Төтенше жағдайлар кезіндегі жарақаттар

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1. Қан кетудіц түрлері жөне оларға сипаттама
2. Шоктың пайда болу себептері жөне оның ауырлық кезеңдері
3. Жарақаттық шок белгілері
4. Жарақаттану және қан кету кезінде көрсетілетін алғашқы медициналық жәрдем
5. Жара асқынуларынан сақтандыру
III. Қорытынды

Апат немесе табиғи зілзала ошағындағы зардап шегушілер өлімінің негізгі себептері бәрінен бұрын, ауыр механикалық жарақат, есеңгіреу, қан кету және тыныс алу мүшелері функцияларының бұзылуы болып табылады, оның үстіне бұл зақымдану алғандардың елеулі бөлігі (30 %-ға дейін) алғашқы сағаттың ішінде, 60 %-ы – 3 сағаттан кейін, егер көмек беру бөгелсе, 6 сағаттың ішінде қайтыс болса, ауыр жараланғандардың 90 %-ы өлімге душар болады.
ТЖ-да зардап шеккендерге төтенше медициналық көмек ұйымдастыру апат ауданындағы процестер дамуының әртүрлілігімен байланысты. Мысалы, бірнеше минуттан бірнеше сағатқа дейін созылатын оқшаулану фазасы кезеңінде алғашқы медициналық көмекті зардап шеккендердің өздері өзіне-өзі және өзара көмек арқылы ғана көрсете алады. Бұл кезеңде өзіне-өзі және өзара көмекте ұйымдасқан сипат болмайды, ол халықтың мүмкіндігі, дайындалғандығы мен оның көмек көрсету құралдарымен қамтамасыз етілгендік дәрежесіне қарай стихиялы көрсетіледі. Осыған орай, ТЖ-дың медициналық-санитарлық салдарларын тиімді жою үшін ел халқының апаттар кезіндегі барабар мінез-құлық пен алғашқы медициналық көмек көрсетуге дайындығының бірінші дәрежелі маңызға ие болатындығы айқын бола түседі.

1. М.Мырзабеков. Жазатайым жарақат алсаңыз. Алматы, 1987 ж.
2.О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова. Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. "Ғасыр-Ш”, 2005 ж.
3. Шаңырақ: Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы: Қаз.Сов.энцикл. Бас ред., 1990 ж.

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министірлігі
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті ШЖҚ РМК
Ақпараттық технологиялар факультеті
Ақпараттық жүйелер кафедрасы

CӨЖ
Тақырыбы: Төтенше жағдайлар кезіндегі жарақаттар

Астана 2017 жыл

Жоспар
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1. Қан кетудіц түрлері жөне оларға сипаттама
2. Шоктың пайда болу себептері жөне оның ауырлық кезеңдері
3. Жарақаттық шок белгілері
4. Жарақаттану және қан кету кезінде көрсетілетін алғашқы медициналық жәрдем
5. Жара асқынуларынан сақтандыру
III. Қорытынды

Кіріспе
Апат немесе табиғи зілзала ошағындағы зардап шегушілер өлімінің негізгі себептері бәрінен бұрын, ауыр механикалық жарақат, есеңгіреу, қан кету және тыныс алу мүшелері функцияларының бұзылуы болып табылады, оның үстіне бұл зақымдану алғандардың елеулі бөлігі (30 %-ға дейін) алғашқы сағаттың ішінде, 60 %-ы - 3 сағаттан кейін, егер көмек беру бөгелсе, 6 сағаттың ішінде қайтыс болса, ауыр жараланғандардың 90 %-ы өлімге душар болады.
ТЖ-да зардап шеккендерге төтенше медициналық көмек ұйымдастыру апат ауданындағы процестер дамуының әртүрлілігімен байланысты. Мысалы, бірнеше минуттан бірнеше сағатқа дейін созылатын оқшаулану фазасы кезеңінде алғашқы медициналық көмекті зардап шеккендердің өздері өзіне-өзі және өзара көмек арқылы ғана көрсете алады. Бұл кезеңде өзіне-өзі және өзара көмекте ұйымдасқан сипат болмайды, ол халықтың мүмкіндігі, дайындалғандығы мен оның көмек көрсету құралдарымен қамтамасыз етілгендік дәрежесіне қарай стихиялы көрсетіледі. Осыған орай, ТЖ-дың медициналық-санитарлық салдарларын тиімді жою үшін ел халқының апаттар кезіндегі барабар мінез-құлық пен алғашқы медициналық көмек көрсетуге дайындығының бірінші дәрежелі маңызға ие болатындығы айқын бола түседі.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 17 маусымдағы Төтенше жағдайлар, төтенше жағдай режимі енгізілген кезде медициналық көмек ұсыну қағидаларын, оның түрлері мен көлемін бекіту туралы № 608 қаулысының Төтенше жағдайлар, төтенше жағдай режимі енгізілген кезде медициналық көмек ұсыну тәртібі атты 2 тарауына сәйкес: Төтенше жағдайлар, төтенше жағдай режимі енгізілген кезде халыққа медициналық көмек төтенше жағдайдың санатына, сондай-ақ олардың медициналық-санитариялық салдарының сипаты мен ауқымына байланысты ұсынылады.
Объектілік төтенше жағдайлар кезінде зақымданғандарға (науқастарға) медициналық көмек көрсетуді күнделікті қызмет режимінде денсаулық сақтау ұйымдары жүзеге асырады. Жергілікті, өңірлік және жаһандық төтенше жағдайлар туындаған кезде, сондай-ақ төтенше жағдай режимі енгізілген кезде апаттар медицинасы қызметінің күштері мен құралдары қолданысқа енгізіледі. Төтенше жағдайлар, төтенше жағдай режимі енгізілген кездегі медициналық көмек тағайындалуы бойынша медициналық эвакуациялауды үйлестіре отырып, зақымданушыларды (науқастарды) зақымдану сипатына, ауырлық дәрежесіне қарай кезеңдік емдеу әдісімен ұсынылады.

Жаралар және олардың асқынулары туралы түсінік
Ядролык қарудың зақымдаушы факторлары өр түрлі жарақатты туғызады. Адам денесі, белгілі бір органы (мүшесі) немесе барлық ағзасы тіндерішң күшпен зақым-дануытдэа^атдепаталады(140-су рет), мысалы: согып алу, жаралар, сүйектердің сынуы, мидың шайқалуы жөне т.б. Терінің жамылғыш қабаты немесе шырышты қабықша тұтастығының бұзылуы жара деп аталады. Жаралар ластанған жөне таза болып келеді. Ядролық ошақтағы барлык жаралар ластанған болады.
Жаралар беткі кабаттағы (терінің жоғарғы қабаты зақымданады) жөне терең (тері асты клеткасы, сіңірлер, терең орналаскан тіндер бұзылады) болуы мүмкін (140-сурет). Адам денесінің ішкі қуыстарына -- кеуде, ітп жөне бас сүйегі ішіне еніл кеткен жаралар аса қауіпті больш саналады, ейткені бұл кезде белгілі бір ішкі орган закымдануы мүмкін.
Жаралар ок тиген (оқтык, жарыкшақтық жөне т.б.), тесіп өткен (ок немесе жарықшақ тіндерді тесіл етіп, кірер жөне шығар тесік жасаса) немесе соқыр (ок немесе жарықшақ тіндерде қальш койса, яғни денеде жаттекті зат болады) болуы мүмкін. Оқ тиген жаралардың ерекшелігі -- бұл кезде ірі кан тамырлары, нервтер, сүйек жөне буындар, ішкі куыстар (кеуде, іш, бас сүйегінің іші, буындар) жараланғанда енген (өткен) зақымданулар болады. Кейде аралас зақымданулар болуы мүмкін, яғни жаралар зақымданудың басқа түрлерімен (күйік, сөулелену ауруы жөне т.б.) кабаттасып келеді.

Қан кетуден баска өрбір жара үшін ең кауіптісі -- жараға микробтардың түсуімен байланысты туатын асқынулар мүмкіндігі.
Микробтар жараға жаралану кезінде (алғашқы инфекция) немесе алғашқы көмек, ем көрсету кезінде асептика ережелерін бүзу (екіншілей қайталанған инфекция) салдарынан түседі. Бір жағдайларда ірің туғызатын ұшыну процесі дамуы мүмкін (іріңтекті микробтар стафилококтар, стрептококтар), ал кейде тілме ушығуы жүреді (қалшылдау, дене ыстығыньщ көтерілуі, жара айналасының қызаруы, оның шеттерінің тегіс еместігінің анық байпқалуы).
Соғылған жөне мылжаланған тіндері бар жараларда жөне топырақ пен ластану кезінде газды гангрена туғызатын газды инфекция пайда болуы мүмкін (оттек жок жерде дамитын микробтардың көбеюінің, яғни анаэробты инфекцияның көрінісі -- тіндердщ тез өлі еттене бастауы). Жараның инфекцияға ұшырауымен байланысты дамитын тағы бір кауіпті ауру -- сіреспе (жараның сіреспе таяқшасы бар топырақпен ластануы).
Жаралану кезіндегі алғашкы көмек көрсеткенде, қан кетуді токтату, жараны таңғышпен жабу, тыныш қалыпта үстау үшін дененің закымданған бөлігін иммобилизациялау (түрақтандыру) жүмыстарын жүргізу керек.
Қанды уакытша токтату -- алғашкы медициналык жөрдем керсету кезіндегі маңызды шаралардың бірі жөне қан кетудщ түріне байланысты оның төсілдері таңдалады.
Қан кетудіц түрлері жөне оларға сипаттама
Қан кету дегеніміз -- зақымданған кан тамырынан канның қүйылуы (шығуы) цан кету деп аталады. Зақым-данған тамыр сипатына сөйкес (142-сурет): артериялык, веналык, капиллярлык жөне паренхиматозды қан кету деп бөлінеді.
Артериядан қан кету ірі артерияньщ зақымдануы кезінде пайда болады. Ол жарадан ал қызыл түсті канның шапшып ағуымен сипатталады. Ірі артериялардың (сан, иық) зақымдануы зардап шегуші өміріне кауіп төндіреді.
Венадан цан кету ірі вена тамырларының зақымдануы кезінде болады. Жарадан кою қызыл түсті қан үздіксіз жайлап ағады. Кейбір веналардың (мысалы, мойын) жаралануы кезінде олардьщ ішіне ауа кетіп қалса, зардап шегушінің өліміне өкеп соғатын ауа эмболиясы дамиды.
Капиллярдан цан кету ұсақ қан тамырларының жара-лануы салдарынан пайда болады, оның ерекшелігі -- жаранын жоғарғы бетінен кан ағады.
Паренхиматозды органдардыц (бауыр, көк бауыр) зақым-дануыкезтде байқалады жөне ол көбіне аралас болып келеді.
Қан ағу (құйылу) орньгаа байланысты кан кету: сыртқы (кан терінің жарасы мен шырышты қабыкшасы арқылы сыртқа ағады) жөне іттткі (қан тіндерге, орган немесе ішкі қуыстарға кұйылады) болып бөлінеді. Кейде олар кеуде немесе іш куысы жарапанған кезде аралас болуы мүмкін.
Байқа лу уакытына сөйкес қан кету: алғашқы (жаралан-ғаннан кейін бірден кан кету) жөне екіншілей (зақым-данғаннан соң бірнеше уақыттан кейін) болып бөлінеді.
Капиллярлар мен кішкене тамырлардан кеткен қан таяу арада зақымданған тамыр маңында, егер қанның ұю дөрежесі төмен болмаса (сөуле ауруы -- гемофилия), қанның қоюлануы нөтижесінде өзі тоқтауы мүмкін (канқатпа -- қанның ұюы нөтижесінде). Қан кеп кеткен жағдайда қолма-кол өрекет жасалады.
Шоктың пайда болу себептері жөне оныц ауырлық кезеңдері
Шок -- ағзаньщ жаракатқа жауап ретіндегі күрделі реакциясы. Ол ауырсыну жөне рефлекторлык тітіркен-діргіштер салдарынан туындайды. Шок кезінде орталык нерв жүйесінін жұмысы тежеледі, жүрек-кан айналым жөне тыныс алу жүйесінің қызметі бұзылады, артерия кысымы күрт төмендейді жөне зардап шегушінің жалпы жағдайы ауыр болады.
Шок себептері әр алуан. Шок, көбінесе, жұмсак тіндердің аукымды мылжалануы, кеуде жөне куьщ куысы мүшелері-нің немесе ірі нерв тармақтарының зақымдануы, сүйек-терінің жарықшақтанып сынуы, уатылуы, аяқ-колдын жұлынып кетуі, сонымен бірге ауқьшды күю, аралас зақымдану және т.б. болған жарақаттар кезінде байкалады. Оның себептері: салкындау, едөуір көлемде кан кету, сәуле ауруы, ашыну, шөлдеу, титықтау, зардап шегушіні селкілдегіш көлікпен тасу, зақымдау орнын, (мысалы, сынықты) нашар орау, жүйке бұзылуы болуы мүмкін.
Шоктың 2 фазасы (кезеңі) болады. Бірінші кезең (фаза) -- козу: зақымданушы мазасызданып, ыңырсиды, көп аунақшып, қозғалады, тамыры қарқынды соғады. Бұл фаза (кезең) өте кысқа уакытқа созыльш, екінші фазаға ауысады -- самаркаулык, бозару, суық тер басады, тыныс алуы тарылып, артериялық кан кысымы төмендейді,
Жарақаттық шок белгілері:
# қоршаған ортаға карым-катынасы мүлде самарқау
(есінен айырылмайды);
# терінін жамылғыш қабаттарының бозаруы;
# карашықтың үлкейіл, көздің шүвдрейіп кетуі;
# өлсіз жөне жиі, кейде қылдай тамыр соғысы;

# тыныс алудың тарылуы, жиілеуі, кейде дұрыс
болмауы;
# дене температурасының (32 -- 30°С-ка дейін) жөне
артериялык кан қысымының төмендеуі;
# аурудың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.