Ұрық жане өскін гүлді өсімдіктер онтогенезінің бастапқы кезеңі

Жоспар
Кіріспе

1 Жыныстық көбею
2 Жыныссыз көбею

Ұрық және өскін-гүлді өсімдіктер онтогенезінің бастапқы кезеңі

Гүлді өсімдіктер денесінің қалыптасуы бір клеткадан, ұрықтанған жұмыртқа клеткасынан немесе зиготадан басталады. Зиготадан тұқымның негізгі бөлігі, жаңа организмнің бастамасы ұрық пайда болады.

Гүлді өсімдіктердің көбеюі жынысты жолмен, яғни тұқыммен және жыныссыз жолмен (вегетативті) – қалемшелермен, баданамен, түйнек арқылы жүреді.
Жыныстық көбею барлық өсімдіктер үшін оларды көбейтудің жалғыз мүмкін тәсілі болып саналады. Жыныстық көбеюдің негізгі кемшілігі өздігінен көбейетін өсімдіктер ғана өзінің сорттық қасиеттерін сақтап қалады.
Тұқым арқылы көбею өсімдіктердің жаңа құнды сорттарын алуға мүмкіндік береді.
Вегетативті көбею өсімдік шаруашылығында кеңінен таралған.

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 2 бет
Таңдаулыға:

Ұрық жане өскін гүлді өсімдіктер онтогенезінің бастапқы кезеңі
Ұрық және өскін-гүлді өсімдіктер онтогенезінің бастапқы кезеңі

Гүлді өсімдіктер денесінің қалыптасуы бір клеткадан, ұрықтанған жұмыртқа клеткасынан немесе зиготадан басталады. Зиготадан тұқымның негізгі бөлігі, жаңа организмнің бастамасы ұрық пайда болады.

Гүлді өсімдіктердің көбеюі жынысты жолмен, яғни тұқыммен және жыныссыз жолмен (вегетативті) - қалемшелермен, баданамен, түйнек арқылы жүреді.
Жыныстық көбею барлық өсімдіктер үшін оларды көбейтудің жалғыз мүмкін тәсілі болып саналады. Жыныстық көбеюдің негізгі кемшілігі өздігінен көбейетін өсімдіктер ғана өзінің сорттық қасиеттерін сақтап қалады.
Тұқым арқылы көбею өсімдіктердің жаңа құнды сорттарын алуға мүмкіндік береді.
Вегетативті көбею өсімдік шаруашылығында кеңінен таралған.

Жыныстық көбею
Жыныстық көбею кезінде жаңа өсімдіктің тіршілік етуі екі әртүрлі (жыныс) жасушалардың қосылуы негізінде пайда болады - аталық және аналықтың. Гүлде гүлшоғырынан тұқым дамиды.

Жыныстық көбею - аналық және аталық жыныс жасушаларының (гаметалар) қосылуынан түзілетін, яғни ұрықтану нәтижесінде пайда болатын зиготадан жаңа дара бастың дамуы, көбеюдің бір түрі. Жыныстық көбеюде генетикалық ақпараттары әртүрлі ата-ананың тұқым қуалау материалдары қосылады. Әр гаметамейоз нәтижесінде пайда болған гаплоидты хромосома жиынтығынан тұрады және олар келесі ұрпақтар арасын байланыстырады. Жыныстық көбею жоғары сатыдағы ядролы организмдердің (эукариоттар) барлығына тән, ал төменгі сатыдағы ядросыз организмдерде (прокариоттар) бұл құбылыс анықталмаған. Көптеген тірі организмдердің құрылымдары және қызметтері жағынан жыныс жасушалары аналық (жұмыртқа-жасуша) және аталық (сперматозоид) болып екіге бөлінеді. Әдеттегідей, жұмыртқа-жасуша және сперматозоидтар аналық және аталық организмдерде жетіледі. Олар бір-бірінен бірнеше белгілері арқылы ажыратылады. Жеке аталық және аналық дара бастары бар түрлерді дара жынысты деп атайды. Бір үйлі өсімдіктер және гермафродитті жануарларда жұмыртқа-жасуша және сперматозоид бір дара баста түзілсе, екі үйлі өсімдіктерде және дара жынысты жануарларда олар әртүрлі дара бастарда түзіледі. Егер түрлерде бір дара басаналық және аталық гаметаларды түзе алса, оларды гермафродиттер немесе қосжыныстылар деп атайды. Жыныстық көбеюге - партеногенез де жатады. Бұл - аналық гаметаның аталық гаметамен ұрықтанбай дамуы. Партеногенез кезінде дара бастың соматикалық жасушалары диплоидты түрде дамиды. Хромосоманың диплоидты жиынтығының қалыпқа келуі мейоздың екінші бөлінуіндегі ооциттердің және редукциялы денешіктің қосылуынан іске асады. Партеногенетті көбею жануарлар және өсімдіктер патшалығында кездеседі және кей жағдайларда көбею жылдамдығын өсіреді. Аналық гаметадағы хромосомалар санына байланысты партеногенезді гаплоидты және диплоидты деп екі топқа бөледі. Көптеген жәндіктерде, соның ішінде құмырсқаларда және араларда гаплоидты партеногенез нәтижесінде организмдердің жаңа топтамалары (касталар) пайда болады. Бұл түрлерде мейоз процесі жүреді де гаплоидты гаметалар түзіледі. Кейбір жұмыртқа-жасушалар ұрықтанады да олардан диплоидты аналықтар, ал ұрықтанбаған жұмыртқа-жасушалардан ұрықты гаплоидты аталықтар дамиды. Көбеюдің мұндай механизмі жәндіктердің әр типті ұрпақтарының санын реттеуде маңызы зор.

Бітелерде диплоидты партеногенез жүреді. Олардың ооциттерінің хромосомалары ажырамайтын мейоздың ерекше формасынан өтеді, яғни барлық хромосомалар жұмыртқа-жасушаларға өтеді де, шеткі (полюсті) денешікте бірде-бір хромосома болмайды. Партеногенез өсімдіктердеде кеңінен тараған. Соның бір формасы - ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.