Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылығында кластерді жетілдіру жолдары

Жоспар
Кіріспе

1 Агробизнестегі кластер . бәсекеге қабілеттілікті арттыру тәсілі
2 Кластердің жалпы құрылымы
3 Кластерлердің пайда болу себептері

Әлемдік қауымдастықта Қазақстанның бәсекеге қабілетін қамтамасыз ету мәселесі басымды мақсаттардың бірі болып табылады. Кез-келген мемлекеттің даму деңгейі алдымен халықтың қажеттілігін қанағаттандыру қабілетімен, екіншіден, қорғаныс қабілеті мен, ашық экономика мен жаҺандану жағдайында елдің бәсекеге қабілеттілігімен анықталады.
Халықтың қажеттілігін қанағаттандыру азық-түлікпен және киім-кешекпен қамтамасыз етуден басталатындықтан экономиканың аграрлық секторында бәсекеге қаблеттілікті қамтамасыз ету басымды міндеттердің бірі. Бәсекеге қабілеттілік жай ғана тауар емес, ғылымды және капиталды көп қажет ететін сапалы өнім өндірісін жолға қою керектігін білдірелді.Өйткені әлемдік экономикада бәсекелестік отандық өндірістің халықаралық стандарттарға сәйкестігін талап етеді. Ондай сәйкестікті қамтамасыз ету үшін отандық жетістіктер мен қатар әлемдік озық тәжірибелерді кеңінен пайдалану қажет.

Пән: Менеджмент
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылығында кластерді жетілдіру
жолдары

Агробизнестегі кластер - бәсекеге қабілеттілікті арттыру
тәсілі

Әлемдік қауымдастықта Қазақстанның бәсекеге қабілетін
қамтамасыз ету мәселесі басымды мақсаттардың бірі болып табылады.
Кез-келген мемлекеттің даму деңгейі алдымен халықтың қажеттілігін
қанағаттандыру қабілетімен, екіншіден, қорғаныс қабілеті мен, ашық
экономика мен жаҺандану жағдайында елдің бәсекеге қабілеттілігімен
анықталады.
Халықтың қажеттілігін қанағаттандыру азық-түлікпен және киім-
кешекпен қамтамасыз етуден басталатындықтан экономиканың аграрлық
секторында бәсекеге қаблеттілікті қамтамасыз ету басымды міндеттердің
бірі. Бәсекеге қабілеттілік жай ғана тауар емес, ғылымды және
капиталды көп қажет ететін сапалы өнім өндірісін жолға қою
керектігін білдірелді.Өйткені әлемдік экономикада бәсекелестік
отандық өндірістің халықаралық стандарттарға сәйкестігін талап
етеді. Ондай сәйкестікті қамтамасыз ету үшін отандық жетістіктер
мен қатар әлемдік озық тәжірибелерді кеңінен пайдалану қажет.
Агробизнестің бәсекеге қабілетін бағалау келесі факторлар
бойынша жүргізіледі:
- Саланың даму қарқыны;
- Ауыл шаруашылық өнімінің нарығындағы қалыптасқан жағдай;
- Өндіріс тиімділігі;
- Еңбек ресурстары;
- Саланы қаржыландыру;
- Мемлекеттік саясат;
- Ауыл шаруашылық саласының сыртқы экономикалық қызметке қатысуы;
- Сала ішіндегі өзара қатынас;
- Сыртқы факторлардың әсері.
Тұтастай алғанда сала бойынша сандық жағынан өсу байқалғанымен
сапалық өсу жеткіліксіз.
Республикалық кеңесте (31.01.05.) Қазақстан Президенті ауыл
шаруашылығының өркендеуі - халықтың өркендеуі, Отанымыздың өркендеуі
екендігін баса айтып, атқарушы органдардың алдына нақты міндеттер
қойған болатын. Атап айтқанда: "Агроөнеркәсіп кешені мен ауылдық елді
мекендердің дамуын мемлекеттік реттеу туралы" Заң жобасын әзірлеу :
ауыл шаруашылық өнімін өндіру мен өңдеуде кластерлік тәсілді
кеңінен қолдану; ауылдық тауар өндірушілерге ақпараттық -
консультациялық қолдауды күшейту, шетелдік тәжірибелерді игеру, ауыл
шаруашылық құрылымдарының халықаралық стандарттарға көшуін жеделдету;
ауылдың көліктік инфрақұрылымын дамыту; ауыл шаруашылығын несиелеудің
тиімді әдістерін ойластыру; ауыл шаруашылық құрылымдарында тиімді
менеджментті дамыту; ауыл шаруашылық ғылымын басым дамыту; орта және
ірі ауыл шаруашылық кәсіпорындарын дамыту; әлеуметтік инфрақұрылымды
дамыту. Президент сөзімен айтқанда - жаңа велосипед ойлап шығарудың
қажеті жоқ, әлемдік ауыл шаруашылық ғылымындағы жетістікті
Қазақстанда енгізу қажет.
Аталған міндеттердің ішінде кластерлік даму жобасы жаңаша
ойлауды қажет етеді.
Кластер - аяқталған өндірістік цикл, яғни өнімді өндіру ,бөлу,
айырбастау, тұтну және қызмет көрсетумен айалысатын өзара байланысты
субьектілердің шоғырлануы, топтасуы. Бұл - өндіргіш күштерді тиімді
орналастыру мен дамытуға, экономиканың шикізаттық бағытын жоюға
арналған жоба болуы тиіс. Мұндағы ең маңыздысы, аса көңіл бөлуді
қажет ететіні - инновациялық көзқарас. Яғни, агробизнестің бәсекеге
қабілетін қамтамасыз ету бәсекеге қабілетті өнім өндіруден басталды.
Осы мақсатта өнімділікті арттыру, менеджмент пен маркетинг қызметін
жетілдіру, жаңа техника мен технологияны игеру, ғылыми техникалық
прогресс жетітіктерімен шетелдік озық тәжірибелерді кеңінен меңгеру
ауылдық тауар өндірушілерге аса қажет.
Кластерлік тәсіл ауыл шаруашылығын дамыту үшін жаңа серпіліс
бере алады. Осы бағытта әлемдік тәжірибелерді қолдану мәселесі
Қазақстан Республикасының БЕНЕЛЮКС елдеріндегі елшісі К.Жигаловтың
Нидерланд корльдігінің ауыл шаруашылығы, табиғатты пайдалану және
тамақ сапасын бақылау жөніндегі министрлігінің бас директоры
Р.Беркамппен болған кездесуінде де (23-24.01.05) талқыланған. Онда
ауыл шаруашылығы саласындағы байланыстарды тереңдету, аймақтық
әріптестік және елімізде Голландиялық агрокластер тәжірибесін
пайдалану мүмкіндіктері қарастырылған.
Елімізде кластерлерді алдымен астық, мақта өндірістерінде
дамытуға болады, әрі мұндай тәсілді мал шаруашылығында да сапалы
дайын өнім шығару мақсатында қолдану қажет.
Отандық ауыл шаруашылық өнімінің бәсекеге қабілетін
арттырудың басты бағыты оның сапасын жақсарту және жаңа технология
негізінде өзіндік құнын төмендету. Қазақстандық өндірушілер Бүкіл
әлемдік сауда ұйымына кіру қарсаңында қатаң бәсекеге дайын болуы
тиіс. Осы салада табысқа қол жеткізілген өзге елдердің
тәжірибесін үйрену және біліктілікті шыңдау қажет.
Кластерлер - бұл инновациялық процестерді ұйымдастырудың жаңа
нысандары. Соңғы жылдары әлемде оған қызығушылық күшейді. Дамыған
елдерден Германия, АҚШ, Жапонияда және Латын Америкасы мен Азияның
дамушы елдерінде кластерлік тәсілдің озық жетістіктері белгілі бола
бастады.
Кластерлік жүйе қағидаларын қолданған елдерде ол аймақтарды
дамытуға әсер еткен .
АҚШ - тың азық - түліктік қауіпсіздігін ірі шаруашылықтар
қамтамасыз етеді. Олардың саны 157 мың, яғни 8 пайызы ғана болса да
АҚШ бойынша жалпы өнімніің 73 пайызын өндіреді. Ірі фермалардың 90
пайызының қызметі пайдалы - рентабельді.
Жалпы алғанда, ірі және орта кәсіпорындардың қалыптасуы ауыл
шаруашылық өнімінің бәсекеге қабілетін 8 - 17 пайызға арттырады.
Тұтастай алғанда сала бойынша сандық жағынан өсу жеткілксіз.
Сондықтан агробизнесті дамытудың барынша тиімді нысаны кластерлік
жүйе екендігін ауылдық тауар өндірушілер арасында кеңінен насихаттау
керек. Агрокластер халықаралық стандарттарға, инновацияларға
негізделген жағдайда ғана тиімді болмақ.
Президентіміздің Қазақстан халқына Жолдауында (18.02.05) атап
көрсеткендей " Ауыл шаруашылық шикізатын өндіру және өңдеу саласында
аграрлық өндірісті кластерлік жүйе негізінде индустрияландыруға
ерекше көңіл бөлу қажет". Сонда ғана Отандық агробизнес ұлттық
экономиканың, әсіресе Қазақстан халқының 44 пайызының әл - ауқатының
артуына жағдай жасай алады, жеңіл және тамақ өнеркәсіптерін
отандық ауыл шаруашылық шикізатымен жабдықтау көлемі мен сапасын
ұлғайтып, экономиканың шикізаттық бағытын жоюға мемлекеттің азық -
түліктік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді және
әлемдік экономика талаптарына сай бола алады.
Белгілі американдық ғалым Майкл Портер өзінің "Халықаралық
бәсекелестік" атты кітабында компьютер ғасырының белгісін білдіретін
"кластер" (яғни пакет, шоғыр, бөлшек) деген түсінік енгізді.
Электрондық есептеу машиналарында (ЭЕМ) ақпарат жүйесі құрылатын
сияқты экономикада да ойдағыдай бәсекелесуші фирмалар тобы салалық,
ұлттық, әлемдік нарықтарда бәсекелестік жағдайын дамыта отырып,
ұқсас нұсқадағы құрамалар пайда болады. Бәсекелестік артықшылығы
серпілісінің көрінісі ретінде кластер дүниеге келеді, қалыптасады,
кеңейеді, тереңдейді, бірақ, олардың сондай - ақ тарылыуы да, ыдырауы
да мүмкін.
Ол әрі географиялық, әрі сыртқымен байланыстыбірыңғай ішкі ақпараттық
орта шеңберінде біріккен. Кластердең кеңесі аймақтық басшылықтықосады
және бизнес бойынша үкіметтік кеңеспен (бөліммен) байланысты. Оның
міндеті- таза талдау (аналитикалық). Кластердің құрамындағы ең басты нәрсе-
инновацияны сыртқы ортамен байланыс жасау үшін құрылған өзіндік құн мен
бірыңғай логистикалық терезе тізбегінің барлығына жаю, кеңейту. Мұндай
құрылым трансакциялық шығындарды төмендетуге көмектеседі. Енді жоғарыда
аталған кластердің жалпы құрылымына көңіл бөлейік.

7-сызба. Кластердің жалпы құрылымы

Кластерде бәсекелестік пен кооперацияның күрделі қыйыстыруы
жүргізіледі. Олар әртүрлі жазықтықта орналасқан секілді және бірін-бірі
әсіресе инновациялық процестерде толықтырады. Кластердің ішкі
тұтынуындағы өзара әрекеттесу сыртқылармен бәсекелестікте байланысады, ал
кооперацияда жабдықтаушы құрамын қолдануда және бірыңғай логистикалық
терезені бөлуде байланысады.
Кластер құрудың негізгі алғышарттарының бірі- фирмалардың жеке
әрекет етуге қарағанда бірлескен жағдайда бәсекеге қабілеті жоғары болу
керек.
Майкл Портер ұлттық деңгейде бәсекелестік түрлерін қоғамның
экономикалық дамып жетілуіне қарап анықтайды. Егер бәсекелестік
жағдайын табиғи ресурстар, тек құндық факторлар және сол сияқтылар
айқындаса, онда іс басқа , ал инвестициялық мүдделер шешуші
жағдайға айналса - ол бір басқа, ал енді қозғаушы күш ретінде
жаңалыққа, жаңалық енгізуге деген ынталық болса, онда іс тіпті
басқа.
Кластерлер бәсекелік қабілеттілікті арттырудың құралы екенін
ескере отырып, біздер өз еліміздегі бәсеке жағдайларын анықтаудың
әдістемелік амалы ретінде пайдалану керек екенін ұмытпауға, осы
тұрғыдан келіп, қайда және қандай кластерлер құруымыз ,
қалыптастыруымыз керек екенін анықтауға тиіспіз.
Тағы да бір біз басшылыққа алуға тиіс Майкл Портердің
әдістемелік ұстанымы - ол экономикалық өркендеу көзін не фирма
деңгейінде, не елді тұтас алғандағы деңгейден іздеу дұрыс емес деп
санайды. Жіңішкерек амал ұстаныс іздеу қажет. Нақтырақ айтқанда :
неліктен дәл ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.