Иммунитеттің генетикалық негіздері

Жоспар
Кіріспе

1 Иммундық жүйе және оның қызметі,гуморальдық және клеткалық жүйе.
2 Т.және Б.лимфоциттердің шығу тегі.
3 Иммундық жүйенің әрекеті.
4 Иммуноглобулиндердің құрылымы.
5 Антиген . антидене реакциясы.
6 Иммуноглбулиндердің генетикасы.
7 Әр түрлі антиденелердің пайда болуы.

Латынның «иммунитас» деген сөзі«әлде неден босату,тазарту» деген ұғымды білдіреді.
Иммунитет туралы түсінік өте ерте заманда пайда болған.Қытай мен Үнді елдерінде жұқпалы шешек ауруымен ауырған адамдардың денесіне күлдіреген копіршіктерін алып,оны дені сау адамдарға алдын ала сол аурумен ауырмас үшін жұқтырған.Батыс және Оңтүстік Африканың жергілікті халқы малдың өкпе қабынуына қарсы егуді бірнеше ғасырдан бері нәтижелі қолданып келеді.Олар өкпесі қабынып өлген малдың өкпесіне пышақ сұғып,сол пышақпен сау малдардың тұмсығын тілгілейді екен.Дегенмен ең алғашқы иммунологиялық тәжірибені жасаған ағылшын дәргері Э.Дженнер. Ол 1796 жылы сиыр шешегімен ауырып тұрған адамның қайтадан шешекпен ауырмайтындығын байқаған.Ол сиыр шешегімен ауырған сауыншылардың қолдарындағы күлдіреген көпіршіктердің суын басқа адамдарға екті.Сол сұйықты ол вакцина деп атады.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Иммунитеттің генетикалық негіздері.

Осының алдыңдағы тарауда гомеостазды бұзатын және ішкі заттардан организімді қорғап тұратын ерекше жүйені иммундық жүйе деп атайтыны айтылған.Латынның иммунитас деген сөзіәлде неден босату,тазарту деген ұғымды білдіреді.

Иммунитет туралы түсінік өте ерте заманда пайда болған.Қытай мен Үнді елдерінде жұқпалы шешек ауруымен ауырған адамдардың денесіне күлдіреген копіршіктерін алып,оны дені сау адамдарға алдын ала сол аурумен ауырмас үшін жұқтырған.Батыс және Оңтүстік Африканың жергілікті халқы малдың өкпе қабынуына қарсы егуді бірнеше ғасырдан бері нәтижелі қолданып келеді.Олар өкпесі қабынып өлген малдың өкпесіне пышақ сұғып,сол пышақпен сау малдардың тұмсығын тілгілейді екен.Дегенмен ең алғашқы иммунологиялық тәжірибені жасаған ағылшын дәргері Э.Дженнер. Ол 1796 жылы сиыр шешегімен ауырып тұрған адамның қайтадан шешекпен ауырмайтындығын байқаған.Ол сиыр шешегімен ауырған сауыншылардың қолдарындағы күлдіреген көпіршіктердің суын басқа адамдарға екті.Сол сұйықты ол вакцина деп атады.

Иммунологиялық ғылым болып қалыптасуы кейбір жұқпалы ауруларды қоздыратын микробтың ашылуымен тікелей байланысты.Егер бұдан ертеректе иммунитетті организімнің ауруға қарсы тұратын қасиеті деп түсінсе,бүгін ол ұғым әлдеқайда кеңейтілді.

Иммунитет-организімнің жұқпалы агенттерді және антигендік қасиеті бар генетикалық бөгде заттарды қабылдамауы. Р.В.Петровтың (1983) айтуы бойынша иммунитет-организмнің генетикалық бөгде белгілері бар тірі денелер мен заттардан өзін-өзі қорғау қабілеті.Бұл тұжырымның негізінде Бернеттің теориясы жатыр,ол бойынша өзінікін және басқаны тану иммунитеттің орталық биологиялық механизмі болып табылады.Иммунитеттің негізгі қызметі-организмнің ішкі тұрақтылығын (гомеостазды) бақылау.Генетикалық табиғаты бөгде заттарды (бактериялар,вирустар,рак клеткалары т.б.) тану,одан кейін оны ерекше тежеу,бейтараптандыру немесе жою.Генетикалық табиғаттың биологиялық дербестігін сақтауға организмнің иммундық жүйесі- лимфалық органдар және лимфалық клеткалар жиынтығы жауап береді.

Иммундық жүйе және оның қызметі,гуморальдық және клеткалық жүйе.

Иммундық жүйе орталық және шеткі органдардан тұрады.Иммундық жүйенің құрамына төс астсндағы сырт пішіні айыр тәрізді болып келетін тимус,қарын астында орналасқан көк бауыр,жілік майы,ішектерді жағалай орналасқан лимфалық түйіндер жатады.Бұл органдар денеге таралып сөл тамырлары арқылы организмнің барлықмүшелерін қамтып жатады.Жоғарыда қан сарысуының иммундық қаблеті туралы әңгімеледік.Сол сарысу қанмен қосылып жатқан лимфа болып табылады. Иммундықоргандардан ағып шыққан лимфа иықтығы бұғана сүйегінің тұсында қанмен қосылып,онымен бірге денені айналып келіп,лимфалық түйіндерде қайтадан қаннан бөлініп,иммундық органдарға келеді.Олар қанның сарысуында болғандықтан ғалымдар иммунитеттің гуморальдық теориясын жасады.

Лимфа негізінен лимфоцит деп аталатын клеткалардан тұрады.Иммундық жүйенің құдіретін көрсететін дәл осы клеткалар.Лимфоциттер жасалатын клеткалар алғаш іште жатқан баланың бауырынды пайда болады.Одан соң сүйектің майына түсіп,сол жерде пісіп жетіледі де,одан майда лимфоциттер жасалады.Жіліктен шыққан лимфоциттердің бір бөлігі тимусқа жетіп,ол жерде ерекше қасиетке ие болады.Одан шыққан лимфоцитті Т-лимфоцит деп атайды.Иммундық жүйеде Т-лимфоцит әрі қарай бөлініп,мынадай клеткалар тобын береді:

1.антигенді жұтып,ыдыратып жіберетін макрофаг;

2.антигендік клетканы өлтіретін клеткалар-

Т-киллер(ағылш.килл-өлтіру деген сөз).

3.антидене жасайтын лимфоциттермен хабарласып

Тұратын клеткалар-Т-хелпер(хелп-көмекте су).

4.антидененің жасалуын тоқтататын-Т-супрессор

клеткалар.

Осы айтылғандар иммунитеттің ең белсенді клеткалары болып табылады.Бұлар ешқашанда антидене жасамайды.

Т-және Б-лимфоциттердің шығу тегі.

Тимус - төс сүйегінің астындағы айырша без.Бұл без организмнің жасы ұлғайған сайын біртіндеп кішірейе береді.Жатырда жатқан баланың салмағының 2 проценті тимус болса,жаңа туған баладағы оның үлесі- 0,5 процент,ал қырыққа келген адамда небәрі - 0,01 процентке дейін төмендеп,қарт адамдарда ол мүлдем жойылып кетеді.Адам қартайғанда аурушыл болатыны да осы бездің жоғалуынан.Көптеген зерттеулер тимусы хирургиялық жолмен алып тасталған жас малдың нашар болып өсетінін көрсетіп отыр.Ондай малдарда лимфоциттердің мөлшері күрт азайып,иммунитеттің ешбір белгісі байқалмайды,жұқпалы аурумен тез ауырады.Егер малдарға тимус безін қайта салса,ауруға қарсылығы күшейетіні анықталды.Осы нәтижелер тимустың иммундық жүйеде ең басты роль атқаратынын дәлелдейді.

Сонымен тимустан иммунитетте ерекше қызмет атқаратын төрт түрлі клеткалар тобын - макрофаг,өлтіргіш,көмекші және тежегіш-клеткалар беретін Т-лимфоциттер,дайындалып шығатынын білдік.Т- лимфоциттер соншалықты мықты болғанымен иммундық жүйе Б- лимфоциттер деп аталатын клеткаларсыз организмді бөтен заттардан қорғауы мүмкін емес. Антиденелерді осы Б- лимфоциттер жасап шығарады.Яғни денеге енген антигенді сиқырлы оқ - антиденелермен атқылайтын осы клеткалар.Бұл клеткалардың Б- лимфоциттер деп аталу себебі мынаған байланысты.1956 жылы Глик антидене жасайтын клеткаларды алғаш рет құстың бурса деп аталатын безінен тапты.Сондықтан бурса деген сөздің бірінші әріпн қосып,антидене жасайтын иммундық клеткаларды Б- лимфоциттер деп атайды.

Адам және жануар организмінде бурса безі жоқ.Ал құста сүйек майынан шыққан лимфоциттердің бір бөлігі бурсада,антидене жасайтын клеткаларға айналады.Ал адам мен жануарларда сүйек майынан шыққан лимфоциттердің бір бөлігі Т - лимфоцитке айналу үшін тимусқа барса,екінші бөлігі Б - лимфоциттерге бірден айналып отырады екен.Сонымен қорыта айтқанда иммундық жүйе организмді Т- және Б- лимфоциттердің арқасында ғана антигеннен қорғай алады. Қалыпты жағдайда иммундық жүйедегі Т- және Б- лимфоциттер бір-бірімен араласпай,лимфалық түйіндердің әр бөлігінде орналасқан.Олар иммундық органдардан шығып қан тамырларына енгенде ғана араласады.

Иммундық жүйенің әрекеті.

Егер организмге әлдебір бөтен зат- антиген ене қалса,оны иммундық жүйенің лимфа сұйығы лимфалық органдарға жинайды.Ол жерде макрофаг антигенмен мұқият жанасып, антигеннің бөтен бөлшектерінің құрылысы туралы мағлұматты егжей-тегжейлі есіне жазып алады.Бұл антиген организм үшін бөтен болғандықтан артынша макрофаг оны жұтып жібереді(макрофагтың клеткасының ішінде кез келген антигенді ыдыратып,қорыта алатын ферменттер жетіп жатыр).Макрофаг детерминанттың құрылысы туралы есіне сақтап алған хабарды Б- лимфоцитке,сонымен қатар көмекші Т- лимфоциттерге береді.Осыдан кейін көмекші Т-лимфоцит антигеннің детерминанты туралы мәлімет алып үлгеріп Б- лимфоцит пен өлтіргіш Т- лимфоциттерді іске қосады.Осы айтылған клеткалар өздерінен ерекше лимфокиндер деп аталатын пептидтер бөледі солар арқылы бір-біріне әсер етіп,иммундық клеткалар бірін-бірі іске қосады.Қазіргі кезде лимфоциттер бөлетін 100-ден аса лимфокин белгілі.Жоғарыда айтылған клеткалар өздерінен интерлейкин деген лимфокиндер бөліп шығарады.Макрофаг өз клеткасынан интерлейкин-1 деген лимфокинді бөліп шығарады. Осы лимфокинмен байланысқан көмекші Т-лимфоцит бөліну жолымен көбейіп,ол да өзінен интерлейкин-2 лимфокинін бөле бастайды.Интерлейкин-2 Б-лимфоциттер мен өлтіргіш Т-лимфоциттерге әсер етіп,олардың тез бөлініп,көбеюіне мүмкіндік береді.Міне жоғарыда айтылған бұйрықтар осындай ерекше белоктар-лимфокиндер арқылы беріледі.

Макрофаг Б-лимфоцитке антигеннің бір түрінің ғана детерминанты туралы хабар береді,яғни бір лимфоцитке үсті-үстіне бірнеше антигендер түрі(мысалы,белок,вирус,полисахарид )туралы хабар бере алмайды.Осының артынша интерлейкин-2-нің әсерінен антиген туралы бар алған Б-лимфоциттер тез көбейіп,әлгі антигенің бір түріне қарсы антиденелер жасайтын плазмоциттер деп аталатын клеткаларға айналады.Сонымен плазмоциттердің міндеті- антигеннің бір түріне қарсы антиденелердің бір түрін жасау. Организмге белок,вирус және бактерия түрінде үш антиген енеді делік.Бұл жағдайда макрофаг бір лимфоцитке тек белоктың,екінші лимфоцитке тек вирустың және ү шінші лимфоцитке тек бактерияның детерминанты туралы мәлімет береді. Яғни Б-лимфоциттерден пайда болған плазмоциттердің бір тобы- белокқа,ал екінші тобы- бактерияға қарсы антиденелер жасайды.

Сонымен денеге антиген түскен кезде иммундық жүйеде өте күрделі процесс жүреді,соның нәтижесінде осы антигенге қарсы антидене молекулалары жасалады,өлтіргіш Т- клеткалар бөтен клеткаларды жоюға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.