Бағаналық клеткалар, медициналық маңызы

І.Кіріспе
ІІ.Негізгі бөлім
1) Бағаналық жасуша туралы түсінік
2) Оның медицинадағы маңызы
3) Бағаналы жасушалардың қолданылуы және оларды пайдаланудағы туындайтын мәселелер.
ІІІ.Қорытынды
ІV.Пайдаланылған әдебиеттер

Бағаналы жасушалар (стволовые клетки); (cytos trunci; лат. truncus — бағана, діңгек; грек, kytos — жасуша) - маманданбаған, сирек бөліну арқылы сан тұрақтылығы өздігінен реттеліп отыратын жас жасушалар популяциясы. Бұл жасушалардың ұрпақтары белгілі бір микроортада әртүрлі бағытта жетіліп, бір-бірінен құрылыс айырмашылықтары бойынша ажырап, әртүрлі жасушаларға айналады. Жануарлар эмбриогенезінде діңгекті жасушалар сарыуыз қапшығының қабырғасындағы мезенхима жасушаларынан дамып жетіліп, көпмүмкіндікті (полипотентті) жасушаларға айналады. Діңгекті жасушалар — жануарлар организмінің жасына қарамастан, әр уақытта бөлінуге қабілеттілігін жоғалтпайды, яғни бөлінуге бейім; бірнеше бағытта жетіліп, ұрпақтары әр- түрлі жасушаларға айналады.

1. П.Қазымбет, Л. Аманжолова, Қ. Нұртаева Медициналық биология.- 2-ші бас. - Алматы: Эверо, 2014.
2. Қуандыков Е.Ө. Медициналық биология және генетика.- Алматы : НАS, 2006.
3. Қ. М. Мұхаметжанов, Қ. Х. Әлмағамбетов, И. Қ. Тыныбаева Гендік инженерия - молекулалық биотехнология.- Астана, 2011.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Студенттің өзіндік жұмысы

Мамандығы: Жалпы медицина
Дисциплина: Молекулалық биология және медициналық генетика Кафедрасы:
Жаратылыстану ғылыми пәндер
Курс: 1
Тақырыбы: Бағаналық клеткалар, медициналық маңызы
Орындау әдісі: Баяндама

Жоспар:
І.Кіріспе
ІІ.Негізгі бөлім
1) Бағаналық жасуша туралы түсінік
2) Оның медицинадағы маңызы
3) Бағаналы жасушалардың қолданылуы және оларды пайдаланудағы
туындайтын мәселелер.
ІІІ.Қорытынды
ІV.Пайдаланылған әдебиеттер

Бағаналы жасушалар (стволовые клетки); (cytos trunci; лат. truncus —
бағана, діңгек; грек, kytos — жасуша) - маманданбаған, сирек бөліну арқылы
сан тұрақтылығы өздігінен реттеліп отыратын жас жасушалар популяциясы. Бұл
жасушалардың ұрпақтары белгілі бір микроортада әртүрлі бағытта жетіліп, бір-
бірінен құрылыс айырмашылықтары бойынша ажырап, әртүрлі жасушаларға
айналады. Жануарлар эмбриогенезінде діңгекті жасушалар сарыуыз қапшығының
қабырғасындағы мезенхима жасушаларынан дамып жетіліп, көпмүмкіндікті
(полипотентті) жасушаларға айналады. Діңгекті жасушалар — жануарлар
организмінің жасына қарамастан, әр уақытта бөлінуге қабілеттілігін
жоғалтпайды, яғни бөлінуге бейім; бірнеше бағытта жетіліп, ұрпақтары әр-
түрлі жасушаларға айналады. Діңгекті жасушалардан сүйектің қызыл кемігінде
қанның әртүрлі жасушалары дамиды. Лимфоциттер — сүйек кемігінен басқа қан
жасау мүшелеріне өтіп, көбейіп, маманданып, эффекторлы жасушаларға
айналады. Діңгекті жасушаларға қан капиллярларының (қылтамырлардың)
адвентициальды жасушалары да жатады.
1.Бағаналы жасушалар
Таза субстанция, ол өзінде ешқандай генетикалық информацияны сақтап
тасымалдамайды. Бұл жасушалар жүйке жүйесіндегі зат алмасуды, қан
айналымды, жүрек, бүйрек қызметтерін жақсартады. Иммунитеттің көтерілуін,
қартаюдың алдын алуына мумкіндік туғызады. Олар ешқандай қатерлі зақымға
ұшырамайды.Өмір сүру барысында біздің ағзамыздағы жасушалар үнемі өліп,
қайта қалпына келіп отырады. Бас миында 35 жыл сайын 30-дан 50-ге
дейін нейрондар өле алады. Ал бір бағаналы жасуша барлық ағзадағы
бірнеше мың жасушаларды іске қоса алады, тек жүйке жасушаларынан
басқасын.
Бағаналы жасуша – ол ағзаның арнай жасушалары, ол өзін-өзі жаңартуға
және дамытуға қабілетті. Өсіп келе жатқан ағзаның (адам немесе
жануар)    миллиардттаған   жасушалары бір ғана жасушадан, яғни
зиготадан дамиды. Бұл жалғыз жасуша өзге ағза жайлы ақпаратпен қоса,
оның ары қарайғы даму механизімін сақтайды. Эмбригонез барысында
ұрықтанған аналық жасуша бөлігін, келесі ұрпаққа генетикалық
материалды береді. Бұл эмбриондық    бағаналық жасушалар, олардың геномы
нольдік нүктеде орналасқан, яғни     мамандығын анықтайтын
механизімдер іске қосылмаған, олардан кез келген жасушалар түзілуі
мүмкін.Туннельдің қабырғасын бір-біріне қиғаштай түйісе орналасқан пішіні
призмалық сыртқы және ішкі бағаналық жасушалардан тұрады. Ішкі бағаналық
жасушалармен қатарласа бір қатар ішкі фалангалық, олардың үстінде алмұрт
пішінді ішкі сенсорлық қылшықты жасушалар орналасады. Сыртқы бағаналық
жасушаларға жанаса үш қатар сыртқы фалангалық тіректік жасушалар, олардың
үстінде үш қатар цилиндр пішінді сыртқы қылшықты жасушалар болады. Базальды
мембранада бұлардан басқа сыртқы фалангалық жасушалар да болады. Олар
сыртқы бағаналық жасушаның жанында 3-4 қатар құрап орналасады. Тіндердің
құрамында дің (бағаналық) және дифференцияланған жасушалар болады. Дің
немесе камбиальдық жасушалар қоршаған ортаның әсеріне орай әртүрлі бағытта
дифференциялану қабілеті бар жасушалар ұрпағын бере алатын сирек бөлінетін
жасушалардың популяциясы болып табылады. Дің жасушаларға келесі қасиеттер
тән:
1. Өзінің популяциясының санын екі үрдістің көмегімен
тұрақтандырады: сирек жүретін митоздар және жетілген жасушаға
дифференциялану арқылы (дің жасушасы бөлінгеннен кейін біреуі дің жасушасы
болып қалады, ал екіншісі — дифференцияланады). Дің жасушаларының митозбен
бөлінуі өте сирек жүретіне көңіл аудару керек, көбінесе олар тыныштық
жағдайын сақтайды (G0 немесе ұзартылған G1,-кезеңде (олардың хроматині бұл
кезде конденсияланады) және (қажет жағдайда)) жиі бөлінетін жартылай дің
жасушалар бере отырып қайтадан митоздық циклге ене алады.
2. Бұл көлемі кіші жасушалардың ядро мен цитоплазмасының арақатынасы жоғары
деңгейде болады, цитоплазмасында аздаған жалпы органеллалары бар, жасушаның
геномы дерепрессияланған түрде сақталады.
3. Дің жасушаларына зат алмасудың аутосинтетикалық түрі тән: олар өздерінің
өмірін сақтау үшін ғана зат өндіреді.
4. Дің жасушалары әдетте зақымдаушы әсерлерге төзімді. Бұл қасиет митоздық
тиыштық кезінде хроматиннің тығыз жинақталуымен қамтамасыз етіледі
(гетерохроматин көбірек болады).
Сонымен қатар көп тіндерде дің жасушалардің орналасқан аймақтары
да қосымша қорғаныш болып табылады (мысалы, қанның дің жасушалары
сүйектердің қуысында, эпидермистің дің жасушалары эпидермальдық
айдаршалардың түбінде, ішек эпителиінің діңгекті жасушасы – криптілерде,
асқазанның – шырышты қабықшаның дәнекер тіндік қабатындағы асқазан
безінде орналасады). Сонымен қатар эпидермистің дің жасушаларында меланин
түйіршігі мол болады, ал бұл оны ультракүлгін сәуледен қорғайды. Инсультпен
ауырған адамдарды бағаналы (өзекті) жасушалармен емдеу мүмкіндігін анықтау
мақсатында ReNeuron британ биотехнологиялық компаниясы және Шотландия
дәрігерлер ұжымы клиникалық сынақ өткізуге рұқсат алды. Аталған әдіс, адам
эмбрионынан алынған миллиондаған жүйке бағаналы жасушаларын науқастардың
миына егуге арналған. Мидың инсультпен зақымданған аумағын бағаналы
жасушалар қалпына келтіреді, пациенттің психикалық және физикалық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.