Халық санағының мақсаты мен міндеттері

Кіріспе
БҰҰ Статкомиссиясының анықтамасы бойынша: «Халық санағы – елдегі барлық адамдарға немесе ел халқының нақты шектеулі бөлігіне қатысты белгілі бір уақыттағы жағдайы бойынша демографиялық, экономикалық және әлеуметтік деректерді жинаудың, қорытудың, бағалаудың, талдаудың және жариялаудың немесе өзге түрде таратудың бірыңғай процесі».
Халық санағын жүргізу туралы шешім қоғамның оның экономикалық және әлеуметтік-демографиялық жағдайы туралы ақпарат алуға дайындығының индикаторы болып табылады. Сондықтан халық санағы әлемнің барлық елдерінде дерлік тұрақты: көбісінде - әрбір 10 жыл сайын, бірқатарында тіпті - әрбір 5 жыл сайын жүргізіліп отырады. Біріккен Ұлттар Ұйымы да, барлық елдерге халық санағын кем дегенде 10 жылдан кейін ұйымдастыруды ұсына отырып, осыған бағыттайды, бұл сонымен бірге бүкіл жер шарындағы, сол сияқты әлемнің жекелеген елдеріндегі халықтың санын анықтауға мүмкіндік береді.
Санақ – бұл интернационалдық жұмыс, себебі қазіргі заманғы қоғамның қажеттілігі халықтың ұлттық ерекшеліктеріне, саяси құрылымына, географиялық орналасуына, табиғи, климаттық жағдайларына және т.б. байланыссыз, өте ұқсас. Міне осы себептен БҰҰ Статкомиссиясының Халық санағы мен БҰҰ-ның 2005-2014 жылдар кезеңіне жоспарлап отырған 2010 жылғы тұрғын үй қорының дүниежүзілік бағдарламасын жүзеге асыру туралы ұсынысы ұлттық үкіметтердің, ал БҰҰ-ның әдіснамалық және ұйымдастыру тәсілдері бойынша ұсынымы бірқатар елдердің статистиктері мен демографтарының қолдауына ие болып отыр.
ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің статистикалық қызметтері басшыларының кеңесінде БҰҰ-ның Санақтың дүниежүзілік бағдарламасын жүзеге асыру шеңберінде Достастық елдеріндегі кезекті ұлттық жалпыға бірдей халық санағын жүргізуге байланысты мәселелер қаралуда және 2010 жылғы раундтың санағына дайындық пен жүргізу бойынша ұсынымдар әзірлеу жүріп жатыр (ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің статистикалық қызметтері басшыларының кеңесі мәжілісінің 30-хаттамасы 2005 жылғы 13-15 маусым №20, Женева қаласы).
Қазақстан Республикасы осы ұсынымдар шеңберінде 2009 жылғы кезекті Ұлттық халық санағына дайындыққа және жүргізуге кіріседі (өткен халық санағынан 10 жылға тең уақыт аралығынан кейін).

Қолданылған әдебиеттер

1. Архангельский А.Я. Разработка прикладных программ для Windows в Delphi5 –М: Бином 1999-256с. ил-(Все о Delphi)
2. Архангельский А.Я. Язык SQL в Delphi 5. –М: Бином, 2000 –208с. ил-(Все о Delphi)
3. Бобровский С. Delphi 57 Учебный курс. – СПб.: Питер,и 2002-640с.
4. Кандзюба С.П. Delphi 6. Базы данных приложения: Лекции и упражнения /Кандзюба С.П., Громов В.Н. -М: Диа-Софт. 2001-576с.
5. Кенту Марко. Delphi 5 для профессианалов. СПб.: Питер, 2001-944с:ил-/в пер.
6. А. Я. Архангельский. Программирования в Delphi 6 – М.: ЗАО “Издательство БИНОМ”, 2003 г. – 1120 с., ил.
7. Томас Коннолли, Каролин Бег, Анна Страган. Базы данных: проектирование, реализация и сопровождение. Теория и практика, 2-е изд.: Пер. с англ.: Уч. Пос: -М.: издательский дом “Вильямс”, 2000г.
8. Гофман И.Э., Хомененко А.Д. Delphi 5.-СПб.: БХВ-Санк-Петербург. 2000г.
9. Фаронов В.В., Шумаков П.В. Delphi 5. Рукаводство разработчика базы данных –М.: “Нолидж”, 2000г.
10. К. Грибачев. “Delphi и Model Driven Architecture” Разработка приложений баз данных – СПб.: Питер, 2004. – 348 с.: ил.

Пән: Статистика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе
1. Халық санағының мақсаты мен міндеттері
2. Дайындық, ұйымдастыру және әдіснамалық жұмыс
2.1. Санаққа дайындық және жүргізу мәселелерін реттейтін нормативтік
құқықтық құжаттар әзірлеу және қабылдау
2.2. Санақ бағдарламасын, оны жүргізу әдіснамасын әзірлеу және
қорытындысын алу
2.3. Пилоттық санақ жүргізу
2.4. Санақтың халықты толық қамтуын және нәтижесінің сапасын
қамтамасыз ететін, картографиялық материалдарды дайындау мен үйлердің
тізімін құру қосылатын, іс-шаралар жүргізу
2.5. Халық санағына дайындық және жүргізуді ұйымдастыру жоспарларын
жасау
2.6. Халық арасында бұқаралық-түсіндіру жұмысын жүргізу
2.7. Санақты материалдық-техникалық қамтамасыз ету
2.8. Санақ кадрларын іріктеу және оқыту
3. Халық туралы мәліметтер жинауды жүргізу және санақ материалдарын
автоматты түрде өңдеу
4. Халық санағы материалдарын тарату
5. Санақ жүйесі бағдарламасы
5.1. Мекен-жай кестесі
5.2. Санақ кестесі
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
БҰҰ Статкомиссиясының анықтамасы бойынша: Халық санағы – елдегі
барлық адамдарға немесе ел халқының нақты шектеулі бөлігіне қатысты белгілі
бір уақыттағы жағдайы бойынша демографиялық, экономикалық және әлеуметтік
деректерді жинаудың, қорытудың, бағалаудың, талдаудың және жариялаудың
немесе өзге түрде таратудың бірыңғай процесі.
Халық санағын жүргізу туралы шешім қоғамның оның экономикалық және
әлеуметтік-демографиялық жағдайы туралы ақпарат алуға дайындығының
индикаторы болып табылады. Сондықтан халық санағы әлемнің барлық елдерінде
дерлік тұрақты: көбісінде - әрбір 10 жыл сайын, бірқатарында тіпті - әрбір
5 жыл сайын жүргізіліп отырады. Біріккен Ұлттар Ұйымы да, барлық елдерге
халық санағын кем дегенде 10 жылдан кейін ұйымдастыруды ұсына отырып,
осыған бағыттайды, бұл сонымен бірге бүкіл жер шарындағы, сол сияқты
әлемнің жекелеген елдеріндегі халықтың санын анықтауға мүмкіндік береді.
Санақ – бұл интернационалдық жұмыс, себебі қазіргі заманғы қоғамның
қажеттілігі халықтың ұлттық ерекшеліктеріне, саяси құрылымына, географиялық
орналасуына, табиғи, климаттық жағдайларына және т.б. байланыссыз, өте
ұқсас. Міне осы себептен БҰҰ Статкомиссиясының Халық санағы мен БҰҰ-ның
2005-2014 жылдар кезеңіне жоспарлап отырған 2010 жылғы тұрғын үй қорының
дүниежүзілік бағдарламасын жүзеге асыру туралы ұсынысы ұлттық үкіметтердің,
ал БҰҰ-ның әдіснамалық және ұйымдастыру тәсілдері бойынша ұсынымы бірқатар
елдердің статистиктері мен демографтарының қолдауына ие болып отыр.
ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің статистикалық қызметтері басшыларының
кеңесінде БҰҰ-ның Санақтың дүниежүзілік бағдарламасын жүзеге асыру
шеңберінде Достастық елдеріндегі кезекті ұлттық жалпыға бірдей халық
санағын жүргізуге байланысты мәселелер қаралуда және 2010 жылғы раундтың
санағына дайындық пен жүргізу бойынша ұсынымдар әзірлеу жүріп жатыр (ТМД-ға
қатысушы мемлекеттердің статистикалық қызметтері басшыларының кеңесі
мәжілісінің 30-хаттамасы 2005 жылғы 13-15 маусым №20, Женева қаласы).
Қазақстан Республикасы осы ұсынымдар шеңберінде 2009 жылғы кезекті
Ұлттық халық санағына дайындыққа және жүргізуге кіріседі (өткен халық
санағынан 10 жылға тең уақыт аралығынан кейін).
1. Халық санағының мақсаты мен міндеттері
Елдің ұлттық статистикалық жүйесінің ажырамас бөлігін құрайтын халық
санағы халық және оның тұрғын үй жағдайы туралы деректердің негізгі көзі
болып табылады.
Санақтың мақсаты – пайдаланушылардың өңірлік, ұлттық және
халықаралық деңгейдегі демографиялық, әлеуметтік және экономикалық
мәселелер бойынша ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандыру.
Санақтың міндеті халықтың сын күніндегі нақты сипаттамасы, сондай-ақ
оның тұрғын үй жағдайы туралы ақпаратты жинау, әзірлеу және ұсыну болып
табылады.
2. Дайындық, ұйымдастыру және әдіснамалық жұмыс
Алдағы болатын санақты жүргізуге үлкен дайындық, ұйымдастыру және
әдіснамалық жұмыстар жүргізілуі керек (2006-2008 жылдар ішінде), оған:
2.1. Санаққа дайындық және жүргізу мәселелерін реттейтін нормативтік
құқықтық құжаттар әзірлеу және қабылдау.
2.2. Санақ бағдарламасын, оны жүргізу әдіснамасын әзірлеу және қорытындысын
алу.
2.3. Пилоттық (байқау) санақ жүргізу.
2.4. Санақтың халықты толық қамтуын және нәтижесінің сапасын қамтамасыз
ететін, картографиялық материалдарды дайындау мен үйлердің тізімін құру
қосылатын, іс-шаралар жүргізу.
2.5. Халық санағына дайындық және жүргізуді ұйымдастыру жоспарларын жасау.
2.6. Халық арасында бұқаралық-түсіндіру жұмысын жүргізу.
2.7. Материалдық-техникалық қамтамасыз ету.
2.8. Санақ кадрларын іріктеу және оқыту.
2.1. Санаққа дайындық және жүргізу мәселелерін реттейтін нормативтік
құқықтық құжаттар әзірлеу және қабылдау
Алдағы болатын санаққа дайындық, жүргізу, қорытындысын өңдеу және
жариялау туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы жобасын әзірлеу
2006 жылға жоспарланып отыр.
Осы қаулымен Республикалық санаққа жәрдемдесу комиссиясы құрылады,
комиссияның негізгі міндеттері: санаққа дайындық және жүргізу жөніндегі
жұмыстарға жәрдемдесу, оның негізгі әдіснамалық ережелерін бекіту; санаққа
дайындық және жүргізу барысы туралы мәселелерді қарау, іс-шаралар мен
атқарушы билік органдарының өзара іс-әрекетін іске асыру, шығыс сметасын
қарау болып табылады.
Халық санағына дайындық және жүргізуге, оның жиынтық деректерін алу
және жариялауға жауаптылық Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі мен
оның аумақтық органдарына жүктелетін болады. Бірқатар министрліктер мен
ведомстволар санаққа ұйымдастыру және әдіснамалық қолдау көрсететін болады
(Министрліктер: экономика және бюджеттік жоспарлау; қаржы; білім және
ғылым, еңбек және халықты әлеуметтік қорғау және басқалары).
Халық санағының нормативтік құқықтық актілерінің күші санақ сәтінде
болған (тұрақты немесе уақытша) барлық адамдарға, сондай-ақ санақ сәтінде
елде уақытша болмаған Қазақстан Республикасы азаматтарына қолданылады.
Сонымен қатар заңнамалық тәртіппен 2008 жылдың басынан бастап санақ
аяқталғанға дейін шекара құруға, жоюға, белгілеуге және өзгертуге,
әкімшілік-аумақтық бірліктердің бағыныстылығын және атауын өзгертуге,
алаңдардың, көшелердің атауын өзгертуге, махаллаларды, үйлер мен пәтерлерді
және т.б. қайта нөмірлеуге тыйым салатын мораторий қабылданатын болады.
2.2. Санақ бағдарламасын, оны жүргізу әдіснамасын әзірлеу және қорытындысын
алу
Алдағы болатын халық санағы мен халықтың тұрғын үй жағдайының
бағдарламасына енгізілуі мүмкін барлық мәселелерді (сұрақтамалар (санақ
қағаздары), нұсқаулықтар және басқа қажетті санақ құжаттамалары) анықтауға
арналған уақыттың жеткілікті болуы үшін, бағдарламаның жобасын дайындауды
2007 жылдан бастау жоспарланып отыр.
Санақ бағдарламасында өткен санақтардың қорытындыларымен салыстыру
үшін қажетті сабақтастық сақталады, бұл басты бағыттардың қабысуы – алдағы
санақты жүргізуді ұйымдастырудың негізгі өзегі.
Санаққа қойылатын ғылыми талаптардың ішіндегі ең бастыларын атап
өтуге болады:
1. Қамту толықтығы (жалпыға бірдей сипат), яғни республиканың
түгелдей санаққа алынатын (сұралатын) барлық халқы, Қазақстан
Республикасының азаматтарымен қатар, сол сияқты шетел азаматтары да және
республика аумағында тұруға рұқсаты бар азаматтығы жоқ адамдарды да қоса,
санақ сәтінде олар республикада болды ма немесе уақытша оның аумағынан тыс
шығып кетті ме, оған байланыссыз, сол сияқты уақытша осы елде болған шетел
азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдар да, санақ объектісі болып табылады.
Тек жалпыға бірдей санақ кезінде ғана барлық аумақтар бойынша халықтың
жынысы, жасы, ұлты, тілі, білім деңгейі бойынша құрамы, үй
шаруашылықтарының саны, құрамы және олардағы отбасыларының саны, экономика
салаларында жұмыспен қамтылған халықтың құрамы туралы деректер алуға
болады.
2. Үй шаруашылықтары БҰҰ-ның ұсынымдарына сәйкес байқау бірлігі
болып табылады. Үй шаруашылықтары ұғымы бірге тұратын және ортақ
шаруашылық жүргізетін адамдардың жиынтығын білдіреді, және адамдардың тек
туысқандық байланысымен ғана шектеліп қалмайды. Бұл адамдар туысқан болып
келуі де және олай болмауы да мүмкін немесе аралас құрамда болуы да мүмкін.
3. Жеке тіркеу, яғни есепшілер үй-жайларды аралау кезінде халықтан
сұрау жүргізеді және әрбір адамға оның жасына, азаматтығына, тұрақты немесе
уақытша тұратындығына байланыссыз және қандай да бір құжатсыз (төлқұжат,
оқу орнын бітіргендігі туралы диплом, неке туралы куәлік және т.б.) санақ
қағаздарын немесе бірыңғай үлгідегі басқа да бланктерді толтырады.
4. Бір мезгілділік, яғни белгілі бір күні, санақтың сын сәті деп
аталатын күнгі жағдай бойынша жүргізу (әдетте бұл санақтың бірінші күні
қарсаңындағы түн ортасы). Осыған байланысты, сын сәтіне дейін қайтыс
болғандар және туғандар есепке алынбайды, нәтижесінде барлық халықтың бір
сәттегі дерегін көруге болады.
Алдағы санақтың алынған статистикалық деректерінің бірыңғай
көрінісін құруға ТМД Статкомитетінің Мемлекетаралық кеңесі әзірлеген
сұрақтардың шамамен бірыңғай бағдарламасы және 2010 жылғы санақ раундына
қатысушы мемлекеттер үшін санақтың модельдік анкетасы мүмкіндік береді.
Оған, әдеттегідей, сұрақтардың жүйеге келтірілген негізгі тақырыптық
блоктары: географиялық сипаттамалар және көші-қон сипаттамалары; үй
шаруашылықтары мен отбасыларының сипаттамалары; демографиялық және
әлеуметтік сипаттамалар; туу; білім; экономикалық сипаттамалар енгізілетін
болады.

2.3. Пилоттық санақ жүргізу
Пилоттық санақ жүргізудің мақсаты санақ жүргізудің маңызды
кезеңдеріндегі – тіркеуден бастап деректерді өңдеуге дейінгі – мүмкін
болатын кемшіліктер мен қиындықтарды анықтау және жөндеу болып табылады.
Пилоттық санақтар санақ жүргізудің барлық тетіктерін егжей-тегжейлі
зерделеуге және талдауға, негізгі санақ бағдарламасында туындаған
кемшіліктерді бағалауға және түзетуге, нақты санақ жағдайында оған тікелей
қатысу арқылы бағалы тәжірибе жинақтауға мүмкіндік береді.
Өткен санақтан ерекшелігі пилоттық санақты 2008 жылы табиғи-
экономикалық жағдайы әртүрлі іріктелген 3 ауданда жүргізу көзделіп отыр.
Аудандарды бұлай іріктеу елдің әртүрлі бөліктеріндегі халықты есепке алудың
ерекшеліктерін нақтылауға, бағдарламалардың жобаларын, нұсқаулықтарды және
қажетті санақ құжаттамаларын сынақтан өткізуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ
пилоттық санақтың бірінші нұсқасы кезінде сұрауды 10 күн ішінде,
екіншісінде - 20 күн және үшіншісінде – 30 күн ішінде, ал бақылау
мақсатымен аралауды 7 күннен 10 күнге дейін жүргізу ұйғарылып отыр.
Бұрын ТМД елдерінде, соның ішінде Қазақстанда да, санақ жүргізу
кезінде халықты сұрау мерзімінің ұзақтығы 8 күнді, ал бақылау мақсатымен
аралау 5 күнді құраған болатын, бұл санақ жүргізу сапасының төмендеуіне
әкеліп соқты. Соңғы санақ бұл мерзімдердің жеткіліксіз екендігін көрсетті.
Кейбір басқа елдерде халықты сұрау мерзімінің ұзақтығы бір айдан үш айға
дейін созылады, мұнда санақ құжаттамасының толықтығы және толтыру сапасы
қамтамасыз етіледі.
Осыған байланысты алдағы санақтың ұйымдастыру-әдіснамалық ережелерін
халықты сұрау ұзақтығының әртүрлі мерзімдерімен сынақтан өткізу жоспарланып
отыр. Олардың нәтижелері бойынша далалық жағдайда жұмыс істеу үшін қанша
адам керек екендігінің оңтайлы нормасы, есепші қызметкерлерге түсетін
жүктеменің нақты нормасы, бақылау іс-шараларын өткізуге арналған уақыттың
жеткіліктілігі анықталатын болады, сондай-ақ көлік құралдарына, қағаз
өнімдеріне қажеттіліктің көлемі туралы және осыларға байланысты шығыстар
туралы бірқатар түсінік беретін болады. Сұрақнамаларды – санақ қағаздарын
далалық жағдайларда, ал кейін – деректерді өңдеу кезінде пайдалану
мүмкіндігі тексерілетін болады. Келтірілген сұрау нұсқаларының ішінен санақ
қағаздарын барынша толық және сапалы толтыруды қамтамасыз ететін нұсқасы
таңдалатын болады.
2.4. Санақтың халықты толық қамтуын және нәтижесінің сапасын қамтамасыз
ететін, картографиялық материалдарды дайындау мен үйлердің тізімін құру
қосылатын, іс-шаралар жүргізу
Дайындық жұмыстары барысында (2007 – 2008 жылдары) аудандардың,
ауылдық (селолық) округтердің және кенттік әкімшіліктердің жаңа тізбелерін
нақтылау және жасау, олардағы көшелердің атауын, өткен соңғы санақтан
кейінгі барлық әкімшілік-аумақтық өзгерістерді есепке алып, махаллалар,
үйлер мен пәтерлердің нөмірленуін тәртіпке келтіру қажет болады.
Мұнымен қатар картографиялық материалдар: аудандар мен елді мекендер
(қалалар, кенттер және ауылдар (селолар)) карталарының схемалық жоспарлары
жергілікті жерлерде нақтылана отырып жасалатын болады.
Осы кезең ішінде қала және ауыл халқының ағымдағы есебінің дұрыстығы
мен толықтығына тексеру жүргізілетін болады.
Арнайы іріктелген тіркеушілер картографиялық материалдарды
құрастырғаннан кейін республиканың елді мекендеріндегі тұрғын үйлердің
тізімдерін жасайтын болады, олар санақ кезіндегі халық есебінің толықтығын
анықтауға арналған бақылау құжаты ретінде жүретін болады. Бұл тізімдерге
санақ учаскесінің әрбір үй бойынша халық саны көрсетілген барлық
құрылыстары енгізілетін болады, сондай-ақ картографиялық материалдың нақты
аумақтағы құрылыстардың нақты барына сәйкестігіне салыстыру жүргізілетін
болады.
2.5. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.