Бастауыш мектепте қазақ тілін қатысым әдісі арқылы оқытудың міндеттері мен талаптары

Кез келген оқыту әдісі тілдік қатысымға сай оқушылар үшін қазақ тілін (тіл заңдылықтарын) меңгерту үдерісін мейлінше жеңілдетуге, мазмұны мен формасы жағынан қызықты да тартымды, олармен сыныпта және үйде дайындалу үшін қолайлы әрі қарапайым болуға тиіс. Қазіргі әдістер өзінің құрылымында оқушылардың белсенділігіне, құқықты мойындалуына және оның оқу үдерісінде көрсетілу үшін жағдай жасауына сүйенуде. Дегенмен жалпылама мойындалған бұл қағида тілді меңгертудің қатаң үрдісті дәстүрін өзгертуді талап етеді. Дидактар мен педагогтардың, психологтар мен әдіскерлердің көптеген жылдар бойы еткен еңбектері табысты болғанмен, бірақ әлі де оқытуда тілдік қатысым тұрғысынан қалай оқыту қажеттілігі, қай кезеңнен кейін қай кезеңді оқыту керектігі толық айқындалып қойған жоқ. Оның басты себебі қатысым әдісі арқылы оқытудың әлі күнге зерттелмеуінде. Сондықтан қазіргі таңда оқыту барысында кездесетін есту мен көруге сүйенген материалдарды балалардың сабаққа деген қызығушылығын тілдік қатысым барысында арттыруға балалардың дене қимыл, оқу іс-әрекетіне қарай бағытталатын, интерактивті, деңгейлік дамыта оқыту бірлігінде оқыту тиімді.Сондықтан қатысым әдісіне сай оқытудың мақсат-міндеттерін айқындау үшін зерттеу жұмысына мына мәселелер енгізілді:
• Тілдік қатысым тұрғысынан оқыту әдістеріне нақты мақсаттар мен міндеттердің қойылуы;
• Бұл мақсаттар мен міндеттерге оқыту әдістерін ( қатысым әдісімен интерактивті, деңгейлік дамыта оқытуға) сай етуі;
• Қатысым әдісінің басқа оқыту әдістерінен мақсаты мен міндеттерінің ерекшелігін, солармен байланыстығын ескеру;
• Мәтіндерді балалардың жас ерекшелігіне байланысты сынып -сыныптарда қолданылу жиілілігіне қарай іріктеу.
Ғалымдар оқыту міндеттеріне мыналарды жатқызады:
а) үйлестірушілік;
ә) жүйелеушілік;
б) ақпараттық;
в) жинақтау;
г) алған білімін бекітіп, өзін-өзі бақылау дағдыларын қалыптастыру;
ғ) кіріктіру;
д) дамытып тәрбиелеу.
Оқытудың мақсаты мен міндеттері оқыту үдерісінен бөлек алып қарастыруға болмайтын бірлікте зерттелуі тиіс. Бұл күрделі мәселе, сондықтан оқытудың мақсаты мен міндеттері оқыту үдерісінің сапасына, ұзақтығына, алға қойған қызметтеріне қарай айқындалады.
Сонымен, бастауыш сыныпта қазақ тілін қатысым әдісі арқылы оқытудың мақсаты – ғылыми-педагогикалық тұжырымдамаларға сүйеніп, балаларды тілдік қатысым тұрғысынан ана тілімен қаруландыра отырып, түрлі құбылыстарды іріктеуге, сараптауға, анықтамалар беруге машықтандыру, ана тілінің құрылысымен таныстыру, жазуға, оқуға, сөйлеу мәдениетіне, жүйелі білім негізінде үйрету.

1. Зуев Д.Д. Школьный учебник. –М.: Педагогика, 1983. -239 с.
2. Шакиликова С.Е. Дидактические основы создания УМК по математике. Дисс.докт.наук. – Алматы, 1997. – 204 с.