайы болады; оқылатын оқу материалын белгілі реттілікпен оқушыларға жеткізгенде, олардың санасында ғылыми білімдер жүйесі қамтамасыз етіледі; ғылыми білімдер жүйесі оқу материалының ішкі логикасына және әрбір оқушының таным мүмкіндіктеріне бағынышты; оқушыларды логикалық ойлауға үйрету, дағдыларын жүйелі түрде шынықтыру, олардың тұлғасын үзіліссіз, кедергісіз дамыту.

Бұл принцип оқытудың ғылымилығы принципімен тығыз байланыста болғандықтан, ғылыми білімдер негізін оқушылардың жүйелі түрде және реттілікпен ұғынуы сабақтардың мазмұнының негізгі өзегі болуы тиіс.

Әрбір мұғалім сабаққа әзірлену барысында не сабақ барысында жүйелілік пен бірізділік принципін жүзеге асыру үшін келесі ережелерді назарға алады.

- Оқу міндеттерін оқушылар түсініп, оқу материалын логикалық тұрғыда жүйелі қабылдауы мақсатында кесте, сызба, жоспарларды қолдану.

- Оқу мазмұны мен әдістерінің жүйелілігін сақтау, бастауыш пен орта, орта мен жоғары сыныптардағы оқу мазмұны мен әдістерінің бірізділігін қамтамасыз ету.

- Оқу пәні - ғылымның көшірмесі болғандықтан оқушыларға ғылымның жүйесін көрсетіп, пәнаралық байланыстарды пайдалану.

- Бұрын ұғындырған білімді жиі қайталау және жетілдіру; қысқы қорытындылауды сабақтың басында, барысында және аяғында өткізу.

- Тек тіл мұғалімдері емес, барлық педагогтар барлық сабақтарда оқушылардың ой білдіру әдістері мен түрлерін бақылау; үнемі оларды өз қателерін тауып, талдауға үйрету.

- Әрбір тақырып, бөлім, тарау, пән аяқталғанда қорытындылау және жүйелеу сабақтарын өткізу.

- Табиғатына байланысты, шәкірттер бірнеше сабақта меңгеретін материалды бір сабақта «айлақорлықпен» ұғындырмау.

- Оқушылардан әр тарау мен бүкіл бағдарлама бойынша білім, білік, дағды жүйесін меңгеруін талап ету.

Сонымен, жоғарыда сөз болған принцип Я. А. Коменскийдің «бүгінгі оқыту кешегіні бекітіп, ертеңгіге жол салады» өсиетін нақтылай түседі.

Бұл принцип философияның «тәжірибе - танымның ілкі бұлағы» қағидасына негізделген. Оның түбінде көптеген заңдылықтар жатыр: оқытудың сапасы мен тиімділігін тәжірибе көрсетеді, тексереді, анықтайды; тәжірибе - ақиқаттың көрсеткіші; тәрбие өмірмен, тәжірибемен тығыз байланысты; теория мен тәжірибе байланысы оқу мазмұнына, әдістеріне, түрлеріне тәуелді; оқушыларды мамандыққа бағдарлау сапасы жоғары болса, олар заманауи өндіріске тез икемделеді.

Осыған орай мұғалім орындайтын ережелерді атап өтейік.

- Оқу - өмір қажеттілігі екенін оқушыға түсіндіру, сездіру.

- Үнемі теория мен тәжірибе байланысын көрсету, адамзат тарихындағы ғылыми білімдердің мазмұнын ашу.

- Оқытуда оқушылар жалаң теориялық білім алып қана қоймай, сол алған білімдерін өмірде қолдана білуін қамтамасыз ету.

- Шәкірттерге өз білімдерін тәжірибеде қолдануды үйрету.

- Оқушыға проблемалық, ізденіс, зерттеу тапсырмаларын орындатып теория мен тәжірибе бірлігін дәлелдеу, өзіндік жұмысты орындауға және өз бетімен білім алуды үйрету.

- Әр сабақта оқушыларға политехникалық білім беру, туған жердің шаруашылығына лайықты мамандықтарға дайындау.

- Оқушының қоғамдық еңбегі тәлім-тәрбие, оқу мақсаттарына сай болуы керек.

- Тәжірибелік сабақтардың көмегі мен оқушылар теориялық қағидаларды, заңдар мен ережелерді іс жүзінде тексеріп, ғылыми білімдерді меңгеруге мүмкіншіліктерін жасау.

- Оқушылардың тәжірибелік әрекеттері тек мектеп, сынып шеңберінде қалып қоймай, мектептен тыс өмірмен, еңбекпен ұштасып отыруы шарт.

Бұл принципке негіз болатын заңдылықтар: тек өз ақылымен қабылдаған сапалы да, саналы білім адам білімінің шынайы өзегі болады; оқушылардың білімді саналы түрде меңгеруі таным әрекетінің белсенділігі мен оқуға ынталануына, мұғалім қолданатын әдістерге тәуелді, ғылыми білімдерді меңгеруде саналылық, әрі белсенділік танытқан оқушылар ғана оны терең және ойларына берік тоқулары сөзсіз.

Саналылық пен белсенділік принципін жүзеге асыру үшін мұғалім оқыту үдерісінде төмендегі оқыту ережелерін басшылыққа алады.

- Оқушы алдында тұрған мақсат пен міндеттерді анық түсінуі саналы оқытудың шарты боларын назарға алу.

- Оқушылардың оқу материалын тек жаттап қана алмай, олардың мән-мағынасын терең түсінуін қамтамасыз ету.

- Әрбір сөздің, сөйлемнің, ұғымның мәнін түсіндіру үшін оқушылардың білімі мен тәжірибесін негізге алу.

- Оқушылардың білім алуға деген ынтасын, белсенділігін арттыратындай тиімді әдістерді үнемі қолдану, бүгінгі белсенді шәкірт ертеңгі белсенді қоғам мүшесі екенін ұмытпау.

- Оқу материалын саналы түрде меңгерту үшін әлі бейтаныс мағлұматтарды бұрыннан белгілі ақпаратпен ұштастыра білу.

- Өз бетімен оқуды үйрету, таным әрекетінің тиімді әдістерімен таныстыру.

- Бас және қосалқы оқу материалын ажыратуды үйрету, назарларына негізгі ойларды алу.

- Оқушыларды ойлауға үйретіп, «неге» сұрағын жиі қоюға дағдыландыру.

- Әрбір оқушы тұлғасына қамқорлық жасау, оны оқу пәнін игеретін субъект ретінде қалыптастыру.

- Оқушы білімдерін тәжірибеде қолдануына көмектесу.

Оқытудың тиімділігін, сапасын жақсарту үшін оқушылардың білімдерінің берік болуы даусыз. Бұл принцип көптеген тәжірибелік және теориялық заңдылықтарға сүйенеді: оқушылардың білім мазмұнын меңгеруі мен танымдық дамуы, оқу үдерісінің өзара байланысты екі жағы: білім беріктігі оқушының мұғалімге, оқу пәніне, жалпы оқуға деген субъективті қатынасына тәуелді; оқушыларды білім беріктілі оқытудың ұйымдастырылуы, түрі, әдістері, уақыты арқылы қамтамасыз етіледі; қызықты және маңызды материал ұзақ әрі берік есте сақталады.

Осы принципті іске асыру үшін мұғалім бірнеше ережелерді орындауы қажет.

- Оқушылар білімдерін сабақтар барысында; тақырып, тарауды оқыту аяқталған жағдайда; тоқсан мен оқу жылының басында, соңында қайталауды үнемі ұйымдастыру.

- Қазіргі мектеп жаттаудан ойлауға көшуіне байланысты оқушылардың жадын зорламай, білімді санасы мен сезімдерімен қабылдауды үйрету.

- Жақсы түсінбегенді оқушының есінде сақтауына жол бермей, тек саналы білімді жадында сақтату.

- Басты, негізгі идеялар мен ұғымдарды есте сақтауды қамтамасыз ету үшін оқушыларды анықтамалар мен, энциклопедиялармен жұмыс істеуге машықтандыру.

- Оқыту жүйесінде түрлі (ауызша, жазбаша, лабораториялық - практикалық жұмыстары) жаттығу жұмыстарын ұйымдастыру.

- Оқуға, білімге ынта - ықылас, қызығушылық, мұғалімнің өзіне сенімі болса, оқушылардың оқу - таным әрекеті ерікті, қуанышты болып, білімдері ұзақ уақытқа дейін сақталады.

- Білімнің беріктілігіне кедергі жасайтын сабаққа кешігу, келмеу, сабақ кезінде бос не басқа нәрселермен шұғылданып отыру, жалқаулыққа жол бермеу.

- Логикалық түрде берілген, алынған, қайталанған білімдер мен біліктер байланыссыз ақпаратпен салыстырғанда берік екенін ұмытпау.

- Оқушылардың ерікті және еріксіз зейінін тиімді пайдалану: тікелей ұсыныстың орнына қызықты тапсырма, тәртіпке шақыру орнына мысал, мақал-мәтелдерді қолдану.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.