Қазіргі жағдайда толық есепке ала отырып, банкрот проблемасын толық түсіндіру
Кіріспе
1. Банкроттың түсінігі
2. Нарықтық экономика елдеріндегі кәсіпорынды банкроттықтан қорғау механизмдері
3. Банкротқа ұшырау мүмкіндігін бағалау
4. Банкроттық жағдайдың пайда болуының негізгі себептері
5. Банкроттық процедуралары
6. Төлем қабілеттігі көрсеткіштерін болжамдау
Қортынды
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Банкроттың түсінігі
2. Нарықтық экономика елдеріндегі кәсіпорынды банкроттықтан қорғау механизмдері
3. Банкротқа ұшырау мүмкіндігін бағалау
4. Банкроттық жағдайдың пайда болуының негізгі себептері
5. Банкроттық процедуралары
6. Төлем қабілеттігі көрсеткіштерін болжамдау
Қортынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Нарықтық шаруашылықтың бірден-бір категорияларының бірі банкроттық болып табылады — сот шешімімен қабылданады немесе кредиторлармен келісім бойынша соттан тыс жағдайда қарызданушының төлеу қабілетінің жоқтығы ресми жария етілген.
Қ.Р-ның 07.04.95ж №2173 «Банкроттық туралы» заңына сәйкес төлем үшін қабілетсіз деп, «қарызданушының ақшалай міндеттемелері бойынша өздеіне тиісті мүліктермен қарыз берушілердің талаптарын қанағаттандыра алмауы, соның ішінде жалақыны төлеу туралы талаптар, сонымен қатар міндетті бюджеттік төлемдер мен бюджеттен тыс қорларға төлемдерді, қамтамасыз ете алмауы». Басқа сөзбен айтқанда шаруашылық жүргізуші субектінің төлем үшін қабілетсіздігі деп оның ағымдық операциалық іс-әрекетін қаржыландыра алмауы және қарызданушының мүліктік міндеттерінің жоғарылауымен байланысты немесе қарызданушының баланстық құрылымының қанағаттандырылмауымен байланысты жедел міндеттемелерді өтей алмайтындығы түсіндіріледі.
Қ.Р-ның 07.04.95ж №2173 «Банкроттық туралы» заңына сәйкес төлем үшін қабілетсіз деп, «қарызданушының ақшалай міндеттемелері бойынша өздеіне тиісті мүліктермен қарыз берушілердің талаптарын қанағаттандыра алмауы, соның ішінде жалақыны төлеу туралы талаптар, сонымен қатар міндетті бюджеттік төлемдер мен бюджеттен тыс қорларға төлемдерді, қамтамасыз ете алмауы». Басқа сөзбен айтқанда шаруашылық жүргізуші субектінің төлем үшін қабілетсіздігі деп оның ағымдық операциалық іс-әрекетін қаржыландыра алмауы және қарызданушының мүліктік міндеттерінің жоғарылауымен байланысты немесе қарызданушының баланстық құрылымының қанағаттандырылмауымен байланысты жедел міндеттемелерді өтей алмайтындығы түсіндіріледі.
1. Оқаев Қ.О., Дюнова Е.М. Нарық жағдайындағы өнеркәсіптік
кәсіпорын экономикасы, — Алматы, 1994.
2. Қалдыбаев О., Темірбаев А. Кәсіпорын экономикасы. Оқу Кұралы. - Алматы, «Санат», 1997.
3. Сейітқазиева А.М., Бекназарова А.Т. Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкершілік. Оқу қуралы, — Алматы, «Тұран», 2001.
4. Горфинкепь В.Я... Швандар Б.А. Кәсіпорын экономикасы,
Москва, ЮНИТИ-ДАНА, 2000.
5. Булатов А.С. Экономика, Москва, «Бек» 1994.
6. Раидкий К. А. Кәсіпорын экономикасы, Москва, 1999.
8. Жолдасбаева Г.Ө «Кәсіпорын экономикасы» Алматы 2002ж
кәсіпорын экономикасы, — Алматы, 1994.
2. Қалдыбаев О., Темірбаев А. Кәсіпорын экономикасы. Оқу Кұралы. - Алматы, «Санат», 1997.
3. Сейітқазиева А.М., Бекназарова А.Т. Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкершілік. Оқу қуралы, — Алматы, «Тұран», 2001.
4. Горфинкепь В.Я... Швандар Б.А. Кәсіпорын экономикасы,
Москва, ЮНИТИ-ДАНА, 2000.
5. Булатов А.С. Экономика, Москва, «Бек» 1994.
6. Раидкий К. А. Кәсіпорын экономикасы, Москва, 1999.
8. Жолдасбаева Г.Ө «Кәсіпорын экономикасы» Алматы 2002ж
Жоспар
Кіріспе
1. Банкроттың түсінігі
2. Нарықтық экономика елдеріндегі кәсіпорынды банкроттықтан қорғау
механизмдері
3. Банкротқа ұшырау мүмкіндігін бағалау
4. Банкроттық жағдайдың пайда болуының негізгі себептері
5. Банкроттық процедуралары
6. Төлем қабілеттігі көрсеткіштерін болжамдау
Қортынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе.
Нарықтық шаруашылықтың бірден-бір категорияларының бірі банкроттық
болып табылады — сот шешімімен қабылданады немесе кредиторлармен келісім
бойынша соттан тыс жағдайда қарызданушының төлеу қабілетінің жоқтығы ресми
жария етілген.
Қ.Р-ның 07.04.95ж №2173 Банкроттық туралы заңына сәйкес төлем
үшін қабілетсіз деп, қарызданушының ақшалай міндеттемелері бойынша өздеіне
тиісті мүліктермен қарыз берушілердің талаптарын қанағаттандыра алмауы,
соның ішінде жалақыны төлеу туралы талаптар, сонымен қатар міндетті
бюджеттік төлемдер мен бюджеттен тыс қорларға төлемдерді, қамтамасыз ете
алмауы. Басқа сөзбен айтқанда шаруашылық жүргізуші субектінің төлем үшін
қабілетсіздігі деп оның ағымдық операциалық іс-әрекетін қаржыландыра алмауы
және қарызданушының мүліктік міндеттерінің жоғарылауымен байланысты немесе
қарызданушының баланстық құрылымының қанағаттандырылмауымен байланысты
жедел міндеттемелерді өтей алмайтындығы түсіндіріледі.
Баланстың қанағаттандырылмаған құрылымы – мүліктің және
қарызданушының міндеттерінің мұндай жағдай қарызданушының мүлкінің
ликвидтілік дәредесінің жеткіліксіздігімен байланысты қарыз берушілер
алдындағы міндеттемелерін орындай алмауы кезінде орнайды. Бірақ мүліктің
жалпы құны қарызданушының міндеттемелерінің жалпы соммасына тең немесе одан
асып тұруы мүмкін.
Банкроттық кәсіпорындардың шаруашылық механизмінің қайта өндіру
капиталының дұрыс ұйымдастырылмағандығы, оның тиімсіз бағалық инвестициялық
және қаржының саясаттарының нәтижесі болып табылады.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты қазіргі жағдаида толық есепке ала
отырып, банкрот проблемасын толық түсіндіру. Курстық жұмыстың негізгі
мәселелері мынада:
1. Банкрот түсінігін нарықтық экономиканың ажырамас бөлігі ретінде
құрастыру.
2. Қазақстан заңымен бекітілген банкроттық працедурасы мен төлем үшін
қабілетсіздіктің негізгі критерийлерін анықтау.
3. Төлем үшін қабілетсіз кәсіпорындардың қаржы тұрақтылығы
көрсеткіштерін талдау.
4. Кәсіпорындардың банкротқа ұшырау себептерін түсіндіру, банкроттық
болдырмау әдістерін және кризистен шығу жолдарын қарастыру.
1. Банкроттың түсінігі
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметінің
нәтижелері үшін жауапкершілік принйипі жоғалтушылар пайда болған жағдайда
тауарлар (қызмет, жұмыс) үшін ақы төлеу бойынша кредиттардың талаптарын
орындай алмау және өндіріс процестерін қаржыландыра алмау жағдайында жүзеге
асырылады, яғни кәсіпорынның банкроттық жағдайы келген кезде.
Экономикалық банкроттық – бұл қарызданушылық заңға сәйкес жарияланған
және шаруашылық сотпен қабылданған кәсіпорынның толық ұжымдық қорытындысы.
Банкроттық кәсіпорын өз міндеттемелері бойынша төлем жүргізу үшін
ақшының болмауы.
Банкроттық нарық қатынастарымен түсіндіріледі, бұлар әрдайым жоғалту
тәуекелділігін және алға қойған мақсаттардың айқынсыздығымен байланысты
болады.
Тәуекелдік жағдайлар шаруашылық процесінің сатысында пайда болуы
мүмкін: матрицалармен шыкізаттарды сатып алу мен жеткізіп беруден өндіру
мен дайын өнім сатуға дейін . Олардың себептері мыналар болуы мүмкін:
Тұтынушылардың төлем қабілеттілігі, әр түрлі себептермен байланысты
сапасыз өнімдер өндіру , басқарушы персоналдың дұрыс қызмет етпеуі т.б.
Мұндай жоғалтушылар капитал табыстың төмендеуіне кредиттің
қаржыландырылмай қоюына алып келеді. Бұл жағдайда кәсіпорын тек қана
процентті емес , сонымен қатар негізгі қарызды төлеуі қажет болады. Қолма-
қол төлеу құралдарының болмаған жағдайында активтерді линвидтеу проблемасы
туындайды. Мұндай жағдайда технологиялық төлеу қабілеттігі деп аталадыы.
Осы кездің өзінде кредиттер кәсіпорынды банкрот деп жариялау үшін сотқа
жүгінуі мүмкін. Банкроттардың негізгі мағынасы мынада: яғни шаруашылық
айналымынан төлем қабілеттілігісіз кәсіпорынды шығарып тастау. Себебі бір
кәсіпорын экономикалық төлем қабілеттіліг оның контрагентті болып
табылуынан басқа да шаруашылық суъектілерінің қаржылық жағдайына әсер етуі
мүмкін, ал банкрот деп жариялау шаруашылық субъектілерінің өз істерін
жақсартуға және қаржылық тұрақтылыққа қол жеткізіге мүмкіндік береді.
Банкроттық процедурасынсыз экономика икемді болуы мүмкін емес. Тек
эконмикалық жауапкершілік шаруашылық субъектілерді тиімді қызмет етуге
мәжбүрлейді. Басқаш жағдайда қаржы, еңбек және материалдық ресурстар нарық
инфрақұрылымы арқылы тиімсіздікке тиімді жұмыс істеп жатқан кәсіпорындар
қорына өтеді. Экономикалық процестерді реттеудегі нарық механизмдерінің
қатайдығы осыдан көрінеді. Осылайша, кәсіпорынның банкроттығы мен белгілі
дейгейдегі жұмыссыздық өндірістік шаруашылық қызметтің нәтижелеріне төлем
сияқты болып табылады. Бәсекеге қабілетсіз тауар мен қызметтер нарықта
өзінің орнын таба алмаған кәсіпорын өз әрекетін тоқтатуы тиіс, себебі
өзінің орнына бәсекеге қабілетті жаңа кәсіпорындардың құрылуына мүмкіндік
беруі қажет. Банкроттық процедуралары мемлекеттің араласуымен
жүргізіледі.Оның міндеті бұл процедураның қоғам үшін зиянсыз ету, алаида
тиімсіз кәсіпорындардың табиғй банкроттық процесін қолдан дотация механйзмі
арқылы ұстап тұрмауы қажет. Мұндай жағдайда кәсіпорындарды қайта
қалыптастыру және жалпы экономиканы тұрақтандыру мүмкіндігінен айырыламыз.
Әлемдік тәжірибеде банкроттың процедурасы кредиторлардың
(кәсіпорындардың қарыз заңды және жеке тұлға) банкрот кәсіпорындарды қайта
құруға және жоюға қол жеткізумен тұрды. Меншік иелері банкрот
кәсіпорындарының меншік құқығынан айырылады, ал шақырылатын кредиторлар
жиналысы кәсіпорындардың тағдырын шешеді. Бұл жерде екі нұсқа қолданылуы
мүмкін.
- кәсіпорынды жою.
- қайта құру.
Кәсіпорындарды жойған жағдайда меншік құқығы сотпен уәкілденген
тұлғаға (органға) беріледі – жоюшыға оның міндеті кредиторлар талаптарын
қанағаттандыру мақсатында жалпы кәсіпорындарды немесе оның
бөлімдерін сатудан тұрады.
Тәжірибеде мынадай жағдайлар болады, кәсіпорындардың мүлкінің
нарықтық құны кредитор жойылатын кәсіпорынға салған құралдарын өтей
алмауы мүмкін. Бұл кезде кредитор өз тәуекелімен кәсіп орындарды
қайта құруы мүмкін, яғни жұмысын жаңартуы, бірақ басқару аппараты
ауысқаннан және емдеу шаралары жүргізілгеннен соң қызмет ете
алмайтынын кәсіп орындарды жоюдың артықшылығымен кемшіліктері бар:
Банкроттық кемшіліктеріне келесілерді жатқызуға болады:
• Жойылатын кәсіпорындардың жұмысының өз жұмыс орындарын жоғалтуы;
• Кредитормен ( банк, инвестициялық компания, қорлар мемлекеттік бюджет
және т.б.) , банкротқа ұшыраған кәсіпорынға ауқымды қаржыдан айрылу;
• Жоюшылардың кейбір мүліктерге сатып алушылар таппағандығына
байланысты кейбір мүліктердің тұрып қалуы.
Банкроттық артықшылықтары келесілер болып табылады.
• Бәсекеге қабілетсіз кәсіпорынға тартылған ресурстарды босату;
• Квалификацияның өсуін қамтамасыз ететін менеджерлер персоналының
дамуы;
• Инвестициялық ұйымдардың тәжірибе алуы және тиімді инвестициялық
қалыптасуы және т.б.
2. Нарықтық экономика елдеріндегі кәсіпорынды банкроттықтан қорғау
механизмдері
Кәсіпорынның жалпылама банкроттыққа ұшырауы күрделі әлеуметтік,
күрделі керттарпа жағдайға әкелуі мүмкін, сондықтан нарық экономика
елдерінде кәсіпорынды түпкілікті жойылудан қорғау үшін және тежеу үшін
белгілі механизмдер жасалған.
Бұл механизмнің негізгі әлемдегілері мыналар:
- банкроттықты құқықтық реттеу;
- кәсіпорынның төлем үшін қабілетсіздік тұрғандағы актілерін жүзеге
асыру шешімін қабылдау процестерінің ұйымдастырушылық , экономикалық
және нормативті - әдістемелік қамтамасыз етілуі;
- Перспективті тауар өндірушілерді сақтап қалу мақсатында төлем үшін
қабілетсіз кәсіпорындарға мемлекеттің қаржылық көмектесу шаралары;
- Қайта құру және қайта ұйымдастыру іс-шараларын қаржыландыру;
- Банкроттық шараларының барлық қатысушыларының мүдделерін экономикалық
қорғау;
- Төлем үшін қабілетсіз кәсіпорындар тізімін жүргізу, қоғам үшін
банкроттар жайында айқын ақпараттар беру.
ҚР-да жүргізілетін Банкроттық заңында, кәсіпорын банкроттық жайында
шешіледі ерікті немесе күштеп қабылдайды деп көрсетілген.
Ерікті түрде банкроттық қарызданушының сотқа арызы негізінде, болмаса
кредиторлармен келісімге негізделген қарызданушының өзінің банкроттығы
жайында ресми хабарламасы арқасында қабылданады.
Күштеп банкроттық жариялау кредиторлар немесе басқа да Банкроттық
заңымен өкілеттенген тұлғалардың сотқа арызы негізінде құрылады.
Қарызданушының банкроттығы туралы арызымен кредитордың сотқа жүгінуі
қарызданушының төлем үшін қабілетсіздігі болып табылады.
Егер міндеттемелерді өтеу мерзімінен кейін үш ай ішінде өтелмесе,
қарызданушы төлем үшін қабілетсіз деп есептеледі.
Егер кредиторлардың қарызданушыға талабтары кемінде жүз елу айлық
көрсеткіш деңгейіне тең болса ғана банкроттық жайында іс сотпен қаралады.
3. Банкротқа ұшырау мүмкіндігін бағалау
Банкроттықа ұшырау мүмкіндігін бағалауды қаржылық талдау көмегімен
жүргізуге болады, себебі ол қарызданушының кәсіпорынның экономикасының
нақты ауруын және оны емдеуде қандай шаралар жүргізу керектігін
анықтауға мүмкіндік береді. Дәл осы қаржылық талдау кәсіпорынның банкротын
болжау бойынша кең құралдары бар және кәсіпорынның кризистік жағдайдан шығу
шараларын алдын ала ойластыруға және жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Болжамдау ішкі және сыртқы жағдайлардың әсерін есепке алғандағы қаржы
саясатын жүргізгенде қалыптасатын тенденцияларды білуге жағдай жасайды,
өмірін маңызды сұраққа жауап беруге мүмкіндік береді: жақын болашақта
кәсіпорынды не күтіп тұр – төлем қабілеттілігінің (банкроттық) жоғалуы
немесе нығаюы.
Іс шаралардың нәтижелері мен қаржылық жағдайының динамикасының негізгі
тенденциясы формалды және формалды емес әдістерді сәйкестеу жолымен кейбір
дәлдік дәрежесімен болжамдалуы мүмкін. Инфляция қарқыны өскен жағдайда,
орталықтандырылған бекітілетін шығындар нормасының болмауы, және кең өріс
алып келе жатқан жеткізіп беру келісім – шарттар жүргізгенде алдын – ала
төлем жасау болжамның дәлдігін төмендетеді. Динамикалық болжам моделі
қаржылық есептілік және дербес компьютерлер ортасында электронды таблицалар
негізінде құрылуы мүмкін.
Қаржылық жағдайды болжау – келешек мүмкіндікті талдаудың негізгі
мәселесі. Талдаудың бұл түрі кәсіпорынның шаруашылық әрекетінің қаржылық
нәтижелерін зерттеу негізінде олардың болашақтағы мүмкін болатын
маңыздылығын анықтауы қажет, әкімшілікті стратегиялық басқару мәселелерін
шешу үшін болашақ туралы ақпараттармен қамтамасыз ету қажет. Орта мерзімді
мүмкіндікті талдау – 2-3 жылда және ұзақ мерзімді мүмкіндікті талдау 5 жыл
және одан жоғары кездерде жүргізген дұрыс.
Шет ел тәжрибесінде көбінесе бизнес жоспар құру үшін объектінің
экономикалық көрсеткіштерін 3-5 жыл көлемінде болжамдайды.
Талдаудың бастапқы нүктесі ретінде кейбір қаржы – шаруашылық
көрсеткіштердің бір есепті кезеңнен екінші кезеңге өткенде белгілі дәрежеде
тұрақты өзгеретіндігін қабылдау болып табылады. Сондықтан мүмкіндіктерді
талдау барында ақпараттар қаржылық есептен алынады.
Ұзақ мерзімді болжауды құрастыру біршама қиындықтар туады. Бұл жерде
екі жағдайды бөліп көрсетуге болады: шаруашылық әрекеттің тәуекелділігі
және болжамның тәуекелдігі. Тәуекелдіктің бірінші түрін арнайы қызметкерлер
тобын тарту есебінен төмендетуге болады. Тәуекелдіктің екінші түрін отандық
және шетелді тәжірибелерді қолдану есебінен төмендетуге болады, сонымен
қатар ЭЕМ – ның көмегімен.
Қазіргі заманғы экономика ғылымының қаржылық көрсеткіштерді
болжамдаудың әртүрлі әдістері мен айналары бар.
4.Банкроттық жағдайдың пайда болуының негізгі себептері
Банкроттық жағдайдың пайда болуының негізгі себебі реттеле
келесілерді келтіруге болады:
1. Шаруашылық жүргізуге жағдай жасаушы обьекті себептер:
-Экономиканы қайта қалыптастырудың заң шығарушы және нормативтік
базасы , қаржылық , ақшалай, несиелік,салықтық жүйелердің
жетілмегендігі;
-Инфарацияның жергілікті жоғарғы деңгейі;
-Фирманың құнды қағаздарының нарықтық құнының төмендеуі;
-Бәсекенің жоғары деңгейі және осыған байланысты өнімнің Р-ның
төмендеу (өндіріс шығармалары азаймаған жағдайда );
2.Субьекті шаруашылық себептер жүргізуге тікелей қатысты.
-Банкроттық алдын-ала болжай алмауы және болашақта ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1. Банкроттың түсінігі
2. Нарықтық экономика елдеріндегі кәсіпорынды банкроттықтан қорғау
механизмдері
3. Банкротқа ұшырау мүмкіндігін бағалау
4. Банкроттық жағдайдың пайда болуының негізгі себептері
5. Банкроттық процедуралары
6. Төлем қабілеттігі көрсеткіштерін болжамдау
Қортынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе.
Нарықтық шаруашылықтың бірден-бір категорияларының бірі банкроттық
болып табылады — сот шешімімен қабылданады немесе кредиторлармен келісім
бойынша соттан тыс жағдайда қарызданушының төлеу қабілетінің жоқтығы ресми
жария етілген.
Қ.Р-ның 07.04.95ж №2173 Банкроттық туралы заңына сәйкес төлем
үшін қабілетсіз деп, қарызданушының ақшалай міндеттемелері бойынша өздеіне
тиісті мүліктермен қарыз берушілердің талаптарын қанағаттандыра алмауы,
соның ішінде жалақыны төлеу туралы талаптар, сонымен қатар міндетті
бюджеттік төлемдер мен бюджеттен тыс қорларға төлемдерді, қамтамасыз ете
алмауы. Басқа сөзбен айтқанда шаруашылық жүргізуші субектінің төлем үшін
қабілетсіздігі деп оның ағымдық операциалық іс-әрекетін қаржыландыра алмауы
және қарызданушының мүліктік міндеттерінің жоғарылауымен байланысты немесе
қарызданушының баланстық құрылымының қанағаттандырылмауымен байланысты
жедел міндеттемелерді өтей алмайтындығы түсіндіріледі.
Баланстың қанағаттандырылмаған құрылымы – мүліктің және
қарызданушының міндеттерінің мұндай жағдай қарызданушының мүлкінің
ликвидтілік дәредесінің жеткіліксіздігімен байланысты қарыз берушілер
алдындағы міндеттемелерін орындай алмауы кезінде орнайды. Бірақ мүліктің
жалпы құны қарызданушының міндеттемелерінің жалпы соммасына тең немесе одан
асып тұруы мүмкін.
Банкроттық кәсіпорындардың шаруашылық механизмінің қайта өндіру
капиталының дұрыс ұйымдастырылмағандығы, оның тиімсіз бағалық инвестициялық
және қаржының саясаттарының нәтижесі болып табылады.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты қазіргі жағдаида толық есепке ала
отырып, банкрот проблемасын толық түсіндіру. Курстық жұмыстың негізгі
мәселелері мынада:
1. Банкрот түсінігін нарықтық экономиканың ажырамас бөлігі ретінде
құрастыру.
2. Қазақстан заңымен бекітілген банкроттық працедурасы мен төлем үшін
қабілетсіздіктің негізгі критерийлерін анықтау.
3. Төлем үшін қабілетсіз кәсіпорындардың қаржы тұрақтылығы
көрсеткіштерін талдау.
4. Кәсіпорындардың банкротқа ұшырау себептерін түсіндіру, банкроттық
болдырмау әдістерін және кризистен шығу жолдарын қарастыру.
1. Банкроттың түсінігі
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметінің
нәтижелері үшін жауапкершілік принйипі жоғалтушылар пайда болған жағдайда
тауарлар (қызмет, жұмыс) үшін ақы төлеу бойынша кредиттардың талаптарын
орындай алмау және өндіріс процестерін қаржыландыра алмау жағдайында жүзеге
асырылады, яғни кәсіпорынның банкроттық жағдайы келген кезде.
Экономикалық банкроттық – бұл қарызданушылық заңға сәйкес жарияланған
және шаруашылық сотпен қабылданған кәсіпорынның толық ұжымдық қорытындысы.
Банкроттық кәсіпорын өз міндеттемелері бойынша төлем жүргізу үшін
ақшының болмауы.
Банкроттық нарық қатынастарымен түсіндіріледі, бұлар әрдайым жоғалту
тәуекелділігін және алға қойған мақсаттардың айқынсыздығымен байланысты
болады.
Тәуекелдік жағдайлар шаруашылық процесінің сатысында пайда болуы
мүмкін: матрицалармен шыкізаттарды сатып алу мен жеткізіп беруден өндіру
мен дайын өнім сатуға дейін . Олардың себептері мыналар болуы мүмкін:
Тұтынушылардың төлем қабілеттілігі, әр түрлі себептермен байланысты
сапасыз өнімдер өндіру , басқарушы персоналдың дұрыс қызмет етпеуі т.б.
Мұндай жоғалтушылар капитал табыстың төмендеуіне кредиттің
қаржыландырылмай қоюына алып келеді. Бұл жағдайда кәсіпорын тек қана
процентті емес , сонымен қатар негізгі қарызды төлеуі қажет болады. Қолма-
қол төлеу құралдарының болмаған жағдайында активтерді линвидтеу проблемасы
туындайды. Мұндай жағдайда технологиялық төлеу қабілеттігі деп аталадыы.
Осы кездің өзінде кредиттер кәсіпорынды банкрот деп жариялау үшін сотқа
жүгінуі мүмкін. Банкроттардың негізгі мағынасы мынада: яғни шаруашылық
айналымынан төлем қабілеттілігісіз кәсіпорынды шығарып тастау. Себебі бір
кәсіпорын экономикалық төлем қабілеттіліг оның контрагентті болып
табылуынан басқа да шаруашылық суъектілерінің қаржылық жағдайына әсер етуі
мүмкін, ал банкрот деп жариялау шаруашылық субъектілерінің өз істерін
жақсартуға және қаржылық тұрақтылыққа қол жеткізіге мүмкіндік береді.
Банкроттық процедурасынсыз экономика икемді болуы мүмкін емес. Тек
эконмикалық жауапкершілік шаруашылық субъектілерді тиімді қызмет етуге
мәжбүрлейді. Басқаш жағдайда қаржы, еңбек және материалдық ресурстар нарық
инфрақұрылымы арқылы тиімсіздікке тиімді жұмыс істеп жатқан кәсіпорындар
қорына өтеді. Экономикалық процестерді реттеудегі нарық механизмдерінің
қатайдығы осыдан көрінеді. Осылайша, кәсіпорынның банкроттығы мен белгілі
дейгейдегі жұмыссыздық өндірістік шаруашылық қызметтің нәтижелеріне төлем
сияқты болып табылады. Бәсекеге қабілетсіз тауар мен қызметтер нарықта
өзінің орнын таба алмаған кәсіпорын өз әрекетін тоқтатуы тиіс, себебі
өзінің орнына бәсекеге қабілетті жаңа кәсіпорындардың құрылуына мүмкіндік
беруі қажет. Банкроттық процедуралары мемлекеттің араласуымен
жүргізіледі.Оның міндеті бұл процедураның қоғам үшін зиянсыз ету, алаида
тиімсіз кәсіпорындардың табиғй банкроттық процесін қолдан дотация механйзмі
арқылы ұстап тұрмауы қажет. Мұндай жағдайда кәсіпорындарды қайта
қалыптастыру және жалпы экономиканы тұрақтандыру мүмкіндігінен айырыламыз.
Әлемдік тәжірибеде банкроттың процедурасы кредиторлардың
(кәсіпорындардың қарыз заңды және жеке тұлға) банкрот кәсіпорындарды қайта
құруға және жоюға қол жеткізумен тұрды. Меншік иелері банкрот
кәсіпорындарының меншік құқығынан айырылады, ал шақырылатын кредиторлар
жиналысы кәсіпорындардың тағдырын шешеді. Бұл жерде екі нұсқа қолданылуы
мүмкін.
- кәсіпорынды жою.
- қайта құру.
Кәсіпорындарды жойған жағдайда меншік құқығы сотпен уәкілденген
тұлғаға (органға) беріледі – жоюшыға оның міндеті кредиторлар талаптарын
қанағаттандыру мақсатында жалпы кәсіпорындарды немесе оның
бөлімдерін сатудан тұрады.
Тәжірибеде мынадай жағдайлар болады, кәсіпорындардың мүлкінің
нарықтық құны кредитор жойылатын кәсіпорынға салған құралдарын өтей
алмауы мүмкін. Бұл кезде кредитор өз тәуекелімен кәсіп орындарды
қайта құруы мүмкін, яғни жұмысын жаңартуы, бірақ басқару аппараты
ауысқаннан және емдеу шаралары жүргізілгеннен соң қызмет ете
алмайтынын кәсіп орындарды жоюдың артықшылығымен кемшіліктері бар:
Банкроттық кемшіліктеріне келесілерді жатқызуға болады:
• Жойылатын кәсіпорындардың жұмысының өз жұмыс орындарын жоғалтуы;
• Кредитормен ( банк, инвестициялық компания, қорлар мемлекеттік бюджет
және т.б.) , банкротқа ұшыраған кәсіпорынға ауқымды қаржыдан айрылу;
• Жоюшылардың кейбір мүліктерге сатып алушылар таппағандығына
байланысты кейбір мүліктердің тұрып қалуы.
Банкроттық артықшылықтары келесілер болып табылады.
• Бәсекеге қабілетсіз кәсіпорынға тартылған ресурстарды босату;
• Квалификацияның өсуін қамтамасыз ететін менеджерлер персоналының
дамуы;
• Инвестициялық ұйымдардың тәжірибе алуы және тиімді инвестициялық
қалыптасуы және т.б.
2. Нарықтық экономика елдеріндегі кәсіпорынды банкроттықтан қорғау
механизмдері
Кәсіпорынның жалпылама банкроттыққа ұшырауы күрделі әлеуметтік,
күрделі керттарпа жағдайға әкелуі мүмкін, сондықтан нарық экономика
елдерінде кәсіпорынды түпкілікті жойылудан қорғау үшін және тежеу үшін
белгілі механизмдер жасалған.
Бұл механизмнің негізгі әлемдегілері мыналар:
- банкроттықты құқықтық реттеу;
- кәсіпорынның төлем үшін қабілетсіздік тұрғандағы актілерін жүзеге
асыру шешімін қабылдау процестерінің ұйымдастырушылық , экономикалық
және нормативті - әдістемелік қамтамасыз етілуі;
- Перспективті тауар өндірушілерді сақтап қалу мақсатында төлем үшін
қабілетсіз кәсіпорындарға мемлекеттің қаржылық көмектесу шаралары;
- Қайта құру және қайта ұйымдастыру іс-шараларын қаржыландыру;
- Банкроттық шараларының барлық қатысушыларының мүдделерін экономикалық
қорғау;
- Төлем үшін қабілетсіз кәсіпорындар тізімін жүргізу, қоғам үшін
банкроттар жайында айқын ақпараттар беру.
ҚР-да жүргізілетін Банкроттық заңында, кәсіпорын банкроттық жайында
шешіледі ерікті немесе күштеп қабылдайды деп көрсетілген.
Ерікті түрде банкроттық қарызданушының сотқа арызы негізінде, болмаса
кредиторлармен келісімге негізделген қарызданушының өзінің банкроттығы
жайында ресми хабарламасы арқасында қабылданады.
Күштеп банкроттық жариялау кредиторлар немесе басқа да Банкроттық
заңымен өкілеттенген тұлғалардың сотқа арызы негізінде құрылады.
Қарызданушының банкроттығы туралы арызымен кредитордың сотқа жүгінуі
қарызданушының төлем үшін қабілетсіздігі болып табылады.
Егер міндеттемелерді өтеу мерзімінен кейін үш ай ішінде өтелмесе,
қарызданушы төлем үшін қабілетсіз деп есептеледі.
Егер кредиторлардың қарызданушыға талабтары кемінде жүз елу айлық
көрсеткіш деңгейіне тең болса ғана банкроттық жайында іс сотпен қаралады.
3. Банкротқа ұшырау мүмкіндігін бағалау
Банкроттықа ұшырау мүмкіндігін бағалауды қаржылық талдау көмегімен
жүргізуге болады, себебі ол қарызданушының кәсіпорынның экономикасының
нақты ауруын және оны емдеуде қандай шаралар жүргізу керектігін
анықтауға мүмкіндік береді. Дәл осы қаржылық талдау кәсіпорынның банкротын
болжау бойынша кең құралдары бар және кәсіпорынның кризистік жағдайдан шығу
шараларын алдын ала ойластыруға және жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Болжамдау ішкі және сыртқы жағдайлардың әсерін есепке алғандағы қаржы
саясатын жүргізгенде қалыптасатын тенденцияларды білуге жағдай жасайды,
өмірін маңызды сұраққа жауап беруге мүмкіндік береді: жақын болашақта
кәсіпорынды не күтіп тұр – төлем қабілеттілігінің (банкроттық) жоғалуы
немесе нығаюы.
Іс шаралардың нәтижелері мен қаржылық жағдайының динамикасының негізгі
тенденциясы формалды және формалды емес әдістерді сәйкестеу жолымен кейбір
дәлдік дәрежесімен болжамдалуы мүмкін. Инфляция қарқыны өскен жағдайда,
орталықтандырылған бекітілетін шығындар нормасының болмауы, және кең өріс
алып келе жатқан жеткізіп беру келісім – шарттар жүргізгенде алдын – ала
төлем жасау болжамның дәлдігін төмендетеді. Динамикалық болжам моделі
қаржылық есептілік және дербес компьютерлер ортасында электронды таблицалар
негізінде құрылуы мүмкін.
Қаржылық жағдайды болжау – келешек мүмкіндікті талдаудың негізгі
мәселесі. Талдаудың бұл түрі кәсіпорынның шаруашылық әрекетінің қаржылық
нәтижелерін зерттеу негізінде олардың болашақтағы мүмкін болатын
маңыздылығын анықтауы қажет, әкімшілікті стратегиялық басқару мәселелерін
шешу үшін болашақ туралы ақпараттармен қамтамасыз ету қажет. Орта мерзімді
мүмкіндікті талдау – 2-3 жылда және ұзақ мерзімді мүмкіндікті талдау 5 жыл
және одан жоғары кездерде жүргізген дұрыс.
Шет ел тәжрибесінде көбінесе бизнес жоспар құру үшін объектінің
экономикалық көрсеткіштерін 3-5 жыл көлемінде болжамдайды.
Талдаудың бастапқы нүктесі ретінде кейбір қаржы – шаруашылық
көрсеткіштердің бір есепті кезеңнен екінші кезеңге өткенде белгілі дәрежеде
тұрақты өзгеретіндігін қабылдау болып табылады. Сондықтан мүмкіндіктерді
талдау барында ақпараттар қаржылық есептен алынады.
Ұзақ мерзімді болжауды құрастыру біршама қиындықтар туады. Бұл жерде
екі жағдайды бөліп көрсетуге болады: шаруашылық әрекеттің тәуекелділігі
және болжамның тәуекелдігі. Тәуекелдіктің бірінші түрін арнайы қызметкерлер
тобын тарту есебінен төмендетуге болады. Тәуекелдіктің екінші түрін отандық
және шетелді тәжірибелерді қолдану есебінен төмендетуге болады, сонымен
қатар ЭЕМ – ның көмегімен.
Қазіргі заманғы экономика ғылымының қаржылық көрсеткіштерді
болжамдаудың әртүрлі әдістері мен айналары бар.
4.Банкроттық жағдайдың пайда болуының негізгі себептері
Банкроттық жағдайдың пайда болуының негізгі себебі реттеле
келесілерді келтіруге болады:
1. Шаруашылық жүргізуге жағдай жасаушы обьекті себептер:
-Экономиканы қайта қалыптастырудың заң шығарушы және нормативтік
базасы , қаржылық , ақшалай, несиелік,салықтық жүйелердің
жетілмегендігі;
-Инфарацияның жергілікті жоғарғы деңгейі;
-Фирманың құнды қағаздарының нарықтық құнының төмендеуі;
-Бәсекенің жоғары деңгейі және осыған байланысты өнімнің Р-ның
төмендеу (өндіріс шығармалары азаймаған жағдайда );
2.Субьекті шаруашылық себептер жүргізуге тікелей қатысты.
-Банкроттық алдын-ала болжай алмауы және болашақта ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz