СОЛТҮСТІК КОРЕЯДАҒЫ «ЧУЧХЕ» ИДЕОЛОГИЯСЫ

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Корей ХалықДемократиялық республикасы - әлемдегі ең жабулы мемлекеттердің бірі болып саналады. 1946 жылы, КСРО және оның әскерінің қолдауымен Солтүстік Корей үкіметі құрылып, оның басшысы болып Ким Ир Сен тағайындалады. 1948 жылы Ким Ир СенСолтүстік Кореяныңнегізі қаланғаннан, 1994 жылы қайтыс болғанға дейінгі жетекшісі, саясаткер және әскери қолбасшы болды. Ол 1948 жылдан 1972 жылға дейін сол елдің бас министрі, 1972 жылдан 1994 жылға дейін елдің президенті қызметтерін атқарды. Солтүстік Кореяда оған ресми түрде «Ұлы Көсем» деген атақ беріліп, елдің конституциясында ол «Республиканың Мәңгі Президенті» атанды. Туылғандағы аты Сон Чжу, яғни аударғанда тірек болу дегенді білдіреді. Сондай-ақ өзге есімдерімен де: Тон Мен (Күн Шығыс), Хан Бер (Таңғы жұлдыз), Чансон (Бас немере) белгілі болды. Тарихқа Ир Сен (Күннің Атуы) деген атпен танылды.

Ким Ир Сен кедей отбасында өсті, оның жанұясының барлық мүшелері антижапондық қозғалыстарға қатысты. Училищеде оқып жүрген кезінде-ақ марксизмнің соңына түсті. Кейін партизан болып, өзінің партиялық ұйымын құрып, соның нәтижесінде Корей Ұлттық-Демократиялық республикасының бірінші және «мәңгі» президенті атанды[1, с. 52-69] . Ол Солтүстік Кореяның жетекшісі ретінде елдің бағытын өзі дамытып шығарған «Чучхе» бағытына өзгертіп, өзінің жеке басына табынушылықты орнатты. Сондықтан да Солтүстік Кореядағы социализмнің негізгі идеологиялық дәлелі - чучхе идеясында жатыр десек те болады.

Чучхе идеясы -Корей Халық Демократиялық республикасының және Корей Еңбек партиясының ресми-мемлекеттік идеологиясы болып табылады.

“Чучхе” деген сөз ненi бiлдiредi? “Чу” - қожайын, “чхе” - тұлға, болмыс деген ұғым. Яғни, “Чучхе” идеологиясының өзегi - қожайынның болмысын ұлықтау. Солай екен деп “Чучхенi” тұтастай жоққа шығаруға да болмайды. Ертеректен алсақ, “чучхе” сөзi - философиялық термин. Негiзгi мақсаты- марксизм, сталинизм және маоизмнiң ықпалынан құтылу, елде тәртiп орнату, ұлтты ұйыстыружәне билiктiң мұрагерлiк дәстүрiн күшейтуболып табылады.

Сталиннің өлімі Кеңес өкіметіндегі сталиндік режимнен бас тартуға түрткі болды. Ким Ир Сеннің ойынша бұл жеке билікке өз қаупін тигізді. Сол кездің өзінде-ақ Солтүстік Кореяға Кеңес үкіметінің ықпалы күшті болды. Сондықтан да чучхе ілімі елдің ішіндегі теріс ықпалды баяулату үшін жасалды. Корей Еңбек Партиясының оппозициялық мәніндегі түрлі фракцияларын жоюда оның қолданылуы жалпыға бірдей қолдау тапты. Терминді экономикада, қорғаныста және басқа да сыртқы сфераларда қолдана бастады. Кеңес-Қытай жанжалы туындаған уақытта және марксизмді қозғай бастағанда, "чучхе" термині дипломатиялық құжаттарды да басқаратын термин ретінде пайда болды. Кейін Ким Ир Сеннің дербес билігі орнап, Солтүстік Корей қоғамында оның жеке тұлғасына табынушылық терең тамыр жайғаннан кейін, чучхені "біртұтас жүйе" ретінде қарай бастады. Бұл қоғамды саяси және идеологиялық біртұтастыққа шақырды.

1970 жылы Корей Еңбек Партиясының V съезіндегі партия жарғысы бойынша, чучхе ілімі ресми идеологиялық тұғырнама ретінде бекітілді. 1982 жылы "чучхе" термині түзету түрінде Конституцияға түсіп, ресми түрде Солтүстік Кореяның идеологиясы мәртебесін алды. 1974 жылы чучхені кимерсенизм (кимизм) деген атаумен, яғни "жаңа және бірегей жүйе" негізінде қайта бекітті.

Чучхе қандай себептен пайда болды? Бірден бір себеп ол жапон оккупациясы және корей қоғамындағы ұлтшылдық идеялар деуге де болады. Кеңестік Ресейдің ықпал етуі және корей жұмысшыларының арасындағы кедейшілік, Кореядағы коммунистік идеяны танымал етті.

Ким Ир Сеннің ресми биографиясы бойынша, ол түрмеден босағаннан кейін, 1930 жылы шілдеде Калунь ауылына барып, алғаш рет дербестіктер идеологиясын қалыптастырады. "Консор жолдастарының одағы" деп аталатын партиялық ұйымын құрады [1, с. 40] . Осыдан кейін, чучхе идеясы әдетте қабылданған есеп бойынша емес, тіпті одан жиырма бес жыл бұрын Ким Ир Сенмен жарияланып, ресми түрде 1955 жылы 28 желтоқсанда Кореяның еңбек партиясының«үгіт-насихаттық» сьезінде жалпы құрылтайда алғаш Ким Ир Сеннің сөзіндеайтылған болады[1, с. 496] .

Чучхе идеясы бойынша қоғам және мемлекеттің міндеті - тамаша қоғам құрастыру. Солтүстіккорейлік мәліметтерде көрсетілгендей, мұндай тамаша қоғам «жұмақ» деген сөзбен де баламаланады. XXI жүз жылдықтың басындағы Солтүстіккорейлік басылымдарда, сондай-ақ "жердегі жұмақ" («чисан нагвон») деген сөз тіркесін де қолдана келе, чучхе идеясы терминологиясын чхондоге дінімен дебайланыстырады[2, 58-66] . Чхондоге Корей Халық Демократиялық республикасында танымал, сондай-ақ ол коммунистік тәртіптерге сүйенеді. Тіпті Кореяда жас достардың аспан жолындағы діндері деп аталатын партиясы құлырған болатын. Бұдан шығатын қорытынды: кореядағы коммунистік идеология марксизм-ленинизм идеясына емес, тап осы чхондогеіліміне негізделеді. ХХ ғасырдың ортасында Ким Ир Сенмен игерілген «чучхе» доктринасының негізгі мәні, жоғарыда айтқанымыздай «тұлға, болмыс, өзіншелік, тірек» деген сөздермен баламаланады. Ал негізгі иероглифтік жазуды аударғанда, оның мағынасы «адам - барлық тіршіліктің қожайыны» делінген. Чхондогенің негізгі қағидаларының бірі, міне осы адам, яғни «адам - аспан болып танылады».

1998 жылғы Корей ХалықДемократиялық республикасының қабылданған жаңа конституциясында бір ескерту бар. Ол бойынша Ким Ир Сеннің ұстанған ұраны «и-мин - ве чхон» деген сөз болса керек, яғни «адамды аспан деп тану».

Ким Ир Сеннің айтуынша чучхе идеясының орталығы, яғни ғаламның басшысы адам. «Аспанға табынғандай, адамғада табыну»-бұл оның өмірі мен теориялық идеясының ойлау және іздеу ұраны болды. Ол әрдайым халықтың қызығушылығын басшылыққа алды. Идея бойынша чучхенің субъектісі жұмысшы халық, Ким Ир Сен кимирсендік теорияны жетілдіріп: «Тарих субъектісі-халықтың жұмысшы тобы. Оның рөліне керітартпа таптаркіре алмайды. Егерде біріншілері тарихты құрып оны дамытса, екіншілері сол жолды тоқтатқысы келеді», - дегенді білдірді. Алайда, Ким Чен Ир әрбір қоғамда олардың рөлі мен орны әртүрлі деп көрсетеді. Ол: «Революция қорытындысы мен құрылымы соңында халықтың шығармашылық күшінің қаншалықты дамығанына байланысты болады. Халық жиынтығы-бұл қыруар көп халық, халықтың күші мен ақылы сарқылмайды. Олар әлемдегі ең ақылдылары әрі күштілері. Сондықтан олар басшы екенін біліп дамыса, онда кез келген революциялық құрылымның сұрағын табысты шешуге болады», - дейді [2, 16] .

1974 жылы Ким Чен Ирдің елде ресми мұрагер ретінде жариялануы, чучхенің тек Ким Ир Сеннің жеке билік режиміне ғана қатысты емес, сондай-ақ Ким Чен Ирдің билікке келуімен де тығыз байланысты екендігін көрсетті. 1982 жылдан бастап "чучхе" терминін нақты саяси, экономикалық және әскери мәнде қолдана бастап, жалпы сотүстіккорейлік қоғамның басшылығына айналды. 1986 жылы чучхе іліміне "әлеуметтік-саяси организм" деген ұғым енгізілді. Оның мәні, "революцияның субьектісі - ол тірі организм, оған көсемде, партия мен халық та түйіседі", яғни ол осы үш компаненттің ерітіндісінен құралған "әлуметтік-саяси организм" болып табылады. Кейін бұл ұғымды "қандық туыс" ретінде қолдана бастады. Әрине, бұл Ким Чен Ирдің мұрагерлік жолмен билікке келуіне ақтау болды. Өзінің «Чучхе философиясы- революцияның өзіндік философиясы» атты еңбегінде, Ким Ир Сен мынадай философиялық мінездеме береді:

Чучхе философиясы адамды ең күшті, дербес, табиғаттың кемел туындысы ретінде қарастырады. Чучхе философиясы диалектикалық материализмді мойындаудан шығады[3, с. 3] . Чучхе адамы - сөзсіз матеиалды жаратылыс. Сонымен қатар адам - шығармашылыққа бейім жан. Табиғат - адамзат өмірінің материалдық көзі, адамзаттың еңбек нысаны болып табылады [3, с. 12] .

Осылайша, чучхелік философияда адам басты маңызды орынды иеленді. Яғни тарихи дамуда адамзаттың рөлі арта түсті.

Чучхе философиялық идеясының негізгі мәні адамзатты зерттеу емес, керісінше адамзаттың қоғамға қарым-қатынасын зерттеді, себебі адам тарих пен чучхелік философияның субъектісі ретінде қарастырылады. Чучхеде Ким Ир Сен айтқандай адамзат жалғыз қоғамдық жаратылыс болып табылады[4, с. 18] .

Ким Чен Ирдің билікке келуімен чучхе идеясын сирек пайдалана бастады. Бірақ ол өзінің негізгі идеологиялық режимін жүргізуші ретіндегі мәнін жоғалтпады. “Чучхенiң” ұлтты ұйыстыратын мемлекеттiк идеология екенiн жоғарыда айтып өткендей, ол солтүстiк кореялық әрбiр азаматтың жадына мықтап ұялады. Сөз жоқ, Солтүстiк Корея - тотaлитарлық мемлекет. Бaсшысы - нaғыз диктaтордың өзi. Сарaпшылардың айтуынша, Солтүстiк Кореяның әскерi өте күштi. Әскери шендiлер aрaсында жемқорлық жоқ. “Қалғып кеткеннiң” қандай күйге түскенiн көргендер “жеп қойғaнда” не болaрын ойлaудың өзiнен шoшиды. Мiне, бұл - “Чучхенiң” жемiсi.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.