Алматы әлемдегі табиғаты таза, сұлу қалаға айналу керек

КІРІСПЕ
1. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1. Алматы әлемдегі табиғаты таза, сұлу қалаға айналу керек ... ... ...
1.2. «Таза ауа.жанға дауа» бағдарламасы.
1.3. Радиоактивті қалдықтар қаупі..
1.4. Сорбұлақ проблемасы..
2. Оңтүстік астананың ластануы...

ҚОРЫТЫНДЫ...

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Алматы қаласы табиғи-климатикалық факторлық жағдайы атмосфераның жоғары ластауына әкеп соғады. Қала қасиеті бойынша жел аз, күші аз жел (1 м/с шейін) қайталануы жазда 71%, ал қыста 79%, сонымен қатар желдің орташа жылдамдығы 1,7 м/с аспайды. Соның нәтижесінде зиянды газдар ауа слойында жиналып, ауа ауысуының дамуына қатер төнеді.
Алматыда бір миллиондай адам жиналуына байланысты Қазақстандағы урбанизация центрі болып саналады. Бірақта индустриалдық қаланың дамуы керекті физика-георграфиялық және табиғи-климатикалық ерекшеліктеріне және экологиялық міндеттер орындалмауына экаологиялық тепе-теңдікті мегаполис территориясында жоғалтады.
Экологиялық жағдайдың анализі бойынша келесі мәліметтер алынды, Алматының амосфераның ластануы Қазақстандағы басқа қалалармен салыстырғанда, Алматы нормадан 2,5-3,7 есе асады.
Ғалымдардың жүргізген зерттеулерінің нәтижесінде белгілі болғандай, табиғатта қағаздың толық ыдырап, зарасыздану үшін 2-10 жыл қажет болса, консерві банкісі 90 жылда, темекі фильтрі 100 жылда, полиэтилен қапшығы 200 жылда толық ыдырап, зарарсызданады екен. Бұл зерртеу нәтижелері баршымызды ойландыру тиіс.

1. Атамекен.-2005.-9 мамыр -3,4 б.
2. Атамекен.-2005.-5 маусым -2 б.
3. Атамекен.-2005.-10 қараша -4 б.
4. Алматы ақшамы.-2005. -29 желтоқсан (№148) -9 б.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

КІРІСПЕ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..

1. НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1.1. Алматы әлемдегі табиғаты таза, сұлу қалаға айналу керек ... ... ...

1.2. Таза ауа-жанға дауа
бағдарламасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

1.3. Радиоактивті қалдықтар
қаупі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

1.4. Сорбұлақ
проблемасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

2. Оңтүстік астананың
ластануы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .

ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.

КІРІСПЕ

Алматы қаласы табиғи-климатикалық факторлық жағдайы атмосфераның
жоғары ластауына әкеп соғады. Қала қасиеті бойынша жел аз, күші аз жел (1
мс шейін) қайталануы жазда 71%, ал қыста 79%, сонымен қатар желдің орташа
жылдамдығы 1,7 мс аспайды. Соның нәтижесінде зиянды газдар ауа слойында
жиналып, ауа ауысуының дамуына қатер төнеді.
Алматыда бір миллиондай адам жиналуына байланысты Қазақстандағы
урбанизация центрі болып саналады. Бірақта индустриалдық қаланың дамуы
керекті физика-георграфиялық және табиғи-климатикалық ерекшеліктеріне және
экологиялық міндеттер орындалмауына экаологиялық тепе-теңдікті мегаполис
территориясында жоғалтады.
Экологиялық жағдайдың анализі бойынша келесі мәліметтер алынды,
Алматының амосфераның ластануы Қазақстандағы басқа қалалармен
салыстырғанда, Алматы нормадан 2,5-3,7 есе асады.
Ғалымдардың жүргізген зерттеулерінің нәтижесінде белгілі болғандай,
табиғатта қағаздың толық ыдырап, зарасыздану үшін 2-10 жыл қажет болса,
консерві банкісі 90 жылда, темекі фильтрі 100 жылда, полиэтилен қапшығы 200
жылда толық ыдырап, зарарсызданады екен. Бұл зерртеу нәтижелері баршымызды
ойландыру тиіс.
Бір жарым миллион халқы бар үлкен мегаполис күнделіеті күтімді талап
етеді. Тазалық жиналған жерде емес, шашып-төкпеген жерде болатынын
ұмытпайық.

1.1. Алматы әлемдегі табиғаты таза, сұлу қалаға айналу керек.

Алматы сияқты 1,5 миллион тұрғыны бар еліміздегі ең ірі мегаполистің
экологиясын қорғаудың оңай еместігі кім-кімге де белгілі. Бұл үшін Алматы
қаласының 1999-2015 жылдарға арналған Таза ауа –жанға дауа кешенді
бағдарламасы қабылданған болатын. Осы бағдарламаны жүзеге асыру, оңтүстік
астананың экологиялық ахуалын жақсарту үшін біздің қалалық басқарма көп
жұмыстар атқарып отыр. Негізгі міндетіміз экологиялық ахуалды жақсарту
жоспарының атқарылуына мемлекеттік бақылау жасау болып табылады. Атап айтар
болсақ, 1999-2015 жылдарға арналған Таза ауа-жанға дауа бағдарламасын
жүзеге асыруда ұйымдастыру мен мониторинг жүргіземіз. Басқарманың ақпарат,
мониторинг және жобаны дайындау бөлімі бағдарламаның жүзеге асырылуын
қадағалап, апта сайын қалалық әкімшілікке есеп беріп отырады. Осы
бағдарламаны жүзеге асыруға тек өткен жылы ғана 442 миллион теңге бөлінді,
бұл 1999 жылмен салыстырғанда төрт есе көп. Мұның ішінде атмосфералық ауаны
қорғауға 70,3, қалдықтарды көмуге 11,5, су ресурстарын сақтауға 16,2, жасыл
желек қорын жаңартуға 114,7, миллион теңге жұмсалды.
Елбасымыз Н. Ә. Назарбаев үнемі біздің алдымызға экологияны қорғау
туралы жаңа міндеттер қойып келеді. Президенттің бірде-бір сөйлеген сөзінде
экология мәселесі назардан тыс қалмайды. Елбасының биылғы халыққа арналған
Жолдауында арнайы Жасыл ел бағдарламасы бар. Бір ағаш кессең-екі ағаш
ек! дегенді Елбасы үнемі қайталап айтып отырады. Қала әкімі И.
Тасмағамбетов те қала экологиясына басым бағыт беріп, үнемі басты назарда
ұстайды. Өйткені орналасу ерекшілігіне байланысты әсем Алматымыз бүгінгі
таңда еліміздегі ауасы лас қалалардың қатарына қосылып отыр. Бұл күндері
саны 250 миллионнан асатын автокөлік, жылу қазандықтары, өндіріс орындары
мен кәсіпорындардың қаланы көк түтінмен тұншықтырып отырғанын жасыра
алмаймыз. Оның үстіне қала тау баурайындағы ойпат, тіпті шұңқыр жерге
орналасқан. Біздің көптеген экологиялық проблемаларымыз Киев қаласымен
бірдей. Бірақ онда арқырай аққан Днепр өзені бар. осы өзен қаланы көмкерген
көк түтінді тазартып отырады. Ал бізде шағын-шағын өзеншелер болмаса Днепр
сияқты құдіретті өзен жоқ. Есесіне қала ауасын басында мәңгі қар жатқан
Алатау тазартып отырады. Бірақ соңғы жылдары қаланың жоғарғы жағынан көп
қабатты үйлер көптен салынып, таза ауа бұрынғыдан да азая түсті. Сондықтан
қала әкімі Әл-Фараби даңғылынан жоғары көп қабатты үйлер салуды тоқтату
туралы шешім шығарды. Бұл өте дұрыс шешім болды.
Алматы өзінің жасыл желегімен бүкіл дүние жүзіне аты шыққан қала.
Сондықтан алматылықтарды ең алдымен осы жасыл желек тағдыры толғандырады.
Өкінішке орай, соңғы он жылда қаладағы ағаштардың көбі қартайды. Жүз жылдан
бері өсіп тұрғандары да бар. Олардың көбін кесуге тура келеді. Өткен жылы
осындай 40 мың ағаш кесілді. Ал олардың орнына жасыл желекті жаңарту
бағытында көп жұмыттар жасалып, 44 мың түп ағаш отырғызылды, 2507 қураған
ағаштар отынға дайындалды. Ал заңсыз ағаш кескендерге айыппұл салынады.
Мысалы, Алтын Тараз жауапкершілігі шкетелген серіктістігіне 124 ағашты
заңсыз кескені үшін 1 миллион, Жұмабеков деген азаматқа 28 ағашты кескені
үшін 1 миллион теңге айыппұл салынды. Өз басым табиғат заңдылығын
бұзушыларға қатаң шара қолданылғанын дұрыс көремін. Әйтпесе көп адамдар
ойларына келгенін істейді.
Басты назарды ерекше қорғалатын аумақтарға аударып отырамыз. Мысалы,
Көктөбенің көрікті жерлерін қорғауды тұрақты бақылауда ұстаймыз. Өткен жылы
ғана Баум бағын қорғау мен сақтауға Алматыэкологстрой мемлекеттік
қазыналық кәсіпорнына 10 миллион теңге бөлінді. Медеу, Кіші Алматы өзендері
бойларының да жасыл желегін қорғауда көп жұмыстар жасалып жатыр.
Қазір адамдардың табиғат қорғауға деген жаупкершілігі, мәдениеті өте
төмендеп кеткен. Кейбір ірі-ірі өндіріс, кәсіпорын басшылары да қоршаған
орта тазалығына жүрдім-бардым қарайды. Амал жоқ, оңдайларға тиісті қатаң
жаза қолдануға тура келеді. Өткен жылы біз 60 тексеру жүргізіп, табиғат
заңын бұзған мекмелерге 2,5 миллион теңге, жасыл желек отағандарға 10
миллион теңге айыппұл салдық. Биылдан бастап айыппұл мөлшері айлық есеп
көрсеткіш бойынша 30-50 есе өсті. Енді табиғатты бүлдірушілер тәубесіне
келер деп ойлаймыз.
Бұл күндері оңтүстік астанамыздағы автокөлік санының көптігі бәрімізді
қатты толғандырып отыр. Қалада есепке алынған 250 мың автокөлік, күнделікті
келіп-кетіп жүретін ең кемі 50 мың автотранспорт бар. Олардың көбі сапасыз,
арзан бензинмен жүреді. Автокөліктерге катализатор қондыру ісі өкінішке
орай мандымай келеді. Сол сияқты оларды газға көшіру де өткір проблемаға
айналып отыр. Қазір автокөліктерді тексеретін жол полициясы взводы құрылып,
онда арнаулы 22 инспектор жұмыс істейді.олар өткен жылы 30 мың автокөліктің
ауаға улы газ шашып жүргенін анықтады. Қазір де автокөліктердің 70 % ауаны
ластап жүр.
Алға қарай қала ауасын тазалау үшін таяу жылдарда метро құрылысын
аяқтап, рельсті көліктерді көбейту жұмыстары жүргізілуде. Қаланың жылу-
энергетика жүйесі де жаңартылатын болады. биыл Таза ауа – жанға дауа
бағдарламасына сәйкес қаланың барлық энергия көздері газға көшіріледі. ТЭЦ-
терге қондырылған жаңа қондырғылар атмосфераға таралатын зиянды қалдықтарды
азайтуға мүмкіндік беріп отыр.

1.2.Таза ауа-жанға дауа бағдарламасы

1990 жылдардан кейін бұрынғы жабық қаланың кілті ашылған соң бүкіл
еліміздің түкпір-түкпірінен халық астанаға лап қойды. Содан кейін қала
маңын архитуралық келбеттен жұрдай, опырайған, жапырайған Алғабас,
Ұлжан, Дархан, Ақбұлақ, Шаңырақ-1, Шаңырақ-2, Маяк, Қалқаман
т. б. шағын аудандар басты. Олардың бәрі тұрғын үйлерге көмір, ағаш, мазут
жағады. Одан шыққан көк түтін тау ойпатында тұрған қала тұрғындарының тыныс
жолдары арқылы өкпесіне, бауырына, бүйрегіне, жүрегіне қонақтайды. Аурухана
біткен толған ауру.
Міне, адамдардың денсаулығының кемуі, тіпті кеше аттай шауып жүрген
жігіттердің өліп кетіп жатқаны осы экологияның нашарлап кетуінен екені
анық. Енді ше, топырақ азды, су бүлінді, ауаны ыс басты. осының бәрі жинала
келе адам денсаулығын бұзды. Мұның басты себебі осы тәуелсіздік алдық деп
жүрген он төрт жылда халықтың экологиялық мәдениеті сұмдық төмендеп
кетуінен сияқты. Табиғатты тікелей қорлау басталды. Күн сайын бүгінде өзен
аңғарларында, тау етектеріне, көше бойларына, бейберекет лақтырылған
темекінің тұқылы мен қорапшалары, полиэтилен қапшықтар, газет-журнал
қиындылары, шемішке қауыздары, әйтеуір неше түрлі қоқыстан аяқ алып жүре
алмайсыз.
Қазір қала орталығын былай қойғанда Алматының төңірегіндегі Медеу
шатқалы, Бутаковка, Көктөбе, Алма-Арасанның экологиясы жыл өткен
сайын нашарлап бара жатыр.
Бұл проблема бұрынғы қала әкімі В. Храпуновтың да бас ауруы болғанын
білеміз. 1999 жылы Таза ауа-жанға дауа деген атпен 2015 жылға дейінгі
мерзімге арналған арнайы бағдарлама қабылданды. Осы мақсатқа 1999-2015 жж
145,4 миллиард теңге бөліну көзделген. Соның ішінде атмосфералық ауаны
қорғауға 133,597 миллиард теңге бөлінуі тиіс болатын. 1999-2004 жылдары
республикалық, қалалық бөджеттен 1,8 миллиард теңге бөлінуі тиіс болса,
бөлінгені 628 миллион теңге ғана болды. Бұдан Таза ауа-жанға дауа
бағдарламасына бөлінген қаржы 2002 жылдан бастап ұана жүзеге аса
бастағаннын көреміз.
Осы қаржының көбі неліктен қала ауасын тазартуға бөлініп отыр? Бұл
туралы Айқын газеті былай дейді: Еуропалық сарапшылар қала ауасы
ластануының 85 пайызы автокөліктерден бөлінетін улы газдың үлесіне
тиетіндігін анықтаған болатын. Осыған байланысты бағдарламада ауқымды іс-
шаралар қарастырылған. Солардың бірі – кейінгі кезде жиі айтылып жүрген
автокөліктен бөлінетін газды тұншықтырғыш катализатор.қала ауасын тазартуға
үлкен септігін тигізетін бұл құрал әр машинаға орнатылуы тиіс еді.
Катализатор шығаруымен шұғылданатын Алматыдағы электрохимия органикалық
катализатор институтының жыл сайын 5 мың катализатор шығаруға ғана шамасы
жетеді екен. Қаламызда 500 мыңнан астам машина барлығын ескерсек, қала
көлігін катализатормен қамтамасыз ету үшін ондаған жылдар керек болады.
бағдарламада осы үшін 16,6 млн. Доллар қаржы бөлінуі керек екендігі
көрсетілген. Қалай болғанда да бағдарлама қабылданғаннан кейін бес жыл өтме
де, әлі күнге катализаторды көре алмай отырмыз.
Үстіміздегі ғасырдың құрылысына айналған метроның алғашқы желісі 2006
жылы пайдалануға берілу керектігі де бағдарламада анық жазылған.
Бағдарлама бойынша, қалаға кіретін негізгі 3 күре жолға экологиялық
сүзгіш құрылысы салынбақшы болатын. Ауа ластайтын ақауы бар машиналарды
осы сүзгіштен қағып қалып, қалаға жібермеу көзделген. Бұл жоспар да
аяқсыз қалды.
Қазір алматы ауасының ластану деңгейі өте жоғары (ИЗА-13,1) болып
отыр. Тұрақты жылу көздері, соның ішінде АПК-ға қарасты ЖЭС-1 8253 тонна
зиянды зат бөліп шығарады. Бөлінген заттар ауада химиялық реакцияға түсіп,
бұрынғыдан да қауіпті жаңа қосылыстар түзеді.
Алматы қаласы үлкен шұңқырда орналасқандықтан, ауаның алмасуы – сирек
құбылыс. Өндірістің шығаратын газ тәріздес лас заттарын бөлу немесе олардың
мөлшерін азайту үшін әртүрлі химиялық немесе физикалық әдістерді
пайдалануға болады. органикалық отындардың ішінде ауагы көп ластайтыны –
тас көмір, ал газды пайдаланғанда ауа ластанбайды. Сондықтан отынның таза
түрін, табиғи және жасанды газды, электр энергиясын, биогазды пайдаланған
жөн. Қаладағы және қаланың айналасындағы тас көмірмен жағылатын өндіріс
орындары мен тұрақты жылу жүйелерін, мекемелер мен шағын кәсіпорындарды
жаппай табиғи газға көшіру керек. Барлық жеңіл, жүк және жолаушы таситын
көліктерді де газға көшірген тиімді. Ол үшін қаланың іші мен сыртындағы
жанаржағармай стансаларын жауып, олардың орнына газ стансаларын орнату
қажет.
Ауаны тазартудың жолы - өндірістің технологиялық процесстерін
жетілдіру немесе түбегейлі жаңарту. Қалдықтардың құрамындағы химиялық
заттарды бөліп алып, пайдаға асыру да уақыт талабы. Қазіргі кезде табиғи
шикізаттардың 2-4 пайызы ғана пайдаға асады, қалған 96-98 пайызы әртүрлі
қалдықтарға айналады және бұл қалдық қоршаған ортаны ластайды.өндіріске
қалдықсыз, тіпті болмағанды аз қалдықты технологияны енгізу керек. Мәселен,
радиациялық технологияны қолдану арқылы қалдықтардан жаңа қасиеттері бар
өнім алуға болады.
Қала мен қала сыртындағы жайма базарлардың айналасы лас қоқысқа,
әртүрлі тұрмыстық қалдықтарға толы. Осылай ауаның ластануына жол бермес
үшін, әр жерде шашылып жатқан қоқысты жинап, оларды өңдеп, пайдаға асыру
керек. Ол үшін шет мемлекеттердің жобасымен қоқыс өңдейтін зауыт салсақ
ұтылмаймыз.
Көше бойы мен саябақтарға қайың, қарағай, терек, емен, долана
отырғызған абзал.
Қорыта айтқанда, қалалық әкімшіліктің Таза ауа – жанға дауа
бағдарламасын орындауға әбден болады.ол үшін жоғарыда айтқан проблемаларды
рет-ретімен шешу қажет.

1.3. Радиоактивті қалдықтар қаупі

Алматы қаласының прокуратурасы қала ішіндегі мекемелер мен
кәсіпорындарда ҚР радиациялық қауіпсіздік туралы, ҚР қоршаған ортаны
қорғау туралы және ҚР азаматтардың денсаулығын қорғау туралы заңдардың
орындалу барысын тексеріп, көптеген кемшіліктің бетін ашты.
Үстіміздегі жылдың 1 қаңтарына дейін қаладағы 10 кәсіпорындарда 2789
дана радиациялық қалдық сақталып келген. Мысалы, Ауыл шаруашылығына қарасты
маркетингтік зерттеу және нарықтық ақпарат орталығының ауласында 1989 жылы
тіркеуге алынған 5 радиоизотоп сақталып келген. Оны пайдалану мерзімі 1994
жылы аяқталған. Соған қарамастан әлгі зиянды қалдық 2000 жылы ешбір
құжатсыз, рұқсатсыз Даңғыл акционерлік қоғамының ауласына жеткізілген.
Үндемей үйдей пәледен құтылмақшы болған орталық директоры енді санитарлық-
гигиеналық талаптарды бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілікке тартылмақ. Ал
Қазмехнабор кәсіпорны Лицензиялау туралы және Экологиялық экспертиза
туралы екі заң талабын қатар бұзып, қауіпті заттарды жасырып ұстаған.
Тіпті радиоактивті қалдықтарды тездетіп жою жолын да қарастырмаған. Себебі
ұлттық ядролық орталықтың өз өнімінен басқа қалдықтарды көмуге мүмкіндігі
жоқ. Д. Сокольский атындағы органикалық катализ және электрохимия
институты мемлекеттік қазыналық кәсіпорны да мерзімі біткен екі жабдықты
ашық жағдайда ұстап келген. Жылуэнерго құрал-жабдық мекемесі 1983 жылы
радиациялық апат салдарынан Цезий-137 радиоизотобымен ластанған заттарды
2002 жылға дейін көмуге тиіс болғанымен, оны ұмыт қалдырған.
Прокурорлық қадағалау орындары қаладағы зиянды қалдықтардың балалар
бақшасы мен мектептерге тигізетін әсерін де тексерген. Тазалық-індет
қадағалау стансасы басқармасының мамандары былтыр 204 мекемеде, тұрғын үй
құрылыстары мен ғимараттарда 7599 рет радиологиялық бақылау жүргізіп,
радиациялық жағдай қалыпты деген шешім шығарған. Бірақ... бұл шешіммен
прокурорлық қадағалау орындары мүлде келіспеді.
Мемлекеттік тапсырыс бойынша Соло ЖШС жүргізген тексерулер барысында
80 нысанның 55-інде радон деңгейінің жоғары екендігі дәлелденді. Оның
ішінде 32 нысанда зиянды қалдықтардың сынып бөлмелері, кабинеттер мен
шеберханалардағы мөлшері 450 Бкм3-тен (№ 159 гимназияда6 № 28 техникалық
лицейде, № 23 мектепте) мөлшері 600-ден 1100 Бкм3-ке (№ 19, № 285
балалар бақшасы мен № 92 мектепте) асып кеткені ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.