Қазақстандағы агро бизнестің қалыптасуы және дамуы
1 Ауыл шаруашылығының басты саласы
2 Ауыл шаруашылығы одан әрі дамытудың жаңа кезеңі
3 Аагро бизнес кешені
2 Ауыл шаруашылығы одан әрі дамытудың жаңа кезеңі
3 Аагро бизнес кешені
Туған жер қай перзентіне ыстық емес, жұрттың бәрі секілді бізде өзіміз туып-өскен өлкенің, кір жуып, кіндік кескен өңірдің түрлене түлеп, гүлдене түсуін тілейміз. Тілеп қана қоймай, қолымыздан келгенше соған септігімізді тигізіп, қанатымен су сепкен қарлығаш құрлы болса да қол ұшын беріп қалғымыз келіп тұрады. Оның үстіне негізгі дені ауылдан шығып, жусаны мен жуасының иісін жұтып ержеткен қазақ ақын-жазушыларының, қалам ұстап жүрген қайраткерлерінің ауылды аңсап жырлағаны, әйтеуір бір шығарма жазбағандары кемде-кем.
Сол бір ана құшағындай аңсап барып, бір сәт мауық басып қайтатын ауылымыздың көз алдымызды кетуі кетіп, аз жыл ішінде байырғы береке, ежелгі ажарынан айырыла бастағанына жанымыз құлазып:
Ауылдың да өз қайғысы бар мұңы бар,
Бұрынғыдай шуағы жоқ жылынар,
Қазанат та көріндейді белдеуде,
Азамат та азайыпты тіл ұғар! – деп күйзелеміз.
Сол бір ана құшағындай аңсап барып, бір сәт мауық басып қайтатын ауылымыздың көз алдымызды кетуі кетіп, аз жыл ішінде байырғы береке, ежелгі ажарынан айырыла бастағанына жанымыз құлазып:
Ауылдың да өз қайғысы бар мұңы бар,
Бұрынғыдай шуағы жоқ жылынар,
Қазанат та көріндейді белдеуде,
Азамат та азайыпты тіл ұғар! – деп күйзелеміз.
1. «Қазақстан тарихы» Ү. Мусин. 2-том. – Алматы, 2003 жыл.
2. «Қазақстан тарихы» очерктер. Алматы, «Дәуір» 1994 жыл.
3. «Агробизнес» теориясы мен тәжірибесі. Алматы, Білім, 1997 жыл.
4. «Парасат» журналы. 10-11 бет. 2002 жыл.
5. «Агробизнесті ұйымдастыру» С. Әбділдин. Алматы, 2001 жыл.
6. «Дала» журналы. 10-14 бет. №10.
2. «Қазақстан тарихы» очерктер. Алматы, «Дәуір» 1994 жыл.
3. «Агробизнес» теориясы мен тәжірибесі. Алматы, Білім, 1997 жыл.
4. «Парасат» журналы. 10-11 бет. 2002 жыл.
5. «Агробизнесті ұйымдастыру» С. Әбділдин. Алматы, 2001 жыл.
6. «Дала» журналы. 10-14 бет. №10.
Тақырыбы: Қазақстандағы агро бизнестің қалыптасуы және дамуы
Туған жер қай перзентіне ыстық емес, жұрттың бәрі секілді бізде өзіміз
туып-өскен өлкенің, кір жуып, кіндік кескен өңірдің түрлене түлеп, гүлдене
түсуін тілейміз. Тілеп қана қоймай, қолымыздан келгенше соған септігімізді
тигізіп, қанатымен су сепкен қарлығаш құрлы болса да қол ұшын беріп
қалғымыз келіп тұрады. Оның үстіне негізгі дені ауылдан шығып, жусаны мен
жуасының иісін жұтып ержеткен қазақ ақын-жазушыларының, қалам ұстап жүрген
қайраткерлерінің ауылды аңсап жырлағаны, әйтеуір бір шығарма жазбағандары
кемде-кем.
Сол бір ана құшағындай аңсап барып, бір сәт мауық басып қайтатын
ауылымыздың көз алдымызды кетуі кетіп, аз жыл ішінде байырғы береке, ежелгі
ажарынан айырыла бастағанына жанымыз құлазып:
Ауылдың да өз қайғысы бар мұңы бар,
Бұрынғыдай шуағы жоқ жылынар,
Қазанат та көріндейді белдеуде,
Азамат та азайыпты тіл ұғар! – деп күйзелеміз.
Қырқысы малға ойпаңы егіске толып, қысы – жазы дүбірлі еңбек әсте бір
толастамай жататын ауыл тірлігін көріп сүйсінетіміз рас еді.
Қарын қамы, мал тойымы ғана күйттемей, алыс – жақын жақсыдан, жылт
еткен жаңадан үйреніп, үлгі алып, үдере ілгерілеп бара жатқан
ауылдастарымызды мақтаныш тұтамыз.
Егеменді болды, ел болдық деп кепкімізді аспанға ата дүрлігіскен
анау жылғы бір алашапқын кезінде дарияның жарға соққан толқынындай жан –
жаққа алаңдап, не болып, не қойғанымызды біле алмай әуре мен сарсңға түсіп
кеткен әуелі шақта мысқылдап кірген сол дәулет батпандап шашылып бір
кеткен.
Елу – алпыс жыл бойына ел болып еселеп жиған ен дәулет ұстағанның
қолында, тістегеннің аузында жырымдалып және кете беріп еді.
Кешегі мыңғырып өскен малдан тігерге тұяқ қалмауға айналды. Күні кеше
тонналап өнім беретін бетегелі бел, құйқалы қырат, көкжасыл мауытындай
көркем жайлау – жайылымының бәрі құлан жартпас Кербаланың шөліне айнала
бастады.
Қазіргі кезед Қазақстан экономикасында, әсіресе, ауыл шаруашылығының
үлес салмағы үлкен екені белгіл. Бірақ, осыған қарамастан 1992 – 1993
жылдардағы елеулі дағдарыс ауыл шаруашылығында болды. Оның басты себебі –
ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіп салалары өнімдері арасындағы үлкен алшақтық
еді.
Ауыл шаруашылығының терең дағдарысқа ұшырауына республикадағы
колхоздар мен кеңшарларды жаппай және тез арада жекешелендіру науқанының
үлкен зардабы тиді. Бұрын 600-ден астам астық өндіретін, 700-дей қой
шаруашылығымен шұғылданатын кеңшарлармен колхоздар, 80-дей құс фабрикасы
бар еді. Шошқа өсіретін, бордақылайтын өндірістік негізде дамыған бірнеше
ірі – ірі кешендер жұмыс істеді. Халық жұмыртқамен, құс етімен толық
қамтамасыз етілген еді.
Ауыл шаруашылығының басты саласы – егіншілік. Алайда, нарықтық
қатынастарға келуімен байланысты алғашқы үш жыл ішінде көп – көркем
қалыптасқан саланың берекесі қалмады. 1992 – 1994 ж.ж. қатарынан егістік
дала жаңбыры болмағанына қарамастан егіншіліктің байырғы мәдени дәрежесі
төмендеп кетті.
Нарық жағдайында аграрлық сектордың басты бір саласы – мал
шаруашылығының халімәз болмай, едәуір төмендеді. Малдың саны жылдан – жылға
азайып отырады. Мал мен құстың келуі негізінен осы салаға деген көзқарастың
нашарлауынан болды. Малға қажетті жем – шөп аз дайындалды. Бұдан басқа
шаруашылық кәсіпорындарын жекешелендіру нәтижесіндемал шаруашылығын жүргізу
нысандары да көп өзгеріске ұшырады. Жеке шаруаларға бөлініп берген малдар
өнімберудің орнына сатылып кетті, немесе ауыл тұрғындарына керекті
тауарларға ауыстырылды. Мал санының азаюының тағы бір себебі – бұрын
Қазақстан бүкіл Кеңес Одағына арнап ет дайындаса, енді оны 15 милион
халыққа ғана есептеп өндіретін болды.
Ауыл шаруашылығы одан әрі дамытудың жаңа кезеңі Қазақстанда өткен 2002
жылдан бастау алды. Бұл кезең 2005 жылға дейінгі уақытты қамтуға тиіс
аграрлық өндірістегі реформаны аяқтау ауыл шаруашылық жерлеріне жеке
меншікті енгізу және ауылдың әлеуметтік бейнесін жаңғырту мәселелерімен
сабақтастырыла қарастырылған.
Мал шаруашылығын одан әрі дамыту және мал басын қайта көбейту үшін
негізгі үш бағытта жұмыс істеу көзделіп отыр. Біріншіден, селекциялық –
асыл тұқымдандыру жұмыстарының деңгейін көтеру арқылы қолда бар мал басының
генетикалық әулетін арттыру, жоғары сапалы тұқыммен барлық аналық малды
қолдан ұрықтандыру жаппай қолға алу. Екіншіден, перспективалық мал
тұқымдарын дамыту үшін жағдай туғызу. Ауыл шаруашылығы саласының
ғалымдарымен бірлесе отырып, жоғары сапалы өнім беретін мал тұқымдары
анықталып, оларға мемлекеттік қаржы көздерін қарастыру. Үшіншіден, жоғары
сапалы өнім беретін мал тұқымдарын табиғи өніммен арнайыландырылған орта
және ірі тауарлы өндіріске қайта бейімдеуге қол жеткізу.
Мал тұқымдарын асылдандыру ауыл шаруашылығындағы басым бағыттардың
бірі болуы тиіс. Батыс Еурова елдерінде мал тұқымының 95 проценті
асылдандырылған болып келеді. Ал бізде керісінше. Қазіргі мәліметтерге
сүйенсек, қолда бар ... жалғасы
Туған жер қай перзентіне ыстық емес, жұрттың бәрі секілді бізде өзіміз
туып-өскен өлкенің, кір жуып, кіндік кескен өңірдің түрлене түлеп, гүлдене
түсуін тілейміз. Тілеп қана қоймай, қолымыздан келгенше соған септігімізді
тигізіп, қанатымен су сепкен қарлығаш құрлы болса да қол ұшын беріп
қалғымыз келіп тұрады. Оның үстіне негізгі дені ауылдан шығып, жусаны мен
жуасының иісін жұтып ержеткен қазақ ақын-жазушыларының, қалам ұстап жүрген
қайраткерлерінің ауылды аңсап жырлағаны, әйтеуір бір шығарма жазбағандары
кемде-кем.
Сол бір ана құшағындай аңсап барып, бір сәт мауық басып қайтатын
ауылымыздың көз алдымызды кетуі кетіп, аз жыл ішінде байырғы береке, ежелгі
ажарынан айырыла бастағанына жанымыз құлазып:
Ауылдың да өз қайғысы бар мұңы бар,
Бұрынғыдай шуағы жоқ жылынар,
Қазанат та көріндейді белдеуде,
Азамат та азайыпты тіл ұғар! – деп күйзелеміз.
Қырқысы малға ойпаңы егіске толып, қысы – жазы дүбірлі еңбек әсте бір
толастамай жататын ауыл тірлігін көріп сүйсінетіміз рас еді.
Қарын қамы, мал тойымы ғана күйттемей, алыс – жақын жақсыдан, жылт
еткен жаңадан үйреніп, үлгі алып, үдере ілгерілеп бара жатқан
ауылдастарымызды мақтаныш тұтамыз.
Егеменді болды, ел болдық деп кепкімізді аспанға ата дүрлігіскен
анау жылғы бір алашапқын кезінде дарияның жарға соққан толқынындай жан –
жаққа алаңдап, не болып, не қойғанымызды біле алмай әуре мен сарсңға түсіп
кеткен әуелі шақта мысқылдап кірген сол дәулет батпандап шашылып бір
кеткен.
Елу – алпыс жыл бойына ел болып еселеп жиған ен дәулет ұстағанның
қолында, тістегеннің аузында жырымдалып және кете беріп еді.
Кешегі мыңғырып өскен малдан тігерге тұяқ қалмауға айналды. Күні кеше
тонналап өнім беретін бетегелі бел, құйқалы қырат, көкжасыл мауытындай
көркем жайлау – жайылымының бәрі құлан жартпас Кербаланың шөліне айнала
бастады.
Қазіргі кезед Қазақстан экономикасында, әсіресе, ауыл шаруашылығының
үлес салмағы үлкен екені белгіл. Бірақ, осыған қарамастан 1992 – 1993
жылдардағы елеулі дағдарыс ауыл шаруашылығында болды. Оның басты себебі –
ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіп салалары өнімдері арасындағы үлкен алшақтық
еді.
Ауыл шаруашылығының терең дағдарысқа ұшырауына республикадағы
колхоздар мен кеңшарларды жаппай және тез арада жекешелендіру науқанының
үлкен зардабы тиді. Бұрын 600-ден астам астық өндіретін, 700-дей қой
шаруашылығымен шұғылданатын кеңшарлармен колхоздар, 80-дей құс фабрикасы
бар еді. Шошқа өсіретін, бордақылайтын өндірістік негізде дамыған бірнеше
ірі – ірі кешендер жұмыс істеді. Халық жұмыртқамен, құс етімен толық
қамтамасыз етілген еді.
Ауыл шаруашылығының басты саласы – егіншілік. Алайда, нарықтық
қатынастарға келуімен байланысты алғашқы үш жыл ішінде көп – көркем
қалыптасқан саланың берекесі қалмады. 1992 – 1994 ж.ж. қатарынан егістік
дала жаңбыры болмағанына қарамастан егіншіліктің байырғы мәдени дәрежесі
төмендеп кетті.
Нарық жағдайында аграрлық сектордың басты бір саласы – мал
шаруашылығының халімәз болмай, едәуір төмендеді. Малдың саны жылдан – жылға
азайып отырады. Мал мен құстың келуі негізінен осы салаға деген көзқарастың
нашарлауынан болды. Малға қажетті жем – шөп аз дайындалды. Бұдан басқа
шаруашылық кәсіпорындарын жекешелендіру нәтижесіндемал шаруашылығын жүргізу
нысандары да көп өзгеріске ұшырады. Жеке шаруаларға бөлініп берген малдар
өнімберудің орнына сатылып кетті, немесе ауыл тұрғындарына керекті
тауарларға ауыстырылды. Мал санының азаюының тағы бір себебі – бұрын
Қазақстан бүкіл Кеңес Одағына арнап ет дайындаса, енді оны 15 милион
халыққа ғана есептеп өндіретін болды.
Ауыл шаруашылығы одан әрі дамытудың жаңа кезеңі Қазақстанда өткен 2002
жылдан бастау алды. Бұл кезең 2005 жылға дейінгі уақытты қамтуға тиіс
аграрлық өндірістегі реформаны аяқтау ауыл шаруашылық жерлеріне жеке
меншікті енгізу және ауылдың әлеуметтік бейнесін жаңғырту мәселелерімен
сабақтастырыла қарастырылған.
Мал шаруашылығын одан әрі дамыту және мал басын қайта көбейту үшін
негізгі үш бағытта жұмыс істеу көзделіп отыр. Біріншіден, селекциялық –
асыл тұқымдандыру жұмыстарының деңгейін көтеру арқылы қолда бар мал басының
генетикалық әулетін арттыру, жоғары сапалы тұқыммен барлық аналық малды
қолдан ұрықтандыру жаппай қолға алу. Екіншіден, перспективалық мал
тұқымдарын дамыту үшін жағдай туғызу. Ауыл шаруашылығы саласының
ғалымдарымен бірлесе отырып, жоғары сапалы өнім беретін мал тұқымдары
анықталып, оларға мемлекеттік қаржы көздерін қарастыру. Үшіншіден, жоғары
сапалы өнім беретін мал тұқымдарын табиғи өніммен арнайыландырылған орта
және ірі тауарлы өндіріске қайта бейімдеуге қол жеткізу.
Мал тұқымдарын асылдандыру ауыл шаруашылығындағы басым бағыттардың
бірі болуы тиіс. Батыс Еурова елдерінде мал тұқымының 95 проценті
асылдандырылған болып келеді. Ал бізде керісінше. Қазіргі мәліметтерге
сүйенсек, қолда бар ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz