Қазақстандағы зейнетақы реформасының даму сатылары

1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
2.1. Қазақ КСР зейнетақы жүйесі
2.2. 1998 жылғы зейнетақы реформасы
2.3. 2013 жылғы зейнетақы реформасының ерекшеліктері
3. Қорытынды
4. Пайдаланылған әдебиет

Зейнетақы – азаматтарға белгілі бір жасқа толғанда, мүгедектігіне байланысты, асыраушысынан айрылғанда, арнаулы қызмет атқарған жылдары үшін, заңнамада көзделген басқа да реттерде берілетін тұрақты ақшалай төлемақы. Зейнетақы жинақтаушы зейнетақы қорлары есебінен төленеді. Қазақстан Республикасында зейнетақы тағайындау және төлеу тәртібі Қазақстан Республикасының Конституциясы негізінде және Қазақстан Республикасының “Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы” заңымен, басқа да заң актілерімен айқындалады.
Республикамыздың барлық азаматтарын мемлекеттік зейнетақымен қамсыздандырылу мәселелері үнемі қызықтырады: зейнеткерлікке қалай дұрыс шығу керек, болжамды зейнетақы төлемдерінің мөлшерін қалай есептеуге болады және жалпы зейнетке шыққан азаматтарды мемлекеттік қолдау қалай іске асырылады?

1. «Қазақстан Республикасында зейнеиақымен қамсыздандыру туралы» 2013 жылғы 21 маусымдағы № 105-V Заңы.
2. «Қазақстан Республикасында зейнеиақымен қамсыздандыру туралы» Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 20 маусымдағы N 136 Заңы.
3. «ҚР азаматтарды зейнетақымен қамсыздандыру туралы» 1991 жылғы № 675-XII Заңы.
4. Зейнетақы жүйесі туралы [Электронды ресурс]: БЖЗҚ ресми сайты. URL: https://www.enpf.kz/kz/o-pensionnoy-sisteme/
5. Зейнеткерлікке шығу: зейнетақы мөлшері, зейнеткерлік жас және зейнетақы заңнамасындағы өзгерістер [Электронды ресурс]: мемлекеттік қызметтер және ақпарат сайты. URL: http://egov.kz/cms/kk/articles/pensionnaya_sistema
6. Актуальные вопросы реформы пенсионной системы в Республике Казахстан [Электронды ресурс]: научные статьи Казахстана. URL: https://articlekz.com/article/8466
7. "Қазақ Энциклопедиясы", 4 том 3 бөлім.
8. Қаржы-экономика сөздігі. — Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігінің Экономика институты, «Зияткер» ЖШС, 2007

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстандағы зейнетақы реформасының даму сатылары
Мазмұны:
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
2.1. Қазақ КСР зейнетақы жүйесі
2.2. 1998 жылғы зейнетақы реформасы
2.3. 2013 жылғы зейнетақы реформасының ерекшеліктері
3. Қорытынды
4. Пайдаланылған әдебиет

Кіріспе
Зейнетақы - азаматтарға белгілі бір жасқа толғанда, мүгедектігіне байланысты, асыраушысынан айрылғанда, арнаулы қызмет атқарған жылдары үшін, заңнамада көзделген басқа да реттерде берілетін тұрақты ақшалай төлемақы. Зейнетақы жинақтаушы зейнетақы қорлары есебінен төленеді. Қазақстан Республикасында зейнетақы тағайындау және төлеу тәртібі Қазақстан Республикасының Конституциясы негізінде және Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы" заңымен, басқа да заң актілерімен айқындалады.
Республикамыздың барлық азаматтарын мемлекеттік зейнетақымен қамсыздандырылу мәселелері үнемі қызықтырады: зейнеткерлікке қалай дұрыс шығу керек, болжамды зейнетақы төлемдерінің мөлшерін қалай есептеуге болады және жалпы зейнетке шыққан азаматтарды мемлекеттік қолдау қалай іске асырылады?
Бұл сұрақтарға жауап беру үшін Қазақстандағы зейнетақы жүйесінің даму тарихын шолып өткен жөн.
Көпшілігімізге белгілі болғандай, біздің республикамызда жұмыс беруші немесе салымшының өзі ерікті негізде аударылған зейнетақы аударымдарының есебінен зейнетақы төлемдері көзделген. Елдің әр азаматы алатын зейнетақы әр азаматқа мемлекеттен кепілдендірілген базалық зейнетақы және зейнетақы аударымдарынан (немесе ерікті жарналардан), сондай-ақ зиянды немесе қауіпті өндірісте жұмыс істейтін немесе экологиялық апат және т.б. орындарда тұратындарға әр түрлі үстеме ақылардан тұрады.
Зейнетақыны ҚР аумағында тұрақты тұратын ҚР азаматтары, шетелдіктер және азаматтығы жоқ адамдар ала алады.

Қазақ КСР зейнетақы жүйесі
Зейнетақы реформасы тарихының бірінші кезеңі 1991-1998 аралығын қамтиды ("реформаға дейінгі" кезең). 1991 ж. Қазақ КСР зейнетақымен қамсыздандыру туралы заң қабылданды. Посткеңестік уақытта зейнетақы жүйесі Кеңес Одағында қалыптасқан "ынтымақтастық" (солидарлы) қағидасы бойынша жүзеге асырылған.
Бұл жүйе бойынша зейнетақы төлемдерінің негізгі көзі мемлекет, яғни, Зейнетақы қоры болып табылады. Зейнетақы қоры мемлекеттік бюджетке кірмейді және заңды тұлғалардың аударымдарынан, жұмысшылардың сақтандыру жарналарынан, ерікті төлемдерден тұрады.
1991 жылғы заң бойынша мемлекеттік зейнетақы түрлері мынадай:
1. Еңбек зейнетақысы:
а) жасына байланысты;
б) мүгедектікке байланысты;
в) асыраушысының айырылуына байланысты;
г) еңбек сіңірген жылдар үшін;
2. Әлеуметтік зейнетақы. Ол мүгедектерге, асыраушысынан айырылған отбасына тағайындалады.
Жұмысшылардың зейнетке шығудың жалпы негіздері:
oo ерлерге 25 жылдан аз емес еңбек өтілімі болғанда, 60 жасқа толуы бойыша;
oo әйелдерге 20 жылдан аз емес еңбек өтілімі болғанда, 55 жасқа толуы бойыша.
Кеңестік зейнетақы жүйесінде зейнетке шығудың жеңілдікті шарттарын қарастырылған. Осылайша ҚР Үкіметпен бекітілген аса қауіпті және аса ауыр еңбек жағдайларындағы қызметтердің №1 және №2 тізімдері бойынша жұмыс істейтіндер, мал шаруашылығымен айналасытан мамандар (сауыншылар, шопандар, түйе бағушылар), тракторист-машинисттер, қалалық жолаушы көліктерінің жүргізушілері зейнетке ертерек шыққан.
Кеңестік зейнетақының негізгі ерекшелігі - оның адамгершілігінде. Мәселен, жұмысшылармен қатар оқу процесі кезінде жарақат алған, не мүгедек болған жалпы білім беретін мектеп оқушыларының (әр түрлі оқу орындарының білім алушылары) да зейнетақы алуына құқығы болған. Сондай-ақ 1991 жылғы заңда соқыр азаматтарға, ергежейлікпен ауыратын тұлғаларға жасына байланысты зейнетақы қарастырылған.
1991-1993 жж. Үкімет әлеуметтік-бағдарлы экономикалық концепцияны ұстанған. Алайда, бұл концепцияның қаржылық негізі болған жоқ. Өзінің әлеуметтік бағыттылығына қарамастан, бұл жүйе тиісінше жұмыс атқара алмады, зейнетақы төлемеу жағдайлары кең етек алды. Халықтың өмір сүру деңгейін көтеру үшін зейнетақымен қамсызданыру саласын реформалау қажет болды.

1998 жылғы зейнетақы реформасы
1997 жылы 20 маусымда ҚР зейнетақымен қамсыздандыру туралы заң қабылданды. 1998 ж. 1 қаңтарынан бастап барлық жұмыс істейтін тұлғалар міндетті түрде өз табыстарының 10% жинақтаушы зейнетақы қорына аударып отырған. Яғни, мемлекеттік зейнетақы жүйесі солидарлы түрден жинақтаушы жүйеге ауысты. Бұл - зейнетақы реформасының негізгі жаңалығы.
Қазақстан 1998 жылы 1 қаңтардан бастап зейнетақымен қамсыздандырудың бұрынғы ынтымақтастық жүйесінен жинақтаушы зейнетақы жүйесіне көшті. Ынтымақтық жүйеде жұмыс стажын толық өткерген, бірақ жинақтаушы жүйеде зейнетақы алуға жеткілікті ақша жинауға мүмкіндігі болмаған адамдарды зейнетақымен қамсыздандырады.
Жинақтаушы зейнетақы жүйесінде әрбір азамат өз табысынан зейнетақы жарнасын (еңбекақы түрінде төленуге тиіс табысының 10%-ын) аударып, өз зейнетақысын жеке өзі дербес жинайды. Сөйтіп, зейнетке шыққан кезде жинақталған ақша салымшыларға олардың жеке зейнетақы шоттарынан төленеді. Сонымен бірге аталған заңға сәйкес жұмыс істеушілер мен жұмыс берушілердің мемлекеттік емес жинақтаушы зейнетақы қорларына аударатын ерікті жарналарынан құралатын қосымша зейнетақы төлеу тәжірибесі де қалыптаса бастады
Жаңа зейнетақы жүйесінің негізінде чилилік моделі жатыр.
Зейнетақы реформасының авторлары - Григорий Марченко және Сембаев Дәулет.
Казақстанда алғаш рет ерікті зейнетақы қорлары тіркеліп, сондай-ақ зейнетақы арнайы мемлекеттік орталықтан төленетін болатын. 1997 ж. 24 қыркүйекте Мемлекеттік Жинақтаушы Зейнетақы Қоры ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.