Гипоталамус-гипофиз диагностикасы

Жоспар
Кіріспе

1. Гипоталамус.гипофиз жүйесінің анатомиясы мен физиологиясы
2. Гипоталамус.гипофиз патологиясымен сырқаттанған науқастарды зерттеу әдістері
3. «Бос» түрік ершігі синдромы

Гипофиз – сына тәрізді сүйектің түрік ершігінің гипофизарлы ойығында орналасқан ішкі секреция безі (2.1сурет). Гипофиз массасы 0,5–0,7 г, өлшемдері 1,3 х 0,6 х 1,0 см, бірақ өлшемдері адам жасы мен жынысына байланысты өзгеруі мүмкін (ер адамдармен салыстырғанда әйел адамдарда үлкендеу). Гипофизді екі бөлікке бөлуге болады: алдыңғы (аденогипофиз) және артқы (нейрогипофиз). Аденогипофиз үш түрлі жасушалардан құралады: хромофилдер тобын құрайтын ацидофильді, базофильді жасушалар және хромофобтар.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

ГИПОТАЛАМУС-ГИПОФИЗ ДИАГНОСТИКАСЫ

Жоспар:

1. Гипоталамус-гипофиз жүйесінің анатомиясы мен физиологиясы
2. Гипоталамус-гипофиз патологиясымен сырқаттанған науқастарды зерттеу әдістері
3. Бос түрік ершігі синдромы

ГИПОТАЛАМУС-ГИПОФИЗ ЖҮЙЕСІНІҢ АНАТОМИЯСЫ МЕН ФИЗИОЛОГИЯСЫ

Гипофиз - сына тәрізді сүйектің түрік ершігінің гипофизарлы ойығында орналасқан ішкі секреция безі (2.1сурет). Гипофиз массасы 0,5 - 0,7 г, өлшемдері 1,3 х 0,6 х 1,0 см, бірақ өлшемдері адам жасы мен жынысына байланысты өзгеруі мүмкін (ер адамдармен салыстырғанда әйел адамдарда үлкендеу). Гипофизді екі бөлікке бөлуге болады: алдыңғы (аденогипофиз) және артқы (нейрогипофиз). Аденогипофиз үш түрлі жасушалардан құралады: хромофилдер тобын құрайтын ацидофильді, базофильді жасушалар және хромофобтар.

Сурет 2.1. Гипофиз (жоғарыдан қарағанда)
Сурет 2.1.
Гипофиз- Гипофиз
Задняя мозговая артерия- Артқы ми артериясы
Базилярная артерия- Базилярлы артерия
Верхняя мозжечковая артерия- Жоғарғы мишық артериясы
Глазной нерв- Көз нерві
Задняя соединительная артерия- Артқы жалғастырушы артерия
Диафрагма седла- Ершік дифрагмасы
Внутренняя сонная артерия- Ішкі ұйқы артериясы
Верхняя гипофизарная артерия- Жоғарғы гипофизарлы артерия
Воронка гипофиза- Гипофиз құйғысы
Зрительный нерв- Көру нерві
Гипофизарные вены- Гипофизарлы веналар
Кавернозная часть внутренней сонной артерии- Ішкі ұйқы артериясының кавернозды бөлігі
отводящий нерв- Әкететін нерв
кавернозный синус- Кавернозды синус

Гипоталамус бас миы негізінде орналасқан, алдынан көз жүйкесінің қиылысымен, артынан мамиллярлы денемен, бүйірінен көз жүйкелерімен шектеседі. Гипоталамдық аймақты жоғарыдан бас миының ІІІ қарыншасы шектейді. Ересек адамда гипоталамус массасы шамамен 4 г құрайды. Өткізгіш жолдар гипоталамусты көрші бас миының құрылымдарымен тығыз байланыстырады. Гипофиз бен гипоталамус арасындағы өзара байланыс портальды жүйе арқылы іске асады. Гипофиздің портальды жүйесіне біріншілік капиллярлы тор кіреді, ол арқылы гипоталамустың аркуатты, вентромедиальды және паравентрикулярлы ядроларының аксондарының терминальды бөліктерімен байланысады. Біріншілік капиллярлар шоғыры гипофизарлы аяқша бойымен гипофиздің алдынғы бөлігіне жетіп, портальды көктамырларға келіп жиналады да, екіншілік капиллярлы торға бөлінеді. Екіншілік капиллярлы тордың синусоидтары гипофиздің алдынғы бөлігіне гормондармен байытылған қанды тасымалдайтын әкететін көктамырларға жиналып, жүйелік қанайналымға қосылады. Қазіргі таңда белгілі гипоталамус гормондары сәйкес тропты гормондардың әсерін күшейтетін (рилизинг-гормоны, либериндер) және тежейтін (статиндер) болып жіктеледі, алайда бұл бір либерин (статин)-бір гипофиз гормоны деген ұғымға сай келмейді. Мысалы, тиролиберин ТТГ және пролактин өндірілуін ынталандырады, ал гонадолиберин ЛГ мн ФСГ-ға ортақ рилизинг-гормон болып табылады, соматостатин ГР мен АКТГ секрециясын тежейді.

ГИПОТАЛАМУС-ГИПОФИЗ ПАТОЛОГИЯСЫМЕН СЫРҚАТТАНҒАН НАУҚАСТАРДЫ ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ

2.2.1. Физикалық зерттеу әдістері

Гипоталамус-гипофиз патологиясының клиникалық көрінісі өзінің алуан түрлілігімен ерекшеленеді, сондықтан бұл патологиямен сырқаттанған науқастарға арнайы физикалық зерттеу әдістері қолданылмайды. Соған қарамастан, диагноз қою үшін клиникалық көрініс жөніндегі мәліметтердің маңызы зор.

2.2.2. Зертханалық зерттеу әдістері

Гипофизарлы гормондар өндірілуінің бұзылыстарын диагностикалау мақсатында жиі гормондардың базальды деңгейін анықтайды, сирек жағдайда функционалдық сынақтар қолданылады (2.1 кесте). Қазіргі таңда гипоталамус гормондарының деңгейін зерттеудің ешқандай клиникалық маңызы жоқ.

2.1 кесте. Гипоталамус-гипофиз ауруларының зертханалық диагностикасы

Гормон
Өнімділігін бағалау

Тапшылық
Артық бөліну
ӨГ
Инсулинді гипогликемиямен сынама. Таңертең ашқарынға глюкозаның, ӨГ және кортизолдың базальды деңгейі бағаланады. Көктамырға қысқа әсерлі инсулин енгізіледі (0,1 - 0,2 БРкг). Гликемияның даму көрінісінде ( 2,2 ммольл) қалыпты жағдайда ӨГ мөлшері 5 мкгл, кортизол - 500 нмольл жоғары болады
ИТФ-1* деңгейін анықтау ӨГ-нің базальды деңгейін анықтаумен салыстырғанда ақпаратты. Оральды глюкозатолерантты сынама (ОГТС): таңертең ашқарынға 75 г глюкоза беріледі, ӨГ мөлшері 30-минуттық интервалмен 150 минут бойы бағаланады, қалыпты жағдайда ол 0,5 мкгаса төмендейді

ТТГ
ТТГ мен Т4 гормондарының базальды деңгейлерінің бірдей төмендеуі
Казуистикалық сирек кездесетін патология (ТТГ↑,Т4↑)
ЛГ, ФСГ
ЛГ, ФСГ және жыныс гормондарының базальды деңгейлері төмендейді
Казуистикалық сирек кездесетін патология
АКТГ
Инсулинді гипогликемиямен сынақ (жоғарыға және 4 бөлімді қараңыз)
Үлкен және кіші дексаметазон сынақтары (4 бөлімді қараңыз)
Пролактин
Көп жағдайларда патологиялық маңызды емес
Пролактиннің базальды деңгейі жоғарылайды

*ИТФ-1 - инсулинтәрізді өсу факторы

2.2.3. Аспаптық зерттеу әдістері

Гипоталамус-гипофиз аймағын визуализациялау мақсатында қолданылатын аспаптық әдістерге рентгенокраниография, компьютерлі томография (КТ) және магнитті-резонансты томография (МРТ) жатады. Қосымша зерттеу әдістеріне көру алаңдарын анықтау (периметрия) жатады, бұл зерттеу әдісі гипофиздің макроаденомасымен сырқаттанған науқастарға, сонымен қатар көру қызметі бұзылып, жабыспалармен асқынған нейрохирургиялық араласудан кейінгі науқастарға тағайындалады.
Гипофиздің интраселлярлы ісіктерінің рентгендиагностикасы түрік ершігінің өлшемдерін анықтауға негізделеді. Қалыпты жағдайда түрік ершігінің өлшемдері тең: сагиттальды -- 12 - 15 мм, вертикальды -- 8 - 9 мм (2.2 сурет).

Сурет 2.2.
Клиновидная пазуха- Сына тәрізді қуыс
Гипофизарная ямка-Гипофиз шұңқыры
Спинка седла- Ершік жотасы
Задневерхняя стенка носовой полости- Мұрын қуысының артқы жоғарғы қабырғасы
Бугорок седла- Ершік төмпешігі
Глазодвигательный нерв- Көз қимылдатқыш нерв
Задний наклонный отросток- Артқы еңкейген өсінді
Передний наклонный отросток- Алдыңғы еңкейген өсінді
Зрительный перекрест- Көру қиылысы

2.2 сурет. Рентгенкраниография:
а -- түрік ершігінің рентгенографиялық бағдарлары;
б -- қалыпты жағдайдағы түрік ершігінің рентгенограммасы

Гипофиздің үлкен аденомалары түрік ершігі өлшемдерінің үлғаюына, кіреберісінің кеңеюіне, сына тәрізді сүйек өсінділерінің жіңішкеріп, қысқаруына, түбінің тереңдеуіне, ершік арқасының бұзылуына, екі контурлы болуына (бір немесе екі кескіннің нақты болмауы) әкеледі, дегенмен бұл ешқандай диагностикалық қиындықтар тудырмайды (2.3 сурет). Түрік ершігінің шекарасынан аспайтын гипофиз микроаденомаларының рентгенограммаларында ешқандай өзгерістер анықталмайды.
Гипофизді визуализациялаудың аса қымбат емес және ақпаратты әдістерінің бірі - КТ. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.