Қазіргі бастауыш сыныптарда математиканы оқытудың теориялық негіздері

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 58 бет
Таңдаулыға:

ТҮРКІСТАН, 2010 ж.

М А З М Ұ Н Ы

І ҚАЗІРГІ БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА МАТЕМАТИКАНЫ ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Математиканың жаңа білім мазмұнының ерекшелігі (1-2 сынып)
Математиканың жаңа білім мазмұнының ерекшелігі (3-4 сынып)

ІІ БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ГЕОМЕТРИЯЛЫҚ МАТЕРИАЛДАРДЫ ОҚЫТУ БАРЫСЫНДА КЕҢІСТІКТІК ТҮСІНІКТЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ӘДІСТЕМЕСІ

2. 1 Бастауыш сыныптарда математика сабақтарында геометрия элементтердін оқытып-үйретудің басты мәселелері

2. 2 Бастауыш сынып оқушыларының геометриялық материалдарды оқыту барысында кеңістіктік түсініктерін қалыптастырудың әдістемесі

ІІІ ҚОРЫТЫНДЫ

ІҮ ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

К І Р І С П Е

Қазіргі кездегі білім мен техниканың даму деңгейі әрбір адамға сапалы және терең білім мен кәсибі іскерліктердің болуын, жастардың белсенді шығармашылықпен жұмыс істеуін, логикалық ойлау қабілеті артып, қазіргі таңда кеңінен іс жүзінде қолдануды талап етеді.

Қазақстан Республикасының «Білім туралы" заңында “Азаматтардың білім алу құқығын мемлекет ҚР Конституциясына сәйкес білім беру жүйесін дамыту мен білім алу үшін тиісті әлеуметтік-экономикалық жағдайлар жасау арқылы қамтамасыз етеді” - деп көрсетілгендей білім беріп, оқытуды тиімді етуге елімізде білім берудің жаңаша жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне өту мақсаты қойылуда. Бұл жағдай барлық ғылым салалары сияқты педагогика теориясы мен оқу-тәрбие үдерісінде соңғы жылдары елеулі өзгерістер жасауды талаптауда.

Бастауыш математиканың білім мазмұны « . . . дүние жүзіндегі аса дамыған және өркениетті елдердегі мөлшер мен деңгейден төмен емес» болу керек.

Өйткені, Қазақстан қазір бүкіл әлем таныған, БҰҰ бастап әлемдік деңгейдегі әр түрлі қоғамдастыққа мүше мемлекет. Яғни, қазір біздің бүкіл әлем елдерімен ресми жағдайда да, жеке адам ретінде де байланысымыз күннен -күнге нығайып келеді [1] .

Сондықтан, бүгінгі, әсіресе, ертеңгі Қазақ елінің азаматтары әлем елдерімен, әсіресе экономикалық жағынан дамыған елдердің азаматтарымен тығыз байланыста болады. Осы жағдайда біздің жеткіншек ұрпақтаң қай саладан болмасын, білім деңгейлерінің олардан төмен болуы бүгінгі ұрпақ үшін кешірілмес күнә.

Білім беру саласындағы басты міндеттердің бірі - ұлттық ерекшеліктерді еске ала отырып өскелең жастарға білім мен тәрбие беру ісін қоғам талабына сай дамыту және жетілдіру білім мен тәрбие берудің бүгінгі таңдағы негізгі, жалпы білім беретін мектептердің педагогикалық процесін жаңарту, жетілдіру мәселесі болып табылады десек, онда мектеп оқушыларының білім негіздерін қалыптастыру, осы мәселенің түп қазығы, яғни негізгі сатысы болып саналады.

Осы мәселелерді шешуде білім беру мазмұнында жаңару, жаңаша көзқарас, басқаша менталитет, өзгеше қарым-қатынас пайда болуы керек. Білім мазмұны, жаңарған біліктіліктермен білім беру саласындағы ғылыми шығармашылық жұмыстардың нарықтық қатынастар талабына сай нақтылана және даралана түсуі қажет. Әсіресе, балалар дүниесінің жан-жақты, рухани баюына, азамат, жеке тұлға ретінде қалыптасуына көңіл бөліну ерекше қажеттілікке айналуда. Өйткені білім негіздерін оқушы бойына қалыптастыру біріншіден, мұғалімнің негізгі жұмысы болса, екіншіден ұстаз еңбегі - оқушы білімімен өлшенеді.

Бастауыш математика мазмұнындағы күрделі, әрі қиын материалдардың қатарына жататын геометрия материалдарын оқыту барысында кеңістіктік түсініктерін қалыптастыру мәселесі.

Ғылыми педагогикалық зерттеулерде, баспа материалдарында сабақ және оны жетілдіру бойынша еңбектер кеңінен көрініс тапқан десек те, оқушылардың геометриялық денелер мен фигуралар жайлы ұғымдарды қалыптастыру да және геометриялық мазмұнды есептерді шешуді практикалық жағынан зерделеп, қайшылықты шешуге ұмтылыс жасау ниетімен зерттеу жұмысымыздың тақырыбын « Бастауыш сынып оқушыларының геометриялық материалдарды оқыту барысында кеңістіктік түсініктерін қалыптастыру»

- деп таңдауды жөн көрдік.

Зерттеудің нысаны:

Бастауыш сынып математика сабақтарында геометриялық материалдарды оқыту үдерісі.

Зерттеу пәні: математика 4-сынып.

Зерттеу мақсаты:

Бастауыш сыныптарда оқушыларының геометриялық материалдарды оқып-үйрену барысында кеңістіктік түсініктерін қалыптастыру әдістемесін жасау.

Зерттеу міндеттері:

1. Бастауыш мектепте оқытылатын математиканың жаңа білім мазмұнының ерекшелігін салыстыру;

2. Бастауыш сыныптарда математика сабақтарында геометрия элементтердін оқытып-үйретудің басты нәтижелерін анықтау;

3. Бастауыш сынып оқушыларының геометриялық материалдарды оқыту барысында кеңістіктік түсініктерін қалыптастырудың әдістемелік мәселелерін қарастыру.

Зерттеу көздері: Қазақстан Республикасында қабылданған ресми құжаттар (Қазақстан Республикасының конституциясы, Білім беру туралы заң), тұжырымдамалар, жарғылар, нұсқаулар, бағдарламалар, т. б. зерттеліп отырған мәселе бойынша философиялық, психологиялық, педагогикалық, әдеби және тарихи деректер, мерзімдік басылым аппараттары, бастауыш сынып мұғалімдерінің озат тәжірибелері. .

Зерттеу әдістері: зерттеу мәселесі бойынша философиялық, психологиялық, педагогикалық әдістемелік әдебиеттерге талдау жасау, озат педагогикалық іс-тәжірибелермен танысу, пікір алысу, сауалнама бақылау, әнгіме, оқушылармен әңгімелесу, сауалнама жүргізу, бақылау жұмыстарын жүргізу, тексеру және талдау жасап, қорытындылау; зерттеу мәселесіне сәйкес жүргізілген жеке өз тәжірибесін талдап, одан қорытынды жасау.

Зерттеу кезеңдері : диплом жұмысы кіріспеден, екі тараудан әр тарау екі бөлімнен, қорытынды және пайдаланған әдебиеттерден тұрады.

Пайдаланылған әдебиеттер бөлімінде, әдебиеттердің тізімі, мақала авторлары, жарық көрген кезеңдері көрсетілген.

І ҚАЗІРГІ БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА МАТЕМАТИКАНЫ ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

МАТЕМАТИКАНЫҢ ЖАҢА БІЛІМ МАЗМҰНЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ (1-2 СЫНЫП)

Республиканыњ ќазаќ тіліндегі бастауыш мектептерініњ 1-сыныбы 1992 жылдан бастап математика пєнін тµл баѓдарлама бойынша оќытып келеді. Осы уаќыт аралыѓында жалпы бастауыш мектеп математикасыныњ баѓдарламасы, оныњ ішінде 1-сынып математикасыныњ баѓдарламасы 1997 жылы б±ѓан дейінгі 4-5 жылдыќ тєжірибені ескере отырып бір мєрте елеулі т‰рде µзгертілді, жетілдірілді [2] .

Соныњ негізінде республиканыњ барлыќ мектептерініњ 1-сыныбы 1997-98 оќу жылында жања бағдарламаѓа оныњ негізінде дайындалѓан жања буын оќулыќтары мен оќу-єдістемелік кешендеріне кµшті.

1-сыныпта математиканы тµл баѓдарламамен оќытудьщ аударма баѓдарламамен (Авторлары Моро М. И. жєне т. б. ) оќытуѓа ќараѓанда ќандай ерекшеліктері бар екендігін төмендегі кесте бойынша салыстырсақ

1-кесте. 1-сынып математика оқулығы

Аударма баѓдарлама бойынша: Аударма баѓдарлама бойынша

Тµл баѓдарлама бойынша: Тµл баѓдарлама бойынша

Аударма баѓдарлама бойынша: Апт. 4 саѓ., барлыѓы 136 саѓ

Тµл баѓдарлама бойынша: Апт. 4 саѓ., барлыѓы 136 саѓ

Аударма баѓдарлама бойынша:

1. Сандарды жєне олармен ж‰ргізілетін амалдарды оќуѓа дайындыќ. Заттарды санау - 16 саѓ

2. 1-ден 10-ѓа дейінгі сандар. 0 саны - 34 саѓ

3. Ќосу, азайту - 65 саѓ

4. 11 -ден 20-ѓа дейінгі сандар -11 саѓ

5. Біз нені ‰йрендік? - 10 саѓ

Тµл баѓдарлама бойынша:

1. Ќарапайым т‰сінікгер - 16 саѓ

2. Он кµлеміндегі сандар - 36 саѓ

З. Кестелік ќосу жєне азайту - 63 саѓ

4. Толыќ ондыќтар - 11 саѓ 5.

5. Біз нені ‰йрендік? - 10 саѓ

¦сынылѓан кестеніњ негізінде, таќырыптардыњ ішкі мазм±нына бойламай-аќ, мынандай ќорытынды жасауѓа болады:

екі баѓдарлама бойынша да 1-сыныпта ќарастырылатын таќырыптардыњ саны мен оларды оќытуѓа бµлінген уаќыт негізінен бірдей немесе шамалас;
тµл баѓдарлама бойынша алѓашќы ‰ш таќырыптыњ атауына шамалы µзгеріс енгізілген;
баѓдарламалардыњ ењ ‰лкен айырмашылыќтары 4-таќырыптарѓа келіп саяды;
5-таќырыптардыњ аталуы бірдей.

Аударма баѓдарлама бойынша ±сынылып отырѓан Сандарды жєне олармен ж‰ргізілетін амалдарды оќуѓа дайындыќ. „Заттарды санау" таќырыбын єлі ж‰йелі оќу расталѓан жоќ, єзірше тек ќана „оқуѓа дайындыќ" ж‰ргізіліп жатыр деген пікірді білдіреді. Ал б±л, біздіњ ойымызша, наќты жаѓдаймен сєйкес келмейді. Сол сияќты тµл баѓдарлама (бойынша алѓашќы математика сабаќтарында (16 саѓат) оќытылып-‰йретілетін материалдар ±зындыќты µлшеу, кесінді жєне оны сызу, кесіндініњ ±зындыѓын µлшеу, сантиметр, сызыќтар жєне оныњ т‰рлері, н‰кте, сєуле, б±рыш, біріктіру жєне бµліп алу сияќты мєселелермен толыќтырылды. Демек, м±нда келесі таќырыптардаѓы ±ѓымдардыњ мєн-маѓынасын ашуѓа ќажетті материалдардыњ біразы ќарапайым т‰сінік дењгейінде оќытылады. Сондыќтан таќырып атыныњ «Ќарапайым т‰сініктер» деп µзгертілуі оныњ ішкі мазм±нына сєйкес келеді деп есептейміз.

Аударма баѓдарлама бойынша 0 саны жєне цифрыныњ ќарастырылу ретіне байланысты екінші таіќырып „1-ден 10-ѓа дейінгі сандар, 0 саны" деп аталѓан еді. . Ал ќазір оныњ (0-діњ) оќытылу ретіне µзгеріс енгізілгендіктен, таќырыптыњ атын „Он кµлеміндегі сандар" деп аталѓаны д±рыс.

Сол сияќты, ‰шінші таќырып та ќарастырылатын наќты мєселеге м±ѓалімдердіњ, оќушылардыњ кµњілін терењірек аудару маќсатында „Кестелік ќосу жєне азайту" деп µзгертілді [3] .

Сонау 1930 жылдардан бастап бастауыш сыныптардаѓы математиканыњ баѓдарламасын, оќулыѓын жєне де баска оќу ќ±ралдарын дайындау тек ќана Ресей, оныњ ішінде, єсіресе, Мєскеу ѓалымдарыныњ, єдіскерлерініњ енішіндегі мєселе болып келді. Ал олар, математикалыќ ќ±ралдар дайындау барысында орыс тілініњ ерекшеліктерін ѓана ескерді, орыс мєдениетінен, тарихынан, Ресейдіњ экономикалыќ жєне табиѓи (географиялыќ, жануартану, µсімдіктану, т. б. ) жаѓдайларынан мєлімет беру жаѓын ѓана ойластырды. Ал орыстан басќа ±лт республикаларындаѓы м±ндай жаѓдайларды, жеткіншек ±рпаќты тєрбиелеу, оќьпу барысында ескеру мєселесі не м‰лдем ќолѓа алынѓан жоќ немесе тек ќана сµз ж‰зінде ќалып ќойды.

Яѓни, орыс, тілді славян тілдерініњ барлыѓында екінші оњдыќ сандарыныњ ауызша жєне жазбаша нµмірленуінде алшаќтыќ бар. Мысалы, олар он бесті цифрлармен жазу ушін, алдымен „пятъ" дейді, демек санныњ бірлігін айтады, біраќ єзірше айтылмаѓан ондыќты, демек 1 деп жазады. Келесі кеэекте „двацать" деп санныњ ондыѓын айтады, біраќ б±рын айтылып кеткен бірлігін жазады. М±ндай жаѓдайѓа екінші ондыќ сандарыныњ барлыѓы да баѓынады. Сондыќтан олар ‰шін екінші ондыќ сандарыныњ нµмірленуін жеке ќарастырѓан д±рыс.

Ал орыс тілі мен ќазаќ тілі бір-бірінен алшаќ єр т‰рлі тіл тобына жататыны белгілі. Сондыќтан ќазаќ тілінде, тіпті, т‰ркі тілінде сањдардыњ нµмірленуінде м±ндай ерекшелік жоќ. Алайда, орыс тілінде „ . . . 20, 30, 50, 60, 70, 80 сандарыныњ атауынан олардыњ ќанша ондыќтан т±ратынын бірден ањѓаруѓа болады. Мысалы тридцать-три десятка-‰ш ондыќ. Біраќ 40 пен 90 сандарыныњ атаулары µзгешелеу" („сорок", „девяносто") .

" . . . Сандардыњ ќазаќ тіліндегі . . . нµмірленуі б±дан біршама µзгеше . . . „дµњгелек" ондыќтар-атауларынан санныњ неше ондыќтан ќ±ралѓаны жайында ешбір маѓл±мат алу м‰мкін емес. ¤йткені, єрбір „дµњгелек" ондыќтыњ да µзіндік атауы бар. Мысалы, „жиырма" сµзінен ол санныњ 2 ондыќтан т±ратыны білінбейді. Демек, ондыќтардыњ аталуын білдіру, . . . „дµњгелек" ондыќтардыњ ќалай ќ±ралатынын ќарастыру -сандардыњ ќазаќ тіліндегі ауызша нµмірленуінде де кµњіл ќоюѓа т±рарлыќ мєселе.

Осындай жаѓдайларѓа байланысты тµл баѓдарлама бойынша 1-сыныптаѓы „11-ден 20-ѓа дейінгі сандар" таќырыбы „Толыќ ондыќтар. Ж‰з" таќырыбымен ауыстырылады. Яѓни, басќа сµзбен айтќанда, сандардыњ нµмірленуін оќыту ќазаќ тілініњ ерекшеліктеріне сµйкестендірілді.

Ескерте кететін бір жай, 1930 жылдарѓа дейін жарыќ кµрген М. Дулатов, С. Ќожанов, К. Жєленов, т. б. ќазаќ авторлары дайындаѓан оќу ќ±ралдарында ж‰з кµлеміндегі толыќ ондыќтар жеке ќарастырылѓан [4] .

Жоѓарыда айтќандардан т‰сінетіміз, тµл баѓдарлама бойынша 1-сынып математикасыныњ білім мазм±ны біршама µзгерген. Демек, б±л, соњѓы „Біз нені ‰йрендік?" таќырыбыныњ аталуы µзгермегенімен, мазм±ныныњ ќандай да дењгейде µзгергендігін айѓаќтайды.

Б±ѓан дейін біз тµл баѓдарлама бойынша 1-сынып математика таќырыптарыныњ µзгеру жаѓдайларын негіздедік. Енді, осы таќырыптардыњ мазм±нын ашатын материалдардыњ ерекшеліктеріне тоќталайыќ.

Жалпы, бастауыш математика пµнініњ білім мазм±ны аударма баѓдарлама бойынша мынандай мєселелерден т±ратын:

теріс емес б‰тін сандардыњ нµмірленуі;
арифметикалыќ амалдар. Есептеулер;
тексті есеп;
‰лес жєне бµлшек;
шамалар жєне олардыњ µлшем бірліктері;
алгебралыќ және геометриялы материалдар.

Ќазіргі тµл баѓдарлама б±лардыњ барлыѓын ќамтиды жєне б±ѓан ќосымша „ . . . мазм±ндыќ-логикалыќ есептер мен тапсырмалардыњ ж‰йесі . . . " болашаќта компыотермен ж±мыс жасауѓа ќажетті алѓашќы т‰сініктерді де белгілі бір мµлшерде ќарастырады. Сол сияќты ќазіргі баѓдарламада жоѓарыда келтірілген алѓашќы тµрт меселе „Сандардыњ арифметикасы" деген жалпы таќырыппен, ал басќа мєселелер µз дербестігін саќтай отырып „базалыќ білім мазм±нына" енгізілген. Алайда, біз т‰сінікті болу ‰шін 1-сынып математикасыныњ білім мазм±нын б±рынѓы ж‰йе бойынша жіктейік.

Кестеден байќаѓанымыздай, тµл баѓдарлама бойынша 0 саны жєне цифры мєселесін оќытудыњ реті µзгерген жєне м±нда б±рынѓыдай екінші ондыќ сандары емес, ж‰з кµлеміндегі толыќ ондыќтар ќарастырылады.

Ќалыптасќан єдістеме бойынша оќушылар алдымен сан ±ѓымымен (тілде, єріп ±ѓымымен) таныстырылады. Алайда, аударма баѓдарлама бойынша дайындалѓан оќулыќта б±л ж‰йе б±зылып, „ . . . балалар 0 санынан б±рын 0 цифрымен таныстырылады".

Сондыќтан, баѓдарлама авторлары м±ндай жаѓдайды болдырмау ‰шін „0 саны жєне цифры" мєселесін оќытудыњ ретін µзгертті.

є ) Арифметикалыќ амалдар. Есептеулер. Теріс емес б‰тін сандар облысыныњ кењеюуіне байланысты есептеулердіњ ќарастырылатын т‰рлерініњ де µзгеріске ±шырайтыны белгілі. Аударма баѓдарлама бойынша 1-сыныпта кестелік ќосу мен азайтудыњ 1-кезењі, бір тањбалы сандарѓа байланысты ќосу мен азайтудыњ „ерекше" жаѓдайы жєне 10+5, 15-5, 15-10 т‰ріндегі есептеулердіњ ауызша жаѓдайлары ќарастырылатын еді. Ал тµл баѓдарлама бойынша екінші ондыќ сандары ќарастырылмайтынын жоѓарыда айттыќ.

Демек, ќазіргі 1-сыныпта 10+5, 15-5, 15-10 т‰ріндегі есептеулер жоќ, біраќ оныњ орнына кестелік ќосу жєне азайтуѓа негізделген 100 кµлеміндегі дµњгелек ондыќтарды ќосу жєне азайту мєселесі оќытылады. Демек, ќазіргі 1-сыныптаѓы есептеулер:

- кестелік ќосу жєне азайту (I кезењі) ;

дµњгелек ондыќтарды ќосу жєне азайту (ж‰здіктен аттамайтын) болып табылады.

б) Тексті есеп.

Бастауыш математика курсында есептіњ мањызы аса зор. Оныњ кµмегімен арифметакалыќ амалдар мен ќатынастардыњ мєн-маѓынасы жєне математиканыњ практикамен байланысы ашылады. Сол сияќты есепті шешу барысында кездесетін єр т‰рлі талќылаулардыњ негізінде оќушылардыњ ойлау, ќиялдау, т 6. ќабілеттері дамиды [5] . Жалпы, „Есеп-логика мен диалектиканыњ ќаќпасына енетін негізгі жол" десек, артыќ болмайды. Осындай жаѓдайларѓа байланысты 1-і сыныпта „ . . . математикалыќ жаттыѓулардыњ ерекше жєне арнайы т‰рі ретінде „есеп" жайында . . . " кењ т‰сінік беріледі. М±нда, тапсырма есеп болу ‰шін, оныњ мєтінінде, біріншіден, ќандай да µмірлік жаѓдай, екіншіден шарты мен талабы немесе с±раѓы, ‰шіншіден, талабын орындау ‰шін немесе с±раѓына жауап беру ‰шін арифметикалыќ амал орындау міндетті болатындыѓына бірте-бірте оќушылардыњ кµзі жеткізілгені тиіс. Кµп жаѓдайда б±л маќсаттар салыстыру операциясыныњ негізінде іс ж‰зіне асады. Т

Тµл баѓдарлама бойынша тексті есепке байланысты таѓы бір ‰лкен µзгеріс м±нда б±рынѓыдай жай есептердіњ тµрт т‰рі емес, бес т‰рі ќарастырылады.

Яѓни, аударма баѓдарлама бойынша 1-сыныпта жай есептер діњ мынандай т‰рлері оќытылады:

ќосу амалыныњ мєн-маѓынасын ашуѓа арналѓан (косындыны табуѓа

байланысты) жай есептер;

азайту амалыныњ мєн-маѓынасын ашуѓа арналѓан (айырманы табуѓа

байланысты) жай есегпер;

бірнеше бірлікке артыќ санды табуѓа арналѓан жай есептер;
бірнеше бірлікке кем санды табуѓа арналѓан жай есептер, .

Алайда, м±ндаѓы жай есептіњ соњѓы екі т‰рі арифметикалыќ ќатынастыњ „артыќ", „кем" сияќты ±ѓымдарыныњ ѓана мєн-маѓынасын ашады. Біраќ б±л есеп т‰рлері арќылы арифметикалыќ ќатынасќа байланысты ±ѓымдар толыќ ќамтылмайды.

Осындай жаѓдайѓа байланысты ќатынас ±ѓыныныњ ќосу /жєне азайту амалына ќатысты жаќтарын толыќ ќамту ‰шін жања баѓдарлама авторлары айырмашылыќ салыстыруѓа берілген есептерді де 1-сыныпта ќарастырѓанды жµн кµрді. Оныњ ‰стіне, б‰л жаѓдай кері есеп, µзара кері есеп ±ѓымдарыныњ мєн-маѓынасын ашуѓа да ‰лкен сегаігін тигізіп отыр,

в) 1-сыныпта ‰лес жєне бµлшек ±ѓымы жекелеген практикалыќ тапсырмаларда болмаса, негізінен ќарастырылмайды. г) Бастауыш мектеп математикасы мазм±ныныњ басќа мєселелері 1 -сыныптыќ жања мазм±нда б±рынѓыѓа ќараѓанда єлдеќайда терењ ќарастырылады. Ол кµп жаѓдайда пєнаралыќ байланысты ж‰зеге асыруѓа жєне жалпы бастауыш мекгепте математиканы оќытуѓа бµлінген уаќыттыњ ќысќаруынан, жалпы айтќанда, ќазіргі бастауыш сыныптарда математиканы оќыту ерекшеліктері негізінде болып отыр.

М±ѓалім ќауымымен кездесу барысында олар оќулыќ авторына „Оќулыќта мысалдар аз", „Жасыл ќоршауда берілген стандартты емес тапсырмаларды оќушылар шыѓара алмайды", „Бір типтегі тапсырмалар кµп", „Кейбір тапсырмалардыњ сµйлемдері кµп, ш±балањќы", „Бір сабаќта жазбаша орындалатын тапсырмалар кµп" деген сияќты меселелерді оќулыќтыњ кемшіліктері ретінде атады [6] .

Біздіњ ойымызша, м±ѓалімдердіњ б±лай деуінініњ негізгі себебі олардыњ кµншілігініњ єлі де „Дамыта оќыту технологиясыныњ" маќсаты мен мєн-маѓынасын жеткілікті дєрежеде т‰сінбей жатќандыќтан болса керек. Иµ, б±рынѓы дєст‰рлі немесе кµрнекі-иллюстративті оќыту ќаѓидалары негізінде жасалѓан математика оќулыќтарында кµбінесе бірнеше мысалдар берілетін. Мысалы:

0+1 1-1 4+1 6+2 5+3

0+2 2-2 9+1 8+2 7+3

0+3 2+2 10-1 10-2 10-3

Яѓни, оќушылар осы ±сынылѓан „дайын" мысаддарды шыѓарумен ѓана шектелетін. Осы сияќты кез келген есептеу тєсілі немесе ±ѓымыныњ ќандай да мєнді белгісін окушыларѓа мењгерту ‰шін тіпті аса кµп мµлшердегі тапсырмалар орындалатын еді.

Демек, м±нда „Ќайталау (µкінішке орай бір типті) - оќытудыњ анасы" деген т±жырым басшылыќќа алынатын.

Ал дамыта оќыту технологиясы бойынша дайындалѓан оќулыќтарда мысалдар кµп. Алайда, олар б±рынѓыдай „дайын" к‰йінде берілмеген. Демек, м±нда алдымен оќушылар ќандай-да білімніњ негізінде мысалдарды аныќтайды. Содан соњ оны шешеді жєне де кейбір жаѓдайда м±нымен де шектелмей аныќталган мысалдардыњ ерекшеліктерін (бір-бірімен ±ќсастыѓы, айырмашылыѓы жєне басќа да мєнді белгілері) де талдайды. Мысалы:

4. Азайтќышы 4 болатын айырмаларды жаз жєне мєндерін тап. 4-ті ќосу кестесіндегі тењдіктіњ нешеуін пайдаландыњ?

М±ндаѓы, мысалдарды ќ±ру ‰шін оќушылар азайтќыш, айырма жєне оныњ мєні ±ѓымдарын білу керек. Соныњ негізінде олар

10-4 8-4 6-4 4-4

9-4 7-4 5-4

айырмаларын жазады да (єрине, дєл М±ндай ретпен жазу міндетгі емес), олардыњ мєндерін табады:

10-4=6 8-4=4 6-4=2 4-4=0

9-4=5 7-4=3 5-4=1

Тапсырманыњ бірінші бµлігі ѓана орындалады. Енді, б±л айырмалардыњ мєндерін табу барысында оќушы ќосу кестесіндегі ќандай тењдікті пайдаланѓанын аныќтау керек. Ол ‰шін оќушы алдымен айырманыњ мєнін табу ‰шін ќандай тендіктерді пайдаланѓанын еске т‰сіреді.

Олар 10-4=6 себебі 6+4=10 немесе 4+6=10

9-4=5 себебі 5+4=9 немесе 4+5=9

8-4=4 себебі 4+4=8

7-4=3 себебі 4+3=7 немесе 3+4=7

6-4=2 себебі 4+2=6 немеее 2+4=6
5-4=1 себебі 4+1=5 немесе 1+4=5
4-4=0 себебі 4+0=4 немесе 0+4=4

Демек, айырмалардыњ мєндерін табу ‰шін оќушылар 14 тењдікті пайдалануы м‰мкін.

М±нда бір тапсырманы орындау ‰шін б‰ѓан дейінгі µтілген кµптеген ±ѓымдарды оќушылар естеріне т‰сіруге, яѓни, ±ѓымдармен єр т‰рлі жаѓдайда ж±мыс жасауына тура келді. М±ндай жаѓдай оќушы білімініњ тиянаќты болуына кемектеседі.

„Жања буын" математика оќулыќтарыныњ кез келгеніндегі әр тапсырма, негізінен, осындай талдауды талап етеді.

Б±л жерде оќулыќ жєне дµптермен ќоса, єр тµрт сабаќќа (алѓашќы таќырыптыњ сабаќтарынан басќа) єрбіреуі екі н±скада тµрт дењгейде беріліп отырѓан 30 ж‰мысты ќамтитын тапсырмалар ж‰йесін ќ±райтын дидактикалыќ материалдарды да пайдалану керек екенін естен шыѓаруѓа болмайды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.