Несептің физикалық және химиялық қасиетін анықтау

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Несептің физикалық және химиялық қасиетін анықтауда, микроскопилық, бактериоскопиялық әдістермен тексереді. Несептің физикалық қасиеттеріне тәуелдік диурез, несептің түсі, иісі, салыстырмалытығыздығы жатады. Туліктік диурездің және түсінің өзгерістері туралы жоғарыда айтылады. Зеріттеуге құрғақ және таза ыдысқа жиналған таңертенгі несіп алынады. Зәрдің түсі - ақшыл сарғыштан янтарлы сарғылтқа дейін өзгеріп отырады. Микроскопиялық зеттеуге центрифугадан өткен несеп тұнбасы алынады, содан соң оның ішіндегі қан түйіршіктері, цилиндрлер, эпителий клеткалары, тұз кристалдары тексереді. Несептің салыстырмалы тығыздығы мен мөлшері бойынша бүйректердің жағдайын функционалдық әдістермен анықтау. Сұйықтық жетіспегенде сау орнанизмнен шығатын несеп азғана және салыстырмалы тығыздығы жоғары болады; керісінше организмге сұйықтық көп түскенде несептің мөлшері ұлғаяды, ал оның салыстырмалы тығыздығы төмендейді. Бүйректер осылайша ішкі гомеостаздың тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Несепті (зәрді) лабораториялық әдіспен зерттеу Мөлшері. Жалпы ересек адамның несебінң тәуліктік мөлшері 1000 - 1500мл-ге дейін болады. Егер тәуліктік несіп мөлшері 500 мл-ден аз, 2000 мл-ден көп болса, ол патологиялық болып есептеледі. Иісі. Қалыпты жағдайда несіптің өзіне тән иісі болады. Бактериялармен бұзылғанда аммияк иісі шығады. Несепте кетон денелері пайда болса шіріген алма иісіне ұқсас жеміс иісі шығады. Несептің салыстырмалы тығыздығының клиникалық маңызы зор. Ол несептің еріген заттардың (мочевина, несеп қышқылы, тұздар т. б. ) концентрациясын көрсетеді, сонымен бірге бүйректердің концентратциялау, ажырату қабілетін анықтайды. Қалыпты жағдайда несептің салыстырмалы тығыздығы 1, 010 - 1, 028 аралығында болады және ол несеп мөлшеріне байланысты өзгеріп отырады. Полиурияда несептің салыстырмалы тығыздығы азаяды, ал олигурияда керісінше көбиеді. Қант диабетінде несептің салыстырмалы тығыздығы жоғарылайды, ол 1, 030 - 1, 040-тан артық болуы мүмкүн. Несептің меншікті салмағының азаюы - гипостенурия, біркелкі меншікті салмақ - изостенурия, меншікті салмақтың біркелкі төмендеуі - гипоизостенурия деп аталады. Несепті химиялық тексеруде - несептің реаксиясынанықтау және белок, глюкоза, кетон денелері, билирубин, уробилиноидтардың барын анықтау жатады. Несептің (зәрдің) реакциясы. Организмнің қышқылдық негізін сақтап тұруда бүйректер өте маңызды рөл атқарады. Бос сутегі (H+) иондарының концентратциясын несептің шын реакциясын, оның қышқылдық белсенділігін (pH) көрсетеді. Қалыпты жағдайда арнесептегі белокты алас рационындағы сау адамдардың несебінің реакциясы pH 4, 5 - 8, 4 арасында, орта есеппен pH-6, 0 тең. pH көрсеткішіне дәрілік препараттар (зәр айдағыш дәрілер, стерионды гормондар) әсер етеді. Қант диабетінде, бүйрек жеткіліксіздігінде, бүйрек туберкулезінде, ацидозда, гипокалиемиялық алкалозда, несептің қышқылдығы жоғарлайды. Несеп жолдарының созылмалы жұқпалы ауруларында, тоқтаусыз құсықта несептің сілтілігі өседі. Несептегі (зәрдегі) белокты анықтау. Қалыпты несепте белок болмайды. Несепке түсетін аздаған плазмалық белок (тәулігіне 50 мг-ға дейін) практикалық медитцинада сапалық снақтармен анықталмайды. Несепте сапалы сынақтармен анықталатын белок концентрациясы - протеинурия деп аталады. Протеинурия бүйректік және бүйректен тыс болып бөлінеді. Бүйректен тыс протеиурияда несепке белоктар зәр шығару мен жыныс жолдарынан түседі. Бұл қабыну экссуданттың қоспасы болып есептеледі. Бүйректен тыс протеинурия жалпы 1 г/л-ден артық болмайды. Бүйректік органикалық протеинурияның себептеріне: жедел және созылмалы нефрит, амилойдоз, нефроз, нефросклероз аурулары жатады. Жедел нефриттер протеинурия 1-1, 5% шамасында, созылмалы нефритте 2-3% шамасында болады. Бүйрек текті протеинурияның негізгі механизімі қабыну әсерінен немесе қан іркілісіне байланысты бүйрек шұмақтары тамырларының өткізгіштігінің күшеюінен болады. Ол «молекулярлы елек» ретінде жүреді. Сондықтан, әуелі кіші молекулярлы белоктар жоғалады, үдеріс өршіген сайын молекулярлы белоктарда жоғала бастайды. Бұл ерекшелік диагностикалық белгі ретінде маңызды көрсеткіш. Сау адамда дене қызыметінен кейін, физикалық күш түскенде, салқын тигенде, көп тұрғанда өте аз мөлшерде өткінші - функсионалдық протеинурия пайда болады. Оның себебі бүйректе қан іркілуіне және бүйрек жұмыстарының менбранасының өткізгіштігінің күшеюіне байланысты болады. Несептегі белокты анықтауға арналған ең көп таралған сынақ-несепке қышқылды қосқан кезде немесе қыздырған кезде оның коагулятциялануына арналған. Белокты анықтау үшін жүргізілетін барлық сынақтардың алдында несепті сүзу керек. Бенс-Джонс уротропиндерін анықтау. Бенс-Джонс белоктары миелонды және макрогулогулинді Валденстрем ауруларында кездеседі. Бұл жеңіл полипептидті тізбек, өздерінің кішкене молекулярлы массасына байланысты бүйректің бұзылмаған сүзгісінен өте алады және термопреципитатция әдісі арқылы анықталады. Бенс-Джонс белогы көбіне несепті электрофоретикалық тәсілмен зерттеу арқылы дәл анықталады. Несептегі глюкозаны анықтау. Адамның несебінің құрамында глюкоза өте аз болады (0, 16-0, 15 г/л-ге тең болады) және ол сапалы сынақтармен анықталмайды. Несепте глюкозаның пайда болуы глюкозурия деп аталады. Глюкозурия қандағы глюкозаның концентриясы 9, 9 ммоль/л-ден асқанда пайда болады(қалыпты жағдайда 4, 6-6, 6 ммоль/л) . Глюкозурия физиологиялық және патолгиялық болып екіге бөлінеді. Физиологиялық глюкозурияға алиментарлық, эмоционалдық, кейбір дәрілерді қабылдағаннан кейін пайда болатын глюкозурия жатады. Патологиялық глюкозурияға қант диабетіне, теротоксикозда, Иценко-Кушинг синдромында, бауыр берішінде, бүйрек ауруларында кездесетін глюкозурия жатады. Глюкозурияны дұрыс бағалау үшін тәулік бойына жиналған несеппен глюкозаның қанша бөліп шыққанын есептеу керек. Несептегі глюкозаны анықтауға қолданылатын көптегн сапалы сынақтар глюкозаның редукцялық қабылетін пайдалануға негізделген. Гайнес сынағы глюкозаның мыс тотығы гидратын сілтілік ортада мыстың шала тотығының гидратына (сары түс) немесе мыс шала тотығына (қызыл түс) айналдыру қасиетіне негізделген. У вас идет пот прямо ручьем? Это паразиты Кашпировский: "При боли в суставах никогда не пейте . . . " Псориаз лечится мгновенно. Нужно лишь перед сном нанести на кожу обычный… Без операций! Копеечный метoд от выпирающей косточки! Ниляндер сынағы. Бұл глюкозаның висмут нитратын висмут металына айналдыру қасиетіне бағытталған. Несептегі глюкозаның шамасын (санын) анықтау. Ол үшін поляриметрлік әдіс қолданылады. Глюкоза поляризацияланған жарықты оңға айналдырады. Поляризацияланған сәуленің бұрышы бойынша несептегі глюкозаның концентрациясы анықталады. Альттаузеннің колориметрлік әдісі. Бұл әдіс глюкоза ерітіндісін ащы сілтімен қыздырғанда пайда болатын әр түсті реакцияға негізделген: пробиркадағы сұйықтықтың түсінің қорытындысы әр түсті реттелген стандартпен анықтайды. Калориметрлеу фотометрдің көмегімен жасалынады. Несептегі кетон денелерін анықтау. Несепте кетон денелері пайда болса, оны кетонурия деп атайды. Кетон денелеріне үш қосынды жатады: ацетон, ацетонсірке қышқылы, бетта - оксимай қышқылы. Қалыпты жағдайда несеппен кетон денелері өте аз бөлінеді. Олар сапалы сынақтармен анықталмайды. Несепте кетон денелері біріккен түрде кездеседі, сондықтан оларды бөлек анықтаудың клиникалық аса маңызы жоқ. Кетон денелеріне жасалған сапалы рекциялар олардың натрий нитропруссидімен сілтілі ортада қосылу әрекетімен пайда болатын әр түсті реацияларға негізделген. Көп таралған Ланге снағы: натрий нитропроссидімен сілті қышқылы қосылған несепке аммиакты қабаттайды, егер сынақ оң болса, сұйықтар арасында күлгін түсті сақина пайда болады. Несептегі билирубинді анықтау. Қылыпты жағдайда несепте билирубин болмайды. Егер сапалы сынақтар оң болса, ол патологиялық жағдайды көрсетеді. Бұл билирубинемия деп аталады. Билирубинге арналған көптеген сапалы сынақтар тотықтырғыштардың әсерінен олардың жасыл түске айналуына негізделген. Розин сынағы. 4-5 мл несепке Люголь ерітіндісін немесе 1% йодты қабаттап құйады. Реакция оң болған жағдайда, сұйықтар арасында жасыл сақина пайда болады. Фуше сынағы. 10-12 мл несепке 5-6мл 1% хлорды барий ерітіндісін қосып араластырады, фильтрлейді. Хлорлы барий билирубинді тұндырады. Тұнбаға 2-3 тамшы Фуше реактивін тамызады. Реакция оң болған жағдайда тұнбада жасыл көк немесе көгілдір дақ пайда болады. Фуше сынағы өте сезімтал сынақ болып саналады. Несепте уробилиноидтарды анықтау. Уробилиногенді денелер билирубиннің туындылары болады. Уробилиноидтарға уробилинді және стеркобилинді денелер жатады. Уробилиноидтардың нсеппен көп мөлшерде бөлінуі уробилинурия деп аталады, олар бауыр ауруларында, гемолитикалық жағдайда, ішек ауруларында кездеседі. Уробилиноидтарды анықтайтын бірнеше әдістер бар. Нейбауэр әдісі. Бұл әдіс уробилиноген денелерімен Эрлих реактиві арасындағы реакцияларға негізделген . бірінші 30 секунд ішінде сұйықтықтың боялуы уробилин денелерінің санының көбейгенін дәлелдейді. Егер сұйықтықтың боялуы 30 секундтан соң пайда болса, онда уробилин денелерінің жоқ болғаны. Флоранс әдісі. Күкірт қышқылы мен қышқылданған несептен уробилиноидтарды эфирдің көмегімен айырып алады, соан соң барып эфирлі сығындыны 2-3 мл қойылтылған хлорды тұз қышқылына қабаттап құяды. Бұл әдістің артықшыдығы уробилиноидтар қалыпты мөлшерде болғанда да оң реакция береді. Сондықтан бұл әдіс уробилиноидтардың толық жоқтығын анықтау үшін қолданылады. Несеп тұнбасын микроскопиялық зерттеу. Микроскопиялық зеттеуге центрифугадан өткен несеп тұнбасы алынады, содан соң оның ішіндегі қан түйіршіктері, цилиндрлер, эпителий клеткалары, тұз кристалдары тексереді. Эритроциттер. Сау адамның несебінде эритроциттер препаратта бірен-саран кездеседі. Несепте эритроциттердің көп болуы гематурия деа аталады. Микроскопен ғана анықталатын гематурия микромематурия деп, ал макроскопиялық, яғни көзге көрінетін гематурия макрогематурия деп аталады. Гематурия бүйректі және бүйректен тыс болып екі түрге бөлінеді. Бүйректік гематурияның себептері: нефрит, пелионефрит, бүйрек ісігі, бұйрек туберкулезі, бүйрек инфарктісі, поликистоз. Бұндай жағдайда гематурияның механизмі- бүйрек шұмақтарының зақымдануынан болады. Бүйректен тыс гематурияның себептері: бүйрке та ауруы, қуық ісігі, қуық туберкулезі, қуық асты беді аурулары. Гематурияның пайда болу себептерін ажырату үшін үш стаканға бөліп жинайды. Егер гематурия бірінші ыдыстағы несепте болса -қан ағу қуықтан болғаны, барлық ыдыста бірдей болса - бұһүйректен болғаны. Лейкоциттер. Қалыпты жағдайда микорскопиялық зерттеу алаңында 2-3 лейкоцит ғана болады. Несепте лейкоциттердің көп болу- лейкоцитурия деп, ірің болуы - пиурия деп аталады. Лейкоцитурия шын жіне жалған болып екіге бөлінеді. Шын лейкоцитурия бүйрек және несеп жолдарының қабынуынан болады, ал жалған лейкоцитурия лейкоциттердің несепке қуық асты безінен және әйелдердің сыртқы жыныс мүшелерінен қосылғанан болады. Шын лецкоцитоурияның себептері: пиелит, пиелонефрит, цистит және уретрит. Несептің сілтілі реакциясында лейкоциттер тез бұзылады. Созылмалы пелионефритте лейкоцитурияның дәрежесі дерттің ауырлығына сәйкес келе бермейді. Мұндай жағдайда несептегі лейкоциттерді Штернгеймер және Мальбин суперавитальды бояуымен бояу керек. Созылмалы пелионефротте несептің салыстырмалы тығыздығы төмендеген жағдайда көлемі үлкейген, оның вакольды цитоплазмасында броун қозғалысында жүрген сияқты түйіршікті көгілдір түске боялған лейкоциттерді көруге болады. Мұндай лейкоциттерлі Штренгеймер-Мальбин клеткалары деп атайды және оларды несеп жолының кез келген жерінің қабынғанында анықтауға болады. Бұл клеткаларды табу үшін несепке дистилденген суды қосу арқылы оның салыстырмалы тығыздығын төмендету керек. Егер қабыну үдерісі жоқ болса, тейкоциттер қызыл түске боялады. Лейкоцитурияның қайдан шыққанын анықтау үшін үш стаканлы Томпсон сынағы қолданылақы. Науқас қуығын босатқанла бірнеше стаканға несептің ең алдыңғы кішкене үлесін бөледі, екінші стаканға негізгі порциясын, үшіншіге несептің қалған бөлігі. Бірінші үлесте лейкоциттердің көбеюі уретритті, простатитті көрсетеді, ал үшінші үлес қуық ауруларын көрсетеді. Барлық үлестерде лейкоциттер саны бірдей болса, ол бүйректердің бұзылғанынан мәлімет береді. Кейбір кезде несепте эозинофилдер табылады. Олардың лейкоциттерден айырмашылығы- жарықты сындыратын көптеген және көлемі бірдей қиыршықтар болады. Эозинофилдер аурудың аллергиялық тұрғыдан болғаннын дәлелдейді. Эпителий. Несеп тұнбасындағы эпителий клеткаларының үш түрін анықтауға болады. Жайпақ эпителий клеткалары дөңгелек немесе полигональды формалы, үлкен көлемді, түссіз кішкене ядролы болады. Несепке ол сыртқы жыныс мүшелерінен және үрпіден келіп араласады. Оның ерекше айтарлықтай диагностикалық маңызы жоқ. Ауыспалы эпителий клеткалары несеп шығару жолының шырышты қабатында төселеді. Ол әр түрлі формалы, дөңгелек формалы болып келеді. Несепте ауыспалы эпителий клеткалары көп мөлшерде болса, ол бүйрек түбекшелерінің немесе қуықтың қабыну үдерісін көрсетеді. Бүйректік эпителий клеткалары призма тәрізді, бүйрек өзекшелері эпителидің клеткалары; дөңгелек немесе көпбұрышты формалы, кішкене мөлшерлі болып келеді, ірі ядросы және ірі түйіршіктері бар. несепте бүйректің эпителий клеткалары болса, ол бүйректердің жедел және созылмалы бұзылыстарына тән келеді. Сонымен қатар олар қалтырауықта, уланғанда, жұқпалы уаруларда кездеседі. Цлиндрлер. Олар белоктан және несептегі басқа элементтерден құралған бүйрек өзекшелерінің таңбасы. Несеппен цлиндрлердің көп бөлінуі- цлиндрурия деп аталады. Цлиндрлердің мынадай түрлер болады: эпителий цлиндрі, түйіршікті цлиндрі, гиалин цлиндрі, балауыз циндрі, қан цлиндрлері. Геалинді цлиндрлер - нәзік контурлы, беткейлігі қиыршықталған белоктық заттар. Физиологиялық протейнурияда олар қалыпты жағдайда кездеседі. Көп мөлшердегі геалин цлиндрі жедел және созылмалы гломерулонефриттерде, амилайдозда кездеседі. Түйіршікті цлиндрлер - анық контурлы, қан түйіршіктерінен тұратын масса. Олар бөлініп кеткен бүйректік эпителий клеткаларынан тұрады. Несепте бұл цлиндрлердің пацда болуы бүйрек өзекшелерінде дитрофиялық үдерістердің барын дәлелдейді. Балауыз цлиндрлер - өткір контурлы, құрылысы гомогенді, сарғыш түсті болады. Бұл бүйректердің созылмалы ауруларына тәне. Қан цлиндрлері эритроциттен тұрады және бүйрек текті гематурияның белгісі болып есептелінеді. Несептің «бірікпеген тұнбасы» кристалдар немесе аморфты масса тәрізді тұздардан тұрады. Несеп қышқыл реакциялы болса, оның құрамында несеп қышқылы ураттар болады. Несеп сілтіді реакциялы болса, онда амоний қышқылы, кальций карбонаты, трипельфосфаты, аморфты фосфаттар, нейтралды фосфор қышқылы әк табылады. Бірікпеген тұнбаның айырықшы диагностикалық маңызы жоқ, бірақ патологиялық несепте цистин, тирозин, лейцин кристалдары да кездеседі. Бүйректердің функционалдық қызметін зерттеу. Несептің немесе зәрдің салыстырмалы тығыздығы мен мөлшері бойынша бүйректердің жағдайын функционалдық әдістермен анықтау. Сұйықтық жетіспегенде сау орнанизмнен шығатын несеп азғана және салыстырмалы тығыздығы жоғары болады; керісінше организмге сұйықтық көп түскенде несептің мөлшері ұлғаяды, ал оның салыстырмалы тығыздығы төмендейді. Бүйректер осылайша ішкі гомеостаздың тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Патологиялық жағдайда бүйректердің ми қабатында осмотикалық градиентті жасай алмауы олардың концентрациялық қызметін бұзады. Бүйректедің сусыз осмотикалық белсенді заттары резорбция жасай алмауы - сұйылту қызметінің бұзылуына әнеліп соғады. Бүйректердің несепті қойуландыру және сұйықтандыру қабілеттерін зеттейтін сынақтардың ішінде ең кең тараған және физиологиялық жағдайда жасалатын сынақ Зимницкий сынағы. Зимницкий сынағы. Бұл әдістің негізгі артықшылығы - бүйректердің функционалдық тексеруі науқастың қалыпты жағдайында жасалынады. Сынақ тәулік бойына жүргізіледі. Науқас несебін әрбір үш сағат сайын жинайды. Жинап алғаннан кейін әр үлестегі несептің мөлшерін өлшеп, оның салыстырмалы тығыздығын анықтайды. Несептің күндізгі және түнгі үлестерінің мөлшерлерін салыстыра отырып, қай кезде диурездің көп екенің анықтайды. әрбір үлестің салыстырмалы тығыздығын зеттй отырып, оның тәулік бойына тербелісін және ең жоғарғы мөлшерін талқылауға болады. Қалыпты жағдайда күндізгі диурез түнгіден көп болады, несеп мөлшері үлестерде 50 мл дан 250 мл ге дейін ал салыстырмалы тығыздығы - 1, 005 тен 1, 028 ге дейін. Бүйректердің функцоналдық жеткіліксіздігінде түнгі диурез көп болады. Себебі бүйректердің

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.