Галендік және жаңа галендік препараттарды алу

I. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... 3
II. Негізгі бөлім
A. Галендік және жаңа галендік препараттарды алу технологиясы ... 4.5
B. Галендік және жаңа галендік заттар түрлері ... ... ... ... ... .5.14
III. Қорытынды ... ... ... ... ... .15
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі..16

Галендік және жаңа галендік препараттар әдетте кептірілген өсімдік шикізатынан дайындалады. Көптеген өсімдік шикізаттарының әсер етуші заттары кептіру және сақтау кезінде энзиматикалық процестер, булану, ауадағы оттегінің әсері, және тағы басқа факторлардың ықпалынан әртүрлі өзгерістерге ұшырайды.
Көп жағдайда жа өсімдіктерден алынған препараттардың осыған сәйкес кептірілген өсімдіктерден алынған препараттардан белсенділіг жоғары екені анықталған.
Осындай жағдайлар жас өсімдік препараттарын қолдану тиімді екенін көрсетеді. Бірақ, жаңа жиналған өсімдік шикізатын жаппай өңдеу техникалық қиындықтары бар. Көптеген өсімдіктер бір мезгілде гүлдейді, пісіп жетіледі, оларды жинау мерзімі өте қысқа болады. Жас өсімдік шикізатын тез өңдеу үшін үлкен өндіріс қуаты қажет. Олар сақтауға жарамсыз, тасымалдау қиын, зауыттар шикізат көзіне жақын орналасуы керек. Сондықтан жас өсімдіктерден дайындалатын препараттардың номенклатурасы көп емес. Оларды сығындылар және сөлдер деп бөледі.

1. Сағындықова Б.А. Дәрілердің өндірістік технологиясы: оқулық – Шымкент, 2008. – 348 бет.
2. Технология лекарственных форм. - (Под ред. Ивановой Л.А.) – Том 2. - 1991.
3. Руководство к лабораторным занятиям по заводской технологии лекарственных форм. - (Под ред. А.И. Тенцовой).- М.- 1986. - 272 с.
4. В.И. Чуешов. Промышленная технология лекарств, в 2-х томах, г. Харьков, 2002 г.
5. ҚР МФ – 1 басылымы. – Астана – 2008 ж.
6. Фармацевтическая технология. Под редакцией И.И.Краснюка и Г.В. Михайловой, Москва Асаdemia – 2006 г.

қосымша:
1. Муравьев И.А.- Технология лекарств. – В 2-х томах. - М. - 1980.
2. Журналы «Фармацевтический бюллетень», «Фармация Казахстана», «Фармация», «Химико-фармацевтический журнал» и др.
ССРО Мемлекеттік фармакопея, ХI басылым 1,2 т. - М. - 1990 ж

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:
I. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
II. Негізгі бөлім
A. Галендік және жаңа галендік препараттарды алу технологиясы ... 4-5
B. Галендік және жаңа галендік заттар түрлері ... ... ... ... ... .5-14
III. Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...16

Кіріспе
Галендік және жаңа галендік препараттар әдетте кептірілген өсімдік шикізатынан дайындалады. Көптеген өсімдік шикізаттарының әсер етуші заттары кептіру және сақтау кезінде энзиматикалық процестер, булану, ауадағы оттегінің әсері, және тағы басқа факторлардың ықпалынан әртүрлі өзгерістерге ұшырайды.
Көп жағдайда жа өсімдіктерден алынған препараттардың осыған сәйкес кептірілген өсімдіктерден алынған препараттардан белсенділіг жоғары екені анықталған.
Осындай жағдайлар жас өсімдік препараттарын қолдану тиімді екенін көрсетеді. Бірақ, жаңа жиналған өсімдік шикізатын жаппай өңдеу техникалық қиындықтары бар. Көптеген өсімдіктер бір мезгілде гүлдейді, пісіп жетіледі, оларды жинау мерзімі өте қысқа болады. Жас өсімдік шикізатын тез өңдеу үшін үлкен өндіріс қуаты қажет. Олар сақтауға жарамсыз, тасымалдау қиын, зауыттар шикізат көзіне жақын орналасуы керек. Сондықтан жас өсімдіктерден дайындалатын препараттардың номенклатурасы көп емес. Оларды сығындылар және сөлдер деп бөледі.
Жаңа галендік препараттар деп балласты заттардан толық тазартылған биологиялық белсенді заттары табиғи түрде болатын экстракциялық препараттардың ерекше тобы аталады. Жаңа галендік препараттардың галендік препараттардан айырмашылығы балласты заттардан толық таза болуында. Өзінің фармакологиялық әсері бойынша олар химиялық таза заттарға жақын келеді, сондықтан парентеральді түрде қолданыла береді.
Көптеген жаңа галендік препараттар МФ Х басылымына енгізілген: адонизид, лантозид, дигален-нео, коргликон, эрготал .
Жаңа галендік препараттардың көбі құрамында гликозидтер, оның ішінде жүрек гликозидтері бар препараттардан алынады. Олар келесі топқа бөлінеді:
1. жүрек гликозидтері препараттары.
2. фенолды қосылыстардың препараттары.
3. антрагликозидтер препараттары.
4. стероидты сапониндер препараттары.
5. Алкалоидтар препараттары.
6. шырышты заттар препараттары.

Галендік және жаңа галендік препараттарды алу технологиясы
Қазіргі кезде дәрілік өсімдік препараттарына сұраныс көтеріліп отырғаны белгілі. Бүкіл әлемдік денсаулық сақтау ұйымының (ВОЗ) мәліметтері бойынша әлем тұрғындарының 80%-ға жуығы табиғи текті дәрілік препараттарды қолданады екен.
Еуропада дәрілер сатылымы бойынша алдыңғы қатарлы елдер Франция, Италия, Германия болып табылады. Германияның дәрілік құралдар реестрінде 25%-дан астам фитопрепараттар тіркелген. АҚШ-да 50-70 жылдары фитопрепараттар өндірісінде төмендеу байқалған, бірақ 1980 жылдары осы топ препараттарының өндірісі 25%-ға жуық болса, 1994 жылы ол 35%-ды құрады.
Россияда 600-ден астам дәрілік өсімдік препараттары медициналық қолдануға рұқсат етілген, ол дәрілік құралдардың 40%-ға жуығын құрады.
Дәрілік құралдардың Мемлекеттік реестрінде галендік препараттардың үлесі 11,3%-ға жуық.
Галендік препараттар немесе қазіргі кезде аталатындай, экстракциялық препараттар, дәрілік заттардың ерекше бір тобы болып табылады. Галендік препараттардың пайда болуы рим дәрігері Клавдий Галеннің атымен байланысты.
Галендік препараттар дербес химиялық заттар емес, олар биологиялық белсенді заттардың комплексі болып табылады.
Осы уақытқа дейін галендік препараттардың жалпы жіктелу негізі жоқ. Барлық экстракциялық препараттар алудың негізінде өсімдік және жануарлар шикізатынан дәрілік әсері бар заттарды әртүрлі еріткіштерді (экстрагенттерді) пайдалана отырып, оларды сығындап бөліп алу процессі жатады.
Барлық галендік препараттарды шартты түрде, оларды алу тәсілі бойынша біріктіре отырып, мына топтарға бөлуге болады:
1. Тұндырмалар мен экстрактар.
2. Жаңа галендік препараттар.
З. Органдық препараттар.
4. Жас өсiмдiктер шикiзатынан алынған препараттар

Жаңа галендік препараттарды алу технологиясы келесі сатылардан тұрады:
1. шикізат пен экстрагентті дайындау.
2. өсімдік шикізатын экстракциялау.
3. сығындыны тазарту.
4. буландыру.
5. кептіру.
6. стандарттау.
7. дәрілік түр дайындау.
Жаңа галендік препараттарды экстракциялау сатысында экстракция тәсілін таңдап алу маңызды роль атқарады. Бұл үшін қарсы ағымды және циркуляциялық экстракция тәсілдері кеңінен қолданылады. Бұл тәсілдер уақыт пен еріткіштерді аз мөлшерде жұмсай отырып, концентрлі сығындылар алуға мүмкіндік береді. Соңғы жылдары тиімді де әсерлі ультрадыбысты экстракция тәсілі қолданылып жүр.
Сығындыны тазарту сатысының негізгі мақсаты балласты заттардан тазартылған биологиялық белсенді заттар комплексін алу.
Эксракциялық препараттарды балласты заттардан терең тазарту оларға мынадай артықшылықтарды береді:
1. препараттардың тұрақтылығын жоғарылатады.
2. зиянды, қосалқы әсері басылады, препараттарды инъекцияға қолдануға мүмкіндік туады.

Галендік және жаңа галендік заттар түрлері

Тұнба- настойка - (tincturae). Тұнбашалар деп өсімдіктер мен жануалардан алынатын дәрілік заттардың спирттік, эфирлік және сулық сығындыларын атайды. Бұл форм заводтарда дайындалатын тұрақты, боялған, тұнық сұйықтар. Оларды былай дайындайды: материалды ұсатып бакке салады, сонсоң сорып алатын сұйықты құйып араластырады: бакті жауып 16-20° температурада 7-10 күн бойы тұндырады. Содан сұйығын құйып алып, қоюын пресспен сығады: алынған тұндырманы тұндырып сүзеді.
Күшті әсер етпейтін заттардан алынған тұнбашаларды 1:5 концентрацияда, ягни материалдың салмағының 1 бөлегіне сұйықтың 5 бөлегін қосып жасайды.
Күшті әсер ететін тұнбашаларды перколяция әдісімен 1:10 пропорцияда дайындайды. Бұл әдістің мәнісі мынадай өсімдік материалын турап перкуляторға немесе, ол жоқ болса, өлшеуіш воронкаға салады. Оның үстіне материалдан 1 см жоғары етіп сорып алатын сұйық құяды. Содан кейін үйдің температурасындай жылылықта 24-48 сағат бойы тұндырады. Бұдан кейін сұйықтың ағым жылдамдығы минутіне 20 тамшыға тең болатындай етіп перколятордың немесе өлшеуіш воронканың кранын ашады.
Сұйық перколятор мен воронкаға да осындай жылдамдықпен құйылуға тиіс. Тұндырылатын сұйықтың екі порциясы алынады. Бірінші порция алынған өсімдік материалының салмағының 85%-не тең болуға тиіс, екінші порциясын сұйықтың бояулы түсі кеткенше жыйнайды; екінші порциядағы сорып шығаратын сұйық алынған материал салмағының 15 %-і қалғанша қайнатылады. Содан кейін екі порцияны бір бірімен араластырады, сөйтіп дайын настойка алады.
Егер рецептіде сорып шығаратын сұйық көрсетілмесе, онда спиртті настойка жіберіледі (70° спиртте), бұл тұндырманы кейде tinctura simplex деп атайды.
Тұнбашаларды жалғыз заттан жасалған қарапайым (tincturae simplices) және бірнеше тұнбашалардан тұратын немесе басқа дәрілік формалар, препараттар, заттар кіретін күрделі (tincturae compositae) түрлері бар.

Тұнбашаларды жақсылап жабылған ыдыста әдеттегі үй температурасында сақтайды. Тұнбашаларды таза күйінде (per se) немесе түрліше дәрілік формаларда сыртқы және ішке тамшылап мөлшерлейді, сондай-ақ, олардың атын атап жазады. Официналдық тұнбашалар:
Рецепт үлгілері:
Rp.: Tincturae Valerianae aetherreae 15.0
D.S.Итке 10-15 тамшыдан 1 рет қабылдауға
Rp.: Tincturae Rhei aguosae 15.0
D.S.Шай қасықпен 1 қасықтан бір рет қабылдауға
Rp.: Tincturae Opii simplicis 20.0
D.S. мысыққа 5-7 тамшыдан 1 рет қабылдауға
Rp.: Tincturae Iodi 25.0
D.S. Жарақаттанған жерді майлауға
Тұндырмалар (лат. tinсturae - батыру, бояу, жiбiту) деп дәрiлiк өсiмдiк шикiзатынан қыздырусыз және экстрагенттi аластатусыз алынатын сұйық спирттi сығындылар. Тұндырмалар мөлдiр, боялған сұйықтықтар, дәмi мен иiсi олар алынған өсiмдiктің иiсi мен дәмiне сәйкес болады. Тұндырмалар өте көне дәрi түрi, медициналық тәжiрибеге Парацельс (1495-1541) енгiзген болатын және осы уақытқа дейiн өз мәнiн жойған жоқ. МФ ХI басылымына жалпы мақала енгiзiлген. МФ Х басылымына тұндырмаларға бiр жалпы және 10 жеке мақалалар кiредi. МФ IХ басылымына 21 тұндырма енгiзiлген. Көптеген тұндырмалар фармацевтiк өңдiрiстерде РАТШ (МРТУ) бойынша шығарылады.
Тұндырмалар қарапайым және күрделi болып екi топқа бөлiнедi. Қарапайым тұндырмалар өсiмдiк шикiзатының бiр түрiнен, ал күрделi әртүрлi өсiмдiк шикiзатынан, кейде дәрiлiк заттар қосу арқылы дайындалады.
Күрделi тұндырмаларға бiрнеше тұндырмалар жатады:
Жалбыз шөп тұндырмасы (Тinсturа Мenthае рiреritае). Құрамы: жалбыз шөп жапырағы 50,0 г; жалбыз шөп майы 50,0 г, спирт 90% 1000 мл дейiн.
Тұндырманы бөлшектi мацерация тәсілiмен дайындайды. 950 мл сығынды алып, онда 50,0 г жалбыз шөп майын ерiтiп, 90% спиртпен көлемiн 1 литрге дейiн жеткiзедi.
Ащы тұндырма (Тinctura аmаrа). Құрамы: толғақ шөп 60,0 г; трифоль жапырақтары 60,0 г; аир түбiрлерi 30,0 г; ащы жусан шөбi 30,0 г; мандарин кабығы 15,0 г; спирт 40% 1000 мл дейiн.
Бұл тұндырманы дайындау ерекшелiгi: шикiзаттың әр түрiн жеке-жеке ұнтақтап, бiркелкi қоспа дайындайды. Өсімдіктер қоспасын перколяция тәсiлiмен экстракторда сығындайды.
Көкiрек немесе мия эликсирi. (Еliхir ресtоrа1ае, Еliхir сum extracta Glycyrrhizae). Препаратты қою немесе құрғақ мия тамыры экстрактысын аммиакты суда 2 тәулiк бойына ерiту арқылы дайындайды. Сонан соң 90% этанолда ерiтiлген анис майының ерiтіндiсiн қосады.
Барлығы 50-ден астам тұндырмалар шығарылады, олардың iшiнде 9-жас өсiмдiк шикiзатынан, 2-жануарлар шикiзатынан алынады. Тұндырмалардың басым көпшiлiгi кептiрiлген өсiмдiк шикiзатынан дайындалады.
Шикiзат пен экстрагент арасындағы ара қатынас және спирттiң концентрациясы. МФ VIII басылымынан бастап тұндырмалар үшін шикiзат пен дайын өнiм арасында салмақтық-көлемдiк қатынас кабылданған. Демек, бастапқы шикiзат салмақтық бөлiкте, ал экстрагент көлемдiк бөлiкте алынады. Әдетте, әсер етушi заттары күштi емес өсiмдiк шикiзатының бiр бөлiгiнен 5 бөлiк, ал күштi әсер етушi заттары бар шикiзаттан 10 бөлiк тұндырма алынады. Тек жеке жағдайларда ғана әсер етушi заттары күштi емес шикiзаттан тұндырмалар 1:10 қатынасында дайындалады (қырмызыгүл, арника, долана тұндырмалары), ал жапон сафорасы тұндырмасы 1:2 қатынасында 48% спирте, жалбыз тұндырмасы 1:20 қатынасында 90% спирте дайындалады.
Тұндырмалар мацерация, бөлшектi мацерация, перколяция және қою мен құрғақ экстрактарды ерiту тәсiлдерiмен алынады. Экстрагент ретiнде концентрациясы 40%-тен 95%-ке дейiнгi этанол қолданылады. Тұндырмалар алудың технологиялық процессi келесi сатылардан тұрады:
1. Шикiзат пен экстрагентгi дайындау.
2. Шикiзатты экстракциялау.
3. Алынған сығындыны тазарту.
4. Стандарттау.
Тұндырмаларды сақтау. Тұнырмаларды қатты тығындалған бутыльдерде, жарықтан таса жерде сақтайды. Жарықта көптеген тұндырмалардың түрлерi тiкелей күн сәулесiнiң әсер етуiнен тотығу-тотықсыздану процестерiнiң активтенуi салдарынан өзгерiп кетедi. Оларды 15°С температурада сақтайды, бiрақ, ол (+8°)С төмен болмауы керек, өйткенi, тұндырмалар төмен температурада тұнып, қайтадан тұнба түзіледi.
Кейде сақтау ережелерiн орындаған күнде де, сақтау мерзiмi ұзарған сайын тұнбалар түсуi мүмкiн, яғни, тұндырмалар ескiредi. Бұл биологиялық белсенді заттардың ерiгiштiгiнiң өзгеруiне және тұндырмалардағы заттардың өзара әрекеттесуi нәтижесiнде ерiмейтiн қосылыстар түзiлуiне байланысты. Тұнбада қант, илiк (малма) заттар, органикалық қышқылдар, пигменттер, алкалоидтардың, гликозидтердiң iздерi және т.б. заттар болуы мүмкiн. Тұнбасы бар тұндырмаларды фильтрден өткiзiп, қайтадан стандарттайды. Сандық көрсеткiштерi талапқа сай болса, оларды қайта қолдануға рұқсат етiледі.
Шикiзаттан спирттi айдау (рекуперация). Өңделген шикiзаттың құрамында әлі де болса құнды экстрагенттiң бiраз бөлiгi қалып қояды. Сондықтан, өсiмдiк шикiзатынан спирттi айдайды, яғни, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.