Орта ғасырлық мұсылмандық діни ағымдардың адамның рухани құндылықтары мен моральдық санасына ықпалы

Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Орта ғасыр философиясы
2. Орта ғасырлық мұсылман философиясы
3. Ортағасырлық мұсылман философиясының қайнарлары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Ортағасырлық мұсылман философиясы. Мұсылман әлемінің ойшылдары ежелгі грек ғылымы мен философиясымен қатар, философиялық дәстүрлерді одан әрі жалғастырып, дамытқан. Ортағасырлық Батыс Еуропада христиан дінін идеологияландыру, философияны негіздеу процесі жүріп жатса, мұсылман әлемінде, әсіресе, VII – X ғасырларда философия мен ғылым өзінің гүлденген кезеңін бастан кешірді. Бұл кезеңде алгебра, психология, астрономия, химия, география, медицина, т.б. ғылым салалары қарқынды дамыды. Мұсылман әлемінің философтары мен ғалымдары Батыстың ғылымы мен философиясының қалыптасуына дүниетанымдық жағынан зор ықпалын тигізді. Батыс әлемі мұсылмандық Шығыс философиясы арқылы алғаш рет ххантикварлы мәдени мұраменъъ, сондай-ақ Шығыс мәдениетінің жетістіктерімен танысты. Ислам философиясының бастапқы негізін қалаушылар қатарында әл-Кинди мен әл-Фараби тұрды. Ортағасырлық дәуірде “арабтардың философы” атанған әл-Кинди (800 – 879ж) философ қана емес, дәрігер, математик, астроном ретінде де белгілі.

1.Ғаламтор желісі, сайт http//referat.int.kz/

2. “Философия”,Серік Мырзалы, “Эверо” баспасы,Алматы,2011.
3. “Философия”, Д.Кішібеков,Ұ.Сыдықов, “Ғылым” баспасы, Алматы, 2005.

Пән: Дінтану
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Білім алушының өзіндік жұмысы

Мамандығы: Стоматология
Дисциплина: Философия
Кафедра: Әлеуметтік-саяси пәндер кафедрасы
Курс: 2
Тақырыбы: Орта ғасырлық мұсылмандық діни ағымдардың адамның рухани құндылықтары мен моральдық санасына ықпалы.
Орындау түрі: Мәнжазба

.

Жоспары
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Орта ғасыр философиясы
2. Орта ғасырлық мұсылман философиясы
3. Ортағасырлық мұсылман философиясының қайнарлары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Ортағасырлық мұсылман философиясы. Мұсылман әлемінің ойшылдары ежелгі грек ғылымы мен философиясымен қатар, философиялық дәстүрлерді одан әрі жалғастырып, дамытқан. Ортағасырлық Батыс Еуропада христиан дінін идеологияландыру, философияны негіздеу процесі жүріп жатса, мұсылман әлемінде, әсіресе, VII - X ғасырларда философия мен ғылым өзінің гүлденген кезеңін бастан кешірді. Бұл кезеңде алгебра, психология, астрономия, химия, география, медицина, т.б. ғылым салалары қарқынды дамыды. Мұсылман әлемінің философтары мен ғалымдары Батыстың ғылымы мен философиясының қалыптасуына дүниетанымдық жағынан зор ықпалын тигізді. Батыс әлемі мұсылмандық Шығыс философиясы арқылы алғаш рет ххантикварлы мәдени мұраменъъ, сондай-ақ Шығыс мәдениетінің жетістіктерімен танысты. Ислам философиясының бастапқы негізін қалаушылар қатарында әл-Кинди мен әл-Фараби тұрды. Ортағасырлық дәуірде "арабтардың философы" атанған әл-Кинди (800 - 879ж) философ қана емес, дәрігер, математик, астроном ретінде де белгілі. Оның пікірінше, Құдай материяны, форманы, қозғалысты, кеңістік пен уақытты жаратқан. Пайда болған нәрсе қозғалыстың нәтижесінде өзгереді және ақыр соңында жойылады, ол - мәңгілік емес, оның соңы бар. Әл-Кинди жаңа платоншылдыққа жақын болса, әл-Фараби X ғасырдағы Аристотельдің ізбасары болды. Әл-Фарабидің көптеген филосиялық идеялары батыс Еуропа философияның идеялары мен тұжырымдамаларының қалыптасуы мен дамуына, әсіресе Б.Спинозаның философиясы көзқарасына ықпалын тигізді. Орта ғасырлардағы философия мен ғылымның дамуына энциклопедист-ойшыл ибн Сина (980 - 1037ж)зор үлес қосты. Әл-Фарабидің кейбір идеяларын одан әрі жалғастырған ибн Сина надандыққа қарсы шығып, ақыл-ой үстемдігі үшін күресті. Философия мен теологияның ара жігін ажыратып, олардың мәртебесі туралы идеяны ибн-Рушд қосақиқаттылық туралы теориясында одан әрі жалғастырды. Философия дамуындағы рационалистік бағытты шығыстың Закария әл-Рази, әл-Маари, Омар Хайям, ибн Абдаллах, ар-Раванди сынды танымал ғалымдары мен философтары дамытты. Ортағасырлық мұсылман ойшылдары сопылық дүниетаным негізінде тың тұжырымдар жасады. Нақты өмірдегі рухани бөлектену орын алатынын ескере отырып, сопылықтың данагөйлері рухани-адамгершілік тұрғыда толысудың жолын ұсынды (қ. Сопылық). Сопылық дүниетанымның көрнекті өкілдері: І.А. Иасауи, А.Иүгінеки (XI ғасыр), ибн Араби (1165 - 1240ж), әл-Хуруфи (1339 - 9394ж), Әнуар Қасими (XIV ғасыр), Мағриби (XV ғасыр), Рузбехан Богли (XVIII ғасыр), т.б. болды. Сопылық ілімнің өкілдері Құдай туралы ойды дамытып қана қоймай, рухани жетілген адам туралы, олардың өмірде әділетсіз мемлекетке, қоғамның азғындауына үнемі қарсы тұратыны туралы идеяларды насихаттайды.

Негізгі бөлім
Ортағасыр термині түсіндірілуді керек етеді. Бұл ұғым еуропа түсiнiгi бойынша дiннiң үстемдiгi, ғылым үшiн қаратүнек заман орнады дегенмен тең - шын мәнiсiнде шығыс елдерiнде бұл ғылым мен дiннiң үйлесiмдi даму кезеңi болды. Оны араб елдерiнiң тарихынан айқын көремiз. Материалистiк көзқарас, нақты ғылымдар зерттеулерi Үндi, Қытай елдерiнде де дәстүрлi еркiн жолмен дами бердi.
Еуропалық философияда бұл термин христиан дінімен байланысты. Христиан діні біздің жыл санауымыз бойынша І-ІІ ғ.ғ., құл иленуші қоғамның күйреуі, Рим империясының құлау кезеңінде пайда болды. Еуропалық христиан немесе орта ғасыр философиясы І-ХV ғ аралығын алып жатыр. Христиан дінінің тарай бастауына байланысты, оның догматтарын рационалдық (ақыл-ой) арқылы көрсету мәселесі қойылды. Сонымен бірге, антикалық философтардың еңбегін пайдалану мақсаты үстем болды. Орта ғасырлық ойлау мен пайымдауда екі түрлі дәстүр анықталды: а) Христиан дінінің негізін түсіндіру. ә) Антикалық философияның идеалистік жағын қолдану.
Орта ғасыр философиясы негізінен шіркеу догматымен есептесе отырып дамыды. Сол кездегі философияның өмір сүруі ─ шiркеу билiгiнiң ыңғайына, тарихи жағдайға байланысты болды. Шіркеу мен дін, қоғамдағы әлеуметтік өмірдің табиғи көрінісі болды. Олардың абсолюттік үстемдігi философияның және бүкіл мәдениеттің ойдағыдай дамуына мүмкіндік туғызбады. Ойшылдар шіркеу мектептерінде және діни қызмет атқару арқылы ғана философиямен шұғылдануға мүмкіндік алды. Философия білім саласында өзіндік ерекшелігінен айырылды. Дін түріне айналып, дінінің қызметін атқарушы малайы болып шыға келді. Философия негізінен діни қағидаларының қасиетті мәтіндерін түсіндірумен шұғылданды. Сонымен бірге философия мәселелерінің де ерекше түрі болды. Мысалы, әлемді құдай жаратқан ба, әлде өзінше өмір сүре ме? Адамның ерік-бостандығы мен құдайдың қажеттілігі қалай үйлеседі? ─ деген сұрақтар туындайды.
Фәлсафа -- ортағасырлық мұсылмандық ой, Мұсылмандық Ортағасырлар дәуірінің мәйегі -- тарихи-философиялық зерттеулерде бірнеше атауларға ие:
-- шығыстық перипатетизм;
-- шығыстық аристотелизм;
-- араб-мұсылмандық философия;
-- мұсылмандық перипатетизм;
-- арабтілдес философия.
Қазіргі таңдағы зерттеулерде фәлсафа мен мұсылмандық философия арасындағы айырмашылық туралы айтылады. Фәлсафа антикалық философиялық мұрамен байланыстырылғандықтан ортағасырлық дискурс деп есептеледі, ал мұсылмандық философия -- бұл қазіргі заманғы дискурс. Бұл бағыттарды ажыратуда бар болғаны дэуірлену қажет: ортағасырлық, кейінгі ортағасырлық және т.б. Құдіретті тарихтың аясында (Гегель) пайда болып қалыптасқан мұсылмандық философияның мәні ең жоғары ойлау әрекеті ретінде өзгеріссіз күйінде қалады емес пе?!
Фәлсафаның өкілдері, әрине, шығармашылық тұрғыда пісіп жетілген авторлар еді. Олардың қалдырған мәтіндері өздерінің ойлау эрекеттеріне лайықты болатын.
Ортағасырлық философиялық мэтінді студенттердің игеруі мейлінше күрделі көрінеді. Бұл, ең алдымен, бойында ислам аясымен қатар, грек жэне латын терминдері бар ортағасырлық философияның тілімен байланысты болды. Ежелгі грек философиялық лексикасының аудармасы үнемі голографиялық тұрпатта бола бермеді, оның үстіне көптеген үғымдар жаңартуға үшырады, осыған орай терминологиялық сөздік неологизмдермен толықты. Алайда, көптеген авторлардың аристотельдік-платондық кілтттің бірегейлігін сақтауға үмтылуы себепті бүл мәтіндерді жа-ңа жағдайларда түсіну мәселесі туындады. Әл-Киндидің, әл-Фарабидің, Ибн Рушдтың және басқа философтардың жасаған кең мәтінді түсініктемелері дәл осыған орай қажет болды.
Қазіргі дәуірде студенттердің фәлсафа мәтінін ұғынуы да осы мәселелермен байланысты. Сондықтан герменевтикадағы сияқты түсшу шаралары шынайы түсіндіруге әкелуі үшін жаңа оқулықтар, терминологиялық сөздіктер жасау қажеттілігі туындайды. Әрине, әл-Фарабидің, Ибн Синаның жэне өзге де ортағасырлық ойшылдардың мэтіндерін үғыну үшін бүкіл ортағасырлық философияны, тарихты, мәдениетті оқып-үйрену керек. Бірақ, философия дэуірдің ойдағы мәйегі болғандықтан студенттің міндеті де жеңілденеді, өйткені фэлсафаны оқып-үйрену оның бүкілэлемдік философия тарихының ажырамас қүрамдас бөлігі болуымен байланысты.
Әрине, фәлсафа гректің философия сөзін білдіретін термин ретінде пайда болды, бірақ ол Құдайдың Сөзі ретінде ислами тарихта жаратылды. Мұсылмандық ортағасырлық философия -- фәлсафа -- бүл адамның мэнін зерде мен интеллект көмегімен қарастыр атын элемнің Құдайылық мэні түсінігіне негізделген Жаратушы туралы ілім, болмыстыңтүпкімэндерітуралыілім.Мүс ылмандықфилософия -- бүл Тэңірі мен адам туралы экзистенциалдық рефлексия. Онда адамның болмысы ашылады. Бүл философия тұлғалық сипатқа ие, өйткені тек тұлға ғана жаратылыстық мағыналылық пен элемнің жазмыштығын айқындай алады. Өте көп жағдайда мұсылмандық философияны фаталистік (тағдырға бағынышты) деп санайды, өйткені барлығы истисна ұстынынан шығарылады. Бірақ барлық нэрселер Аллаһтың еркінде дегенге қарсы дэлелдер табуға бола ма? Бұл үшін тіпті сұңғыла алғыр болудың да қажеті шамалы. Мұсылмандық ортағасырлық философия бүгінгі күні өткенде қалып қойған жоқ, ол қазіргі философиялық дискурсқа үйлесімді енді, өйткені оның сол кездері, яғни Ортағасырларда қойған жэне шешкен мәселелері қазіргі уақытта феноменологиялық, экзистенциалды бағыттарға да, аяқталмаған постмодерн дәуірінің теологиялық бағыттарына да сэйкес (релевантты).
Ортағасырлық мұсылман философиясының қайнарлары:
-- Құран
-- кәлам
-- антикалық философия мен ғылым. Мұсылмандық философия бүгінгі күні әлемдік философияның теңкұқықты субъектісі.
Мұсылмандық ортағасырлық философияны оқып-үйрену бүкіл элемдік тарихи-философиялық үдерісті тұтастай көз алдымызға келтіру үшін, қазіргі заманғы философияның мэні мен міндеттерін ұғыну үшін, болмыстың мэні мен адам болмысының мэнін айқындау үшін, бүкіл әлемдік үдерісті бір тұтастық ретінде түсіну үшін, осы үдерістегі дара тұлғалықтың, адамның жеке өмірінің мағынасын ұғыну үшін қажет.
Ортағасыр туралы айтқанда біз, алдымен, Құдай мен Адамның тарихы жаратылған Ұлы дәуірді елестетеміз. Ортағасырлық адамның философиясы Тэңірлік Баянмен ажырамас байланысты болды, бұл Баянсыз, бұл Сөзсіз философия да болған жоқ. Осы кезеңге арналған көптеген зерттеулер ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.